مفاهيم حسابداري صنعتي • مقدمه : ً حتما تاكنون بارهاو بارها با اين واژه برخورد داشته ايد . به راستي حسابداري بهاي تمام شده.
Download ReportTranscript مفاهيم حسابداري صنعتي • مقدمه : ً حتما تاكنون بارهاو بارها با اين واژه برخورد داشته ايد . به راستي حسابداري بهاي تمام شده.
مفاهيم حسابداري صنعتي • مقدمه : ً حتما تاكنون بارهاو بارها با اين واژه برخورد داشته ايد .به راستي حسابداري بهاي تمام شده چيست ؟ چرا مديران مالي سازمانها همواره سعي دارند تا خود را به مرحله اي برسانند كه بتوانند از اين شاخه از فن حسابداري استفاده نمايند ؟ آيا اين درست است كه بعض ي ميگويند به واقع نميتوان حسابداري بهاي تمام شده را به صورت كامل در شركتهاي ايراني پياده سازي نمود ؟ اينها سئواالتي بودند كه براي خود من نيز در زمان دانشجوئي وجود داشتند و حتي بعض ي جزئيات هم اكنون هم برايم بي پاسخ مانده اند . اكثر كارشناسان مالي ،حسابداري صنعتي را آنچنان كه بايد نمي شناسند و در مراكز آموزش ي نيز دروس مربوط به آن ،عالوه بر آنكه تنها به صورت تئوري ارائه ميگردد ،آنقدر حجيم و ثقيل مينمايد كه اكثر دانشجويان تنها به منظور كسب امتياز قبولي دروس مربوط به اين واحد را فرا ميگيرند ،بطوريكه پس از گذشت چندماه از مطالعه اين دروس از جوابگوئي به ساده ترين مسائل حسابداري صنعتي نيز عاجزند. ً ر به راستي چرا ؟ آيا حسابداري بهاي تمام شده واقعا اينقدر پيچيده و دو از • ذهن است كه هركس ي توانائي انجام آن را نداشته باشد و يا اينكه آنرا بيش • از آنچه كه هست سنگين ،حجيم و تخصص ي نشان داده اند ؟ • اينها همه سئواالتي است كه هركس ممكن است بنا به سليقه ،دانش و هنر خود پاسخ • متفاوتي به آن بدهد .ولي من اميدوارم شما خواننده گرامي بتوانيد پس از مطالعه آنچه كه سعي ميشود در ادامه جهت معرفي اين شاخه از فن حسابداري به صورت بسيار ساده بيان گردد ،پاسخي درخور براي سئواالت فوق كه الاقل خودتان را راض ي كند ، داشته باشيد . • منظور از حسابداري صنعتي چيست؟ • حسابداري صنعتي شاخه اي از هنر و فن حسابداري است كه وظيفه جمع آوري • اطالعات مربوط به عوامل هزينه و محاسبه بهاي تمام شده محصوالت و خدمات را بر عهده داشته و با تجزيه و تحليل و بررس ي گزارشها و راههاي توليد ،روشهاي كاهش بهاي تمام شده توليدات و خدمات را ارائه مي نمايد . اهميت حسابداري صنعتي • : حسابداري صنعتي كه گاهي اوقات به حسابداري مديريت نيز مشهور است • بايد به عنوان يك بازوي قوي در اختيار مديريت در ارتباط با برنامه ريزي و كنترل فعاليتها تلقي گردد .در حقيقت حسابداري صنعتي مدير را با ابزار حسابداري مورد نياز جهت برنامه ريزي ،كنترل و ارزيابي عملياتي مجهز ميكند . مديريت با استفاده از حسابداري صنعتي ،بهاي تمام شده توليدات را • محاسبه ميكند و كنترل خود را برروي هزينه هاي مواد ،دستمزد و ساير هزينه هاي توليد اعمال ميكند .مديران اگر گزارشات دقيق و صحيحي از عوامل هزينه نداشته باشند در تصميم گيري خود در راستاي افزايش بهره وري و توليد يا ديگر تصميم گيريهاي اساس ي خود با مشكل مواجه خواهند شد . كاربرد و وظايف حسابداري صنعتي • : گاهي تصور ميشود كاربرد حسابداري صنعتي و بهاي تمام شده تنها محدود به • كارخانجات و صنايع توليدي بزرگ مي باشد .