Transcript chimestry 1 mohsen khodadady najafix
Slide 1
به نام خدا
موضوع:شیمی1
نام استاد :جناب آقای کلهر
گردآوری:محسن خدادادی نجفی
مدرسه شهیدروزبهانی
کالس دانش 7
آذر1392
Slide 2
فصل 1آب و منابع آن:
تعریف علم شیمی:علمی است که درباره ساختمان موادوخواص آن وکاربردمواددرزندگی به ما آموزش می دهد.
کاربردعلم شیمی:داروسازی-کشاورزی-صنعت-زیست شناسی
منابع آب:یخچال های آبی-آب های زیرزمینی-بخارآب موجوددرهوا-دریاچه ها ورودخانه ها-رطوبت خاک-
چند درصدآب دنیا شیرین است0/5:درصدآب جهان شیرین است البته این 0/5درصددر تمامی دنیایکسان
نیست.
مصرف آشکار ونهان آب راتوضیح دهید:مصرف آشکار مصرفی است که ما آن رامی بینیم.ومصرف نهان
مصرفی است که ماآن رانمی بینیم.مانند:
***مصرف نهان بیشتراز مصرف آشکا رمی باشد
البته باید درآب صرفه جویی کرد.
Slide 3
Slide 4
- 1چرا حشرات می توانندبرروی آب بنشینند:به دلیل کشش سطحی آب می باشد.
نماد شیمیمیایی چیست:شیمی دان هابرای ایجاد هماهنگی برای هرعنصر از حرف ونشانه التین استفاده می کنند.
مانند:نمکNaCL:
هر ترکیب رابایک فرمول شیمیایی نشان می دهند.
***درهرمعادله شیمیایی تعداداتم هاباید موازنه باشدیعنی تعداداتم هاطرف اول ودوم برابر باشند.
آیا معادله زیر موازنه استN2+3H2=2NH3:
مثال را حل کنیدFe+cl2= :
***دراتم های خنثی تعدادeوpباهم برابر اند=e(.الکترون و =pپروتون)
DOآب یعنی چه :به کمترین غلظت اکسیژن حل شده درآب که برای ادامه زندگی آب زیان موردنیاز
استdoمی نامند.
نکته:هرچه گرمای تبخیر بیشترباشد جاذبه میان ملکول ها قوی تر می شود.
پیوندهیدروژنی چیست:پیوندی است میان هیدروژن و اتم های دیگر .مانند:اتم های آب
Slide 5
***هنگامی که آب یخ میزند بین ملکول های آن پیون هیدروژنی ایجاد می شود وملکول های 6گوشی آرایش می
دهند.که بین آن ها فضای خالی است وبه خاطر همین دلیل وقتی آب یخ می زند حجم آن زیاد تر می شود.
به راستی NaClیک ترکیب یونی است :.بله .پیوند میان یون مثبت Naویون منفی Cl
اگر اتم خنثی یک یاچند الکترون بگیرد دارای بار منفی می شود وبه آن آنیون گفته می شود.
اگر اتمی الکترون از دست بدهد بارش مثبت خواهد بود وبه آن کاتیون گفته می شود.
راستی آیا گفته ایم که چرا آب چاه خالص نیست:چون آب افزون بر بلور نمک خوراکی ترکیب های یونی
دیگری را نیز کم وبیش در خودحل می کند مانند:کچ وآهن وکلسیم و...
***محلول آب ونمک رسانا ی برق است به این دلیل که یون ها عامل انتقال جریان برق هستند.
تعریف منحنی انحالل پذیری :میزان انحالل پذیری یک ماده به کمک نموداری نشان داده می شود که به آن
منحنی انحالل پذیری می گویند.
تعریف محلول فرا سیرشده :محلولی است که بیش از حد خود ماده در خود حل می کندوالبته اول باید محلول
را گرم کنیم.
شکل محلول فراسیر شده ای از نوشابه.
Slide 6
هرمعدله شیمیایی از 2قسمت ساخته شده است.
-1واکنش دهنده
پیوند شیمیایی به 3دسته تقسیم می شود.
کواالنسی
هیدروژنی
یونی
-2فراورده
Slide 7
واکنش دهنده:ماده ی شرکت کننده در واکنش راکه در سمت چپ معادله ی شیمیایی می نویسند.
فراورده:ماده یاموادی که دریک واکنش شیمیایی تشکیل می شود و در سمت راست معادله ی شیمیایی
نوشته می شود.
پیوند کواالنسی:نوعی پیوند شیمیایی است که اتم ها رابه یک دیگر متصل می کند و مولکول ها را به
وجود می آورد.
پیوند یونی :نوعی پیوند شیمیایی
که یون های ناهم نام را کنار یک
دیگر نگاه می دارد.
Slide 8
نکته:دردرست کردن محلول سیر شده هرچه دما باالتر برود فضابین ملکول ها بیشتر می شودوانحالل پذیری به خوبی انجام
می گیرد.
نکته:جایگاه محلول سیر شده دقیقاٌ،روی نمودار قراردارد و محلول سیر نشده پایین تر از نمودار ومحلول
فراسیر شده باال نمودار قراردارد.
اثر دما برانحالل پذیری :باافزایش دما انحالل پذیری گاز ها درآب کاهش میابد با کاهش دما انحالل پذیری
گازهادرمایعات افزایش می یابد.
اثرفشاربر انحالل پذیری :هرچه فشار گاز بیشتر شود میزان انحالل پذیری افزایش می یابد.رابطه مستقیم دارند.
Slide 9
پالنکتون ها:موجوداتی بسیار کوچکی هستند که در دریاهاواقیانوس ها زندگی می کنند.
زیست تخریب پذیر:به موادی گفته می شودکه در محیط زیست به کمک باکتری ها به مواد ساده تری تجزیه
می شوند.
Slide 10
Doچیست:غلظت اکسیژن محلول در آب که آبزیان برای ادامه زندگی به آن نیاز دارند بانمادDOنشان داده
می شود.
درکدام فصل مرگ ماهی هازیاد است:تا بستان ،به این دلیل که هم آب گرم می شودواکسیژن محلول در آن
کم می شود وهمچنین ماهی ها جنب و جوش با الیی دارند.ودراین صورت نیازبه دریافت اکسیژن بیشتری
پیدا می کنندکه موجب مرگ شان می شود.
آلودگی گرمایی چیست:انسان با دستکاری در آب های طبیعی موجب اختالل در توازن فعالیت آبزیان می
شود مانند نیروگاه های برق
انواع محلول هااز نظر :ph
Slide 11
Ph چیست:میزان اسیدی یا باز بودن محلول ها را phمی گویند .
معرف یا شناساگر:برای شناسایی اسید ها و بازها از معرف ها مانند کاغذ تورنسل استفاده می شود
نکته:به موادی که phباالتر از 7دارند باز وبه موادی که phزیر 7دارند اسید می گوییم وموادی که
7phدارند خنثی هستند.
عددph=7برابر است با محلول خنثی
Slide 12
نکته:اگردرآبی مقداری کاتیون های سنگین بیشتر ازحدطبیعی باشد می گوییم آب توسط کاتیون های سنگین آلوده
شده است مصرف چنین آبی برای انسان وموجودات دیگری خطر ناک است.
کاتیون های سنگین برای بدن چه ضرری دارد:این کاتیون ها به پروتیین های بدن می پیوندند ومانع اعمال
زیستی آن ها می شود ودرنتیجه به سیستم عصبی،کبد،کلیه و ...آسیب می رساند.
*** کاتیون ها توسط آب های فاظالب به آب منتقل می شود.
نام کاتیون های سنگین:
2+Cd
2+Pb
2+Hg
Slide 13
مقدار یون های موجود درآب
= ظر یب خطر
مقدار مجاز اعالم شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست
نکته:اگر ظریب خطر پایین تر از1باشد خطری نداردواگرنزدیک 1باشد خطر نزدیک است واگر یک باشد خطر زیادی
دارد.
مراحل تصفه ی آب درطبیعت:
-1 جداشدن تقریبا کامل ،مواداولیه ی حل شده در آب به هنگام تشکیل برف وباران
-2تجریه ی برخی از مواد محلول در آب که شناور مانده است.
-3 جدا شدن همه مواد معلق موجود درآب به هنگام عبور ازآن میان سنگریزه ها وماسه های
تعریف آب سخت :آبی که دارای نسبتا ً قابل مالحظه ای از یون های یاد شده باشد آب سخت می نامند.
نکته:یون های موجود درآب سخت مانع کف کردن صابون می شود.
Slide 14
انواع سختی آب :
دائمی
موقت
سختی موقت:اگر یون های کلسیم و منیزیم وآهن به صورت نمک های محلول
کلسیم هیدروژن کربنات باشد به چنین سختی موقتی می گویند.این نوع سختی با
جوشیدن آب ازبین می رود.
سختی دائمی:اگر یون های کلسیم ومنیزیم وآهن به صورت یون های آزاد وجود
داشته باشد به چنین سختی دائمی می گوینداین نوع سختی باجوشیدن از بین
نمی رودوباید ازبین بردن آن بایدبه آب یک ماده شیمیایی به نام سدیم
کربناتNa2Co3باید به آن اضافه کنیم.
Slide 15
مراحل تصفیه آب آشامیدنی :
-1صاف کر دن:که از توری های فلزی عبور می دهند.
-2لخته سازی :برای ته نشین کردن گل والی از کاتیون های Fe+3وAl+3اضافه می کنیم.
-3کلر زنی مقدماتی:کلر یک گند زدای قوی است وبرای از بین بردن میکروب ها استفاده می شود.
-4ته نشین شدن درحوضچه آرامش:برای لخته سازی ذرات کلوییدی شناور فرصت بیشتری فراهم شود.
-5گذراندان از صافی شنی:شامل ماسه های درشت است که آب را از آن عبور می دهند.
-6گندزدایی پایانی :شیمیدان هاعقیده دارن که شاید در این مراحل باز میکروب وارد آب شده باشدوباز
کلر پایانی می زنند.
نکته:برخی از کشور ها هم کلر وهم فلوئورید می زنند که استخوان هارا محکم می سازد وهم دندان
هارا.البته در خمیر دندان هم استفاده می شود.
نکته:به آب محلول مس سولفات اضافه می کنند که آب ذخیره شده جلبک نزند.
مراحل تصفیه ی فاضالب-1:صاف کردن-2ته نشین شدن لجن-3هوا دهی
-4 ته نشین شدن
-5 کلر زنی -6دریا یا رود خانه یا کشاورزی
Slide 16
چند نکته حل کنید:
آب سخت چیست:
Phچیست:
Doچیست:
منحنی انحالل پذیری را بیا ن کنید:
فشارچیست:
آنیون چیست:
کاتیون چیست :
پیون هیدروژنی را توضیح دهید:
چرا ملکول های آب قطبی است:
ظرفیت گر مایی چیست:
پیون یونی را بیان کنید:
پیون کواالنسی را بیان کنید:
مراحل تصفیه آب در طبیعت را بیان کنید:
مراحل تصفیه آب شرب رابیان کنید :
ضریب خطر یون های سنگین را با ذکر فرمول تعریف کنید :
پایان فصل1
Slide 17
فصل دوم:در پی هوایی پاکیزه:
ما برای آن که روی کره ی زمین زنده بمانیم باید هوای اطراف خودمان را تمیز نگهداریم.
هواه کره :پوشش نازکی از هوا که کره ی زمین را در بر گرفته است را هوا کره می نامند.
نکته :هواه کر ه مانند در یا ها و پوسته زمین از مواد معدنی سر شار می باشد.
سیال:ماده ای به حالت مایع یا گاز را سیال می نامند.
ویژگی موجودات زنده به گونه ای است که آن ها را به هوا نیازمند کرده است.
به نظر شما نقش هوا کره چیست:یک نقش مهم هواه کره فراهم آوردن گاز های اکسیژن مورد نیاز برای
تنفس است .اجزای فعالیت زیر اهمیت این ویژگی هواکره را برای شما آشکار تر کند.
