Transcript Budżet państwa
Slide 1
FINANSE PUBLICZNE
I RYNKI FINANSOWE
Budżet państwa
Wykład 2
1
Slide 2
STRUKTURA SYSTEMU FINANSÓW
PUBLICZNYCH
2
W PRZEKROJU INSTYTUCJONALNYM
system finansów publicznych tworzą
fundusze przyjmujące najczęściej
formę:
budżetu państwa,
budżetów samorządowych szczebla
podstawowego lub wyższego (powiatu
samorządowego, regionu
samorządowego),
funduszy ubezpieczeń społecznych,
pozostałych funduszy publicznych,
fundacji publicznych.
Slide 3
BUDŻET PAŃSTWA - POJĘCIE
Pojęcie budżetu państwa może być rozumiane w
trzech aspektach:
ekonomicznym – pewien fundusz pieniężny,
prawnym – pewien akt normatywny,
technicznym (konstrukcja techniczna) –
wszelkie czynności związane z gromadzeniem i
wydatkowaniem środków budżetowych.
Celem sporządzania budżetu jest racjonalizacja
wydatków. Budżet stanowi podstawę finansowego
planowania przedsięwzięć oraz dostarcza
najważniejszych informacji potrzebnych do
kontroli prowadzonej działalności.
3
Slide 4
BUDŻET PAŃSTWA
Plan przewidywanych dochodów i
wydatków, przychodów i rozchodów
państwa, podlegających periodycznej
autoryzacji.
W krajach mających ustrój parlamentarny
nadano planom budżetowym FORMĘ
USTAWY upoważniającej rząd do
pobierania, w określonym w ustawie
czasie, dochodów oraz wydatkowanie tych
dochodów na określone cele, pod kontrolą
uchwalającego budżet parlamentu.
4
Slide 5
CECHY BUDŻETU PAŃSTWA
Fundusz scentralizowanych zasobów
pieniężnych gromadzonych i dzielonych
przez państwo w związku z realizacją
zadań;
Gromadzenie środków odbywa się z
reguły w sposób przymusowy ►►►
atrybut władzy;
Procesy gromadzenia i dzielenia
dochodów implikują zasady ustrojowokonstytucyjne ►►► uprawnienia władzy
ustawodawczej i wykonawczej powinny
wynikać z aktu prawnego wysokiej rangi –
ustawy budżetowej;
5
Slide 6
CECHY BUDŻETU PAŃSTWA
Procesy gromadzenia i dzielenia przez
państwo dochodów w budżecie mają
charakter ekonomiczny, ale i społeczny;
Dochody budżetowe powstają na skutek
definitywnego przejęcia ich od różnych
podmiotów (są bezzwrotne);
Dotyczy działalności w przyszłości –
zawsze jest planem dochodów i
wydatków państwa na z góry ustalony
czas;
Musi go cechować specjalizacja
polegająca na nadaniu rygorów
prawnych wydatkom budżetowym;
6
Slide 7
CECHY BUDŻETU PAŃSTWA
Wiązanie dochodów i wydatków
budżetowych z działalnością państwa w
zamkniętym okresie oznacza, że budżet
tworzą strumienie dochodów i wydatków;
Strumieniowy charakter oznacza
konieczność egzekwowania należnych w
danym czasie dochodów, również obliguje
do wydatkowania środków budżetowych
przed upływem okresu budżetowego;
Nie tylko budżet państwa jest finansowym
odzwierciedleniem działalności państwa –
nie może być wystarczającą podstawą
oceny jego działalności państwa.
7
Slide 8
FUNKCJE BUDŻETU PAŃSTWA
Przez FUNKCJE BUDŻETU PAŃSTWA
rozumie się zazwyczaj występujące
zależności między formami redystrybucji
budżetowej oraz celami, jakie realizują
naczelne organy władzy państwowej oraz
centralne organy rządowe, organizujące
gromadzenie i wydatkowanie środków
budżetowych (w toku konstruowania i
realizacji kolejnych ustaw budżetowych).
8
Slide 9
FUNKCJE BUDŻETU PAŃSTWA
Funkcje budżetu państwa są ściśle
związane rolą państwa w życiu
gospodarczym i społecznym, stąd można je
pogrupować następująco:
Funkcje polityczne,
Funkcje ekonomiczne.
9
Slide 10
FUNKCJE BUDŻETU PAŃSTWA
FUNKCJE POLITYCZNE
Ustrojowa – budżet państwa jest przede
wszystkim narzędziem zachowania
danego ustroju społeczno –
gospodarczego, jest atrybutem władzy.
Demokratyczna – istota tej funkcji polega
na zainteresowaniu społeczeństwa
sprawami opracowywania i wykonywania
budżetu i wpływie na te sprawy.
10
Slide 11
FUNKCJE BUDŻETU PAŃSTWA
FUNKCJE EKONOMICZNE:
Redystrybucyjna,
Stabilizacyjna,
Alokacyjna,
Fiskalna,
Stymulacyjna (bodźcowa),
Kontrolna,
Kredytowa
11
Slide 12
FUNKCJA REDYSTRYBUCYJNA
Redystrybucyjna funkcja państwa obejmuje
działania w sferze zabezpieczenia
społecznego oraz inne mające na celu
zmniejszenie nierówności wynikających z
działania czynników rynkowych w zakresie
majątkowym i dochodowym, poprzez
ustalenie płac minimalnych, politykę
podatkową, regulację cen czy
udostępnianie dóbr bezpłatnych (ochrona
zdrowia, szkolnictwo)
12
Slide 13
FUNKCJA REDYSTRYBUCYJNA
Polega na korygowaniu dochodów
podmiotów gospodarujących,
ukształtowanych w rezultacie procesów
rynkowych. Za pomocą transferów
budżetowych można przy tym redukować
lub uzupełniać dochody pierwotne
(dochody podstawowe), kształtując w ten
sposób fundusze nabywcze omawianych
podmiotów. Redystrybucja może także
następować w przekroju terytorialnym, a
jej efektem jest przesunięcie siły
nabywczej między regionami o różnym
poziomie rozwoju gospodarczego.
13
Slide 14
FUNKCJA ALOKACYJNA
Oznacza, że państwo za pomocą
przepływów pieniężnych w postaci
dochodów i wydatków budżetowych może
wpływać na alokację zasobów w
gospodarce, tj. alokację czynników
wytwórczych i wytworzonych dóbr
materialnych, dążąc przy tym do ich
optymalnego wykorzystania. Przepływy te
kształtują podział dostępnych zasobów
między sektor prywatny i publiczny, a
następnie ich podział w ramach sektora
publicznego.
14
Slide 15
FUNKCJA ALOKACYJNA
Obciążenie podatkami przedsiębiorstw i
ludności lub zaciągnięcie od nich pożyczki
publicznej zmniejsza możliwość
konsumowania, oszczędzania oraz
inwestowania przez te podmioty, natomiast
daje finansową podstawę do alokacji
omawianych zasobów przez państwo w
związku z zadaniami, które ono wykonuje.
W obrębie sektora publicznego alokacja
zasobów dokonywana jest w przekroju
przedmiotowo-działowym oraz w przekroju
terytorialnym.
15
Slide 16
FUNKCJA STABILIZACYJNA
Funkcja stabilizacyjna (zwana także
wyrównawczą) polega na wykorzystywaniu
dochodów i wydatków budżetowych do
oddziaływania na sytuację społecznogospodarczą kraju, a zwłaszcza — za
pomocą przepływów budżetowych —
zmierza do przywrócenia zachwianej
równowagi, przeciwdziała kryzysom
gospodarczym, zapobiega inflacji itp.
