Transcript Modeli finansiranja sveobuhvatnog predškolskog obrazovanja u Srbiji Sunčica Vujić (Ekon Bath) sa Hanom Baronijan (IPSOS) & Aleksandrom Baucalom (Psihologija Beograd) UNICEF, Beograd - 2012

Modeli finansiranja sveobuhvatnog
predškolskog obrazovanja u Srbiji
Sunčica Vujić (Ekon Bath)
sa Hanom Baronijan (IPSOS) &
Aleksandrom Baucalom (Psihologija Beograd)
UNICEF, Beograd - 2012
Redosled izlaganja
• Tekući javni troškovi za predškolsko (PŠ):
• Računanje jedinične cene
• Troškovi univerzalne pokrivenosti predškolskim
programima dece u uzrastu 3-5,5 godina
• Finansiranje predškolskog obrazovanja – različiti scenariji
• Polazne investicije za dodatne fizičke i ljudske resurse u
predškolskom obrazovanju (PO)
• Zaključci i preporuke
Tekući javni izdaci za PO u Srbiji
• Ukupni izdaci za obrazovanje u Srbiji su ispod proseka
za OECD zemlje (Levitas & Herczynski, 2006):
• Srbija: 4.53% BDP & 11% javni rashodi
• OECD: 5.4% BDP & 12.9% javni rashodi
• Izdaci za PO u Srbiji su takođe niži od OECD zemalja
• Srbija: 0.43% BDP (L&H, 2006); 0.46% BDP (ova studija)
• OECD: 0.50% BDP
• Relativni udeo izdataka za PO u odnosu na ukupne
izdatke za obrazovanje:
• Srbija 9.3% vs OECD 7.9%
• U Srbiji deca kasnije polaze u školu u odnosu na OECD zemlje
• Neophodni su dodatni izdaci za PO i bolja iskorišćenost
raspoloživih resursa!!
Ukupni izdaci za PO u Srbiji
• Na osnovu izdataka za PO iz Trezora (f-ja 911)
•
•
•
•
Period 2007-2009 (u dinarima/evrima iz decembra 2009)
Izdaci na nivou svih opština u Srbiji
Različite kategorije troškova – izdaci za zaposlene u PO 83%
Bez informacije o troškovima za pojedine kategorije PO
• Računanje Ukupnih Troškova za PO (UTPO)
• UTPO (100%) = Trezor (80%) + Roditelji (20%)
• Rashode za PO iz Trezora smo povezali s brojem dece iz
podataka RZS-a (DD20), po godini i na nivou opštine
Računanje jedinične cene
• U nedostatku izdataka iz Trezora za pojedine kategorije
PO (jaslice, obdanište, PPP), polazimo od sledećih
pretpostavki.
• Pretpostavka 1. Programi PO prema dužini trajanja
• Celodnevni: više od 8 ili 9 sati (= 9 sati)
• Poludnevni: 6 do 8 sati (= 6 sati)
• Kraći od 4 sata: 3 do 4 sata (= 3 sata)
• Pretpostavka 2. Programi PO prema boravku
• Jaslice: samo celodnevni
• Obdanište: celodnevni, poludnevni ili kratki
• PPP: celodnevni ili poludnevni
Računanje jedinične cene
• Pretpostavka 3. Preračunavamo programe prema
uzrastu u 3-časovne jedinice (podaci RZS DD20)
• PPP
• Poludnevni = 1*3h (troškove snosi republički budžet)
• Celodnevni = 3*3h (1*3h snosi republički budžet i 2*3h lokalni)
• Obdanište
• Kratki = 1*3h
• Poludnevni = 2*3h
• Celodnevni = 3*3h
• Jaslice
• Celodnevni = 3*3h
• Ove pretpostavke su u skladu sa situacijom u Srbiji i u
poređenju s drugim zemljama (npr., Kirgistan, Poljska)
Računanje jedinične cene
• Deljenjem Ukupnih Troškova za PO (UTPO) iz Trezora sa
ukupnim brojem 3-časovnih jedinica, računamo stvarne
troškove ili jediničnu cenu za PO po detetu, na godišnjem
nivou (u dinarima – gornji panel; u evrima – donji panel):
• Ukupni iznosi za PO na mesečnom nivou:
• Kratki (3-4h) = 41E (4,000RSD)
• Poludnevni = 82E (8,000RSD)
• Celodnevni = 122E (12,000RSD)
Troškovi univerzalne pokrivenosti PO
• Jedinična cena je upotrebljena kao osnov za računanje
troškova univerzalnog obuhvata PO:
Jedinična cena * Broj dece = Ukupni troškovi
Troškovi univerzalne pokrivenosti PO
Scenariji za ekspanziju PO (1)
• Ekspanzija PO može da se obavi postepeno:
1. Faza 1: Deca u uzrastu 4-5,5 godina
2. Faza 2: Deca u uzrastu 3-4 godine
• Ovo bi omogućilo podelu neophodnih resursa u 2 faze:
1. Faza 1: Investicije bi išle od 26 mil. evra za 3-4h programe do 79
mil. evra za celodnevne programe
1. Faza 2: Investicije bi išle od 20 mil. evra za 3-4h programe do 59
mil. evra za celodnevne programe
Scenariji za ekspanziju PO
• Kvalitetni kratki (3-4h) programi PO su adekvatni sa
razvojne strane dece i jeftiniji od celodnevnih programa
• Troškovi univerzalnog obuhvata kratkim programima PO su 50%
sadašnjih ukupnih troškova na lokalnom nivou
• Polazeći od sledećih argumenata…
1. PO treba da bude strateški interes države
2. Ulaganje u PO je finansijski isplativo i izvodljivo u Srbiji
3. Prisutna velika nejednakost u obuhvatu i raspodeli raspoloživih
sredstava – oni kojima najviše treba su isključeni iz PO
• … predlažemo scenarije za raspodelu troškova PO
između lokalnih i republičkog budžeta, prema nivou
razvjenosti opštine.