Slide 18
بازدم
دم
𝑁2 %78
گاز های دیگر%0/97
𝑁2 %75/5
% 0 / 94گاز های دیگر
𝐎𝟐 %14/5
𝐶𝑂2 %4/5
بخار آب %4/56
%21 𝑂2
% 0 /0 3 𝐶𝑂2
بخارآب%0
Slide 19
آیا می دانید که چرا فتوسنتز را مکمل تنفس می دانند:به این دلیل که اگر فتو سنتز نباشد ما دیگر نمی
توانیم تنفس کنیم زیررا عمل فتوسنتز است که اکسیژن مورد نیاز مارا فراهم می سازد و اگر این عمل انجام
نمی پذیرفت ممکن است دیگر زنده نمانیم.
انسان چگونه هوارا آلوده می کند :آلوده شدن هوا بر اثر فعالیت انسانی با کشف آتش آغاز شد استفاده از
آتش برای گرم کردن پختن غذا و ذوب فلزاها به گونه ای هوا در شهر های صنعتی را آلوده کرده.
Slide 20
هوای سنگین چیست و نقش انقالب صنعتی در تشکیل آن بیان کنید:وقتی انقالب صنعتی آمد کار خانه ها
وصنعت ماشین آالت زیا شدند و سوخت ها و حتی انرژی هسته ای هم به هوا و هم به هواکره آسیب می
رساند.
تروپوسفر:اکنون می دانیم که بیش تر جرم هوا کرده تا فاصله ی 12کیلو متری از سطح زمین قرار دارد
این نا حیه را ترو پوسفر می گویند.این بخش از هوا کره همان بخشی است که مادر آن زندگی می کنیم .
Slide 21
اجزای سازنده ی هوا کره:
نام:اجزای اصلی:
نیتروژن𝑁2 N2
اکسیژن
اجزای جزیی:
آرگنArAr
کربن دی اکسید
اجزای ناچیز:
نئونNe
آمونیاک
هلیمHe
متان
کریپتون
Kr
فرمول شیمیایی:
78
𝑂2
درصد حجمی:
21
0/96
اجزای ناچیز دیگر:
{ }Co – No-𝑁𝑜2 -𝑆𝑜2 -Xe-𝑂3 -𝐻2هریک }0/0001
𝐶𝑜2
0/0 3
𝑁ℎ3
𝐶𝐻4
0/0 04
Slide 22
نکته:هرچه از سطح زمین باالتر رویم فشار هوا کم می شود زیرا تعداد ملکول
های هوا در واحد حجم کمتر شده بنابر این فشار کمترمی شود.
نکته :د ر آب دریا ها هر چه پایین تر رویم فشار بیشتر می
شود.
فشار :فشار مقدار نیرویی است
که بر واحد سطح وارد می شود.
Slide 23
«فشار مایع»:
مایع موجود دریک ظرف نیز وزن دارد و به این دلیل بر بدنه ی ظرف در بر دارنده ی آن فشار وارد می
شود.
فشارمایع نه تنها به ته ظرف بلکه به دیواره های آن نیز وارد می شود.درواقع
درهر عمقی از یک مایع فشار به طور برابر همه ی جهت ها وارد می شود.هر
چه غواصان در عمق بیشتر روند وشنا کنند فشار آب بیشتر ی احساس خواهد
کرد.
Slide 24
***هواه کره نیز که مخلوطی از گاز هاست ،به علت داشتن وزن در همه ی جهت ها فشار وارد می کند.
فشار هوا:فشار ی که مولکول های گاز های سازند ه ی هوا به سطحی با مساحت مشخص وارد می کنند.
چرا ما فشار هوا را احساس نمی کنیم:زیرا این فشار در همه ی جهت ها بر درون و بیرون بدن ما وارد می
شود.
به نظرتان چرا باید با لباس مخصوص و ویژه به فضا برویم:درخارج از هوا کره ،هوایی وجود ندارد و
فضانوردان ناگزیر ند لباس های ویژه ای بپوشند که درون فضای بسته ی آن ها ؛فشاری ساختگی وجود داشته
باشد.
نکته:بدون این لباس ویژه فضانوردان در فضا منفجر می شوند.
Slide 25
برای اندازه گیری فشار از چه دستگاهی استفاد می کنید:
Slide 26
ساخت بارمتر جیوه ای:
این دستگاه از یک لوله شیشه ای بلند ساخته شده که یک انتهای آن بسته است و درون آن را با جیوه پرکرده
اند انتهای دیگر لوله درظرفی پر از جیوه قرار گرفته شده است،فضای خالی باالی ستون جیوه به خالٌکامل
است.این فضاهیچ هوایی وجود ندارد وتنها مقدار بسیار ناچیزی بخار جیوه یافت می شود در واقع این فضا
خالی تقریباًهیچ فشاری بر ستون جیوه وارد نمی کند.
نکته:اگربارمتررا از کنار دریا به باالی کوه ببریم
ارتفاع ستون جیوه دربارمترکاهش می یابد زیرا
درباالی کوه فشار هوا کمتر است.
=76cmHg=760mmHg=1atmفشار هوا کنار دریا
Slide 27
فشار معمولی :به میانگین فشار هوا در سطح دریا فشار هوای معمولی می گویند.
نکته :در این فشار ارتفاع ستون جیوه760میلی متر است.
فشار استاندارد:به فشار هوا در سطح دریا فشار استاندارد نیز گفته می شود
فشار گاز درون مخزن راباچه وسیله ای اندازه می گیرند:هرگازمحبوس دریک ظرف
نیز به دیواره های آن ظرف فشار وارد می کند این فشار را به کمک فشار سنج به نام
مانومتر اندازه می گیرند.
Slide 28
•
قانون بویل:دراین قانون دردمایثابت،حجم یک نمونه معین گاز با فشار آن رابطه ی وارونه دارد.
•
نکته:ازاین قانون نتیجه می گیریم با افزایش فشار حجم گاز کاهش می یابد.
•
*** می دانید که گاز ها بر خالف مایع هاو جامد ها تراکم پذیرند؛به این علت می توان گاز را فشرد
تاحجم کم تری اشغال کنند.
•
فرمول قانون بویل= ثابت = p.v
•
قانون شارل:درفشار ثابت ،نسبت حجم گاز به دمای گاز مقداری ثابت ازاین قانون نتیجه می گیریم
که دمای گاز با حجم گاز رابطه مستقیم دارد یعنی با افزایش دمای گاز حجم آن نیز افزایش می یابد.
•
مو ثراست.
***دما نیز مانندفشار بر حجم گاز ٌ
•
•
فرمول قانون شارل:
حجم گاز÷ دمای گاز کلوین=ثابت
𝑽
ثابت=
𝑻
Slide 29
لردکلوین:دانشمند انگلیسی که 50سال پس از مرگ شارل ،دمای ℃ -273را صفر مطلق نامید.
صفر مطلق:کلوین رفتن به پایین تر از این دما را غیر ممکن می دانست.
نکته:به احترام لرد کلوین این مقایس جدید را کلوین نامیده اند و آن را باحروفKنشان می دهند.
فرمولT= ℃ +273 :
Slide 30
نظریه جنبشی ملکولی گاز ها:نظریه است که رفتار گاز هارا باتوجه به ذره های رفتار سازنده ی آن شرح می دهد.
گاز های ایده آل:به گاز هایی که رفتار آن ها باتوجه به نظریه ی جنبشی ملکولی گاز قابل
پیش بینی باشد؛گاز های ایده آل می گویند.بیشتر گازها در هواه کره رفتاری شبیه به گاز
های ایده آل از خود نشان می دهند.
Slide 31
چه گاز هایی را می توان از هواه کره به دست آورد ودرصنعت از آن استفادکرد:نیتروژن،اکسیژن،آرگون
و نئون
به نظرتان هوارابایدچگونه مایع کرد:اگر هوا را زیر فشازیادتادمای℃-200سردکنیم،مخلوط بسیار سرد
ازچند مایع به دست می آید که هوای مایع نامیده می شود.
اجزای سازنده ی هواه کره را چگونه از هم جدا می توان
کرد:باتقیطیر جزء به جزء این مایع می توان هریک از سازنده
ی آن را جداکرد.اگر دمای هوای مایع را به آرامی افزایش دهیم
؛هر مایع موجود در این مخلوط در نقطه ی جوش خود تبخیر می
شود ومی توان بخار های آن را سرد وبه طور جداگانه جمع
آوری کرد.
Slide 32
نیتروژن در صنعت چه کاربردی دارد:
افزون بر تهیه ی نیتروژن و اکسیژن،گاز آرگون یکی مهم ترین فراورده هایی است که از هوا به دست
می آید؛هم چنین از نیتروژن هوا نیز به طور مستقیم برای تولید فراورده های مهمی چون آمونیاک و
نیتریک اسید استفاده می شود.
کار برد گاز آرگون:
گاز آرگون برای جوشکاری ،برشکاری و پرکردن المپ های مهتابی به کار می رود.
Slide 33
به نظرتان مهم ترین عنصر کره زمین چه نام دارد ودر کجا ها یافت می شود:اکسیژن
مهم ترین عنصردرکره زمین است ویکی از عنصر های ضروری برای ادامه زندگی
است.اکسیژن بسیار فراوان است ودر سه بخش بیرونی کره ی زمین [هواه کره-آب
کره و سنگ کره]یافت می شود.
اکسیژن در هریک از بخش های کره زمین به چه صورت های وجود دارد:اکسیژن در هوا به
صورت اکسیژن مو لکو لی ( 𝟐𝑶) :شامل اقیانوس ها ،دریا ها ،رودخانه ها و دریاچه ها)در
ساختار مو لکو ل های آب 𝑂 𝐻 2یافت می شود .و در سنگ کره پوسته جامد کره زمین به
صورت ترکیب شده با عنصر های دیگر مشاهد می شود.
***اکسیژن را در بسیاری از ترکیب های سازنده ی بدن موجودات زنده یافت می شود؛همه
ی مواد غذایی –کربوهیدرات ها ،چربی هاوپروتئین ها –ترکیب های اکسیژن هستند.
Slide 34
اکسیژن چگونه در بدن ما باعث آزاد شدن انرژی می شود:
هنگام تنفس با کشیدن هوا به درون شش ها اکسیژن مولکولی 𝑂2وارد جریان خون می شود و به کمک این
جریان به نزدیکی بافت های بدن انتقال می یابد .ودر آن جا اکسیژن با غذایی که خورده ایم ترکیب می شود و
با آزاد کردن انرژی شیمیایی نهفته در آن ماده ی غذایی انرژی مورد نیاز بدن را تاٌمین می کند.
اثرات نامطلوب اکسیژن:
البته اکسیژن اثر های نا مطلوبی هم دارد.برای مثال ،اکسیژن،آهن را به زنگ آهن تبدیل می کند باعث فساد
مواد غذایی و به پوسیده شدن چوب نیز کمک می کند.
Slide 35
اکسید:هم چنین اکسیژن به آسانی با عنصر های دیگر نیز واکنش می دهد و ترکیب های سودمندی را به
وجود می آورد که اکسید نامیده می شوند.مانند:آب 𝑂 𝐻2یک اکسید است.
اکسایش:واکنشی که در آن اکسیژن با یک عنصر دیگر ترکیب می گردد.
نکته:برخی از واکنش های اکسایش بسیار سریع روی می دهند و با ایجاد شعله وآزادکردن
مقدار خیلی زیادی گرما و نور همراه اند؛اکسایش سوختن یا احتراق می گویند
Slide 36
شباهت ها وتفاوت های اکسایش و احتراق را بیان می کنیم:
تفاوت ها:
اکسایش آهسته بدون نور و گرمااست؛ولی
احتراق سریع نور و گرما تولید می کند.