16
Slide 17
FUNKCJA FISKALNA
Wyraża
potrzebę
zgromadzenia
w
budżecie
dochodów
w
wysokości
wystarczającej do pokrycia wydatków
uznanych za społecznie niezbędne —
zgodnie z realizowaną przez rząd, a
zaaprobowaną przez parlament polityką
społeczno-gospodarczą; jej istota polega
na przejmowaniu na rzecz państwa
dochodów, jest zewnętrznym wyrazem
działalności państwa, polegającej na
gromadzeniu
i
dzieleniu
środków
pieniężnych
17
Slide 18
FUNKCJA STYMULACYJNA (BODŹCOWA)
Pojawiła się, gdy władze państwowe zaczęły
wykorzystywać poszczególne rodzaje dochodów
i wydatków budżetowych do pobudzającego lub
hamującego oddziaływania na określone
zjawiska i procesy gospodarcze; polega na
wykorzystaniu stosunków ekonomicznych
budżetu z różnymi podmiotami gospodarczymi
– zwłaszcza z przedsiębiorstwami - do
wywołania u nich pożądanych zachowań.
18
Slide 19
FUNKCJA
KONTROLNA
Polega na wykorzystywaniu przebiegu
realizacji dochodów i wydatków
budżetowych do oceny wykonania zadań
objętych polityką rządu, z którymi dochody
te i wydatki są związane. Funkcję tę można
też wiązać z kontrolą — ze strony całego
społeczeństwa oraz jego przedstawicielstwa
parlamentarnego — efektów wykonywania
ustawy budżetowej, a zwłaszcza
racjonalności finansowania budżetowego
►►►► jako wyraz integracji celów
politycznych, ekonomicznych i społecznych
polityki budżetowej.
19
Slide 20
ZASADY BUDŻETOWE
Zasada jedności
formalnej,
Zasada jedności materialnej,
Zasada równowagi,
Zasada uprzedniości,
Zasada jednoroczności,
Zasada jawności,
Zasada zupełności,
Zasada specjalizacji (szczegółowości),
Zasada przejrzystości,
Zasada realności,
Zasada gospodarności,
Zasada operatywności.
20
Slide 21
ZASADY BUDŻETOWE
Zasada jedności
formalnej - zgodnie z którą w jednym
czasie w jednym państwie może istnieć tylko jeden
budżet, gdyż tylko w takiej sytuacji możliwe jest
sprawowanie nadzoru władz ustawodawczych nad
wykonawczymi ►►► zbiorczy budżet państwa
obejmuje budżet władz centralnych i budżety
samorządowe.
Zasada jedności
materialnej - postuluje, aby
wszystkie dochody wpływały do jednego budżetu i z
niego finansowane były wszystkie wydatki. Wyklucza
to możliwość związania określonego wydatku z
konkretnym źródłem dochodu ►►► dochody mają
przeznaczenie ogólne.
21
Slide 22
ZASADY BUDŻETOWE
Zasada równowagi
- postulat, aby kwota
planowanych wydatków znalazła pełne pokrycie w
przewidywanych dochodach – z uwagi na rangę
stanowi przedmiot odrębnego rozdziału w
budżecie.
Zasada uprzedniości - wymóg uchwalenia
budżetu przed rozpoczęciem nowego roku
budżetowego. Odstępstwa:
- prerogacja budżetowa - przedłużenie ważności
budżetu ubiegłorocznego na pewien okres roku
następnego,
- prowizorium budżetowe - skrócona wersja
ustawy budżetowej,
- funkcjonowanie gospodarki budżetowej w
22
oparciu o projekt budżetu.
Slide 23
ZASADY BUDŻETOWE
Zasada
jednoroczności (rygoru
budżetowego) - coroczność,
periodyczność budżetu.
Zasada jawności - jawność procesu
przygotowywania, uchwalania,
realizacji i kontroli budżetu. Ustawa
budżetowa i sprawozdanie z jej
wykonania mają być ogłaszane w
sposób ogólnodostępny.
Zasada zupełności (powszechności) –
budżet obejmuje wszystkie dochody i
wydatki państwa.
23
Slide 24
ZASADA JAWNOŚCI
1.
2.
Jawność debaty sejmowej oraz samorządowych
organów stanowiących nad planem i
wykonaniem budżetów.
Podawanie do publicznej wiadomości:
Kwot dotacji,
Kwot nadwyżki/deficytu budżetowego,
Poziomu państwowego długu publicznego i
długu skarbu państwa,
Poręczeń i gwarancji skarbu państwa i
podmiotów sektora finansów publicznych z
wykazem podmiotów, które z tego skorzystały,
Wykazu podmiotów korzystających ze
znaczących umorzeń zaległości podatkowych i
parapodatkowych.
24
Slide 25
ZASADY BUDŻETOWE
Zasada
przejrzystości – zawarte w
budżecie informacje muszą być tak ujęte,
aby można było rozpoznać tendencje
zmian zachodzących w obszarze budżetu.
Zasada realności – budżet musi być
skonstruowany precyzyjnie, aby dochody
i wydatki mogły zostać zrealizowane.
Zasada gospodarności – środkami
publicznymi należy gospodarować w
sposób racjonalny, wydatki ponosić
oszczędnie.
25
Slide 26
ZASADY BUDŻETOWE
Zasada specjalizacji
(szczegółowości)
oznacza:
a) Szczegółowe określenie źródeł
dochodów i przeznaczenia wydatków,
b) Wydatki mogą być ponoszone do
wysokości określonej w ustawie,
c) Wydatki mogą być poniesione tylko w
ustalonym czasie.
26
Slide 27
ZASADY BUDŻETOWE
Zasada operatywności
– budżet powinien
być opracowany w układzie, który
umożliwiłby ścisłe ustalenie, które
podmioty są odpowiedzialne za
wykonanie poszczególnych zadań
budżetowych i jakie środki otrzymują na
sfinansowanie tych zadań.
27
Slide 28
PROCEDURA BUDŻETOWA
MF określa w drodze rozporządzenia, szczegółowy
sposób, tryb i terminy opracowania materiałów:
-planów rzeczowych zadań realizowanych ze
środków budżetowych,
-projektów planów dochodów i wydatków
poszczególnych części budżetowych,
-kwotę wartości kosztorysowej inwestycji
wieloletnich,
-wykazu inwestycji i programów wieloletnich,
-wykazu wydatków związanych z realizacją
Wspólnej Polityki rolnej oraz programów i
projektów dofinansowywanych ze środków
pochodzących z Unii Europejskiej,
-wzory formularzy.
28
Slide 29
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW
Z DNIA 12 MARCA 2010 R.
W sprawie szczegółowego sposobu, trybu i
terminów opracowania materiałów do
projektu ustawy budżetowej na rok 2011
Na podstawie art. 138 ust. 6 ustawy z dnia 27
sierpnia 2009 r. o finansach publicznych
zarządza się, co następuje:
29
Slide 30
§ 1.
Ministrowie, kierownicy urzędów centralnych,
wojewodowie i inni dysponenci części
budżetowych, zwani dalej dysponentami”, o
których mowa w art. 2 pkt 8 ustawy z dnia 27
sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, zwanej
dalej „ustawą o finansach publicznych”,
opracowują plany rzeczowe zadań realizowanych
ze środków budżetowych oraz projekty planów
dochodów i wydatków poszczególnych części
budżetowych, w terminach, trybie i w sposób
określony w rozporządzeniu, o ile przepis
szczególny nie stanowi inaczej.
