Transcript budzet_adm zaoczna II rok

1. Pojęcie budżetu
2. Charakter prawny budżetu
3. Pojęcie budżetu państwa
4. Zasady budżetowe
5. Geneza budżetu
Definicja budżetu
• zestawienie ogółu dochodów i wydatków oraz
przychodów i rozchodów podmiotu
publicznego
• w ujęciu szczegółowym
• na rok budżetowy
• projektowane, uchwalane i wykonywane w
sposób przewidziany prawem
• stanowiące podstawę prowadzenia gospodarki
finansowej podmiotu publicznego
Definicja budżetu (2)
• Budżet = publiczny plan finansowy
Plan:
- nie tylko przewidywanie, ale również
kreowanie przyszłości
- dyrektywny charakter (zawiera normę prawną,
wiążącą jego adresata)
Definicja budżetu (3)
Budżet jako plan publiczny:
- to plan podmiotu publicznego
- to plan podstawowy podmiotu publicznego, tj.
obejmuje zestawienie dochodów i wydatków
tego podmiotu, obejmujące wpływy ze
wszystkich przysługujących temu podmiotowi
źródeł oraz wszystkie planowane wydatki
- to plan tworzony w celu realizacji interesu
publicznego
- to plan publicznie dostępny i znany (jawny)
Definicja budżetu (4)
Budżet jako plan finansowy:
- nakaz powinnego zachowania się został wyrażony w
pieniądzu
- dotyczy gromadzenia dochodów oraz ich wydatkowania
- obowiązuje w określonym przedziale czasowym (rok
budżetowy)
Budżet ma charakter planu finansowo-rzeczowego:
- zawiera program działania rzeczowego (klasyfikacja
przedmiotowa)
- kwoty dochodów i wydatków stanowią kryterium
wykonania planu, tj. wykonanie planu to zrealizowanie
zadań rzeczowych w granicach kwot planowanych
dochodów i wydatków
Charakter prawny budżetu (1)
Zbiór norm o charakterze indywidualnym i
konkretnym, tj. skierowanych do konkretnego
adresata
Adresatem są władze, organy i jednostki
organizacyjne reprezentujące podmiot
publiczny (budżet to akt zarządzania
wewnętrznego)
Charakter prawny budżetu (2)
Określenie w budżecie kwot dochodów i wydatków nie rodzi
ani praw, ani obowiązków po stronie osób trzecich
• art. 51 ufp:
„1. Zamieszczenie w budżecie państwa dochodów z
określonych źródeł lub wydatków na określone cele nie
stanowi podstawy roszczeń ani zobowiązań państwa
wobec osób trzecich, ani roszczeń tych osób wobec
państwa.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do:
1) jednostek samorządu terytorialnego;
2) pozostałych jednostek sektora finansów publicznych”.
Charakter prawny budżetu (3)
Ustawa budżetowa nie kreuje źródeł przychodów,
ale przesądza o wysokości wpływów z istniejących
tytułów prawnych, w oparciu o obowiązujący stan
prawny (rebus sic stantibus)
Ustawa budżetowa nie znosi ani nie modyfikuje
zobowiązań państwa – ustawa budżetowa musi
uwzględniać skutki finansowe wynikające z ustaw,
które nakładają na państwo zobowiązania.
Pojęcie budżetu państwa w
Konstytucji RP
• Art. 219 Konstytucji RP:
„ 1. Sejm uchwala budżet państwa na rok budżetowy w formie ustawy
budżetowej.
2. Zasady i tryb opracowania projektu budżetu państwa, stopień jego
szczegółowości oraz wymagania, którym powinien odpowiadać
projekt ustawy budżetowej, a także zasady i tryb wykonywania
ustawy budżetowej określa ustawa.
3. W wyjątkowych przypadkach dochody i wydatki państwa w okresie
krótszym niż rok może określać ustawa o prowizorium budżetowym.
Przepisy dotyczące projektu ustawy budżetowej stosuje się
odpowiednio do projektu ustawy o prowizorium budżetowym.
4. Jeżeli ustawa budżetowa albo ustawa o prowizorium budżetowym
nie weszły w życie w dniu rozpoczęcia roku budżetowego, Rada
Ministrów prowadzi gospodarkę finansową na podstawie
przedłożonego projektu ustawy”.
Pojęcie budżetu państwa w ufp
• Art. 109 ufp
„1. Ustawa budżetowa jest podstawą gospodarki finansowej państwa
w danym roku budżetowym.
2. Ustawa budżetowa składa się z:
1) budżetu państwa;
2) załączników;
3) postanowień, których obowiązek zamieszczenia i w ustawie
budżetowej wynika z niniejszej ustawy lub z odrębnych ustaw.
3. Ustawa budżetowa jest uchwalana na okres roku budżetowego.
4. Rokiem budżetowym jest rok kalendarzowy.
5. Ustawa budżetowa nie może zawierać przepisów zmieniających inne
ustawy”.