Pokrivenost PO prema nivou razvijenosti opštine
U i izvan PO prema nivou razvijenosti opstina u Srbiji
80
60
40
20
0
U i izvan PO, deca od 3 do 5.5 godina
Deca od 3 do 5.5 godina
1
2
U PO
Izvor: DD20 RSO (2010). Izracunavanja autora.
3
Izvan PO
4
Scenariji za ekspanziju PO (2)
• Troškovi univerzalne pokrivenosti kratkim programima (3-4h)
sve dece u uzrastu od 3-5,5 godina, koja trenutno nisu
obuhvaćena PO iznosi max 46 mil. evra
• Polazeći od činjenice da:
• 63% dece živi u opštinama koje pripadaju prvoj grupi razvijenosti
• 37% dece živi u opštinama u 2, 3, i 4 grupi razvijenosti
• Investicije u 3-4h programe PO iznose oko 23 mil. evra za
prvu grupu i oko 22 mil. evra za opštine u preostale tri grupe.
Izvori sredstava za finansiranje PO
• Izvori sredstava za proširenu pokrivenost dece od 3-5,5
godina PO:
1.
2.
3.
4.
Republički budžet
Rast BDP-a & izdvajanje za PO iz BDP-a
Efikasnije korišćenje postojećih sredstava za PO
Izdaci roditelja za PO (uzimajući u obzir nivo razvijenosti opštine
ili povećanje roditeljskih izdataka za celodnevni program PO)
Scenariji za finansiranje PO
• Troškovi univerzalne pokrivenosti 3-4h programima sve
dece u uzrastu od 3-5,5 godina iznosi max 87 mil. evra
• Dva scenarija:
• Republički budžet snosi troškove PO za najnerazvijenije opštine,
u iznosu od 20-40%
• Republički budžet snosi troškove PO za sve opštine, bez obzira
na nivo razvijenosti, u iznosu od 20%.
Scenariji za finansiranje PO
• Rast BDP-a kao izvor finansiranje PO:
• Uz pomoć dodatnih sredstava, generisanih kroz različite
scenarije za preraspodelu troškova između države i
roditelja, kao i efikasnijeg korišćenja postojećih sredstava
za PO, generisalo bi se dovoljno sredstava (87 do 174
mil. evra) za pokrivenost sve dece u uzrastu 3-5,5 godina
poludnevnim programima PO.
Polazne investicije
• Sveobuhvatna pokrivenost PO bi zahtevala određene
polazne investicije u fizičke kapacitete i ljudske resurse.
• Pokrivenost dece od 3-5,5 godina, koja trenutno nisu
obuhvaćena PO bi zahtevala (gruba procena):
• Dodatnih 4.500 grupa (u proseku, 21 dete po grupi)
• Dodatnih 1.500 prostorija (kratki programi u tri smene):
o 945 prostorije (opštine iz prve grupe razvijenosti)
o 555 prostorije (oprštine iz 2, 3, i 4 grupe razvijenosti)
• Zapošljavanje dodatnih 3.000 vaspitača
Polazne investicije
• Nekoliko raspoloživih scenarija:
1.
2.
3.
4.