مثال:اکسایش
2Mg+O2=2MgO
واکنش منیزیم بااکسیژن که اکسایش
(احتراق)
Slide 37
***برخی دیگر از واکنش های اکسایش نسبت به سوختن انرژی کم تر می کنندو
به این علت با ایجاد شعله همراه نیستند.برای مثال فلز سدیم در تماس با هوا به
آهستگی با اکسیژن واکنش می دهد.
گاز اکسیژن در صنایع شیمیایی برای تولید نیتریک اسید و سولفوریک اسید
کار برد دارد.از اکسیژن مایع نیز به عنوان اکسید کننده در سوخت موشک ها
فضاپیماها استفاده می شود.
Slide 38
هوا کره چه نقشی ایفا می کند:
هوا کره چه نقشی ایفا می کند :هوا کره هم چون پوشش محافظی از ورود
بیش از اندازه ی پرتوهایخورسیدی جلو گیری می کند و شرایط مناسبی را برای
ادامه ی زندگی در این سیاره فراهم می آورد.
نکته:میانگین دمای در سطح کره زمین ℃15می باشد.
Slide 39
اثرات گلخانه ای:
نور چیست:نور یک موج الکترومغناطیس است .
به نظرتان نور الکترو مغناطیس چه چیزی با خود حمل می کند:می دانید که موج های الکترو مغناطیس با
خود انرژی حمل می کنند و هرچه طول مو ج آن ها کوتاه تر باشد،انرژی آن ها بیش تر است.
نکته:طیف موج ها الکترو مغناطیس ،توجه کنید که نور مریی(تابشی که چشم ماآن را تسخیص می دهد ).بخش
کوچکی از این طیف نور را تشکیل می دهد.
Slide 40
گاز های گلخانه ای را نام برده و بگویدافزایش آن ها چه تثیری بردمای کره زمین دارد:کربن دی
اکسید(،)CO2بخار آب()H2Oومتان()CH4ملکول های جذب کننده ی بسیار خوبی هستندبا افزایش این
گازها دما کره زمین را افزایش می یابد به دلیل افزایش ملکول های گلخانه ای است.
چنان چه می دانید گاز متان یک گاز گلخانه ای است و افزایش مقدار آن سبب افزایش دمای زمین می شود
یکی از تولید کنند گان عمده ی گاز متان موریانه ها هستند هنگامی که موریانه ها چوب را می خورند متان،
کربن دی اکسید و ترکیب های شیمیایی دیگر تولید می کنند.
راه ها ی کنترل آلودگی هوا-1:افزایش بازده تولید
انرژی از طریق سوختن-2به دام انداختن آالینده
ها پس از سوختن و پیش از ورود آن ها به هوا.
Slide 41
چند نکته حل کنیم:
-1هوای مایع چیست:
-2قانون بویل بیان گر چیست:
-3قانون شار بیان گر چیست:
-4فشار استاندارد چیست:
-5فشار چیست:
-6تروپوسفر چیست:
-7انسان چگونه هوا را آلوده می کند:
-8سیال چیست:
-9هواکره چیست:
-10گاز های ایده آل بیان کنید:
-11اکسید چیست:
-12اکسایش و احتراق را بیان کنید:
Slide 42
Slide 43
منابع طبيعي به دو دسته تجديد پذير مثل آب و خاک دسته تجدید ناپذیر مثل نفت،زغال سنگ و گاز طبیعی تقسيم مي شوند .
منابع شيميايي را از هواکره ،آب کره و سنگ کره بدست مي آوريم .
Slide 44
دريک واکنش شيميايي جرم نه به وجود مي آيد و نه از بین مي رود و در يک معادله ي شيميايي بايد مجموع جرم واکنش دهنده ها با مجموع
جرم فرآورده ها برابر باشد يا واکنش موازنه باشد ،
مثال
C + O2=CO2
تعداد اتم ها در فرآورده ها = تعداد اتمها در واکنش دهنده ها
Slide 45
به تعداد ۶/۰۲۲×۱۰۲۳اتم يک مول گفته مي شود .جرم يک مول را يک اتم گرم مي گويند و آن را برحسب گرم بيان مي کنند .واحد مول
براي ذره هاي ديگر هم بکار مي رود .در واقع يک مول از هر ذره (اتم ،مولکول يا يون ) به تعداد ۶/۰۲۲×۱۰۲۳از آن ذره است .با توجه به
ً
جرم اتمي عناصر مي توان جرم مولي يا مولکول گرم يک ماده را حساب کرد مثال جرم مولکولي Co2مساوي است با مجموع جرم اتمي
کربن و دو مولکول اکسیژن :
گرم بر مول =۱۲ + )۲×۱۶( = ۴۴مولکول گرم Co2
جرم اتمي اکسیژن جرم اتمي کربن
Slide 46
عنصرها را بر اساس شباهت ها و تفاوت هاي خواص آنها به دو دسته ي فلزها و نافلزها طبقه بند ي مي کنند .تعداد اندکي ا زعنصرها
حواص ي بین خواص فلزها و نافلزها دارند که به اين عنصرها شبه فلز مي گويند .مندليف دانشمند روس ي عناصر را با توجه به خواص آنها
در يک جدول طبقه بندي کرد .اين جدول هنوز هم مورد استفاده است .ستون هاي عمودي جدول شامل عناصري است که خواص
مشابه دارند ،آن ها را گروه يا خانواده ي عناصر ها مي نامند .
مندليف توانست برخي ويژگي هاي مهم يک عنصر را از روي خواص اصلي خانواده اي که در آن قرار دارد پيشگويي کند .براي مثال بعض ي ا
زخواص يک عنصر را مي توان با ميانگین گرفتن از خواص دو عنصر باال و پائین آن عنصر تخمین زد .عناصري که در يک خانواده قرار دارند
ً
ترکيبات مشابهي را پديد مي آورند .مثال اکسیژن و گوگرد در ترکيب با کربن توليد Co2و So2مي کنند .
بسياري از خواص عنصرها به تعداد الکترون ها در اتم هاي آن ها و چگونگي آرايش اين الکترون ها در اطراف هسته ي اتم بستگي دارد .
هرچي يک ماده سريعتر وارد يک واکنش شيميايي معین شود مي گوئيم واکنش پذيري آن ماده بيشتر است .
Slide 47
جدول تناوبی عنصرها:
Slide 48
ویژگی های فلزات را بیان کنید:چکش خواری –صیقل پذیری-رسانایی – جامد بودن
جیوه تنهافلزی است که دردمای معمولی مایع است.
ویژگی های نافلزات چیست:نارسانا-عدم چکش خواری -
به جز گرافیت که رسانای برق است
عناصر گروه دوم فلزات قلیایی خاکی می گویند زیرا همگی فلز بودویا آب واکنش داده
محلول قلیایی تولید می کند ودرخاک به فراوانی یافت می شوند.
Slide 49
ویژگی های جدول تناوبی:
-1پیش گویی خواص یک عنصر ناشناخته به کمک عناصر هم گروه آن است.
-2تعیین نقطه جوش وذوب یک عنصر به کمک عناصر باال وپایین آن است.
-3نوشتن فرمول شیمیایی ترکیب دوعنصر به کمک فرمول شیمیایی عناصر
هم گروه آن عناصر که شماره گروه آنها مشابه است.
Slide 50
بخش عمده اي از زباله هاي شهري مانند پسماند مواد غذايي و کاغد ،زيست تخريب پذيرند ،يعني اين مواد پس از مدفون شدن در
خاک ،در غياب هوا ،به وسيله ي موجودات ذره بيني به مواد ساده تري تجزيه مي شوند .
از تجزيه ي مواد زيست تخريب پذير ،زيست گاز (بيوگاز) توليد مي شود که به طور عمده متان ،کربن و دي اکسيد است .از
سوزاندن زيست گاز مي توان براي توليد انرژي و نیروي برق استفاده کرد .
متان و کربن دي اکسيد هر دو گاز گلخانه اي هستند اما اثر متان ۲۵برابر کربن دي اکسيد است .پس بهتر است به جاي متان موجود
در زيست گاز ،محصول احتراق آن يعني کربن دي اکسيد وارد هوا کره شود .
يکي از راه هاي دفع زباله هاي شهري سوزاندن آن است و انرژي حاصل از آن براي توليد برق مصرف مي شود .
Slide 51
چگونه مي توان عمر منابع تجديد ناپذير را طوالني کرد :
-۱بازنگري در مصرف
-۲کاهش میزان مصرف
-۳باز به کاربردي مواد
-۴بازگرداندن مواد براي باز فرآوري آنها
Slide 52
عمده زباله هاي جامد در يک کشور پيشرفته صنعتي عبارتند از :
-۱کاغذ و مقوا که يک منبع تجديد پذير وزيست تخريب پذير است .
-۲مواد پالستيکي که از نفت بدست مي آيند و تجديد ناپذيرند و زيست تخريب شدنشان بسيار کند است .
-۳شيشه و آلومينيوم که تجديد ناپذيرند .
-۴پسماند مواد غذايي
-۵چوب و فلز
و ديگر زباله هاي جامد که از اين مجموعه کاغذ و مقوا و مواد پالستيکي وشيشه و آلومينيم قابل بازگرداني اند .
Slide 53
زباله هاي پالستيکي %7جرمي و %30حجمي زباله هاي جامد را تشکيل مي دهند که اين مواد يا زيست تخريب پذير نيستند يا
تخريب آنها بسيار آهسته است .بازگرداني زباله هاي پالستيکي از نظر حفظ محيط زيست اهميت زيادي دارد و اين عمل باعث
افزايش طول عمر ذخاير نفتي که تجديد ناپذيرند مي شود .
از پالستيک هاي بازيافت شده در ساختمان سازي ،صنايع بسته بندي ،ساخت ظروف الستيکي ،نيمکت پارک ها ،میز و صندلي و
...استفاده مي شود .
Slide 54
کاغذ و مقوا از زباله هاي قابل بازگرداني اند .از آنجا که براي توليد هر تن کاغذ حدود 17درخت تنومند الزم است و 25سال طول مي کشد
که يک نهال رشد کند و درخت بزرگي بشود و ساختن کاغذ انرژي زيادي الزم دارد .بازگرداني کاغذ به صرفه است .
در فرآيند بازگرداني کاغذهاي باطله را در آب گرم به صورت خمیر در مي آورند و پس از سفيد کردن خمیر کاغذ ،از آن براي تهيه کاغذ
استفاده مي شود
کاغذ
Slide 55
يکي ا زمهمترين اين راهها جايگزيني است .امروزه در برخي کشورها با توجه به افزايش مصرف ،براي بازگرداني و هم چنین يافتن
جايگزين مناسب براي بعض ي از کاربردهاي موادي که از منابع تجديد ناپذير بدست مي آيند باالخره روزي تمام مي شوند بنابراين
براي حفظ اين منابع سعي که از بازگرداني و پيداکردن جايگزين مناسب استفاده کنند .
پس امروزه از رشته هاي نوري به جاي کابل هاي مس ي در شبکه هاي ارتباطي استفاده مي شود(.جايگزيني )
Slide 56
نام ودرصد عناصر سازنده پوسته زمین
کلسیم
آهن
آلومنیوم
سیلیسیم
اکسیژن
سدیم
پتاسیم
منیزیم
عناصر دیگر
Slide 57
•
کانه چیست :کانه ،کانسنگ یا سنگ معدن موادی هستند که به طور طبیعی یافت می شوند.کانه از کانی
یا کانی هایی تشکیل شده است که استخراخ مواد موجود در آن ها از نظر اقتصادی به صرفه باشد کانه
را معموالٌدرمورد سنگ های معدنی فلزدار به کار می برند کانی نیز به یک عنصر یا ترکیب شیمیایی
می گویند که به طور طبیعی در ساختار کانه ها یافت می شود.