30
Slide 31
PROCEDURA BUDŻETOWA
Wstępna faza prac nad budżetem na
następny rok (połowa roku
poprzedzającego):
1. Prognozy makroekonomiczne
2. Założenia polityki społecznogospodarczej
3.
4.
Podstawowe założenia budżetu
Wstępne ustalenia propozycji zmian w
ustawach.
31
Slide 32
PROCEDURA BUDŻETOWA
Właściwe prace nad projektem budżetu:
1.Zestawienie prognozy dochodów budżetowych i
rozmiarów dopuszczalnego deficytu (na podstawie
oceny możliwości zasileń z zewnętrznych źródeł
finansowania) i określenie możliwych do
zrealizowania wydatków.
2.Dezagregacja wydatków kolejno: 1)wydatki sztywne,
2) pozostałe wydatki.
3.Gdy ΣW ˃ limitu redukcja wydatków do akceptowalnego
minimum,
4.Gdy to nie wystarcza to weryfikacja planu dochodów i
ewentualnie propozycje zmian systemu prawnego,
prowadzących do zwiększenia dochodów lub redukcji
wydatków »»» MF wstępny projekt budżetu
32
Slide 33
PROCEDURA BUDŻETOWA
Wstępny projekt MF trafia pod obrady RM.
Po akceptacji przez RM prace przebiegają według
formalnej procedury.
Minister Finansów przedstawia R.M. projekt
ustawy na rok następny wraz z uzasadnieniem
oraz włącza do projektu ustawy dochody i
wydatki (tzw. świętych krów): Kancelarii Sejmu,
Senatu, Prezydenta RP, S. N., T. K. itd.
Rada Ministrów uchwala projekt ustawy
budżetowej i wraz z uzasadnieniem przedstawia
Sejmowi w terminie do 30 września roku
poprzedzającego.
33
Slide 34
PROCEDURA BUDŻETOWA
Sejm rozpatruje projekt ustawy w trzech
czytaniach. Prawo wnoszenia poprawek do
projektu ustawy przysługuje posłom i Radzie
Ministrów. Sposób procedowania określa
regulamin w Sejmie. Główną rolę w procesie prac
sejmowych ma Komisja Finansów Publicznych.
Ustawę budżetową uchwaloną przez Sejm
przekazuje Senatowi, który może w terminie 20
dni uchwalić poprawki.
Parlament ma 4 miesiące na uchwalenie budżetu
pod groźbą skrócenia kadencji Sejmu.
34
Slide 35
PROCEDURA BUDŻETOWA
Przed podpisaniem ustawy budżetowej
Prezydent może wystąpić do Trybunału
Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie
zgodności ustawy z Konstytucją. Jeżeli TK
stwierdzi zgodność to Prezydent nie może
odmówić podpisania ustawy
Prezydent RP podpisuje ustawę w ciągu 7 dni i
zarządza ogłoszenie jej w Dzienniku Ustaw.
35
Slide 36
PROCEDURA BUDŻETOWA –WYKONYWANIE BP
W terminie 21 od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej
dysponenci części budżetowych przedstawiają MF
szczegółowy plan dochodów i wydatków danej części
budżetowej.
• Układ wykonawczy opracowuje się z podziałem na
działy, rozdziały i paragrafy klasyfikacji budżetowej
• Dysponenci części budżetowych przekazują
jednostkom podległym informacje o dochodach i
wydatkach, wynagrodzeniach i limitach
zatrudnienia
• Minister Finansów opracowuje harmonogram
realizacji budżetu państwa i dokonuje podziału
rezerw celowych,
• Rezerwą ogólną dysponuje Rada Ministrów
36
Slide 37
PROCEDURA BUDŻETOWA WYKONYWANIE BP
Wykonaniem budżetu państwa kieruje Rada
Ministrów i może w drodze rozporządzeń wydawać
wytyczne organom administracji rządowej w
zakresie:
a)dokonywania określonych rodzajów wydatków i
sposobu ich dokonywania,
b)terminów i sposobu sporządzania informacji,
c)określenia jednostek, w których przeprowadza
się audyt wewnętrzny,
d)trybu i zasad wydawania decyzji w sprawie
zapewnienia finansowania z budżetu projektów
dofinansowywanych z Unii europejskiej
37
Slide 38
PROCEDURA BUDŻETOWA
Minister Finansów opracowuje, wykonuje
oraz nadzoruje realizację budżetu państwa,
system finansowania sfery budżetowej,
finanse samorządu terytorialnego,
zarządza długiem publicznym, nadzoruje
realizację dochodów podatkowych, ceł itp.
38
Slide 39
PROCEDURA BUDŻETOWA ABSOLUTORIUM
DLA RM
1.
2.
W ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku
budżetowego wraz z informacją o stanie
zadłużenia państwa R. M. przedkłada
Sejmowi sprawozdanie z wykonania
budżetu państwa.
Sejm w ciągu 90 dni rozpatruje
przedłożone sprawozdanie wraz z
zapoznaniem się z opinią NIK i
podejmuje uchwałę o udzieleniu bądź
odmowie udzielenia absolutorium.
39
Slide 40
KLASYFIKACJA BUDŻETOWA
1. Klasyfikacja budżetowa , to instytucja
prawna służąca określeniu stopnia
szczegółowości budżetu dla zapewnienia
jawności gospodarki finansowej, a zarazem
umożliwienia zarządzania finansami państwa.
2. Z prawnego punktu widzenia celem
klasyfikacji budżetowej jest odpowiedź na
pytania:
a) Kto jest upoważniony, a zarazem
zobowiązany do pobierania dochodów i
dokonywania wydatków?,
b) Skąd mają spływać dochody i na co mają być
przeznaczone wydatki?
40
Slide 41
KLASYFIKACJA BUDŻETOWA
W Polsce budżet dzieli się na:
1.
Części – reprezentują podmiotowy układ
budżetu,
2.
Działy – funkcjonalne ujęcie dochodów i
wydatków budżetowych,
3.
Rozdziały – pogłębienie klasyfikacji
działowej;
4.
Paragrafy – treścią są rodzaje dochodów i
wydatków budżetowych,
41
Slide 42
Rozporządzenie Ministra Finansów z
dnia 2 marca 2010 r. w sprawie
szczegółowej klasyfikacji dochodów,
wydatków, przychodów i rozchodów
oraz środków pochodzących ze źródeł
zagranicznych (wraz z uzasadnieniem
i oceną skutków regulacji)
42
Slide 43
CZĘŚCI BUDŻETOWE
Dla poszczególnych działów administracji
rządowej - odrębne części budżetu państwa,
które odpowiadają organom władzy
państwowej, organom kontroli, ochrony
prawa, sądom i trybunałom i NIK. W
odrębnych częściach budżetu państwa ujmuje
się: subwencje ogólne dla j. s. t., rezerwę
ogólną, rezerwy celowe, obsługę długu skarbu
państwa, środki własne Unii Europejskiej oraz
przychody i rozchody związane z
finansowaniem potrzeb pożyczkowych
Państwa i prefinansowaniem zadań. Części
występują tylko w budżecie państwa.
43
Slide 44
DZIAŁY, ROZDZIAŁY I PARAGRAFY
KLASYFIKACJI BUDŻETOWEJ
działy i rozdziały. Występuje ponad 30 działów,
którymi są rodzaje działalności. Występują jako
podstawowe podziałki w klasyfikacji
samorządowej, zaś w budżecie państwa
występują w ramach części. Rozdziały są to
bardziej szczegółowe podziałki podmiotowe lub
przedmiotowe.
paragrafy. Są to szczegółowo ujęte dochody,
wydatki, przychody i rozchody.