هرچند شايد شاخص ترين كاربرد آن در اين جهت باشد ،ولي ساير مؤسسات نيز از اين حسابداري بهره برده و از روشهاي حسابداري بهاي تمام شده در شركتهاي بيمه ،بانكها ،شركتهاي حمل و نقل و هواپيمائي ،دانشگاهها و بيمارستانها در جهت كارائي و كسب سود بيشتر استفاده ميگردد .براي مثال در ساده ترين حالت شركت هاي حمل و نقل همواره سعي در محاسبه و تعيين قيمت تمام شده و هزينه حمل يك واحد كاال و يا يك نفر مسافر را دارند . و اما بطور كلي ميتوان وظايف زير را براي حسابداري بهاي تمام شده منظور كرد • : پيش بيني و برآورد هزينه هاي يك دوره• . جمع آوري ،تفكيك و تسهيم هزينه هاي توليد• . ارزيابي و قيمت گذاري محصوالت • . ياري مديران در جهت انتخاب بهترين راه حل ممكن• . كنترل هزينه ها و كاهش آن تا حداقل ممكن و منطقي• . ياري مديران در جهت برنامه ريزي بهتر و اجراي آن • . • تفاوت حسابداري صنعتي با حسابداري مالي • : ً حسابداري صنعتي ،اساسا دانش ي است كه داراي خصوصيت دوگانه است .از • طرفي داراي ويژگي حسابداري مالي است و از اين نظر به حسابداري مالي كمك ميكند تا بتواند قيمت تمام شده كاالي فروش رفته يا خدمت انجام شده را محاسبه و سود وزيان دوره مالي را تعيين نمايد و از طرف ديگر داراي طبيعت حسابداري مديريت است و با اطالعاتي كه محيا مي نمايد ،مديريت را در برنامه ريزي ،كنترل ،ارزيابي عملكرد و تصميم گيري كمك ميكند و از اين نظر از مهمترين ابزار مديريت به شمار ميرود. حسابداري صنعتي مجموعه رويه روالهاي منظم براي ثبت و گزارش قيمت تمام • شده كاالي ساخته شده و خدمات انجام شده در كل و جزئيات اين سيستم شامل روشهائي براي تشخيص ،طبقه بندي ،تخصيص ،جمع آوري و گزارش هزينه هاي توليدو مقايسه آن با هزينه هاي از پيش تعيين شده و استاندارد • است . حسابداري صنعتي حلقه اتصال دو حسابداري مالي و مديريت است • . و اما تفاوتهاي حسابداري مديريت با حسابداري مالي • : – 1از نظر استفاده كنندگان اطالعات ،استفاده كنندگان اطالعات حسابداري • مديريت ،افراد و مديران درون سازمان هستند ولي در حسابداري مالي عالوه بر درون سازمان ،گروههاي ذينفع و عالقمند خارجي مانند رقبا و موسسات مالي و اعتباري و بانكها نيز از اطالعات حسابداري مالي استفاده مينمايند. – 2حسابداري مديريت مقيد و محدود به ضوابط معين و مشخص ي نيست زيرا • تنها در خدمت افراد و مديران درون سازماني است ولي حسابداري مالي مقيد به اصول ،مفروضات و ميثاقهاي حسابداري مي باشد .البته حسابداري صنعتي روشها و اصول مورد استفاده حسابداري را نفي نمي نمايد بلكه دربرگيرنده يك نظام صحيح ،دقيق و مناسبتر جهت ثبت و اندازه گيري عوامل هزينه از لحظه شروع تا تكميل فرآيند مي باشد . – 3گزارشهاي حسابداري مديريت اغلب به واحدهاي تابعه و بخشهاي درون • سازمان به تفكيك توجه دارد و تركيبي از اطالعات تاريخي ،پيش بيني ها و برآوردها را بكار ميگيرد ولي در حسابداري مالي گزارشات ً ،كل واحد انتفاعي را در برميگيرد و تنها از