اورانیم:اورانیم فلزی سنگین است که ترکیب های آن هم در پوسته زمین و هم در
دریا یافت می شود .مارتین کالپیروث شیمی دان آلمانی در سال1789این فلز را
دریک کانسنگ به نام پیچ بالند کشف کرد .اورانیم در جاهای مختلف جهان و از
جمله در کشور ما یافت می شود از این فلز در نیرو گاه های اتمی استفاد می شود.
مواد خام به موادی می گویند که به طور مستقیم خیلی قابل استفاده نیستند .اما می توان
با اجرای فرایندهایی آن ها را به مواد شیمیایی سودمندی تبدیل کرد.
Slide 58
چند نکته حل کنیم:
-1 نام ودرصد عناصر سازنده پوسته زمین بیان کنید:
-2 اورانیم چیست:
-3 مواد خام را به طور خالصه بیان کنید:
-4 چگونه مي توان عمر منابع تجدید ناپذیر را طوالني کرد :
-5 ویژگی عمومی فلزاهارا بیان کنید:
-6 منابع طبیعی و انواع آن ها کدام اند:
Slide 59
فصل چهارم:طالی سیاه،اندوخته ای رو به پایان:
نفت چیست:نفت یک ماده ی ارزشمند است که از جانوران و گیاهان زیردریا یی که میلیمون ها سال پیش
می زیسته اند تشکیل شده است.این جانوران و گیاهان بسیار ریز وبر اثر فشار الیه هایی از ماسه سنگ ها
که آن ها را پوشانده اندوبه نفت تبدیل شده اند.به نفتی که از زمین خارج می شود،نفت خام یاپترولیم می
گویند.
Slide 60
پالیشگاه یک مرکز صنعتی نیز می باشد که عملیات های نظیر پاالیش
و جداسازی اجزای نفت خام وسایر فراورده های نفتی درآنجا انجام
می گیرد .پاالیش نفت خام رابه وسیله تقطیر جزء به جزء آن در برج
تقطیر صورت می گیرد به این ترتیب نفت خام به مخلوط ها یی با
ٌ
نقطه جوش های تقریبا یکسان جداسازی می شود.دربر ج تقطیر
هید رو کربن های سبکتر که دمای جوش کم تر ی دارند به قسمت
های باالی برج تقطیر می روند اما هید رو کربن های سنگین تر که
دمای جوش باالتری دارند از قسمت های پایین تر برج به تقطیر به
صورت مایع خارج می شوند.
Slide 61
• هیدروکربن ها را می توان به دو دسته تقسیم کرد:
سیرنشده
سیرشده
Slide 62
Slide 63
مقیاس جوش آلکان:
-1هرچه تعدادکربن آلکان بیش تر باشد دمای جوش آن باالتر است.
-2درمورد آلکان ها هم پار هرچه تعداد شاخه در ساختار مولکولی آن ها کمترباشد دمای جوش آن ها
باالتر است.
سوخت هیدروکربن ها:
درسوختن کامل هیدرو کربن هاCO2،وH2Oتولید می شود.
Slide 64
عدد اوکتان وکیفیت سوخت:آلکان های شاخه دار به عنوان سوخت کیفیت بهتری در مقایسه با آلکان های
راست زنجیردارند.معیاری به نام عدد اوکتان برای مشخص کردن کیفیت سوخت تعریف شده است مطابق
قرارداد عدد اوکتان هپتان راست زنجیره ()C7H16برابر صفر و عدد اوکتان ایزوکتان برابر 100در نظر
گرفته شده است.
هرچه عدد اوکتان بنزین بیش تر باشد خواص آن بیش تر و کیفیت آن باال تر است عدد اوکتان بنزین های
معمولی بین80تا89وعدداوکتان بنزین های سوپر باالی 90است.
Slide 65
•
شیمی آلی:شاخه ازشیمی که به مطالعه ترکیب های آلی می پردازد و به آن شیمی ترکیب های کربن
نیزگفته می شود.
سوختن کامل:سوختن
یک هیدرو کربن در
حضور اکسیژن کافی
است که تنها کربن دی
اکسید و آب تولید شود.
Slide 66
سوختن ناقص:سوختن یک هیدروژن در کربن را در حضور مقدار کمی اکسیژن که افزون بر کربن دی اکسید
و آب مقدار زیادی کربن مونواکسید نیز تولید می کند.
تک پار:مولکول ساده ای که از به هم پیوستن آن ها بسپار
(پلیمر )به وجود می آید.
Slide 67
چند نکته حل کنیم:
-1 هیدروکربن ها را می توان به دو دسته تقسیم می شود بیان کنید:
-2 نفت چیست:
-3 پاالیش نفت خام را بیان کنید:
-4 سوختن هیدروکربن ها را به طور خالصه بیان کنید و از آن یک مثال بزنید:
-5 هم پار یا ایزومرچیست:
پایان فصل4
Slide 68
خالصه نامه
آب سخت:آبی که در آن به علت وجود ترکیب های حل شده ی کلسیم ،منیزیم و آهن صابون به خوبی کف
نمی کند.
آلکان:نوعی از هیدروژن ها سیرشده که میل ترکیبی زیادی ندارند و به فراوانی در نفت خام یافت می
شوند.
آلکان راست زنجیره:آلکان هایی که هر اتم کربن آن به یک یا دو اتم کربن دیگر متصل است.
آلکان شاخه دار:آلکان هایی که در آن ها یک یا چند اتم کربن با سه یا چهار اتم کربن دیگر پیوند داشته
باشد.
آلکین:نوعی هیدروکربن سیر نشده که دو اتم کربن با سه پیوند کواالنسی به هم متصل شده اند .
آنیون:به یون هایی که بار الکتریکی منفی می گوند.
اتم گرم:به جرم یک مول از اتم ها یک عنصر بر حسب گرم گفته می شود.
اثر گلخانه ای :به جذب پرتوهای انرژی و باز تابش پرتوهای کم انرژی به وسیله ی مولکول ها برخی
گازها ی موجود در هواکره می گویند.
الکترون:ذره ی بابار الکتریکی منفی که پیرامون هسته ی اتم می چرخند .
انحالل پذیری:بیش ترین مقدار ماده ای است که در یک دمای معین می تواند در 100گرم آب حل شود.
اکسایش :واکنشی که در آن اکسیژن با یک عنصر ترکیب می شود.
اکسید:به فراورده ی ترکیب اکسیژن با یک عنصر می گویند.
Slide 69
خالصه نامه
باران اسیدی:بارانی که با حل کردن گازهایی مانند گوگرد دی اکسید و اکسیدهای نیتروژن و...موجود در
هوا کره خاصیت اسیدی پیدا می کند.
باز به کاربردن:استفاد ه ی دوباره یا چند بارازمواد یا وسایل
بازگردانی :جمع آوری و نگهداری مواد یا وسایل وبازفرا وری آن ها
بازنگری کردن:اصالح پیوسته ی عادت های فردی و اجتماعی در استفاد از مواد یا وسایل .
بسپار یا پلیمر:مولکول بزرگی که از به هم پیوستن 100تا چند هزار تک پار به وجود می آید.
پیوند یونی:نوعی پیوند شیمیایی است که اتم ها را به یک دیگر متصل می کند و مولکول های را به وجود
می آورد.
تقطیر جزء به جزء:روشی برای جداسازی اجزای مخلوط چند مایع دارای نقطه ی جوش متفاوت است.
جرم مولی:به جرم یک مول از مولکول هایا اتم های یک ماده برحسب g/molجرم مولی می گویند.
سوخت فسیلی:موادی مانند زغال سنگ نفت خام و گاز طبیعی که طی میلیون ها ی سال از تجزیه اجساد
و بقایای جانوران و گیاهان مدفون شده در زمین به وجود آمده ان و امروزه به عنوان منبع تاٌمین انرژی به
کار می روند.
ظرفیت:تعداد پیوند هایی که یک اتم می تواندبا اتم های دیگر تشکیل دهد.
طالسیاه:عنوانی است که به نفت خام نسبت می دهند و ارزش اقتصادی آن را یاد آورمی شود.
طالی کثیف :عنوانی است که به زباله نسبت می دهند و ارزش اقتصادی آن را یاد آوری می شود.
Slide 70
خالصه نامه
عدداکتان:مقیاسی برای سنجش کیفیت سوختن یا میزان بهسوزی بنزین است.
عددآوواگادرو:به عدد 6/022× 1023عددآووگادرو می گویند.
فلز سنگین:فلزی که اتم گرم باالیی دارد.
فلز قلیایی:فلز های گروه اول جدول تناوبی عنصر ها شامل Li ،Na،K،Rb،Ca،Fr
کراکینگ:فرایندی که در آن مولکول های کوچک تری تبدیل می شود.
Slide 71
آزمون امتحان ترم اول شمار:1
Do-1چیست:
-2کاتیون و آنیون را تعریف کنید:
ph-3چیست:
-4تصفیه ی طبیعی آب را بیان کنید:
-5آب سخت و آب نرم چیست:
-6هوا کره چیست:
-7سیال چیست:
-8دانشمندان فوتوسنتز وتنفس را مکمل یک دیگر می دانند.چرا:
-9فشار چیست:
-10فشار استاندارد چیست:
-11قانون بویل چه چیزی را بیان می کند:
-12فشار هوا چیت:
-13اکسایش چیست:
-14گازهای گلخانه ای چیست:
-15اکسایش نافلزات چگونه است:
Slide 72
آزمون ترم اول شماره:2
-1چراخارج از هوا کره ی زمین فضانوردان ناگزیرند لباس ویژه بپوشند:
-2گاز ایده آل را تعریف کنید:
-3دو مورد از نظریه جنبشی مولکولی گاز ها را بیان کنید:
-4مصرف آشکار و نهان را تعریف کنید و از هرکدام دو مورد مثال بزنید:
-5برخورد ذره های سازنده ی یک گاز با دیواره های ظرف را.....می نامند.
-6احتراق را تعریف کنید:
-7چرامولکول های آب قطبی اند:
-8موازنه کنید.
:Fe+Cl2=FeCl3 الف
:N2+H2=NH2 ب
-9فشار معمولی را تعریف کنید:
-10قانون شارل چه چیزی را بیان می کند:
-11صفرمطلق چیست:
-12هواکره چیست:
ب:پرتوهای فروسرخ
الف:پرتوهایx
-13قوی ترین پرتو کدام است:
پ:پرتو های گاما
Slide 73
آزمون ترم دوم شماره:1
-1نام ودرصد عناصر سازنده پوسته زمین بیان کنید:
-2اورانیم چیست:
-3مواد خام را به طور خالصه بیان کنید:
-4چگونه مي توان عمر منابع تجدید ناپذیر را طوالني کرد :
-5ویژگی عمومی فلزاهارا بیان کنید:
-6منابع طبیعی و انواع آن ها کدام اند:
-7هیدروکربن ها را می توان به چند دسته تقسیم می شود بیان کنید:
-8نفت چیست:
-9پاالیش نفت خام را بیان کنید:
-10سوختن هیدروکربن ها را به طور خالصه بیان کنید و از آن یک مثال بزنید:
-11هم پار یا ایزومرچیست:
-12تروپسفرچیست:
ph-13چیست:
-14گازهای گلخانه ای چیست:
-15اکسایش نافلزات چگونه است:
-16کاتیون و آنیون را تعریف کنید:
Slide 74
آزمون ترم دوم شماره :2
-1صفر مطلق چیست:
do-2چیست:
-3پیوند کواالنسی رابیان کنید:
-4منحنی انحالل پذیری را بیا ن کنید:
-4نفت چیست:
-5پاالیش نفت خام را بیان کنید:
-6سیال چیست:
-7دانشمندان فوتوسنتز وتنفس را مکمل یک دیگر می دانند.چرا:
-8اکسایش نافلزات چگونه است:
-9ملکول چیست:
-10عدد اوکتان وکیفیت سوخت:
-11گاز های گلخانه را نام ببرید:
-13آب سخت چیست:
-14آب نرم چیست:
-15ویژگی های عمومی نافلزها را توضیح دهید:
به نام خدا
موضوع:شیمی1
نام استاد :جناب آقای کلهر
گردآوری:محسن خدادادی نجفی
مدرسه شهیدروزبهانی
کالس دانش 7
آذر1392
Slide 2
فصل 1آب و منابع آن:
تعریف علم شیمی:علمی است که درباره ساختمان موادوخواص آن وکاربردمواددرزندگی به ما آموزش می دهد.