44
Slide 45
45
Slide 46
PARAGRAFY
001 Podatek dochodowy od osób fizycznych
005 Podatek od gier
006 Cła
007 Podatek tonażowy
602 Wydatki na wniesienie wkładów do spółdzielni
605 Wydatki inwestycyjne jednostek budżetowych
606 Wydatki na zakupy inwestycyjne jednostek
budżetowych
606001 Sprzęt elektroniczny i łączności
606002 Sprzęt informatyczny
606003 Sprzęt transportowy, pływający i taboru
lotniczego
46
Slide 47
Rozdział X Konstytucji zawiera
10 artykułów dotyczących kwestii
finansowych państwa - sposobu
uchwalania corocznego budżetu
państwa, formy prawnej
nakładania podatków i innych
danin publicznych, wskazują,
jakie organy państwowe
odpowiadają w Polsce za
finanse.
47
Slide 48
USTAWA
Z DNIA 27 SIERPNIA 2009 R.
O FINANSACH PUBLICZNYCH
1) zakres i zasady działania oraz organizację
jednostek budżetowych i samorządowych
zakładów budżetowych;
2) zakres i zasady działania agencji wykonawczych,
instytucji gospodarki budżetowej i państwowych
funduszy celowych;
3) zasady funkcjonowania jednostek sektora
finansów publicznych w zakresie gospodarki
finansowej;
4) zasady i tryb kontroli procesów związanych z
gromadzeniem i rozdysponowywaniem środków
publicznych oraz gospodarowaniem mieniem;
48
Slide 49
USTAWA
Z DNIA 27 SIERPNIA 2009 R.
O FINANSACH PUBLICZNYCH
5) zasady zarządzania państwowym długiem
publicznym oraz procedury ostrożnościowe i
sanacyjne;
6) zasady i tryb opracowywania oraz uchwalania
Wieloletniego Planu Finansowego Państwa;
7) zasady i tryb opracowywania oraz uchwalania
wieloletniej prognozy finansowej jednostki
samorządu terytorialnego;
8) zasady i tryb sporządzania budżetu państwa w
układzie zadaniowym;
49
Slide 50
USTAWA
Z DNIA 27 SIERPNIA 2009 R.
O FINANSACH PUBLICZNYCH
9) zakres i szczegółowość oraz zasady i tryb
planowania, uchwalania i wykonywania budżetu
państwa oraz budżetów jednostek samorządu
terytorialnego;
10) szczególne zasady rachunkowości, planowania
i sprawozdawczości obowiązujące w sektorze
finansów publicznych;
11) zasady gospodarowania środkami publicznymi
pochodzącymi z budżetu Unii Europejskiej oraz z
innych źródeł zagranicznych;
50
Slide 51
FINANSE PUBLICZNE WG USTAWY
Finanse publiczne obejmują procesy związane z
gromadzeniem środków publicznych oraz ich
rozdysponowywaniem, w szczególności:
1) gromadzenie dochodów i przychodów
publicznych;
2) wydatkowanie środków publicznych;
3) finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu
państwa;
4) zaciąganie zobowiązań angażujących środki
publiczne;
5) zarządzanie środkami publicznymi;
6) zarządzanie długiem publicznym;
7) rozliczenia z budżetem Unii Europejskiej
51
Slide 52
ŚRODKI PUBLICZNE
1) dochody publiczne;
2) środki pochodzące z budżetu Unii
Europejskiej oraz niepodlegające zwrotowi
środki z pomocy udzielanej przez państwa
członkowskie Europejskiego Porozumienia o
Wolnym Handlu (EFTA);
3) środki pochodzące ze źródeł zagranicznych
niepodlegające zwrotowi, inne niż
wymienione w pkt 2;
52
Slide 53
ŚRODKI PUBLICZNE CD.
4) przychody budżetu państwa i budżetów
jednostek samorządu terytorialnego oraz innych
jednostek sektora finansów publicznych
pochodzące:
a) ze sprzedaży papierów wartościowych,
b) z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz
majątku jednostek samorządu terytorialnego,
c) ze spłat pożyczek i kredytów udzielonych ze
środków publicznych,
d) z otrzymanych pożyczek i kredytów,
e) z innych operacji finansowych
5) przychody jednostek sektora finansów
publicznych pochodzące z prowadzonej przez nie
działalności oraz pochodzące z innych źródeł.
53
Slide 54
DOCHODY PUBLICZNE
1) daniny publiczne, do których zalicza się:
podatki, składki, opłaty, wpłaty z zysku
przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych
spółek Skarbu Państwa, a także inne świadczenia
pieniężne, których obowiązek ponoszenia na rzecz
państwa, jednostek samorządu terytorialnego,
państwowych funduszy celowych oraz innych
jednostek sektora finansów publicznych wynika z
odrębnych ustaw;
2) inne dochody budżetu państwa, jednostek
samorządu terytorialnego oraz innych jednostek
sektora finansów publicznych należne na
podstawie odrębnych ustaw lub umów
międzynarodowych;
54
Slide 55
DOCHODY PUBLICZNE CD.
3) wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług
świadczonych przez jednostki sektora finansów
publicznych;
4) dochody z mienia jednostek sektora finansów
publicznych, do których zalicza się w
szczególności:
a) wpływy z umów najmu, dzierżawy i innych
umów o podobnym charakterze,
b) odsetki od środków na rachunkach bankowych,
c) odsetki od udzielonych pożyczek i od
posiadanych papierów wartościowych,
d) dywidendy z tytułu posiadanych praw
majątkowych;
55
Slide 56
DOCHODY PUBLICZNE CD.
5) spadki, zapisy i darowizny w postaci
pieniężnej na rzecz jednostek sektora
finansów publicznych;
6) odszkodowania należne jednostkom
sektora finansów publicznych;
7) kwoty uzyskane przez jednostki sektora
finansów publicznych z tytułu udzielonych
poręczeń i gwarancji;
8) dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i
praw.
56
Slide 57
ŚRODKI PUBLICZNE PRZEZNACZA SIĘ NA:
1) wydatki publiczne;
2) rozchody publiczne, w tym na rozchody
budżetu państwa i budżetów jednostek
samorządu terytorialnego.
57
Slide 58
ROZCHODY PUBLICZNE
1) spłaty otrzymanych pożyczek i kredytów;
2) wykup papierów wartościowych;
3) udzielone pożyczki i kredyty;
4) płatności wynikające z odrębnych ustaw,
których źródłem finansowania są
przychody z prywatyzacji majątku Skarbu
Państwa;
5) inne operacje finansowe związane z
zarządzaniem długiem publicznym i
płynnością;
6) płatności związane z udziałami Skarbu Państwa
w międzynarodowych instytucjach
finansowych.
58
Slide 59
NADWYŻKA I DEFICYT SEKTORA FINANSÓW
PUBLICZNYCH
1. Dodatnia różnica między dochodami
publicznymi a wydatkami publicznymi, ustalona
dla okresu rozliczeniowego, stanowi nadwyżkę
sektora finansów publicznych, zaś ujemna różnica
jest deficytem sektora finansów publicznych.
2. Dochody publiczne i wydatki publiczne oraz
nadwyżkę lub deficyt sektora finansów
publicznych ustala się po wyeliminowaniu
przepływów finansowych między jednostkami
tego sektora.