اطالعات مبتني بر گذشته ( آنچه كه واقعا اتفاق افتاده ) استفاده ميكند . خالصه • دير زماني نيست كه با ايجاد و توسعه بي سابقه سازمانهاي صنعتي و ازدياد • روزافزون كارخانجات و گردش سريع چرخهاي اقتصادي كشور و باال رفتن ميزان عرضه و تقاضا ،مسئولين امور و صاحبان كارخانجات ،با توجه به مشكالت محاسبه قيمت تمام شده واحد موجود در زمينه قيمت تمام شده واحد محصول و ً محصول و محاسبه سود و زيان دانستند كه منحصرا با استفاده از روشهاي نوين حسابداري صنعتي كه در كشورهاي مترقي متداول است و همچنين با استفاده از روشهاي نوين حسابداري صنعتي كه در كشورهاي مترقي متداول است و همچنين با استفاده از روشهاي آماري صحيح و تهيه و تنظيم گزارشهاي مالي ميتوان • هزينه توليد را تقليل و درنتيجه درآمد بيشتري تحصيل نمود . ً اصوال حسابداري صنعتي به راهها و روشهاي مقابل اطالق مي شود :جمع آوري و • تخصيص هزينه هاي تاريخي به واحد كاال و دواير به منظور ارزشيابي موجوديها و ً ي و تعيين درآمدهاي حاصله .معموال ،امر زه بدان خاطر حسابدار صنعتي از حسابداري مديريت قابل تفكيك است كه مي تواند هدفهاي متعددي را تامين نمايد .اينك حسابداري صنعتي ،به مسئله جمع آوري و ارائه اطالعات ،به منظور اتخاذ انواع تصميماتي اطالق مي گردد كه دامنه شان از ادارهء انجام عمليات روزمره تا اتخاذ تصميمات استراتژيك غير جاري و تعيين خط مش ي هاي اصلي سازمان ادامه يابد .حسابداري صنعتي همچون گذشته در امر رعايت جنبه هاي حقوقي تهيه گزارشها براي سهامداران ، بستانكاران ،نهاد هاي دولتي و ساير گروههاي خارجي كمكهاي شاياني خواهد كرد • . متاسفانه چندي قبل بواسطه عدم توجه به اصول و تئوريهاي حسابداري صنعتي و • نتايج گرانبهاي حاصله از اجراي آن ،مسئولين و صاحبان كارخانجات و سازمانهاي صنعتي همواره با مشكالت و معضالت عديده اي در زمينه امور مالي مواجه مي ً گرديدند و چه بسا ضررهاي هنگفت و جبران ناپذيري متحمل شده كه احتماال به اضمحالل و انحالل سازمان منتهي مي گشت . نكته اصلي كه در حسابداري صنعتي مورد توجه خاص قرار مي گيرد ،اين است كه به • ً ر مديران كمك شود تا بتوانند به حال و آينده نسبتا دو ،دست پيدا كنند .توجه به گذشته تا آنجا قابل توجيه است كه در امر پيش بيني كمك نموده و پيش نيازهاي تهيه گزارشهاي خارجي را تامين نمايد . ً اخيرا در نتيجه تحوالت و پيشرفتهاي عظيم اقتصادي در كشور ،استفاده از روشهاي • حسابداري قيمت تمام شده ،مورد توجه تمام دستگاهها و سازمانهاي صنعتي كشور ً قرار گرفته است .از همين رو ضرورت وجود سيستم مكانيزه حسابداري صنعتي كامال به چشم مي خورد . )1امكان تعريف الگوي دريافت اطالعات (شابلون) از سيستم حسابداري مالي • )2دريافت و ثبت اطالعات مراكز هزينه به تفكيك عوامل هزينه • )3دريافت و ثبت اطالعات ريالي و تعدادي توليد ،مصرف ،خريد و فروش و • ..... )4دريافت و ثبت اطالعات مواد ،محصوالت و كاركرد ماشين آالت به تفكيك انواع كار ( • كار مستقيم ،توقفات مجاز و ) ..... )5امكان محاسبه نرخ دقيقة كاركرد ماشين آالت و ارائه گزارش محاسبه بصورت • كاركرد و نرخ دقيقه كاركرد ( به تفكيك كاركرد