Pojęcie budżetu państwa w ufp (2)
• Art. 110 ufp
„Budżet państwa określa:
1) łączną kwotę prognozowanych podatkowych i niepodatkowych dochodów
budżetu państwa;
2) łączną kwotę planowanych wydatków budżetu państwa;
3) kwotę planowanego deficytu budżetu państwa wraz ze źródłami jego
pokrycia;
4) łączną kwotę prognozowanych dochodów budżetu środków europejskich;
5) łączną kwotę planowanych wydatków budżetu środków europejskich;
6) wynik budżetu środków europejskich;
7) łączną kwotę planowanych przychodów budżetu państwa;
8) łączną kwotę planowanych rozchodów budżetu państwa;
9) planowane saldo przychodów i rozchodów budżetu państwa;
10) limit zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i pożyczek oraz
emitowanych papierów wartościowych”.
Zasady budżetowe (1)
Zasady budżetowe:
– postulaty kierowane pod adresem władz
celem prawidłowego sporządzania,
uchwalania i wykonywania budżetu
– określają niezbędne cechy budżetu
– niekiedy znajdują odbicie w przepisach prawa
powszechnie obowiązującego
– wiele propozycji katalogu zasad budżetowych
Zasady budżetowe (2)
Zasady budżetowe:
– powszechności
– jedności formalnej
– jedności materialnej
– szczegółowości
– roczności
– uprzedniości
– jawności
– równowagi budżetowej
Zasady budżetowe (3)
• Zasada powszechności (inaczej nazywana zasadą
zupełności) – budżet powinien obejmować
wszystkie dochody i wydatki oraz przychody i
rozchody podmiotu publicznego (zasadą jest
metoda brutto; dwustronność planu)
• Zasada jedności formalnej – wszystkie dochody i
wydatki oraz przychody i rozchody są uchwalane
w formie jednego aktu
• Zasada jedności materialnej (inaczej nazywana
zasadą niefunduszowania lub zakazem
wewnętrznego finansowania celowego) – całość
dochodów i przychodów jest przeznaczana na
całość wydatków podmiotu publicznego
Zasady budżetowe (4)
• Zasada jawności – budżet, a także proces jego
opracowywania, uchwalania, wykonywania
oraz kontroli wykonania, są jawne
• Zasada szczegółowości – budżet powinien być
tak ułożony, aby był czytelny i jasny
- instytucją, która realizuje tę zasadę, jest
klasyfikacja budżetowa
Zasada roczności
• Zasada roczności
– budżet ma być określony czasowo
– budżet obowiązuje w określonym przedziale
czasowym, tj. stanowi podstawę prowadzenia
gospodarki budżetowej wyłącznie w okresie,
na który został uchwalony
Art. 219 ust. 1 Konstytucji RP:
„Sejm uchwala budżet państwa na rok
budżetowy w formie ustawy budżetowej”.
Zasada roczności (2)
• Art. 219 ust. 4 Konstytucji RP:
„Jeżeli ustawa budżetowa albo ustawa o prowizorium
budżetowym nie weszły w życie w dniu rozpoczęcia
roku budżetowego, Rada Ministrów prowadzi
gospodarkę finansową na podstawie przedłożonego
projektu ustawy”.
1. Podmiot publiczny nie może zawiesić prowadzenia
gospodarki finansowej; musi być zachowana
ciągłość prowadzenia tej gospodarki.
2. Budżet zawsze obowiązuje od początku roku
budżetowego.
Zasada roczności (3)
Art. 181 ufp:
„Niezrealizowane kwoty wydatków budżetu
państwa wygasają, z zastrzeżeniem ust. 2 i 9, z
upływem roku budżetowego”.
Z upływem roku budżetowego budżet przestaje
być podstawą dokonania wydatku.
Prowizorium budżetowe
• Art. 219 ust. 3 Konstytucji RP
„W wyjątkowych przypadkach dochody i wydatki
państwa w okresie krótszym niż rok może
określać ustawa o prowizorium budżetowym.
Przepisy dotyczące projektu ustawy
budżetowej stosuje się odpowiednio do
projektu ustawy o prowizorium budżetowym”.
Prowizorium budżetowe (2)
• Ustawa o prowizorium budżetowym:
1) uchwalana na okres krótszy niż rok (nie może
być uchwalona na cały rok budżetowy)
2) „w wyjątkowych przypadkach” – gdy w
momencie, w którym należy przedstawić projekt
ustawy budżetowej, nie da się określić
dochodów i wydatków na cały rok budżetowy
3) mniejsze wymagania co do stopnia
szczegółowości niż w przypadku ustawy
budżetowej
4) nie podlega kontroli wykonania
Zasada roczności – planowanie
wieloletnie
• Art. 103 ufp:
„Wieloletni Plan Finansowy Państwa to plan dochodów i
wydatków oraz przychodów i rozchodów budżetu
państwa sporządzany na cztery lata budżetowe”.