59
FINANSE PUBLICZNE
I RYNKI FINANSOWE
Budżet państwa
Wykład 2
1
Slide 2
STRUKTURA SYSTEMU FINANSÓW
PUBLICZNYCH
2
W PRZEKROJU INSTYTUCJONALNYM
system finansów publicznych tworzą
fundusze przyjmujące najczęściej
formę:
budżetu państwa,
budżetów samorządowych szczebla
podstawowego lub wyższego (powiatu
samorządowego, regionu
samorządowego),
funduszy ubezpieczeń społecznych,
pozostałych funduszy publicznych,
fundacji publicznych.
Slide 3
BUDŻET PAŃSTWA - POJĘCIE
Pojęcie budżetu państwa może być rozumiane w
trzech aspektach:
ekonomicznym – pewien fundusz pieniężny,
prawnym – pewien akt normatywny,
technicznym (konstrukcja techniczna) –
wszelkie czynności związane z gromadzeniem i
wydatkowaniem środków budżetowych.
Celem sporządzania budżetu jest racjonalizacja
wydatków. Budżet stanowi podstawę finansowego
planowania przedsięwzięć oraz dostarcza
najważniejszych informacji potrzebnych do
kontroli prowadzonej działalności.
3
Slide 4
BUDŻET PAŃSTWA
Plan przewidywanych dochodów i
wydatków, przychodów i rozchodów
państwa, podlegających periodycznej
autoryzacji.
W krajach mających ustrój parlamentarny
nadano planom budżetowym FORMĘ
USTAWY upoważniającej rząd do
pobierania, w określonym w ustawie
czasie, dochodów oraz wydatkowanie tych
dochodów na określone cele, pod kontrolą
uchwalającego budżet parlamentu.
4
Slide 5
CECHY BUDŻETU PAŃSTWA
Fundusz scentralizowanych zasobów
pieniężnych gromadzonych i dzielonych
przez państwo w związku z realizacją
zadań;
Gromadzenie środków odbywa się z
reguły w sposób przymusowy ►►►
atrybut władzy;
Procesy gromadzenia i dzielenia
dochodów implikują zasady ustrojowokonstytucyjne ►►► uprawnienia władzy
ustawodawczej i wykonawczej powinny
wynikać z aktu prawnego wysokiej rangi –
ustawy budżetowej;
5
Slide 6
CECHY BUDŻETU PAŃSTWA
Procesy gromadzenia i dzielenia przez
państwo dochodów w budżecie mają
charakter ekonomiczny, ale i społeczny;
Dochody budżetowe powstają na skutek
definitywnego przejęcia ich od różnych
podmiotów (są bezzwrotne);
Dotyczy działalności w przyszłości –
zawsze jest planem dochodów i
wydatków państwa na z góry ustalony
czas;
Musi go cechować specjalizacja
polegająca na nadaniu rygorów
prawnych wydatkom budżetowym;
6
Slide 7
CECHY BUDŻETU PAŃSTWA
Wiązanie dochodów i wydatków
budżetowych z działalnością państwa w
zamkniętym okresie oznacza, że budżet
tworzą strumienie dochodów i wydatków;
Strumieniowy charakter oznacza
konieczność egzekwowania należnych w
danym czasie dochodów, również obliguje
do wydatkowania środków budżetowych
przed upływem okresu budżetowego;
Nie tylko budżet państwa jest finansowym
odzwierciedleniem działalności państwa –
nie może być wystarczającą podstawą
oceny jego działalności państwa.
7
Slide 8
FUNKCJE BUDŻETU PAŃSTWA
Przez FUNKCJE BUDŻETU PAŃSTWA
rozumie się zazwyczaj występujące
zależności między formami redystrybucji
budżetowej oraz celami, jakie realizują
naczelne organy władzy państwowej oraz
centralne organy rządowe, organizujące
gromadzenie i wydatkowanie środków
budżetowych (w toku konstruowania i
realizacji kolejnych ustaw budżetowych).
8
Slide 9
FUNKCJE BUDŻETU PAŃSTWA
Funkcje budżetu państwa są ściśle
związane rolą państwa w życiu
gospodarczym i społecznym, stąd można je
pogrupować następująco:
Funkcje polityczne,
Funkcje ekonomiczne.
9
Slide 10
FUNKCJE BUDŻETU PAŃSTWA
FUNKCJE POLITYCZNE
Ustrojowa – budżet państwa jest przede
wszystkim narzędziem zachowania
danego ustroju społeczno –
gospodarczego, jest atrybutem władzy.
Demokratyczna – istota tej funkcji polega
na zainteresowaniu społeczeństwa
sprawami opracowywania i wykonywania
budżetu i wpływie na te sprawy.
10
Slide 11
FUNKCJE BUDŻETU PAŃSTWA
FUNKCJE EKONOMICZNE:
Redystrybucyjna,
Stabilizacyjna,
Alokacyjna,
Fiskalna,
Stymulacyjna (bodźcowa),
Kontrolna,
Kredytowa
11
Slide 12
FUNKCJA REDYSTRYBUCYJNA
Redystrybucyjna funkcja państwa obejmuje
działania w sferze zabezpieczenia
społecznego oraz inne mające na celu
zmniejszenie nierówności wynikających z
działania czynników rynkowych w zakresie
majątkowym i dochodowym, poprzez
ustalenie płac minimalnych, politykę
podatkową, regulację cen czy
udostępnianie dóbr bezpłatnych (ochrona
zdrowia, szkolnictwo)
12
Slide 13
FUNKCJA REDYSTRYBUCYJNA
Polega na korygowaniu dochodów
podmiotów gospodarujących,
ukształtowanych w rezultacie procesów
rynkowych. Za pomocą transferów
budżetowych można przy tym redukować
lub uzupełniać dochody pierwotne
(dochody podstawowe), kształtując w ten
sposób fundusze nabywcze omawianych
podmiotów. Redystrybucja może także
następować w przekroju terytorialnym, a
jej efektem jest przesunięcie siły
nabywczej między regionami o różnym
poziomie rozwoju gospodarczego.
13
Slide 14
FUNKCJA ALOKACYJNA
Oznacza, że państwo za pomocą
przepływów pieniężnych w postaci
dochodów i wydatków budżetowych może
wpływać na alokację zasobów w
gospodarce, tj. alokację czynników
wytwórczych i wytworzonych dóbr
materialnych, dążąc przy tym do ich
optymalnego wykorzystania. Przepływy te
kształtują podział dostępnych zasobów
między sektor prywatny i publiczny, a
następnie ich podział w ramach sektora
publicznego.
14
Slide 15
FUNKCJA ALOKACYJNA
Obciążenie podatkami przedsiębiorstw i
ludności lub zaciągnięcie od nich pożyczki
publicznej zmniejsza możliwość
konsumowania, oszczędzania oraz
inwestowania przez te podmioty, natomiast
daje finansową podstawę do alokacji
omawianych zasobów przez państwo w
związku z zadaniami, które ono wykonuje.
W obrębie sektora publicznego alokacja
zasobów dokonywana jest w przekroju
przedmiotowo-działowym oraz w przekroju
terytorialnym.
15
Slide 16
FUNKCJA STABILIZACYJNA
Funkcja stabilizacyjna (zwana także
wyrównawczą) polega na wykorzystywaniu
dochodów i wydatków budżetowych do
oddziaływania na sytuację społecznogospodarczą kraju, a zwłaszcza — za
pomocą przepływów budżetowych —
zmierza do przywrócenia zachwianej
równowagi, przeciwdziała kryzysom
gospodarczym, zapobiega inflacji itp.