كل و كاركرد مفيد ) )6دريافت و ثبت اطالعات ضرايب و مباني تسهيم هزينه و اولويت هاي تسهيم مراكز • هزينه )7امكان انجام تسهيم هزينه به دو روش يك طرفه و دو طرفه • )8ثبت اطالعات دوره هاي مختلف تسهيم به منظور تهيه گزارشات مقايسه هزينه • ها در دوره هاي متفاوت )9امكان ارائه گزارش تسهيم به دو حالت ” مراكز دهنده – مراكز گيرنده ” و ” مراكز • گيرنده – مراكز دهنده” ( به تفكيك عوامل هزينه ) • به صورت درختي ) )10( BOMدريافت و ثبت اطالعات ساختار محصول • نمايش درختي ساختار محصول • تشخيص خودكار مواد خام ( خريداري ) ،نيمه ساخته و محصول نهايي از طريق بررس ي ساختار هاي محصول ثبت اطالعات مواد و قطعات مصرفي در يك محصول • ثبت اطالعات زمان كار مراكز هزينه براي هر قطعه يا محصول ( به تفكيك عوامل هزينه ) امكان چاپ كل ساختار محصول به صورت درختي • )11مشاهده مقدار مصرف مواد و قطعات در محصوالت مختلف • )12مشاهده مقدار زمان كار مراكز هزينه در ساختار محصوالت مختلف • )13امكان محاسبه رده ساخت قطعات و محصوالت • )14امكان تعيين و ثبت انواع روشهاي محاسبه قيمت تمام شده • • • )15امكان اجراي هر يك از روشهاي تعيين شده در مرحله قبل و ثبت اطالعات • حاصله )16ارائه گزارش توجيهي نتايج محاسبه قيمت تمام شده بصورت درختي • )17امكان تعيين نسبت هزينه هاي ثابت به متغير جهت يكايك مراكز • )18امكان محاسبه نقطه سر به سر و حاشيه سود فروش محصوالت • )19امكان تعريف شابلون سند مالي به منظور صدور اسناد مالي ( به تفكيك سند • تفاوت مصرف ،سند تفاوت قيمت تمام شده توليد و سند تفاوت قيمت تمام شده فروش )20امكان تعريف شابلون سند مالي به منظور صدور سند تسهيم هزينه • )21گزارشات • : -نحوه سرشكن مصرف مواد ( توجيه مصرف مواد اوليه در محصوالت و نيم • ساخته ها ) نحوه سرشكن مراكز هزينه( توجيه زمان مصرف شده جهت ساخت •محصوالت و نيم ساخته ها) ماتريس كاركرد مراكز توليدي ( كار مستقيم ( مفيد ) و كارهاي غير مفيد ) • گزارش خطي قيمت تمام شده محصوالت و نيم ساخته ها به تفكيك مواد ،دستمزد ،سربار گزارش خطي سود و زيان محصوالت و نيمه ساخته ها • -گزارش گردش انبار محصول ،نيمه ساخته ها و مواد اوليه • • كاال چيست؟ • عبارت است از اجناس ي كه به منظور فروش مشتريان ،از توليد كننده يا • عمده فروش خريداري مي گردد. در معامالت تجاري تمام يا بخش ي از اجناس مورد معامله بنا به داليلي از سوي خريدار به فروشنده برگشت داده مي شوند مانند عدم مطابقت كاالهاي دريافتي با سفارش خريد. حسابداران براي گزارش وضعيت مالي يک مؤسسه در يک زمان معين و • عملكرد مالي يک مؤسسه در يک دوره معين اقدام به تهيه صورت هاي مالي براي آن مؤسسه مي نمايند. • صورتحساب سود و زيان• : در يک مؤسسه بازرگاني براي تعيين سود خالص دوره مالي تمام هزينه ها از فروش • خالص ،كسر مي گردد .هزينه ها شامل بهاي تمام شده كاالي فروش رفته و هزينه هاي عملياتي مي باشد. هزينه هاي عملياتي هزينه هايي هستند كه براي انجام امور و اداره عمليات مؤسسه • بازرگاني صرف مي شود. براي محاسبه سود خالص يک مؤسسه بازرگاني «فروش خالص»« ،بهاي تمام شده كاالي فروش رفته» و «هزينه هاي عملياتي» سه جزء اصلي به شمار مي آيد. در نمودار نحوه محاسبه سود و زيان را در مؤسسات بازرگاني مالحظه مي كنيد• : • فروش خالص• : اولين جزء ،در صورتحساب سود و زيان است .