Negativan demografski trend
Prebaciti PPP u škole
Renoviranje postojećih prostora
Izgradnja novih objekata za PO
Polazne investicije
• Negativan demografski trend:
• Manji broj PŠ mesta i vaspitača u prvoj fazi
• Smanjenje broja dece ne samo u PŠ već i u školskom uzrastu
Polazne investicije
• Dodatni fizički kapaciteti:
1. Bolja iskorišćenost prostora u postojećim objektima
2. Izgradnja novih objekata
•
Bolja iskorišćenost prostora u postojećim objektima:
• Oslobađanje kapaciteta u OŠ (zbog neg. demografskog trenda)
• Prebaciti 3.639 PPP grupa u škole (ovo bi kreiralo dodatni prostor
za više od 2/3 dece 3-5,5 g., koja trenutno nisu obuhvaćena PO)
• Oko 1.022 mesta je npr. već raspoloživo u obdaništima koja
imaju ispod-prosečan broj dece po grupi
• Neophodne investicije za adaptaciju i renoviranje (< troškova
izgradnje novih objekata PO).
• Kratki programi PO (3-4h), bez izdataka za spavanje i ishranu,
bi zahtevali skromnije investicije
Polazne investicije
• Analiza teritorijalnih razlika (prema broju dece po grupi i
stope pokrivenosti PO), bi dala određene smernice
kreatorima politike PO na nivou opština.
• Izvori sredstava za pokrivanje troškova PO:
• Tekući troškovi – iz lokalnih i republičkog budžeta,
• Početne investicije – strani donori i investitori (npr., EC,
WB), nacionalne i inostrane privatne kompanije,
privatno/državno partnerstvo (npr., društveno-odgovorna
preduzeća), itd.
Zaključci i preporuke: Specifični
• Troškovi univerzalne pokrivenosti sve dece u uzrastu od 3-5,5
godina, koja trenutno nisu obuhvaćena PO, iznose od max 46
mil. evra za 3-4h programe do 137 mil. evra za celodnevne
programe
• Troškovi univerzalne pokrivenosti sve dece u uzrastu od 3-5,5
godina, iznose od max 87 mil. evra za 3-4h programe do 260
mil. evra za celodnevne programe
• Uz planirani rast BDP-ja od 1% u 2013, izdvajanja za PO u
iznosu od 0.5% BDP-a, uz pomoć sredstava, generisanih kroz
različite scenarije za preraspodelu troškova između države i
roditelja, kao i efikasnijeg korišćenja postojećih sredstava za
PŠ obrazovanje, generisalo bi se dovoljno sredstava (87 do
174 mil. evra) za pokrivenost sve dece u uzrastu 3-5,5 godina
poludnevnim programima PO.
Zaključci i preporuke: Podaci
• Bolja raspoloživost najnovijih podataka
• Harmonizacija metodologija skupljanja podataka između RZS
& MP u pogledu:
• definicija
• školska vs kalendarska godina
• dezagregiranost podataka na nivou opština; prema tipu programa
(jaslice, obdanište, PPP); prema dužini programa
(polu/celodnevni); prema polu
• uporedivost podataka skupljenih u različitim vrem. periodima
• Usklađenost s međunarodnim definicijama, naročito na nivou
EU (npr., broj vaspitača & FTE)
• Bolja raspoloživost podataka o deci u PO iz osetljivih grupa
• Izdaci za PO iz Trezora bi trebalo da budu raspoloživi prema
tipu programa (jaslice, obdanište, PPP) i bolje usklađeni sa
računovodstvom u PŠ institucijama.
Zaključci i preporuke: Opšti 1
• PO treba da bude od strateškog nacionalnog interesa
države, a ne samo briga opština i roditelja
• Ulaganje u PO je finansijski isplativo i izvodljivo u Srbiji
• Izdaci za PO u Srbiji su ispod proseka za OECD zemlje i treba ih
uvećati
• Kvalitetni kratki (3-4h) programi PO su adekvatni sa
razvojne strane dece i jeftiniji od celodnevnih programa
• Prisutna velika nejednakost u obuhvatu i distribuciji
raspoloživih sredstava – oni kojima najviše treba su
isključeni iz PO
Zaključci i preporuke: Opšti 2
• Kreatori politike PO bi trebalo da revidiraju odgovornost
lokalnih budžeta u procesu finansiranju PO i smanje
njihov teret, kako bi se postigao viši nivo pokrivenosti PO
• Naročito važno u manje-razvijenim opštinama, s niskom
pokrivenošću PO
• Prilikom analize različitih scenarija pokrivenosti PO
neophodno je u obzir uzeti (negativne) demografske
trendove.
HVALA NA PAŽNJI!
[email protected]
HTTP://WWW.BATH.AC.UK/ECONOMICS/STAFF/SUNCICA-VUJIC/
Levitas and Herczynski, 2006

Rashodi za obrazovanje u 2005, izraženo kao %BDP