16
Slide 17
FUNKCJA FISKALNA
Wyraża
potrzebę
zgromadzenia
w
budżecie
dochodów
w
wysokości
wystarczającej do pokrycia wydatków
uznanych za społecznie niezbędne —
zgodnie z realizowaną przez rząd, a
zaaprobowaną przez parlament polityką
społeczno-gospodarczą; jej istota polega
na przejmowaniu na rzecz państwa
dochodów, jest zewnętrznym wyrazem
działalności państwa, polegającej na
gromadzeniu
i
dzieleniu
środków
pieniężnych
17
Slide 18
FUNKCJA STYMULACYJNA (BODŹCOWA)
Pojawiła się, gdy władze państwowe zaczęły
wykorzystywać poszczególne rodzaje dochodów
i wydatków budżetowych do pobudzającego lub
hamującego oddziaływania na określone
zjawiska i procesy gospodarcze; polega na
wykorzystaniu stosunków ekonomicznych
budżetu z różnymi podmiotami gospodarczymi
– zwłaszcza z przedsiębiorstwami - do
wywołania u nich pożądanych zachowań.
18
Slide 19
FUNKCJA
KONTROLNA
Polega na wykorzystywaniu przebiegu
realizacji dochodów i wydatków
budżetowych do oceny wykonania zadań
objętych polityką rządu, z którymi dochody
te i wydatki są związane. Funkcję tę można
też wiązać z kontrolą — ze strony całego
społeczeństwa oraz jego przedstawicielstwa
parlamentarnego — efektów wykonywania
ustawy budżetowej, a zwłaszcza
racjonalności finansowania budżetowego
►►►► jako wyraz integracji celów
politycznych, ekonomicznych i społecznych
polityki budżetowej.
19
Slide 20
ZASADY BUDŻETOWE
Zasada jedności
formalnej,
Zasada jedności materialnej,
Zasada równowagi,
Zasada uprzedniości,
Zasada jednoroczności,
Zasada jawności,
Zasada zupełności,
Zasada specjalizacji (szczegółowości),
Zasada przejrzystości,
Zasada realności,
Zasada gospodarności,
Zasada operatywności.
20
Slide 21
ZASADY BUDŻETOWE
Zasada jedności
formalnej - zgodnie z którą w jednym
czasie w jednym państwie może istnieć tylko jeden
budżet, gdyż tylko w takiej sytuacji możliwe jest
sprawowanie nadzoru władz ustawodawczych nad
wykonawczymi ►►► zbiorczy budżet państwa
obejmuje budżet władz centralnych i budżety
samorządowe.
Zasada jedności
materialnej - postuluje, aby
wszystkie dochody wpływały do jednego budżetu i z
niego finansowane były wszystkie wydatki. Wyklucza
to możliwość związania określonego wydatku z
konkretnym źródłem dochodu ►►► dochody mają
przeznaczenie ogólne.
21
Slide 22
ZASADY BUDŻETOWE
Zasada równowagi
- postulat, aby kwota
planowanych wydatków znalazła pełne pokrycie w
przewidywanych dochodach – z uwagi na rangę
stanowi przedmiot odrębnego rozdziału w
budżecie.
Zasada uprzedniości - wymóg uchwalenia
budżetu przed rozpoczęciem nowego roku
budżetowego. Odstępstwa:
- prerogacja budżetowa - przedłużenie ważności
budżetu ubiegłorocznego na pewien okres roku
następnego,
- prowizorium budżetowe - skrócona wersja
ustawy budżetowej,
- funkcjonowanie gospodarki budżetowej w
22
oparciu o projekt budżetu.
Slide 23
ZASADY BUDŻETOWE
Zasada
jednoroczności (rygoru
budżetowego) - coroczność,
periodyczność budżetu.
Zasada jawności - jawność procesu
przygotowywania, uchwalania,
realizacji i kontroli budżetu. Ustawa
budżetowa i sprawozdanie z jej
wykonania mają być ogłaszane w
sposób ogólnodostępny.
Zasada zupełności (powszechności) –
budżet obejmuje wszystkie dochody i
wydatki państwa.
23
Slide 24
ZASADA JAWNOŚCI
1.
2.
Jawność debaty sejmowej oraz samorządowych
organów stanowiących nad planem i
wykonaniem budżetów.
Podawanie do publicznej wiadomości:
Kwot dotacji,
Kwot nadwyżki/deficytu budżetowego,
Poziomu państwowego długu publicznego i
długu skarbu państwa,
Poręczeń i gwarancji skarbu państwa i
podmiotów sektora finansów publicznych z
wykazem podmiotów, które z tego skorzystały,
Wykazu podmiotów korzystających ze
znaczących umorzeń zaległości podatkowych i
parapodatkowych.
24
Slide 25
ZASADY BUDŻETOWE
Zasada
przejrzystości – zawarte w
budżecie informacje muszą być tak ujęte,
aby można było rozpoznać tendencje
zmian zachodzących w obszarze budżetu.
Zasada realności – budżet musi być
skonstruowany precyzyjnie, aby dochody
i wydatki mogły zostać zrealizowane.
Zasada gospodarności – środkami
publicznymi należy gospodarować w
sposób racjonalny, wydatki ponosić
oszczędnie.
25
Slide 26
ZASADY BUDŻETOWE
Zasada specjalizacji
(szczegółowości)
oznacza:
a) Szczegółowe określenie źródeł
dochodów i przeznaczenia wydatków,
b) Wydatki mogą być ponoszone do
wysokości określonej w ustawie,
c) Wydatki mogą być poniesione tylko w
ustalonym czasie.
26
Slide 27
ZASADY BUDŻETOWE
Zasada operatywności
– budżet powinien
być opracowany w układzie, który
umożliwiłby ścisłe ustalenie, które
podmioty są odpowiedzialne za
wykonanie poszczególnych zadań
budżetowych i jakie środki otrzymują na
sfinansowanie tych zadań.
27
Slide 28
PROCEDURA BUDŻETOWA
MF określa w drodze rozporządzenia, szczegółowy
sposób, tryb i terminy opracowania materiałów:
-planów rzeczowych zadań realizowanych ze
środków budżetowych,
-projektów planów dochodów i wydatków
poszczególnych części budżetowych,
-kwotę wartości kosztorysowej inwestycji
wieloletnich,
-wykazu inwestycji i programów wieloletnich,
-wykazu wydatków związanych z realizacją
Wspólnej Polityki rolnej oraz programów i
projektów dofinansowywanych ze środków
pochodzących z Unii Europejskiej,
-wzory formularzy.
28
Slide 29
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW
Z DNIA 12 MARCA 2010 R.
W sprawie szczegółowego sposobu, trybu i
terminów opracowania materiałów do
projektu ustawy budżetowej na rok 2011
Na podstawie art. 138 ust. 6 ustawy z dnia 27
sierpnia 2009 r. o finansach publicznych
zarządza się, co następuje:
29
Slide 30
§ 1.
Ministrowie, kierownicy urzędów centralnych,
wojewodowie i inni dysponenci części
budżetowych, zwani dalej dysponentami”, o
których mowa w art. 2 pkt 8 ustawy z dnia 27
sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, zwanej
dalej „ustawą o finansach publicznych”,
opracowują plany rzeczowe zadań realizowanych
ze środków budżetowych oraz projekty planów
dochodów i wydatków poszczególnych części
budżetowych, w terminach, trybie i w sposób
określony w rozporządzeniu, o ile przepis
szczególny nie stanowi inaczej.