براي محاسبه مبالغ برگشت از • فروش و تخفيفات و همچنين تخفيفات نقدي فروش از مبلغ فروش ناخالص كسر مي شود. بهاي تمام شده كاالي فروش رفته• : دومين جزء ،در صورتحساب سود و زيان است .موجودي كاالي اول دوره ،بهاي • تمام شده كاالي خريداري شده و موجودي كاالي پايان دوره سه جزء اصلي براي محاسبه هستند. موجودي كاال در اول دوره +بهاي تمام شده كاالي خريداري شده = بهاي تمام شده كاالي آماده براي فروش = موجودي کاال در پايان دوره +بهاي تمام شده کاالي فروش رفته براي تعيين بهاي تمام شده کاالي خريداري شده خالصه مشخصات سيستم حسابداري صنعتي • دريافت و ثبت اطالعات مراكز هزينه • . دريافت وثبت اطالعات ريالي و تعدادي توليد ،مصرف ،خريد و فروش • . دريافت و ثبت اطالعات مواد ،محصوالت و كاركرد ماشين آالت به تفكيك انواع كار • (كار مستقيم ،توقفات مجاز و .)... ( به صورت B.O.Mدريافت ،ثبت و سازماندهي اطالعات ساختار محصول ) • به تفكيك فرمولهاي مختلف در هر كارگاه (MODULAR) .واحدمند دريافت و ثبت اطالعات ضرايب و مباني تسهيم هزينه • . محاسبه قيمت تمام شده بر مبناي قيمت استاندارد ،ميانگين ،آخرين خريد • ، ارزبري براساس مصرف واقعي و استاندارد مواد و ماشين آالت . ثبت اطالعات دوره هاي مختلف تسهيم به منظور امكان ارائه گزارش روابط متقابل • مراكز هزينه . تعيين مواد خام (خريداري) ،نيمه ساخته و محصول نهايي توسط سيستم از طريق • بررس ي ساختارهاي محصول. امكان تعيين روشهاي مختلف تسهيم (يك طرفه ،چندبار دو طرفه و • . )... امكان تعيين نرخهاي مختلف بكارگيري ماشين آالت از طريق انتخاب محدوده هاي • گوناگون انواع كار . ارائه گزارش توجيهي نحوه محاسبه قيمت تمام شده به تفكيك هاي كارخانه • ، محصول و فرمول ساخت . توليد گزارش توجيهي نحوه انجام تسهيم هزينه • . ارائه گزارشات موردي به تفكيك مراكز توليدي ،خدماتي و اداري • . امكان آزمايش برنامه هاي مختلف توليد و پيش بيني ميزان مواد و ماشين آالت • مورد نياز. تعيين مغايرت بكارگيري ريالي /تعدادي حول محورهاي مواد و ماشين آالت در • سطوح كارخانه ،محصوالت و فرمولهاي ساخت . اصل بهاي تمام شده • ارزش تاريخي يا همان بهاي تمام شده قابل اعتماد است زيرا همواره ميتواندازطريق • مراجعه به اسنادومدارک اوليه مربوط به معامالت تاييد واثبات شود • ارزش تاريخي يا همان بهاي تمام شده مصرف عادالنه اقالم درزمان معامله است زيرا • قاعدتااز معامله اي منصفانه توسط خريدا وفروشنده آگاه بدست مي ايد • ارزش تاريخي يا بهاي تمام شده معتبر است زيرا بر معامله واقعي مبتني است ودرتعيين • .آن قضاوت وبراورد دخالت ندارد انتقادي که بر بهاي تمام شده وارد است اين است که تغييرات حاصل از قيمت اقالم • .مختلف تنها درزمان معامله نسبت به آنها اندازه گيري وثبت ميشود درمبناي اين اصل وتنها ذرصورت بذيرش فرض تعهدي ودوره مالي -2:تحقق درامد • براي شناسايي درامد دوشرط الزم است انجام شده باشد-1.