کاربردعلم شیمی:داروسازی-کشاورزی-صنعت-زیست شناسی
منابع آب:یخچال های آبی-آب های زیرزمینی-بخارآب موجوددرهوا-دریاچه ها ورودخانه ها-رطوبت خاک-
چند درصدآب دنیا شیرین است0/5:درصدآب جهان شیرین است البته این 0/5درصددر تمامی دنیایکسان
نیست.
مصرف آشکار ونهان آب راتوضیح دهید:مصرف آشکار مصرفی است که ما آن رامی بینیم.ومصرف نهان
مصرفی است که ماآن رانمی بینیم.مانند:
***مصرف نهان بیشتراز مصرف آشکا رمی باشد
البته باید درآب صرفه جویی کرد.
Slide 3
Slide 4
- 1چرا حشرات می توانندبرروی آب بنشینند:به دلیل کشش سطحی آب می باشد.
نماد شیمیمیایی چیست:شیمی دان هابرای ایجاد هماهنگی برای هرعنصر از حرف ونشانه التین استفاده می کنند.
مانند:نمکNaCL:
هر ترکیب رابایک فرمول شیمیایی نشان می دهند.
***درهرمعادله شیمیایی تعداداتم هاباید موازنه باشدیعنی تعداداتم هاطرف اول ودوم برابر باشند.
آیا معادله زیر موازنه استN2+3H2=2NH3:
مثال را حل کنیدFe+cl2= :
***دراتم های خنثی تعدادeوpباهم برابر اند=e(.الکترون و =pپروتون)
DOآب یعنی چه :به کمترین غلظت اکسیژن حل شده درآب که برای ادامه زندگی آب زیان موردنیاز
استdoمی نامند.
نکته:هرچه گرمای تبخیر بیشترباشد جاذبه میان ملکول ها قوی تر می شود.
پیوندهیدروژنی چیست:پیوندی است میان هیدروژن و اتم های دیگر .مانند:اتم های آب
Slide 5
***هنگامی که آب یخ میزند بین ملکول های آن پیون هیدروژنی ایجاد می شود وملکول های 6گوشی آرایش می
دهند.که بین آن ها فضای خالی است وبه خاطر همین دلیل وقتی آب یخ می زند حجم آن زیاد تر می شود.
به راستی NaClیک ترکیب یونی است :.بله .پیوند میان یون مثبت Naویون منفی Cl
اگر اتم خنثی یک یاچند الکترون بگیرد دارای بار منفی می شود وبه آن آنیون گفته می شود.
اگر اتمی الکترون از دست بدهد بارش مثبت خواهد بود وبه آن کاتیون گفته می شود.
راستی آیا گفته ایم که چرا آب چاه خالص نیست:چون آب افزون بر بلور نمک خوراکی ترکیب های یونی
دیگری را نیز کم وبیش در خودحل می کند مانند:کچ وآهن وکلسیم و...
***محلول آب ونمک رسانا ی برق است به این دلیل که یون ها عامل انتقال جریان برق هستند.
تعریف منحنی انحالل پذیری :میزان انحالل پذیری یک ماده به کمک نموداری نشان داده می شود که به آن
منحنی انحالل پذیری می گویند.
تعریف محلول فرا سیرشده :محلولی است که بیش از حد خود ماده در خود حل می کندوالبته اول باید محلول
را گرم کنیم.
شکل محلول فراسیر شده ای از نوشابه.
Slide 6
هرمعدله شیمیایی از 2قسمت ساخته شده است.
-1واکنش دهنده
پیوند شیمیایی به 3دسته تقسیم می شود.
کواالنسی
هیدروژنی
یونی
-2فراورده
Slide 7
واکنش دهنده:ماده ی شرکت کننده در واکنش راکه در سمت چپ معادله ی شیمیایی می نویسند.
فراورده:ماده یاموادی که دریک واکنش شیمیایی تشکیل می شود و در سمت راست معادله ی شیمیایی
نوشته می شود.
پیوند کواالنسی:نوعی پیوند شیمیایی است که اتم ها رابه یک دیگر متصل می کند و مولکول ها را به
وجود می آورد.
پیوند یونی :نوعی پیوند شیمیایی
که یون های ناهم نام را کنار یک
دیگر نگاه می دارد.
Slide 8
نکته:دردرست کردن محلول سیر شده هرچه دما باالتر برود فضابین ملکول ها بیشتر می شودوانحالل پذیری به خوبی انجام
می گیرد.
نکته:جایگاه محلول سیر شده دقیقاٌ،روی نمودار قراردارد و محلول سیر نشده پایین تر از نمودار ومحلول
فراسیر شده باال نمودار قراردارد.
اثر دما برانحالل پذیری :باافزایش دما انحالل پذیری گاز ها درآب کاهش میابد با کاهش دما انحالل پذیری
گازهادرمایعات افزایش می یابد.
اثرفشاربر انحالل پذیری :هرچه فشار گاز بیشتر شود میزان انحالل پذیری افزایش می یابد.رابطه مستقیم دارند.
Slide 9
پالنکتون ها:موجوداتی بسیار کوچکی هستند که در دریاهاواقیانوس ها زندگی می کنند.
زیست تخریب پذیر:به موادی گفته می شودکه در محیط زیست به کمک باکتری ها به مواد ساده تری تجزیه
می شوند.
Slide 10
Doچیست:غلظت اکسیژن محلول در آب که آبزیان برای ادامه زندگی به آن نیاز دارند بانمادDOنشان داده
می شود.
درکدام فصل مرگ ماهی هازیاد است:تا بستان ،به این دلیل که هم آب گرم می شودواکسیژن محلول در آن
کم می شود وهمچنین ماهی ها جنب و جوش با الیی دارند.ودراین صورت نیازبه دریافت اکسیژن بیشتری
پیدا می کنندکه موجب مرگ شان می شود.
آلودگی گرمایی چیست:انسان با دستکاری در آب های طبیعی موجب اختالل در توازن فعالیت آبزیان می
شود مانند نیروگاه های برق
انواع محلول هااز نظر :ph
Slide 11
Ph چیست:میزان اسیدی یا باز بودن محلول ها را phمی گویند .
معرف یا شناساگر:برای شناسایی اسید ها و بازها از معرف ها مانند کاغذ تورنسل استفاده می شود
نکته:به موادی که phباالتر از 7دارند باز وبه موادی که phزیر 7دارند اسید می گوییم وموادی که
7phدارند خنثی هستند.
عددph=7برابر است با محلول خنثی
Slide 12
نکته:اگردرآبی مقداری کاتیون های سنگین بیشتر ازحدطبیعی باشد می گوییم آب توسط کاتیون های سنگین آلوده
شده است مصرف چنین آبی برای انسان وموجودات دیگری خطر ناک است.
کاتیون های سنگین برای بدن چه ضرری دارد:این کاتیون ها به پروتیین های بدن می پیوندند ومانع اعمال
زیستی آن ها می شود ودرنتیجه به سیستم عصبی،کبد،کلیه و ...آسیب می رساند.
*** کاتیون ها توسط آب های فاظالب به آب منتقل می شود.
نام کاتیون های سنگین:
2+Cd
2+Pb
2+Hg
Slide 13
مقدار یون های موجود درآب
= ظر یب خطر
مقدار مجاز اعالم شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست
نکته:اگر ظریب خطر پایین تر از1باشد خطری نداردواگرنزدیک 1باشد خطر نزدیک است واگر یک باشد خطر زیادی
دارد.
مراحل تصفه ی آب درطبیعت:
-1 جداشدن تقریبا کامل ،مواداولیه ی حل شده در آب به هنگام تشکیل برف وباران
-2تجریه ی برخی از مواد محلول در آب که شناور مانده است.
-3 جدا شدن همه مواد معلق موجود درآب به هنگام عبور ازآن میان سنگریزه ها وماسه های
تعریف آب سخت :آبی که دارای نسبتا ً قابل مالحظه ای از یون های یاد شده باشد آب سخت می نامند.
نکته:یون های موجود درآب سخت مانع کف کردن صابون می شود.
Slide 14
انواع سختی آب :
دائمی
موقت
سختی موقت:اگر یون های کلسیم و منیزیم وآهن به صورت نمک های محلول
کلسیم هیدروژن کربنات باشد به چنین سختی موقتی می گویند.این نوع سختی با
جوشیدن آب ازبین می رود.
سختی دائمی:اگر یون های کلسیم ومنیزیم وآهن به صورت یون های آزاد وجود
داشته باشد به چنین سختی دائمی می گوینداین نوع سختی باجوشیدن از بین
نمی رودوباید ازبین بردن آن بایدبه آب یک ماده شیمیایی به نام سدیم
کربناتNa2Co3باید به آن اضافه کنیم.
Slide 15
مراحل تصفیه آب آشامیدنی :
-1صاف کر دن:که از توری های فلزی عبور می دهند.
-2لخته سازی :برای ته نشین کردن گل والی از کاتیون های Fe+3وAl+3اضافه می کنیم.
-3کلر زنی مقدماتی:کلر یک گند زدای قوی است وبرای از بین بردن میکروب ها استفاده می شود.
-4ته نشین شدن درحوضچه آرامش:برای لخته سازی ذرات کلوییدی شناور فرصت بیشتری فراهم شود.
-5گذراندان از صافی شنی:شامل ماسه های درشت است که آب را از آن عبور می دهند.
-6گندزدایی پایانی :شیمیدان هاعقیده دارن که شاید در این مراحل باز میکروب وارد آب شده باشدوباز
کلر پایانی می زنند.
نکته:برخی از کشور ها هم کلر وهم فلوئورید می زنند که استخوان هارا محکم می سازد وهم دندان
هارا.البته در خمیر دندان هم استفاده می شود.
نکته:به آب محلول مس سولفات اضافه می کنند که آب ذخیره شده جلبک نزند.
مراحل تصفیه ی فاضالب-1:صاف کردن-2ته نشین شدن لجن-3هوا دهی
-4 ته نشین شدن
-5 کلر زنی -6دریا یا رود خانه یا کشاورزی
Slide 16
چند نکته حل کنید:
آب سخت چیست:
Phچیست:
Doچیست:
منحنی انحالل پذیری را بیا ن کنید:
فشارچیست:
آنیون چیست:
کاتیون چیست :
پیون هیدروژنی را توضیح دهید:
چرا ملکول های آب قطبی است:
ظرفیت گر مایی چیست:
پیون یونی را بیان کنید:
پیون کواالنسی را بیان کنید:
مراحل تصفیه آب در طبیعت را بیان کنید:
مراحل تصفیه آب شرب رابیان کنید :
ضریب خطر یون های سنگین را با ذکر فرمول تعریف کنید :
پایان فصل1
Slide 17
فصل دوم:در پی هوایی پاکیزه:
ما برای آن که روی کره ی زمین زنده بمانیم باید هوای اطراف خودمان را تمیز نگهداریم.
هواه کره :پوشش نازکی از هوا که کره ی زمین را در بر گرفته است را هوا کره می نامند.
نکته :هواه کر ه مانند در یا ها و پوسته زمین از مواد معدنی سر شار می باشد.
سیال:ماده ای به حالت مایع یا گاز را سیال می نامند.
ویژگی موجودات زنده به گونه ای است که آن ها را به هوا نیازمند کرده است.
به نظر شما نقش هوا کره چیست:یک نقش مهم هواه کره فراهم آوردن گاز های اکسیژن مورد نیاز برای
تنفس است .اجزای فعالیت زیر اهمیت این ویژگی هواکره را برای شما آشکار تر کند.