30
Slide 31
PROCEDURA BUDŻETOWA
Wstępna faza prac nad budżetem na
następny rok (połowa roku
poprzedzającego):
1. Prognozy makroekonomiczne
2. Założenia polityki społecznogospodarczej
3.
4.
Podstawowe założenia budżetu
Wstępne ustalenia propozycji zmian w
ustawach.
31
Slide 32
PROCEDURA BUDŻETOWA
Właściwe prace nad projektem budżetu:
1.Zestawienie prognozy dochodów budżetowych i
rozmiarów dopuszczalnego deficytu (na podstawie
oceny możliwości zasileń z zewnętrznych źródeł
finansowania) i określenie możliwych do
zrealizowania wydatków.
2.Dezagregacja wydatków kolejno: 1)wydatki sztywne,
2) pozostałe wydatki.
3.Gdy ΣW ˃ limitu redukcja wydatków do akceptowalnego
minimum,
4.Gdy to nie wystarcza to weryfikacja planu dochodów i
ewentualnie propozycje zmian systemu prawnego,
prowadzących do zwiększenia dochodów lub redukcji
wydatków »»» MF wstępny projekt budżetu
32
Slide 33
PROCEDURA BUDŻETOWA
Wstępny projekt MF trafia pod obrady RM.
Po akceptacji przez RM prace przebiegają według
formalnej procedury.
Minister Finansów przedstawia R.M. projekt
ustawy na rok następny wraz z uzasadnieniem
oraz włącza do projektu ustawy dochody i
wydatki (tzw. świętych krów): Kancelarii Sejmu,
Senatu, Prezydenta RP, S. N., T. K. itd.
Rada Ministrów uchwala projekt ustawy
budżetowej i wraz z uzasadnieniem przedstawia
Sejmowi w terminie do 30 września roku
poprzedzającego.
33
Slide 34
PROCEDURA BUDŻETOWA
Sejm rozpatruje projekt ustawy w trzech
czytaniach. Prawo wnoszenia poprawek do
projektu ustawy przysługuje posłom i Radzie
Ministrów. Sposób procedowania określa
regulamin w Sejmie. Główną rolę w procesie prac
sejmowych ma Komisja Finansów Publicznych.
Ustawę budżetową uchwaloną przez Sejm
przekazuje Senatowi, który może w terminie 20
dni uchwalić poprawki.
Parlament ma 4 miesiące na uchwalenie budżetu
pod groźbą skrócenia kadencji Sejmu.
34
Slide 35
PROCEDURA BUDŻETOWA
Przed podpisaniem ustawy budżetowej
Prezydent może wystąpić do Trybunału
Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie
zgodności ustawy z Konstytucją. Jeżeli TK
stwierdzi zgodność to Prezydent nie może
odmówić podpisania ustawy
Prezydent RP podpisuje ustawę w ciągu 7 dni i
zarządza ogłoszenie jej w Dzienniku Ustaw.
35
Slide 36
PROCEDURA BUDŻETOWA –WYKONYWANIE BP
W terminie 21 od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej
dysponenci części budżetowych przedstawiają MF
szczegółowy plan dochodów i wydatków danej części
budżetowej.
• Układ wykonawczy opracowuje się z podziałem na
działy, rozdziały i paragrafy klasyfikacji budżetowej
• Dysponenci części budżetowych przekazują
jednostkom podległym informacje o dochodach i
wydatkach, wynagrodzeniach i limitach
zatrudnienia
• Minister Finansów opracowuje harmonogram
realizacji budżetu państwa i dokonuje podziału
rezerw celowych,
• Rezerwą ogólną dysponuje Rada Ministrów
36
Slide 37
PROCEDURA BUDŻETOWA WYKONYWANIE BP
Wykonaniem budżetu państwa kieruje Rada
Ministrów i może w drodze rozporządzeń wydawać
wytyczne organom administracji rządowej w
zakresie:
a)dokonywania określonych rodzajów wydatków i
sposobu ich dokonywania,
b)terminów i sposobu sporządzania informacji,
c)określenia jednostek, w których przeprowadza
się audyt wewnętrzny,
d)trybu i zasad wydawania decyzji w sprawie
zapewnienia finansowania z budżetu projektów
dofinansowywanych z Unii europejskiej
37
Slide 38
PROCEDURA BUDŻETOWA
Minister Finansów opracowuje, wykonuje
oraz nadzoruje realizację budżetu państwa,
system finansowania sfery budżetowej,
finanse samorządu terytorialnego,
zarządza długiem publicznym, nadzoruje
realizację dochodów podatkowych, ceł itp.
38
Slide 39
PROCEDURA BUDŻETOWA ABSOLUTORIUM
DLA RM
1.
2.
W ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku
budżetowego wraz z informacją o stanie
zadłużenia państwa R. M. przedkłada
Sejmowi sprawozdanie z wykonania
budżetu państwa.
Sejm w ciągu 90 dni rozpatruje
przedłożone sprawozdanie wraz z
zapoznaniem się z opinią NIK i
podejmuje uchwałę o udzieleniu bądź
odmowie udzielenia absolutorium.
39
Slide 40
KLASYFIKACJA BUDŻETOWA
1. Klasyfikacja budżetowa , to instytucja
prawna służąca określeniu stopnia
szczegółowości budżetu dla zapewnienia
jawności gospodarki finansowej, a zarazem
umożliwienia zarządzania finansami państwa.
2. Z prawnego punktu widzenia celem
klasyfikacji budżetowej jest odpowiedź na
pytania:
a) Kto jest upoważniony, a zarazem
zobowiązany do pobierania dochodów i
dokonywania wydatków?,
b) Skąd mają spływać dochody i na co mają być
przeznaczone wydatki?
40
Slide 41
KLASYFIKACJA BUDŻETOWA
W Polsce budżet dzieli się na:
1.
Części – reprezentują podmiotowy układ
budżetu,
2.
Działy – funkcjonalne ujęcie dochodów i
wydatków budżetowych,
3.
Rozdziały – pogłębienie klasyfikacji
działowej;
4.
Paragrafy – treścią są rodzaje dochodów i
wydatków budżetowych,
41
Slide 42
Rozporządzenie Ministra Finansów z
dnia 2 marca 2010 r. w sprawie
szczegółowej klasyfikacji dochodów,
wydatków, przychodów i rozchodów
oraz środków pochodzących ze źródeł
zagranicznych (wraz z uzasadnieniem
i oceną skutków regulacji)
42
Slide 43
CZĘŚCI BUDŻETOWE
Dla poszczególnych działów administracji
rządowej - odrębne części budżetu państwa,
które odpowiadają organom władzy
państwowej, organom kontroli, ochrony
prawa, sądom i trybunałom i NIK. W
odrębnych częściach budżetu państwa ujmuje
się: subwencje ogólne dla j. s. t., rezerwę
ogólną, rezerwy celowe, obsługę długu skarbu
państwa, środki własne Unii Europejskiej oraz
przychody i rozchody związane z
finansowaniem potrzeb pożyczkowych
Państwa i prefinansowaniem zadań. Części
występują tylko w budżecie państwa.
43
Slide 44
DZIAŁY, ROZDZIAŁY I PARAGRAFY
KLASYFIKACJI BUDŻETOWEJ
działy i rozdziały. Występuje ponad 30 działów,
którymi są rodzaje działalności. Występują jako
podstawowe podziałki w klasyfikacji
samorządowej, zaś w budżecie państwa
występują w ramach części. Rozdziały są to
bardziej szczegółowe podziałki podmiotowe lub
przedmiotowe.
paragrafy. Są to szczegółowo ujęte dochody,
wydatki, przychody i rozchody.