تعهدي ايجاد شده باشد -2 .معامله صورت گرفته باشد • طبق اين اصل ابتدا بايد -3:تتابق درآمدهاي يک دوره با هزينه هاي همان دوره • درآمدهاي دوره مالي شناسايي شود سبس هزينه هاي متحمل شده براي کسب اين درآمد بدست آيد ونهايتا با مقابله • .درآمدها با هزينه ها مبادرت به اندازه گيري دقيق سود ويزه دوره مالي گردد طبق اين اصل مي بايست کليه اطالعات الزم که جهت تصميم گيري مفيد -4:افشا • ميباشد افشاگردداین اطالعات می تواند درصورتهای مالی ویا ذریادداشتهای توضیحی به صورت صورتهای مالی آورده شود. خالصه مشخصات سيستم حقوق و دستمزد • ثبت اطالعات مشخصات پرسنلي ،احكام ترميم حقوق و مزايا ،كاركرد ماهانه • و روزانه ،اضافات و كسورات و امكان تعديل آنها . انجام محاسبات مربوط به كليه پرداختها و كسورات و تهيه سند مكانيزه به تفكيك • مراكز هزينه ،واحدها ،نوع شغل و ......جهت تغذيه به سيستم حسابداري مالي . معرفي انواع پرداختها و كسورات • . معرفي انواع كاركرد ها • . عمليات مربوط به وامهاي مختلف كاركنان • . پرداخت مساعده براساس ضوابط هر شركت • . پرداخت حقوق و مزايا به تفكيك محل كار ،واحد ها ،مراكز هزينه ،شهرهاي • مختلف و .... محاسبة عيدي و پاداش ساالنه و امكان صدور سند ذخيره عيدي مكانيزه به • سيستم مالي . محاسبة ذخيره سنوات ( بازخريد كاركنان ) و امكان صدور سند مكانيزه به سيستم • مالي . بصورت نامحدود ( Back ) .محاسبه تعديالت معوق • اعمال پرداختها و كسورات معوق در تاريخهاي تحقق يافته با درنظر گرفتن تاثيرات • حاصله در سقف بيمه ،ماليات و ......در ماه مربوطه . اعمال كليه تغييرات ناش ي از تغيير در قوانين و روشهاي حقوق و دستمزد ،بدون • نياز به تغيير در برنامه ها. توليد گزارشات استاندارد سيستم نظير گزارش بيمه ،ماليات و • ... ارائه اطالعات عملياتي ،تاريخچه اي و مديريتي كاركنان از طريق امكان طراحي و • توليد گزارشات پيش بيني نشده . طراحي فرمهاي مورد نظر بطور دلخواه و چاپ آنها • . ثبت اطالعات عمومي شركت براي جلوگيري از عمليات داده آمايي تكراري جهت • كليه كاركنان . داشتن پايگاه اطالعاتي مشترك با سيستم پرسنلي جهت اعمال لحظه اي اسناد • وارده در سيستم پرسنلي . طراحي فرمهاي ورودي اسناد حقوق جهت انطباق س ي ستم با فرمهاي جاري هر • سازمان . محاسبه ماليات به سه روش ماليات ساالنه ،ماليات سال تا ماه و ماليات ماهانه • . محاسبه انواع بيمه هاي خدمات درماني ،تامين اجتماعي و بيمه هاي خصوص ي • . صدور سند خودكار در بخش اسناد جاري و معوقه حقوق جهت تسهيل در امر داده • آمايي اطالعات . تهيه گزارشات متنوع از ماههاي گذشته بصورت نامحدود بدون نياز به ذخيره سازي و • بازيابي اطالعات . معرفي نحوه محاسبه اضافات و كسورات بصورت خاص جهت انطباق با رويه هاي • جاري هر سازمان . معرفي كاربران ،گروه كاربران و محدوده عملياتي آنها جهت تامين امنيت اطالعات • . تعريف نحوه دسترس ي و جستجوي فرد يا گروهي از افراد در تمامي بخش هاي • اطالعاتي سيستم مانند : · معرفي مشخصات كاركنان • · اسناد جاري حقوق و دستمزد • · اسناد معوقه حقوق و دستمزد • · تعذيه كاركرد •