Slide 18
بازدم
دم
𝑁2 %78
گاز های دیگر%0/97
𝑁2 %75/5
% 0 / 94گاز های دیگر
𝐎𝟐 %14/5
𝐶𝑂2 %4/5
بخار آب %4/56
%21 𝑂2
% 0 /0 3 𝐶𝑂2
بخارآب%0
Slide 19
آیا می دانید که چرا فتوسنتز را مکمل تنفس می دانند:به این دلیل که اگر فتو سنتز نباشد ما دیگر نمی
توانیم تنفس کنیم زیررا عمل فتوسنتز است که اکسیژن مورد نیاز مارا فراهم می سازد و اگر این عمل انجام
نمی پذیرفت ممکن است دیگر زنده نمانیم.
انسان چگونه هوارا آلوده می کند :آلوده شدن هوا بر اثر فعالیت انسانی با کشف آتش آغاز شد استفاده از
آتش برای گرم کردن پختن غذا و ذوب فلزاها به گونه ای هوا در شهر های صنعتی را آلوده کرده.
Slide 20
هوای سنگین چیست و نقش انقالب صنعتی در تشکیل آن بیان کنید:وقتی انقالب صنعتی آمد کار خانه ها
وصنعت ماشین آالت زیا شدند و سوخت ها و حتی انرژی هسته ای هم به هوا و هم به هواکره آسیب می
رساند.
تروپوسفر:اکنون می دانیم که بیش تر جرم هوا کرده تا فاصله ی 12کیلو متری از سطح زمین قرار دارد
این نا حیه را ترو پوسفر می گویند.این بخش از هوا کره همان بخشی است که مادر آن زندگی می کنیم .
Slide 21
اجزای سازنده ی هوا کره:
نام:اجزای اصلی:
نیتروژن𝑁2 N2
اکسیژن
اجزای جزیی:
آرگنArAr
کربن دی اکسید
اجزای ناچیز:
نئونNe
آمونیاک
هلیمHe
متان
کریپتون
Kr
فرمول شیمیایی:
78
𝑂2
درصد حجمی:
21
0/96
اجزای ناچیز دیگر:
{ }Co – No-𝑁𝑜2 -𝑆𝑜2 -Xe-𝑂3 -𝐻2هریک }0/0001
𝐶𝑜2
0/0 3
𝑁ℎ3
𝐶𝐻4
0/0 04
Slide 22
نکته:هرچه از سطح زمین باالتر رویم فشار هوا کم می شود زیرا تعداد ملکول
های هوا در واحد حجم کمتر شده بنابر این فشار کمترمی شود.
نکته :د ر آب دریا ها هر چه پایین تر رویم فشار بیشتر می
شود.
فشار :فشار مقدار نیرویی است
که بر واحد سطح وارد می شود.
Slide 23
«فشار مایع»:
مایع موجود دریک ظرف نیز وزن دارد و به این دلیل بر بدنه ی ظرف در بر دارنده ی آن فشار وارد می
شود.
فشارمایع نه تنها به ته ظرف بلکه به دیواره های آن نیز وارد می شود.درواقع
درهر عمقی از یک مایع فشار به طور برابر همه ی جهت ها وارد می شود.هر
چه غواصان در عمق بیشتر روند وشنا کنند فشار آب بیشتر ی احساس خواهد
کرد.
Slide 24
***هواه کره نیز که مخلوطی از گاز هاست ،به علت داشتن وزن در همه ی جهت ها فشار وارد می کند.
فشار هوا:فشار ی که مولکول های گاز های سازند ه ی هوا به سطحی با مساحت مشخص وارد می کنند.
چرا ما فشار هوا را احساس نمی کنیم:زیرا این فشار در همه ی جهت ها بر درون و بیرون بدن ما وارد می
شود.
به نظرتان چرا باید با لباس مخصوص و ویژه به فضا برویم:درخارج از هوا کره ،هوایی وجود ندارد و
فضانوردان ناگزیر ند لباس های ویژه ای بپوشند که درون فضای بسته ی آن ها ؛فشاری ساختگی وجود داشته
باشد.
نکته:بدون این لباس ویژه فضانوردان در فضا منفجر می شوند.
Slide 25
برای اندازه گیری فشار از چه دستگاهی استفاد می کنید:
Slide 26
ساخت بارمتر جیوه ای:
این دستگاه از یک لوله شیشه ای بلند ساخته شده که یک انتهای آن بسته است و درون آن را با جیوه پرکرده
اند انتهای دیگر لوله درظرفی پر از جیوه قرار گرفته شده است،فضای خالی باالی ستون جیوه به خالٌکامل
است.این فضاهیچ هوایی وجود ندارد وتنها مقدار بسیار ناچیزی بخار جیوه یافت می شود در واقع این فضا
خالی تقریباًهیچ فشاری بر ستون جیوه وارد نمی کند.
نکته:اگربارمتررا از کنار دریا به باالی کوه ببریم
ارتفاع ستون جیوه دربارمترکاهش می یابد زیرا
درباالی کوه فشار هوا کمتر است.
=76cmHg=760mmHg=1atmفشار هوا کنار دریا
Slide 27
فشار معمولی :به میانگین فشار هوا در سطح دریا فشار هوای معمولی می گویند.
نکته :در این فشار ارتفاع ستون جیوه760میلی متر است.
فشار استاندارد:به فشار هوا در سطح دریا فشار استاندارد نیز گفته می شود
فشار گاز درون مخزن راباچه وسیله ای اندازه می گیرند:هرگازمحبوس دریک ظرف
نیز به دیواره های آن ظرف فشار وارد می کند این فشار را به کمک فشار سنج به نام
مانومتر اندازه می گیرند.
Slide 28
•
قانون بویل:دراین قانون دردمایثابت،حجم یک نمونه معین گاز با فشار آن رابطه ی وارونه دارد.
•
نکته:ازاین قانون نتیجه می گیریم با افزایش فشار حجم گاز کاهش می یابد.
•
*** می دانید که گاز ها بر خالف مایع هاو جامد ها تراکم پذیرند؛به این علت می توان گاز را فشرد
تاحجم کم تری اشغال کنند.
•
فرمول قانون بویل= ثابت = p.v
•
قانون شارل:درفشار ثابت ،نسبت حجم گاز به دمای گاز مقداری ثابت ازاین قانون نتیجه می گیریم
که دمای گاز با حجم گاز رابطه مستقیم دارد یعنی با افزایش دمای گاز حجم آن نیز افزایش می یابد.
•
مو ثراست.
***دما نیز مانندفشار بر حجم گاز ٌ
•
•
فرمول قانون شارل:
حجم گاز÷ دمای گاز کلوین=ثابت
𝑽
ثابت=
𝑻
Slide 29
لردکلوین:دانشمند انگلیسی که 50سال پس از مرگ شارل ،دمای ℃ -273را صفر مطلق نامید.
صفر مطلق:کلوین رفتن به پایین تر از این دما را غیر ممکن می دانست.
نکته:به احترام لرد کلوین این مقایس جدید را کلوین نامیده اند و آن را باحروفKنشان می دهند.
فرمولT= ℃ +273 :
Slide 30
نظریه جنبشی ملکولی گاز ها:نظریه است که رفتار گاز هارا باتوجه به ذره های رفتار سازنده ی آن شرح می دهد.
گاز های ایده آل:به گاز هایی که رفتار آن ها باتوجه به نظریه ی جنبشی ملکولی گاز قابل
پیش بینی باشد؛گاز های ایده آل می گویند.بیشتر گازها در هواه کره رفتاری شبیه به گاز
های ایده آل از خود نشان می دهند.
Slide 31
چه گاز هایی را می توان از هواه کره به دست آورد ودرصنعت از آن استفادکرد:نیتروژن،اکسیژن،آرگون
و نئون
به نظرتان هوارابایدچگونه مایع کرد:اگر هوا را زیر فشازیادتادمای℃-200سردکنیم،مخلوط بسیار سرد
ازچند مایع به دست می آید که هوای مایع نامیده می شود.
اجزای سازنده ی هواه کره را چگونه از هم جدا می توان
کرد:باتقیطیر جزء به جزء این مایع می توان هریک از سازنده
ی آن را جداکرد.اگر دمای هوای مایع را به آرامی افزایش دهیم
؛هر مایع موجود در این مخلوط در نقطه ی جوش خود تبخیر می
شود ومی توان بخار های آن را سرد وبه طور جداگانه جمع
آوری کرد.
Slide 32
نیتروژن در صنعت چه کاربردی دارد:
افزون بر تهیه ی نیتروژن و اکسیژن،گاز آرگون یکی مهم ترین فراورده هایی است که از هوا به دست
می آید؛هم چنین از نیتروژن هوا نیز به طور مستقیم برای تولید فراورده های مهمی چون آمونیاک و
نیتریک اسید استفاده می شود.
کار برد گاز آرگون:
گاز آرگون برای جوشکاری ،برشکاری و پرکردن المپ های مهتابی به کار می رود.
Slide 33
به نظرتان مهم ترین عنصر کره زمین چه نام دارد ودر کجا ها یافت می شود:اکسیژن
مهم ترین عنصردرکره زمین است ویکی از عنصر های ضروری برای ادامه زندگی
است.اکسیژن بسیار فراوان است ودر سه بخش بیرونی کره ی زمین [هواه کره-آب
کره و سنگ کره]یافت می شود.
اکسیژن در هریک از بخش های کره زمین به چه صورت های وجود دارد:اکسیژن در هوا به
صورت اکسیژن مو لکو لی ( 𝟐𝑶) :شامل اقیانوس ها ،دریا ها ،رودخانه ها و دریاچه ها)در
ساختار مو لکو ل های آب 𝑂 𝐻 2یافت می شود .و در سنگ کره پوسته جامد کره زمین به
صورت ترکیب شده با عنصر های دیگر مشاهد می شود.
***اکسیژن را در بسیاری از ترکیب های سازنده ی بدن موجودات زنده یافت می شود؛همه
ی مواد غذایی –کربوهیدرات ها ،چربی هاوپروتئین ها –ترکیب های اکسیژن هستند.
Slide 34
اکسیژن چگونه در بدن ما باعث آزاد شدن انرژی می شود:
هنگام تنفس با کشیدن هوا به درون شش ها اکسیژن مولکولی 𝑂2وارد جریان خون می شود و به کمک این
جریان به نزدیکی بافت های بدن انتقال می یابد .ودر آن جا اکسیژن با غذایی که خورده ایم ترکیب می شود و
با آزاد کردن انرژی شیمیایی نهفته در آن ماده ی غذایی انرژی مورد نیاز بدن را تاٌمین می کند.
اثرات نامطلوب اکسیژن:
البته اکسیژن اثر های نا مطلوبی هم دارد.برای مثال ،اکسیژن،آهن را به زنگ آهن تبدیل می کند باعث فساد
مواد غذایی و به پوسیده شدن چوب نیز کمک می کند.
Slide 35
اکسید:هم چنین اکسیژن به آسانی با عنصر های دیگر نیز واکنش می دهد و ترکیب های سودمندی را به
وجود می آورد که اکسید نامیده می شوند.مانند:آب 𝑂 𝐻2یک اکسید است.
اکسایش:واکنشی که در آن اکسیژن با یک عنصر دیگر ترکیب می گردد.
نکته:برخی از واکنش های اکسایش بسیار سریع روی می دهند و با ایجاد شعله وآزادکردن
مقدار خیلی زیادی گرما و نور همراه اند؛اکسایش سوختن یا احتراق می گویند
Slide 36
شباهت ها وتفاوت های اکسایش و احتراق را بیان می کنیم:
تفاوت ها:
اکسایش آهسته بدون نور و گرمااست؛ولی
احتراق سریع نور و گرما تولید می کند.