44
Slide 45
45
Slide 46
PARAGRAFY
001 Podatek dochodowy od osób fizycznych
005 Podatek od gier
006 Cła
007 Podatek tonażowy
602 Wydatki na wniesienie wkładów do spółdzielni
605 Wydatki inwestycyjne jednostek budżetowych
606 Wydatki na zakupy inwestycyjne jednostek
budżetowych
606001 Sprzęt elektroniczny i łączności
606002 Sprzęt informatyczny
606003 Sprzęt transportowy, pływający i taboru
lotniczego
46
Slide 47
Rozdział X Konstytucji zawiera
10 artykułów dotyczących kwestii
finansowych państwa - sposobu
uchwalania corocznego budżetu
państwa, formy prawnej
nakładania podatków i innych
danin publicznych, wskazują,
jakie organy państwowe
odpowiadają w Polsce za
finanse.
47
Slide 48
USTAWA
Z DNIA 27 SIERPNIA 2009 R.
O FINANSACH PUBLICZNYCH
1) zakres i zasady działania oraz organizację
jednostek budżetowych i samorządowych
zakładów budżetowych;
2) zakres i zasady działania agencji wykonawczych,
instytucji gospodarki budżetowej i państwowych
funduszy celowych;
3) zasady funkcjonowania jednostek sektora
finansów publicznych w zakresie gospodarki
finansowej;
4) zasady i tryb kontroli procesów związanych z
gromadzeniem i rozdysponowywaniem środków
publicznych oraz gospodarowaniem mieniem;
48
Slide 49
USTAWA
Z DNIA 27 SIERPNIA 2009 R.
O FINANSACH PUBLICZNYCH
5) zasady zarządzania państwowym długiem
publicznym oraz procedury ostrożnościowe i
sanacyjne;
6) zasady i tryb opracowywania oraz uchwalania
Wieloletniego Planu Finansowego Państwa;
7) zasady i tryb opracowywania oraz uchwalania
wieloletniej prognozy finansowej jednostki
samorządu terytorialnego;
8) zasady i tryb sporządzania budżetu państwa w
układzie zadaniowym;
49
Slide 50
USTAWA
Z DNIA 27 SIERPNIA 2009 R.
O FINANSACH PUBLICZNYCH
9) zakres i szczegółowość oraz zasady i tryb
planowania, uchwalania i wykonywania budżetu
państwa oraz budżetów jednostek samorządu
terytorialnego;
10) szczególne zasady rachunkowości, planowania
i sprawozdawczości obowiązujące w sektorze
finansów publicznych;
11) zasady gospodarowania środkami publicznymi
pochodzącymi z budżetu Unii Europejskiej oraz z
innych źródeł zagranicznych;
50
Slide 51
FINANSE PUBLICZNE WG USTAWY
Finanse publiczne obejmują procesy związane z
gromadzeniem środków publicznych oraz ich
rozdysponowywaniem, w szczególności:
1) gromadzenie dochodów i przychodów
publicznych;
2) wydatkowanie środków publicznych;
3) finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu
państwa;
4) zaciąganie zobowiązań angażujących środki
publiczne;
5) zarządzanie środkami publicznymi;
6) zarządzanie długiem publicznym;
7) rozliczenia z budżetem Unii Europejskiej
51
Slide 52
ŚRODKI PUBLICZNE
1) dochody publiczne;
2) środki pochodzące z budżetu Unii
Europejskiej oraz niepodlegające zwrotowi
środki z pomocy udzielanej przez państwa
członkowskie Europejskiego Porozumienia o
Wolnym Handlu (EFTA);
3) środki pochodzące ze źródeł zagranicznych
niepodlegające zwrotowi, inne niż
wymienione w pkt 2;
52
Slide 53
ŚRODKI PUBLICZNE CD.
4) przychody budżetu państwa i budżetów
jednostek samorządu terytorialnego oraz innych
jednostek sektora finansów publicznych
pochodzące:
a) ze sprzedaży papierów wartościowych,
b) z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz
majątku jednostek samorządu terytorialnego,
c) ze spłat pożyczek i kredytów udzielonych ze
środków publicznych,
d) z otrzymanych pożyczek i kredytów,
e) z innych operacji finansowych
5) przychody jednostek sektora finansów
publicznych pochodzące z prowadzonej przez nie
działalności oraz pochodzące z innych źródeł.
53
Slide 54
DOCHODY PUBLICZNE
1) daniny publiczne, do których zalicza się:
podatki, składki, opłaty, wpłaty z zysku
przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych
spółek Skarbu Państwa, a także inne świadczenia
pieniężne, których obowiązek ponoszenia na rzecz
państwa, jednostek samorządu terytorialnego,
państwowych funduszy celowych oraz innych
jednostek sektora finansów publicznych wynika z
odrębnych ustaw;
2) inne dochody budżetu państwa, jednostek
samorządu terytorialnego oraz innych jednostek
sektora finansów publicznych należne na
podstawie odrębnych ustaw lub umów
międzynarodowych;
54
Slide 55
DOCHODY PUBLICZNE CD.
3) wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług
świadczonych przez jednostki sektora finansów
publicznych;
4) dochody z mienia jednostek sektora finansów
publicznych, do których zalicza się w
szczególności:
a) wpływy z umów najmu, dzierżawy i innych
umów o podobnym charakterze,
b) odsetki od środków na rachunkach bankowych,
c) odsetki od udzielonych pożyczek i od
posiadanych papierów wartościowych,
d) dywidendy z tytułu posiadanych praw
majątkowych;
55
Slide 56
DOCHODY PUBLICZNE CD.
5) spadki, zapisy i darowizny w postaci
pieniężnej na rzecz jednostek sektora
finansów publicznych;
6) odszkodowania należne jednostkom
sektora finansów publicznych;
7) kwoty uzyskane przez jednostki sektora
finansów publicznych z tytułu udzielonych
poręczeń i gwarancji;
8) dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i
praw.
56
Slide 57
ŚRODKI PUBLICZNE PRZEZNACZA SIĘ NA:
1) wydatki publiczne;
2) rozchody publiczne, w tym na rozchody
budżetu państwa i budżetów jednostek
samorządu terytorialnego.
57
Slide 58
ROZCHODY PUBLICZNE
1) spłaty otrzymanych pożyczek i kredytów;
2) wykup papierów wartościowych;
3) udzielone pożyczki i kredyty;
4) płatności wynikające z odrębnych ustaw,
których źródłem finansowania są
przychody z prywatyzacji majątku Skarbu
Państwa;
5) inne operacje finansowe związane z
zarządzaniem długiem publicznym i
płynnością;
6) płatności związane z udziałami Skarbu Państwa
w międzynarodowych instytucjach
finansowych.
58
Slide 59
NADWYŻKA I DEFICYT SEKTORA FINANSÓW
PUBLICZNYCH
1. Dodatnia różnica między dochodami
publicznymi a wydatkami publicznymi, ustalona
dla okresu rozliczeniowego, stanowi nadwyżkę
sektora finansów publicznych, zaś ujemna różnica
jest deficytem sektora finansów publicznych.
2. Dochody publiczne i wydatki publiczne oraz
nadwyżkę lub deficyt sektora finansów
publicznych ustala się po wyeliminowaniu
przepływów finansowych między jednostkami
tego sektora.
59