Wieloletni plan finansowy:
- wydłużenie perspektywy planowania ponad okres roku
budżetowego
- dokument, który ma służyć ukierunkowaniu polityki
finansowej państwa, a przez to ma służyć racjonalizacji
gospodarowania środkami publicznymi, a także
przewidywalności polityki finansowej
Zasada roczności – planowanie
wieloletnie (2)
Treść Wieloletniego Planu Finansowego:
• Art. 103a ufp „Wieloletni Plan Finansowy Państwa
zawiera wstępną prognozę podstawowych wielkości
makroekonomicznych”.
• Art. 104 ust. 1 ufp „Wieloletni Plan Finansowy Państwa,
określa:
1) prognozy dochodów oraz wydatków budżetu państwa;
2) kwoty wyniku i potrzeb pożyczkowych budżetu państwa
oraz źródła ich sfinansowania;
3) prognozy dochodów i wydatków budżetu środków
europejskich;
4) wynik budżetu środków europejskich;
5) prognozę wyniku sektora finansów publicznych;
6) prognozę kwoty państwowego długu publicznego”.
Zasada roczności – planowanie
wieloletnie (3)
• Uchwalanie WPF:
Art. 106 ufp
„1. Minister Finansów przedstawia Radzie Ministrów projekt Wieloletniego Planu
Finansowego Państwa.
2. Rada Ministrów uchwala Wieloletni Plan Finansowy Państwa i ogłasza go w
Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" oraz w Biuletynie
Informacji Publicznej”.
Art. 107 ufp
„1. Wieloletni Plan Finansowy Państwa jest aktualizowany przez Radę Ministrów, w
drodze uchwały, raz w roku, w terminie do dnia 30 kwietnia, i uwzględnia prognozę
na kolejne trzy obejmującą dany rok budżetowy i trzy kolejne lata.
2. Aktualizacja polega na doprowadzeniu danych zawartych w Wieloletnim Planie
Finansowym Państwa do zgodności z ustawą budżetową na dany rok budżetowy
lub, w uzasadnionych przypadkach, do zgodności z danymi dotyczącymi
przewidywanego wykonania ustawy budżetowej za poprzedni rok budżetowy.
3. Aktualizacja polega również na skorygowaniu Wieloletniego Planu Finansowego
Państwa w dalszych latach jego realizacji, w celu zapewnienia zgodności z
kierunkami polityki społeczno-gospodarczej i średniookresową strategią rozwoju
kraju”.
Zasada roczności – planowanie
wieloletnie (4)
• Znaczenie prawne WPF:
Art. 105 ufp:
„1. Wieloletni Plan Finansowy Państwa stanowi podstawę
przygotowywania projektu ustawy budżetowej na
kolejny rok budżetowy.
2. W projekcie ustawy budżetowej na dany rok
budżetowy, przedstawianym przez Radę Ministrów
Sejmowi, poziom deficytu nie może być większy niż
poziom deficytu ustalony na ten rok budżetowy w
Wieloletnim Planie Finansowym Państwa.
3. W szczególnie uzasadnionych przypadkach możliwe jest
uwzględnienie wyższego poziomu deficytu. W tym
przypadku Rada Ministrów jest obowiązana
przedstawić Sejmowi szczegółowe wyjaśnienie”.
Zasada uprzedniości
• Zasada uprzedniości – budżet powinien zostać
uchwalony przed początkiem okresu, na który ma
obowiązywać jako podstawa prowadzenia
gospodarki finansowej tego podmiotu
• Art. 222 Konstytucji RP
„Rada Ministrów przedkłada Sejmowi najpóźniej na
3 miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego
projekt ustawy budżetowej na rok następny. W
wyjątkowych przypadkach możliwe jest późniejsze
przedłożenie projektu”.
Zasada równowagi budżetowej
• Zasada równowagi budżetowej – postulat
zachowania odpowiedniej relacji pomiędzy
ogólną kwotą dochodów podmiotu
publicznego a ogólną kwotą jego wydatków
Geneza budżetu (1)
• Zapisy – w starożytności
- raczej dotyczyły przeszłości, a nie przyszłości
• Współczesna instytucja budżetu wykształciła
się w wynika walki parlamentu o:
1) stanowienie dochodów,
2) kontrolę wydatków,
3) stanowienie wydatków
Geneza budżetu (2)
• Anglia
1215 – Wielka Karta Wolności
- podatki bezpośrednie mają być zatwierdzane
przez parlament
1688 – bill of rights
- również prawo do decydowaniu o
przeznaczeniu wydatków na okres jednego
roku
Geneza budżetu (3)
• Polska
1374 – pakt koszycki
- Ludwik Węgierski zrzekł się prawa do nakładania
podatków bez zgody szlachty
XVII wiek
- Rozdział skarbu panującego od skarbu publicznego oraz
kontrola sejmu nad wydatkami
1768 – pierwszy budżet
- Uchwalony przez sejm, obejmujący całość dochodów i
wydatków państwa
- początek klasyfikacji budżetowej