مثال:اکسایش
2Mg+O2=2MgO
واکنش منیزیم بااکسیژن که اکسایش
(احتراق)
Slide 37
***برخی دیگر از واکنش های اکسایش نسبت به سوختن انرژی کم تر می کنندو
به این علت با ایجاد شعله همراه نیستند.برای مثال فلز سدیم در تماس با هوا به
آهستگی با اکسیژن واکنش می دهد.
گاز اکسیژن در صنایع شیمیایی برای تولید نیتریک اسید و سولفوریک اسید
کار برد دارد.از اکسیژن مایع نیز به عنوان اکسید کننده در سوخت موشک ها
فضاپیماها استفاده می شود.
Slide 38
هوا کره چه نقشی ایفا می کند:
هوا کره چه نقشی ایفا می کند :هوا کره هم چون پوشش محافظی از ورود
بیش از اندازه ی پرتوهایخورسیدی جلو گیری می کند و شرایط مناسبی را برای
ادامه ی زندگی در این سیاره فراهم می آورد.
نکته:میانگین دمای در سطح کره زمین ℃15می باشد.
Slide 39
اثرات گلخانه ای:
نور چیست:نور یک موج الکترومغناطیس است .
به نظرتان نور الکترو مغناطیس چه چیزی با خود حمل می کند:می دانید که موج های الکترو مغناطیس با
خود انرژی حمل می کنند و هرچه طول مو ج آن ها کوتاه تر باشد،انرژی آن ها بیش تر است.
نکته:طیف موج ها الکترو مغناطیس ،توجه کنید که نور مریی(تابشی که چشم ماآن را تسخیص می دهد ).بخش
کوچکی از این طیف نور را تشکیل می دهد.
Slide 40
گاز های گلخانه ای را نام برده و بگویدافزایش آن ها چه تثیری بردمای کره زمین دارد:کربن دی
اکسید(،)CO2بخار آب()H2Oومتان()CH4ملکول های جذب کننده ی بسیار خوبی هستندبا افزایش این
گازها دما کره زمین را افزایش می یابد به دلیل افزایش ملکول های گلخانه ای است.
چنان چه می دانید گاز متان یک گاز گلخانه ای است و افزایش مقدار آن سبب افزایش دمای زمین می شود
یکی از تولید کنند گان عمده ی گاز متان موریانه ها هستند هنگامی که موریانه ها چوب را می خورند متان،
کربن دی اکسید و ترکیب های شیمیایی دیگر تولید می کنند.
راه ها ی کنترل آلودگی هوا-1:افزایش بازده تولید
انرژی از طریق سوختن-2به دام انداختن آالینده
ها پس از سوختن و پیش از ورود آن ها به هوا.
Slide 41
چند نکته حل کنیم:
-1هوای مایع چیست:
-2قانون بویل بیان گر چیست:
-3قانون شار بیان گر چیست:
-4فشار استاندارد چیست:
-5فشار چیست:
-6تروپوسفر چیست:
-7انسان چگونه هوا را آلوده می کند:
-8سیال چیست:
-9هواکره چیست:
-10گاز های ایده آل بیان کنید:
-11اکسید چیست:
-12اکسایش و احتراق را بیان کنید:
Slide 42
Slide 43
منابع طبيعي به دو دسته تجديد پذير مثل آب و خاک دسته تجدید ناپذیر مثل نفت،زغال سنگ و گاز طبیعی تقسيم مي شوند .
منابع شيميايي را از هواکره ،آب کره و سنگ کره بدست مي آوريم .
Slide 44
دريک واکنش شيميايي جرم نه به وجود مي آيد و نه از بین مي رود و در يک معادله ي شيميايي بايد مجموع جرم واکنش دهنده ها با مجموع
جرم فرآورده ها برابر باشد يا واکنش موازنه باشد ،
مثال
C + O2=CO2
تعداد اتم ها در فرآورده ها = تعداد اتمها در واکنش دهنده ها
Slide 45
به تعداد ۶/۰۲۲×۱۰۲۳اتم يک مول گفته مي شود .جرم يک مول را يک اتم گرم مي گويند و آن را برحسب گرم بيان مي کنند .واحد مول
براي ذره هاي ديگر هم بکار مي رود .در واقع يک مول از هر ذره (اتم ،مولکول يا يون ) به تعداد ۶/۰۲۲×۱۰۲۳از آن ذره است .با توجه به
ً
جرم اتمي عناصر مي توان جرم مولي يا مولکول گرم يک ماده را حساب کرد مثال جرم مولکولي Co2مساوي است با مجموع جرم اتمي
کربن و دو مولکول اکسیژن :
گرم بر مول =۱۲ + )۲×۱۶( = ۴۴مولکول گرم Co2
جرم اتمي اکسیژن جرم اتمي کربن
Slide 46
عنصرها را بر اساس شباهت ها و تفاوت هاي خواص آنها به دو دسته ي فلزها و نافلزها طبقه بند ي مي کنند .تعداد اندکي ا زعنصرها
حواص ي بین خواص فلزها و نافلزها دارند که به اين عنصرها شبه فلز مي گويند .مندليف دانشمند روس ي عناصر را با توجه به خواص آنها
در يک جدول طبقه بندي کرد .اين جدول هنوز هم مورد استفاده است .ستون هاي عمودي جدول شامل عناصري است که خواص
مشابه دارند ،آن ها را گروه يا خانواده ي عناصر ها مي نامند .
مندليف توانست برخي ويژگي هاي مهم يک عنصر را از روي خواص اصلي خانواده اي که در آن قرار دارد پيشگويي کند .براي مثال بعض ي ا
زخواص يک عنصر را مي توان با ميانگین گرفتن از خواص دو عنصر باال و پائین آن عنصر تخمین زد .عناصري که در يک خانواده قرار دارند
ً
ترکيبات مشابهي را پديد مي آورند .مثال اکسیژن و گوگرد در ترکيب با کربن توليد Co2و So2مي کنند .
بسياري از خواص عنصرها به تعداد الکترون ها در اتم هاي آن ها و چگونگي آرايش اين الکترون ها در اطراف هسته ي اتم بستگي دارد .
هرچي يک ماده سريعتر وارد يک واکنش شيميايي معین شود مي گوئيم واکنش پذيري آن ماده بيشتر است .
Slide 47
جدول تناوبی عنصرها:
Slide 48
ویژگی های فلزات را بیان کنید:چکش خواری –صیقل پذیری-رسانایی – جامد بودن
جیوه تنهافلزی است که دردمای معمولی مایع است.
ویژگی های نافلزات چیست:نارسانا-عدم چکش خواری -
به جز گرافیت که رسانای برق است
عناصر گروه دوم فلزات قلیایی خاکی می گویند زیرا همگی فلز بودویا آب واکنش داده
محلول قلیایی تولید می کند ودرخاک به فراوانی یافت می شوند.
Slide 49
ویژگی های جدول تناوبی:
-1پیش گویی خواص یک عنصر ناشناخته به کمک عناصر هم گروه آن است.
-2تعیین نقطه جوش وذوب یک عنصر به کمک عناصر باال وپایین آن است.
-3نوشتن فرمول شیمیایی ترکیب دوعنصر به کمک فرمول شیمیایی عناصر
هم گروه آن عناصر که شماره گروه آنها مشابه است.
Slide 50
بخش عمده اي از زباله هاي شهري مانند پسماند مواد غذايي و کاغد ،زيست تخريب پذيرند ،يعني اين مواد پس از مدفون شدن در
خاک ،در غياب هوا ،به وسيله ي موجودات ذره بيني به مواد ساده تري تجزيه مي شوند .
از تجزيه ي مواد زيست تخريب پذير ،زيست گاز (بيوگاز) توليد مي شود که به طور عمده متان ،کربن و دي اکسيد است .از
سوزاندن زيست گاز مي توان براي توليد انرژي و نیروي برق استفاده کرد .
متان و کربن دي اکسيد هر دو گاز گلخانه اي هستند اما اثر متان ۲۵برابر کربن دي اکسيد است .پس بهتر است به جاي متان موجود
در زيست گاز ،محصول احتراق آن يعني کربن دي اکسيد وارد هوا کره شود .
يکي از راه هاي دفع زباله هاي شهري سوزاندن آن است و انرژي حاصل از آن براي توليد برق مصرف مي شود .
Slide 51
چگونه مي توان عمر منابع تجديد ناپذير را طوالني کرد :
-۱بازنگري در مصرف
-۲کاهش میزان مصرف
-۳باز به کاربردي مواد
-۴بازگرداندن مواد براي باز فرآوري آنها
Slide 52
عمده زباله هاي جامد در يک کشور پيشرفته صنعتي عبارتند از :
-۱کاغذ و مقوا که يک منبع تجديد پذير وزيست تخريب پذير است .
-۲مواد پالستيکي که از نفت بدست مي آيند و تجديد ناپذيرند و زيست تخريب شدنشان بسيار کند است .
-۳شيشه و آلومينيوم که تجديد ناپذيرند .
-۴پسماند مواد غذايي
-۵چوب و فلز
و ديگر زباله هاي جامد که از اين مجموعه کاغذ و مقوا و مواد پالستيکي وشيشه و آلومينيم قابل بازگرداني اند .
Slide 53
زباله هاي پالستيکي %7جرمي و %30حجمي زباله هاي جامد را تشکيل مي دهند که اين مواد يا زيست تخريب پذير نيستند يا
تخريب آنها بسيار آهسته است .بازگرداني زباله هاي پالستيکي از نظر حفظ محيط زيست اهميت زيادي دارد و اين عمل باعث
افزايش طول عمر ذخاير نفتي که تجديد ناپذيرند مي شود .
از پالستيک هاي بازيافت شده در ساختمان سازي ،صنايع بسته بندي ،ساخت ظروف الستيکي ،نيمکت پارک ها ،میز و صندلي و
...استفاده مي شود .
Slide 54
کاغذ و مقوا از زباله هاي قابل بازگرداني اند .از آنجا که براي توليد هر تن کاغذ حدود 17درخت تنومند الزم است و 25سال طول مي کشد
که يک نهال رشد کند و درخت بزرگي بشود و ساختن کاغذ انرژي زيادي الزم دارد .بازگرداني کاغذ به صرفه است .
در فرآيند بازگرداني کاغذهاي باطله را در آب گرم به صورت خمیر در مي آورند و پس از سفيد کردن خمیر کاغذ ،از آن براي تهيه کاغذ
استفاده مي شود
کاغذ
Slide 55
يکي ا زمهمترين اين راهها جايگزيني است .امروزه در برخي کشورها با توجه به افزايش مصرف ،براي بازگرداني و هم چنین يافتن
جايگزين مناسب براي بعض ي از کاربردهاي موادي که از منابع تجديد ناپذير بدست مي آيند باالخره روزي تمام مي شوند بنابراين
براي حفظ اين منابع سعي که از بازگرداني و پيداکردن جايگزين مناسب استفاده کنند .
پس امروزه از رشته هاي نوري به جاي کابل هاي مس ي در شبکه هاي ارتباطي استفاده مي شود(.جايگزيني )
Slide 56
نام ودرصد عناصر سازنده پوسته زمین
کلسیم
آهن
آلومنیوم
سیلیسیم
اکسیژن
سدیم
پتاسیم
منیزیم
عناصر دیگر
Slide 57
•
کانه چیست :کانه ،کانسنگ یا سنگ معدن موادی هستند که به طور طبیعی یافت می شوند.کانه از کانی
یا کانی هایی تشکیل شده است که استخراخ مواد موجود در آن ها از نظر اقتصادی به صرفه باشد کانه
را معموالٌدرمورد سنگ های معدنی فلزدار به کار می برند کانی نیز به یک عنصر یا ترکیب شیمیایی
می گویند که به طور طبیعی در ساختار کانه ها یافت می شود.
اورانیم:اورانیم فلزی سنگین است که ترکیب های آن هم در پوسته زمین و هم در
دریا یافت می شود .مارتین کالپیروث شیمی دان آلمانی در سال1789این فلز را
دریک کانسنگ به نام پیچ بالند کشف کرد .اورانیم در جاهای مختلف جهان و از
جمله در کشور ما یافت می شود از این فلز در نیرو گاه های اتمی استفاد می شود.
مواد خام به موادی می گویند که به طور مستقیم خیلی قابل استفاده نیستند .اما می توان
با اجرای فرایندهایی آن ها را به مواد شیمیایی سودمندی تبدیل کرد.
Slide 58
چند نکته حل کنیم:
-1 نام ودرصد عناصر سازنده پوسته زمین بیان کنید:
-2 اورانیم چیست:
-3 مواد خام را به طور خالصه بیان کنید:
-4 چگونه مي توان عمر منابع تجدید ناپذیر را طوالني کرد :
-5 ویژگی عمومی فلزاهارا بیان کنید:
-6 منابع طبیعی و انواع آن ها کدام اند:
Slide 59
فصل چهارم:طالی سیاه،اندوخته ای رو به پایان:
نفت چیست:نفت یک ماده ی ارزشمند است که از جانوران و گیاهان زیردریا یی که میلیمون ها سال پیش
می زیسته اند تشکیل شده است.این جانوران و گیاهان بسیار ریز وبر اثر فشار الیه هایی از ماسه سنگ ها
که آن ها را پوشانده اندوبه نفت تبدیل شده اند.به نفتی که از زمین خارج می شود،نفت خام یاپترولیم می
گویند.
Slide 60
پالیشگاه یک مرکز صنعتی نیز می باشد که عملیات های نظیر پاالیش
و جداسازی اجزای نفت خام وسایر فراورده های نفتی درآنجا انجام
می گیرد .پاالیش نفت خام رابه وسیله تقطیر جزء به جزء آن در برج
تقطیر صورت می گیرد به این ترتیب نفت خام به مخلوط ها یی با
ٌ
نقطه جوش های تقریبا یکسان جداسازی می شود.دربر ج تقطیر
هید رو کربن های سبکتر که دمای جوش کم تر ی دارند به قسمت
های باالی برج تقطیر می روند اما هید رو کربن های سنگین تر که
دمای جوش باالتری دارند از قسمت های پایین تر برج به تقطیر به
صورت مایع خارج می شوند.
Slide 61
• هیدروکربن ها را می توان به دو دسته تقسیم کرد:
سیرنشده
سیرشده
Slide 62
Slide 63
مقیاس جوش آلکان:
-1هرچه تعدادکربن آلکان بیش تر باشد دمای جوش آن باالتر است.
-2درمورد آلکان ها هم پار هرچه تعداد شاخه در ساختار مولکولی آن ها کمترباشد دمای جوش آن ها
باالتر است.
سوخت هیدروکربن ها:
درسوختن کامل هیدرو کربن هاCO2،وH2Oتولید می شود.
Slide 64
عدد اوکتان وکیفیت سوخت:آلکان های شاخه دار به عنوان سوخت کیفیت بهتری در مقایسه با آلکان های
راست زنجیردارند.معیاری به نام عدد اوکتان برای مشخص کردن کیفیت سوخت تعریف شده است مطابق
قرارداد عدد اوکتان هپتان راست زنجیره ()C7H16برابر صفر و عدد اوکتان ایزوکتان برابر 100در نظر
گرفته شده است.
هرچه عدد اوکتان بنزین بیش تر باشد خواص آن بیش تر و کیفیت آن باال تر است عدد اوکتان بنزین های
معمولی بین80تا89وعدداوکتان بنزین های سوپر باالی 90است.
Slide 65
•
شیمی آلی:شاخه ازشیمی که به مطالعه ترکیب های آلی می پردازد و به آن شیمی ترکیب های کربن
نیزگفته می شود.
سوختن کامل:سوختن
یک هیدرو کربن در
حضور اکسیژن کافی
است که تنها کربن دی
اکسید و آب تولید شود.
Slide 66
سوختن ناقص:سوختن یک هیدروژن در کربن را در حضور مقدار کمی اکسیژن که افزون بر کربن دی اکسید
و آب مقدار زیادی کربن مونواکسید نیز تولید می کند.
تک پار:مولکول ساده ای که از به هم پیوستن آن ها بسپار
(پلیمر )به وجود می آید.
Slide 67
چند نکته حل کنیم:
-1 هیدروکربن ها را می توان به دو دسته تقسیم می شود بیان کنید:
-2 نفت چیست:
-3 پاالیش نفت خام را بیان کنید:
-4 سوختن هیدروکربن ها را به طور خالصه بیان کنید و از آن یک مثال بزنید:
-5 هم پار یا ایزومرچیست:
پایان فصل4
Slide 68
خالصه نامه
آب سخت:آبی که در آن به علت وجود ترکیب های حل شده ی کلسیم ،منیزیم و آهن صابون به خوبی کف
نمی کند.
آلکان:نوعی از هیدروژن ها سیرشده که میل ترکیبی زیادی ندارند و به فراوانی در نفت خام یافت می
شوند.
آلکان راست زنجیره:آلکان هایی که هر اتم کربن آن به یک یا دو اتم کربن دیگر متصل است.
آلکان شاخه دار:آلکان هایی که در آن ها یک یا چند اتم کربن با سه یا چهار اتم کربن دیگر پیوند داشته
باشد.
آلکین:نوعی هیدروکربن سیر نشده که دو اتم کربن با سه پیوند کواالنسی به هم متصل شده اند .
آنیون:به یون هایی که بار الکتریکی منفی می گوند.
اتم گرم:به جرم یک مول از اتم ها یک عنصر بر حسب گرم گفته می شود.
اثر گلخانه ای :به جذب پرتوهای انرژی و باز تابش پرتوهای کم انرژی به وسیله ی مولکول ها برخی
گازها ی موجود در هواکره می گویند.
الکترون:ذره ی بابار الکتریکی منفی که پیرامون هسته ی اتم می چرخند .
انحالل پذیری:بیش ترین مقدار ماده ای است که در یک دمای معین می تواند در 100گرم آب حل شود.
اکسایش :واکنشی که در آن اکسیژن با یک عنصر ترکیب می شود.
اکسید:به فراورده ی ترکیب اکسیژن با یک عنصر می گویند.
Slide 69
خالصه نامه
باران اسیدی:بارانی که با حل کردن گازهایی مانند گوگرد دی اکسید و اکسیدهای نیتروژن و...موجود در
هوا کره خاصیت اسیدی پیدا می کند.
باز به کاربردن:استفاد ه ی دوباره یا چند بارازمواد یا وسایل
بازگردانی :جمع آوری و نگهداری مواد یا وسایل وبازفرا وری آن ها
بازنگری کردن:اصالح پیوسته ی عادت های فردی و اجتماعی در استفاد از مواد یا وسایل .
بسپار یا پلیمر:مولکول بزرگی که از به هم پیوستن 100تا چند هزار تک پار به وجود می آید.
پیوند یونی:نوعی پیوند شیمیایی است که اتم ها را به یک دیگر متصل می کند و مولکول های را به وجود
می آورد.
تقطیر جزء به جزء:روشی برای جداسازی اجزای مخلوط چند مایع دارای نقطه ی جوش متفاوت است.
جرم مولی:به جرم یک مول از مولکول هایا اتم های یک ماده برحسب g/molجرم مولی می گویند.
سوخت فسیلی:موادی مانند زغال سنگ نفت خام و گاز طبیعی که طی میلیون ها ی سال از تجزیه اجساد
و بقایای جانوران و گیاهان مدفون شده در زمین به وجود آمده ان و امروزه به عنوان منبع تاٌمین انرژی به
کار می روند.
ظرفیت:تعداد پیوند هایی که یک اتم می تواندبا اتم های دیگر تشکیل دهد.
طالسیاه:عنوانی است که به نفت خام نسبت می دهند و ارزش اقتصادی آن را یاد آورمی شود.
طالی کثیف :عنوانی است که به زباله نسبت می دهند و ارزش اقتصادی آن را یاد آوری می شود.
Slide 70
خالصه نامه
عدداکتان:مقیاسی برای سنجش کیفیت سوختن یا میزان بهسوزی بنزین است.
عددآوواگادرو:به عدد 6/022× 1023عددآووگادرو می گویند.
فلز سنگین:فلزی که اتم گرم باالیی دارد.
فلز قلیایی:فلز های گروه اول جدول تناوبی عنصر ها شامل Li ،Na،K،Rb،Ca،Fr
کراکینگ:فرایندی که در آن مولکول های کوچک تری تبدیل می شود.
Slide 71
آزمون امتحان ترم اول شمار:1
Do-1چیست:
-2کاتیون و آنیون را تعریف کنید:
ph-3چیست:
-4تصفیه ی طبیعی آب را بیان کنید:
-5آب سخت و آب نرم چیست:
-6هوا کره چیست:
-7سیال چیست:
-8دانشمندان فوتوسنتز وتنفس را مکمل یک دیگر می دانند.چرا:
-9فشار چیست:
-10فشار استاندارد چیست:
-11قانون بویل چه چیزی را بیان می کند:
-12فشار هوا چیت:
-13اکسایش چیست:
-14گازهای گلخانه ای چیست:
-15اکسایش نافلزات چگونه است:
Slide 72
آزمون ترم اول شماره:2
-1چراخارج از هوا کره ی زمین فضانوردان ناگزیرند لباس ویژه بپوشند:
-2گاز ایده آل را تعریف کنید:
-3دو مورد از نظریه جنبشی مولکولی گاز ها را بیان کنید:
-4مصرف آشکار و نهان را تعریف کنید و از هرکدام دو مورد مثال بزنید:
-5برخورد ذره های سازنده ی یک گاز با دیواره های ظرف را.....می نامند.
-6احتراق را تعریف کنید:
-7چرامولکول های آب قطبی اند:
-8موازنه کنید.
:Fe+Cl2=FeCl3 الف
:N2+H2=NH2 ب
-9فشار معمولی را تعریف کنید:
-10قانون شارل چه چیزی را بیان می کند:
-11صفرمطلق چیست:
-12هواکره چیست:
ب:پرتوهای فروسرخ
الف:پرتوهایx
-13قوی ترین پرتو کدام است:
پ:پرتو های گاما
Slide 73
آزمون ترم دوم شماره:1
-1نام ودرصد عناصر سازنده پوسته زمین بیان کنید:
-2اورانیم چیست:
-3مواد خام را به طور خالصه بیان کنید:
-4چگونه مي توان عمر منابع تجدید ناپذیر را طوالني کرد :
-5ویژگی عمومی فلزاهارا بیان کنید:
-6منابع طبیعی و انواع آن ها کدام اند:
-7هیدروکربن ها را می توان به چند دسته تقسیم می شود بیان کنید:
-8نفت چیست:
-9پاالیش نفت خام را بیان کنید:
-10سوختن هیدروکربن ها را به طور خالصه بیان کنید و از آن یک مثال بزنید:
-11هم پار یا ایزومرچیست:
-12تروپسفرچیست:
ph-13چیست:
-14گازهای گلخانه ای چیست:
-15اکسایش نافلزات چگونه است:
-16کاتیون و آنیون را تعریف کنید:
Slide 74
آزمون ترم دوم شماره :2
-1صفر مطلق چیست:
do-2چیست:
-3پیوند کواالنسی رابیان کنید:
-4منحنی انحالل پذیری را بیا ن کنید:
-4نفت چیست:
-5پاالیش نفت خام را بیان کنید:
-6سیال چیست:
-7دانشمندان فوتوسنتز وتنفس را مکمل یک دیگر می دانند.چرا:
-8اکسایش نافلزات چگونه است:
-9ملکول چیست:
-10عدد اوکتان وکیفیت سوخت:
-11گاز های گلخانه را نام ببرید:
-13آب سخت چیست:
-14آب نرم چیست:
-15ویژگی های عمومی نافلزها را توضیح دهید: