Slide 1

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 2

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 3

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 4

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 5

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 6

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 7

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 8

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 9

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 10

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 11

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 12

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 13

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 14

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 15

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 16

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 17

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 18

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 19

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 20

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 21

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 22

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 23

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 24

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 25

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 26

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 27

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 28

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 29

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 30

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 31

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 32

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 33

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə


Slide 34

Elektron
tədris
resursları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq”fən
kurikulumu.

1.Xarektirik cəhətləri.
2.Fənnin
əhəmiyyəti,məqsəd və
vəzifələri.

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni
üzrə təlimin məzmunu.
1.1.Ümumi
təlimin nəticələri.
1.2.Məzmun
xətləri vəonların
əsaslandırılması..
1.3.Faliyət xətləri
və standartları.

1.4.Məzmun xətləri
üzrə təlimin
nəticələri.
1.5.Siniflər üzrə
məzmun
standartları.

“Çağrışaqədərki
hazırlıq” fənni
üzrə fəal
təlimin təşkili.

1.Planlaşdırma.
2 .İnteqrasiya.
3.Qiymətləndirmə.
4.Metodikası.
5.Test tapşırıqları.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənni kurikulumunun
xarekterik cəhətləri.
1.Dərslik və tədris vəsaitlərinin tərtib
edilməsi.
2.Tədris materiallarının planlaşdırılması.
3Təlim üsullarının müəyənləşdirilməsi.
4.Müəllim hazırlığının həyata keçrilməsi.
5.Təlimat və qaydaların hazırlanması.

1.Nəticəyönümlü xarekter daşıyır.
2.Standartlarin mənimsənilməsini təmin edir.
3.Şagird irəlləyişlərinə nəzarət edir.

1.Şagirdlərə gündəlik bacarıqların aşılanmasını
ön plana çəkir.

Şagird irəlləyişlərinin inkişaf
sürətinin artmasını əsas məqsəd
kimi qarşıya qoyur.

Təlim nəticələrində faliyətlər
balansın diqqət mərkəzində
saxlayır.

Şagirdlər”nəyi bilməli” və”nəyi
bacarmalı” oldyqlarını inteqrasiya
formasında təqdim edir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin əhımiyyəti.
Bu fənn şagirdləri Silahlı Qüvvələrin
tarixi, dövlətin müdafiə
hüquqlarının əsasları,vətəndaşın
vəzifə və hüquqları , hərbi xidmətin
spesifikası ,texnika və silahların əsas
nümunələri və müasir döyüşün
ibtidai anlayışları ilə tanış etməklə
onlarda fiziki ,sıra hazırlığı,
topoqrafiya,insanın sülh və
faliyyətinin müafizəsi üsulları,
fövqaladə hadisələr zamanı
zərərçəkənlərə ilk tibbi yardım
göstərilməsinə dair praktik
bacarıqlar formalaşdırmaq
əhəmiyyətinə malikdir.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin məqsədi.

Fənin məqsədi şagirdlərdə respublikanın müdafiə
qüdrəti, Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyası və qanunlarından irəli gələn
vəzifələr, Nazirlər Kabinetinin qərarları,
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin vəzifələri, onların
xüsusiyyəti və əhəmiyyəti, hərbi xidmətin
vətəndaşlar üçün şərəfli vəzifə olması,Silahlı
Qüvvələrin nizamnamələrinin tələblərindən irəli
gələn vəzifələrin əsgərlərin yerləşməsi, həyat tərzi
və xidməti, fövqəladə hallarda mühafizə qaydaları
və tibbə dair bilik və bacarıqlar əsasında
təhlükəsizliyi təmin etmək müdafiə qabiliyyətini,
səhiyyə və ekoloji mədəniyyəti
formalaşdırmaqdan ibarətdir.

“Çağrışaqədərki

hazırlıq”fənnin vəzifələri

1.Azərbaycanın Silahlı qüvvələri haqqında ümumi
məlumatların, zəruri hərbi nizamnamə qaydalarının
mənimsənilməsi,ordu həyatı ilə tanışlıq ,şagirdlərə mülkü
müdafiə və tibbi yardım bacarıqlarının formalaşmas
2.Şagirdlərə hərbi.
xidmətə fiziki və pisxoloji cəhətdən hazır olmaları və
topoqrafik vərdişlərə yiyələnmələrinin təmin olunması .
3Şagirdlərə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində xidmətin
müqəddəs borc və şərəf işi olmasına inamın yaradılması.
4. xŞagirdlərdə vətənpərvərlik
,əqidəlik,dözümlülük,cəsurluq,intizam və şəxsi məsuliyət
hissi kimi mənəvı keyfiyyətlərin inkişaf etdirilməsi .
5.Fövqaladə hallarda müafizə vasitələrindən istifadə və
zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərmək
bacarıqlarının formalaşdırılmasıl.

“Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnin faliyət xətləri və standartları.

1.Problemin müəyənləşdirilməsi və həlli.
2.Ünsiyyətqurma.
3.ƏlaqəLəndirmə.
4 .Mühakiməyüyrütmə və əsaslandırma.
5Tətbiqetmə.
Şagird “Çağrışaqədərki hazırlıq”fənnindən
yiyılənəcəyi məzmuna müxtəlif faliyətlər
vasitəsi ilə nail ola bilər.O,faliyət zamanı
problemləri həll etmək üşün çağrışaqədərki
hazırlıq məsələlərinin müzakirəsində iştirak
edir ,əldə etdiyi məlumatları əlaqələndirir
,mühakimə yürüdür,fikirlərini
əsaslandırır,biliklərini müxtəlif yollarla
təqdim edir.

1.1. Ümumi təlimin nəticələri
Şagird:
· Azərbaycan respublikası Silahlı qüvvələrin
tarixi,tərkibi,inkişafı,strukturu,.nizamnamələrində təsbit
olunmuş əsas müddalari mənimsədiyini,hərbi xidmət və
hərbi vəzifə barədə qanunun tələblərini şərh edir.
· Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin
silahlanmasında olan hərbi texnika,silah və sursatlar
haqqında zəruri məlumatlara malik olduğunu nümayiş
etdirir.
· Müasir ordu quruculuğu şəraitində Azərbaycan Silahlı
Qüvvələrni qonşu və digər inkişaf etmış dövlətlərin orduları ilə
müqaisə edir ,onların təşkilatı,silahlanması və manqa səviyəsində
taktiki hərəkətləri barədə məlumat verir.
· Kütləvi qırğın silahlarının dağıdıcı faktorlarından və
müxtəlif xarakterli fövqaladə hadisələrdən müafizə,hərəkət
və davranış qaydaları üzrə üsul və vasitılərdən istifadə
edir,tibbi yardım üzrə bacarıqlara,topaqrafik vərdişlərə
yiyələndiyini nümaiş etdirir.
· Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıqları,mülkü
müafizə ,atıcılıq hazirlığı və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir,onların icrası zamanı qurup və
komanda tərkibində əlaqəli faliyyət göstərir.

1.2. Məzmun xətləri və onların əsaslandırılmasi.
“Cağirişaqədərki hazirlıq” fənni üzrə məzmun xətləri aşağıdakı kimi müəyənləşdirilməsini təklif
edirəm.
. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
. Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
. Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması
Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
Şagirdlər. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsaslari məzmun xətti üzrə əldə olunmuş bilik və
bacarıqlar şagirdlərə əvvəlcədən ordu həyatı, tarixi ilə taniş olmasına imkan yaradır, onlarda idrak
fəalliğinin yüksəlməsini stimullaşdirir. Şagirdlər öz ölkəsinin tarixini digər ölkələrin tarixi ilə müqaisə
etmək imkanı əldə edirlər.Onlarda tədqiqatlar aparmaq ,mühakimə yürütmək, qərar qəbul etmək
bacarıqlarının formalaçmasına geniş şərait yaranır.Şagirdlər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasının və digər qanunvericilik aktlarının ölkənin müdafiəsinə aid tələbləri ilə tanış
olur,vətənin müdafiəsində öz borcunu,əsgəri vəzifə, hüquq və məsuliyətini dərk edirlər.
Həyat təhlükəsizliyinin əsasları.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə taktiki hazırlıq üzrə bilik,bacarıqlarını artırıb təkmilləşdirməyə,
müasir silahların,əl və tank əlehinə qumbaraların taktiki-texniki xususiyətlərini,iş
pirinsiplərini,düzgün atəşaçma qabiliyətləri haqqında bilik vəbacarığa nail olduğunu , fövqaladə
halların meydana çıxması,əhalinin həyat və sağlamlığına, genetic fonduna ciddi təhlükə yarandığı
halda ilkin bilik və bacarığa, xəstələrə(yaralılara) humanistcəsinə yanaçmaq əsil vətəndaçliq
mövqeyi nümayış etdirərək təmənnasız tibbi yardım göstərmək kefiyətlərinə və topoqrafiya üzrə
bacarıqlara yiyələnirlər.
Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə sıra təlim, atıcılıq, mülkü müdafiə, tibbi yardım və fiziki qabiliyət
normalarını yerinə yetirmək bacarığı və vərdişlərinə yiyələnirlər.
Mənəvi-iradi xususiyətlərin formalaşması.
Şagirdlər bu məzmun xətti üzrə vətənpərvərlik, ünsiyyət, əməkdaşlıq, qaydalara rəyyət, eyni
zamanda cəsarət, özünəinam, mübarizlik kimi fərdi xususiyətlərin formalaçması nəzərdə tutulur.

1.5 Siniflər üzrə təlimin nəticələri və məzmun standartları.
10-cu sinif.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin yaranmasının
tarixini şərh edirər.
.Azərbaycan respublikasının konustusiyası və digər
qanunvericilik aktlarının hərbi atribu8tltrı təsvir edir.
.Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrin nizamnamələri
haqqında təqdimatlar edir.
.-Müasir ümumqoşun döyüşü,döyüşyn növləri,motoatıcı
manqanın təşkili,döyüş imkanları,atıcı silahlar və əl
qumbaralarının təyinatı,onların taktikı-texniki xassələrini və
istifadə qaydalarını şərh edir.
.-Fovqaladə hadisələri və kütləvi qirğın silahlarinın dağidici
vasitələri haqqinda məlumatları,radiasiya nəzarət və kimyəvi
kəşfiyyat cihazlarının qurluşunu və iş prinsiplərini şərh edir.
.-Sıra təlimatının tələbləri və topaqrafik məlumatlar haqqında
zəruri bacarıqlar nümayış etdirir.
.-Fərdi müafizə vasitələri,aticılıq və hərəki fiziki qabiliyətlərə
aid normativləri yerinə yetirir
.Zədələnmə ocaqlarında ilk tibbi yardım göstərir.
.Ünsiyyət, əməkdaşlıq, cəsarət, özünə inam, mübarizlik və
vətənpərvərlik nümayış etdirirlər.

1.5.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları.
1.1.Azərbaycan Silahlı qüvvələrinin yaranması və inkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrnin yaradılmasının tarixini şərh edir.
1.1.2 Dövlət və hərbi atributları tanıdığını və mahiyətini bildiyini nümayiş
etdirir.
1.1.3. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrnin strukturunu və vəzifələrini
mənimsədiyi barədə təqdimatlar edir.
1.2. Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələrinə dair üzrə biliklər
nümayiş etdirir.
1.2.1Azərbaycan-Respubilka Konustitusiyası və digər qanunvericilik
aktlarının hərbi xidmətə dair biliklərini nümayiş etdirir.
1.3. Silahlı Qüvvələrin ümumqoşun nizamnamələri tələblərinə dair
bacarılar nümayiş etdirir.
1.3.1. Daxili xidmət nizamnaməsi haqqında təqdimatlar edir.
1.3.2. Hərbi intizam qaydalarını (nizamnaməyə uyğun) izah etdirir.

2. Dövlət təhlükəsizliyinin əsasları

şagird:
2.1. .Müasir ümumqoşun döyüşü taktikası üzrə bilik və bacarıqlar nümayiє etdirir.
2.1.1.. Müasir ümumqoşun döyüşünün növlərini və döyüş təminatını izah edir.
2.1.2. Motaatıcı manqanın təşkili və döyüş imkanlarını şərh etdirir
2.2.2. Müasir ümumqoşun döyüş növlərini izah etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə bilik və bacarıqlar nümayiş etdirir
2.2.1. Atıcı silahların və əl qumbaralarının taktiki-texniki xassələri barədə təqdimatlar edir.
2.2.2.Manqanın mövqeyinin mühəndis təminatı üzrə biliklər nümayiş etdirir.
2.3. Toroqrafiya üzrə bacarıqlarını nümsyiş etdirir.
2.3.1. Ərazidə xəritəsiz səmtləşmə üsullarını və azimutla hərəkətə dair bilik vəbacarıqlar nümayış
etdirir.
2.4 Fövqaladə hadisələr baє verdikdə əhalinin mühafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini nümayiş
etdirir.
2.4.1. Fövqaladə hadisələrin təsnifatını verir.
2.4.2. Kütləvi qırğın silahları haqqında bilik və bacariqlar nümayiş etdirir.
2.4.3.Mühafizə vasitələrindən istifadə edir.
2.4.4. Fərdi mühafizə vasitələri haqqında biliklər nümayiş etdirir.
2.4.5.. Kollektiv mühafizə vasitələri haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.5.Sağlam həyat tərzi üzrə biliklərini nümayış etdirir.
2.5.1 Sağlam həyat tərzinin tərkib hissələrini sadalayır.
2.5.2. İlk tibbi yardımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.5.3.Yaralanma və bədbəxt hadisə zamanı zərərcəkənlərə ilk tibbi yardım göstərmək hqqında biliklərini
şərh edir
2.5.4.Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
2.5.5.Bioloji vasitələr , yolxucy xəatəliklər haqqında biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir

3. Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1. Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış
etdirir.
3.1.1..Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və
vərdiş nümayiş etdirir.
3.1.2.Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri
yerinə yetirir.
3.1.3.Sürət vədiş qabiliyətləri normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması
4.1.Mənəvi-iradi bacarıqlar və vərdişlər nümayış
etdirir.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

Təlimin nəticələri və məzmun standartları
11.SİNİF,
Şagird.
. Azərbaycan respublikası silahlı qüvvələrinin tarixi inkişafinda dövlət rəhbər və
siyasi xadimlərin rolu haqqında məlumat verir.
. Hərbi nizamnamələrdəki ümumi müddəları qarnizən,qarovul xidməti qaydalarını
nizamnaməyə uyğun şərh edir.
. Hədəflərə uyğun mübarizə üsullarını müəyənləşdirir.
. Qonşu və digər inkişaf etmiş dövlətlərin ordularının təşkili ,silahlanması ,taktiki
hərəkəti haqqında məlumat verir və müqayisə edir .
. Atıcı silahlarından istifadə qaydaları və onlara texniki xidmət barədə, mühəndis
maneləri haqqında. minalar onların ümümi
qurluşu və istifadə qaydalarına dair
təqdimatlar edir
. Fövqaladə hadisələrdə əhalini və obyektləri müafizə qaydalarını şərh edir.
. Topaqrafik xəritələr və onlardan istifadəyə dair təqdimatlar edir.
. Fövqaladə hadisələrdə zədələnmələrin profilaktikasına və ilk tibbi yardıma dair
tətbiq edir.
. Radiasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım göstərir.
. Atıcılıq,mülkü müafizə,ilk tibbi yardım və hərəki fiziki qabiliyətlərə aid
normativləri yerinə yetirir.
. Sıra təliminin tələbləri üzrə bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.

Məzmun xətləri üzrə əsas və alt-standartlar.
1. Dövlət müdafiəsinin tarixi və hüquqi əsasları
1.1. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrin yaranması vəinkişafına dair biliklər
nümayış etdirir.
1.1.1.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin yaranmasının tarixi və inkişafı
haqqında təqdimatlar edir.
1.1.2.Azərbaycan silahlı qüvvələrinin strukturunu və vəzifələri haqqında
biliklərə malik olduğunu nümayiş etdirir.
1.2.Vətənin müdafiəsində vətəndaşın vəzifələri üzrə biliklərini nümayiş
etdirir.
1.2.1.Hərbi nizamnamələrin yerinə yetrilməsinin məsuliyətini dərk edir.
1.3.Silahlı qüvvələrinin ümumqoşun nizamnamələri tələblərin tətbiqi və
icrası üzrə bilik və bacarıqlarını nümayiş etdirir.
1.3.1. Qarnizon və qarovul xidməti qaydalarını(nizamnaməyə uyğun) şərh
edir.

2 Həyat təhlükəsizliyinin əsasları
Şagird.
2.1.Müasir ümumqoşun döyüş taktikası üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.1.1.Hədəfləri təyin edərək mübarizə üsullarını izah edir.
2.1.2 Mühəndis maneləri haqqında anlayışlara malik olduğunu nümayiş etdirir.
2.2. Müasir döyüş vasitələri üzrə biliklərini nümayiş etdirir.
2.2.1..Mina-partlayış qurğularının ümumi qurluşu və tətbiqi üsulılarını izah edir.
2.3. Topoqrafiya üzrə bacarıqlarinı nümayiş etdirir.
2.3.1.Topoqrafik xəritələrdən istifadə etmək üzrə təqdimatlar edir.
2.4. Fövqaladə hadisələr baş verdikdə əhalinin müafizəsi pirinsipləri haqqında biliklərini
nümayiş etdirir.
2.4.1.Fövqaladə hadisələr zamanı əhalinin müafizəsi qaydalarinı izah edirş
2.4.2.Obyek6tlərdə müafizə qaydalarını şərh edir.
2.5 Müafizə vasitələrindən istifadə edirə.
2.5.1.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə etmə bacarığını nümayiş etdirir.
2.5.2.Radiyasiya nəzarət və kimyəvi kəşfiyat cihazlardan istifadə etmək bacarıqlarını
nümayiş etdirir.
2.6.Sağlam həyat tərzi barədə biliklərini nümayiş etdirir.
2.6.1..Sağlamlığın müafizəsi haqqında məlumat verir.
2.7.İlk tibbi yrdımın göstərilməsi üzrə bacarıqlarını nümayiş etdirir.
2.7.1.Radiyasiya şualanmaları və kimyəvi zədələnmələr zamanı ilk tibbi yardım qaydalarını
tətbiq etmək haqqında biliklərini nümayiş etdirir.
2.7.2..Yolxucu xəstəliklərin profilaktikasə vəonlarla mübarizə haqqında biliklərini nümayiş
etdirir

3.Hərəki hərbi-fiziki qabiliyətlər.
3.1Hərəki hərbi-fiziki bacarıq və vərdişlər nümayış etdirir.
3.1.1.Sıra təliminin tələbləri üzrə zəruri bacarıq və vərdiş
nümayiş etdirir.
3.1.2..Mülkü müdafiə və atıcılıq üzrə normativləri yerinə
yetirir.
3.1.3.Hərəki fiziki qabiliyətlərə aid.
normativləri yerinə
yetirir.
4.Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
4.1. Mənəvi-iradi keyfiyyətlərin formalaşması.
.
4.1.1.Ünsiyyət, əməkdaşlıq və vətənpərvərlik bacarıqları
nümayış etdirir
4.1.2.Cəsarət, özünə inam vəmübarizlik nümayış etdirir

“Çağrışaqədərki hazırlıq” fənni üzrə illik tematik plan.
N
1

1.

Tədris vahidi. Mövzular.
2
3
1.Dioqnastik
qiymətləndirmə
1.AZ.SQ
2.Vətənin müdafiəsındə
vətənin
şəxsi məsuliyət hissi
keşiyində
aşılamaq;

3.Hərbi hissənin silahı
və döyüş texnikası.

4.Hərbi qulluqçular və
onlar arasındakı
qarşılıqlı münasibətlər.

.Hərbi intizam,

Saat-lar Məşğələlər üzrə yarımmövzular
4
5
1.
1.Funkisonal və fiziki göstəricilər

3

2

3.

5
1.
R

1.AZ.SQ. yaranma tarixi.
2.Az. konsitutiyasının vətənin
müdafiəsi haqqinda əsas
müddaları,SQ. Növləri,döyüş
bayraği,hərbi and.
3.Vətənpərvərlik
anlayışı,orden
və medallar.
1-2.Hərbi hissənin tarixi,hərbi
qulluqçuların
yerləşdirilməsi,silahlarının
saxlanması,tədris şəhərcikləri,idman
bazası,əsgər yeməkxanası ilə tanışlıq.
1.Hərbi xidmətə çağrış və hərbi
qulluqçuların ümumi vəzifələri.
2.Hərbi rütbələr,rəislər vətabe
olanlar,fərqlənmə nişanları.
3.Əmir və sərəncamların verilməsi
qaydaları. Hərbi salamın verilməsi.
1.İntizam nizamnaməsi,
Rəğbətləndirmə,
Cəzalandırma.

Saat
6
1
1.
1
1

Standartlar.
7
3.1, 1.1, 2.1,
4.1.
1.1.1, 1.1.2,
1.2.1,4.1.1.
1.1.3,1.2.1,
4.1.1.
1.1.2,4.1.2,1.1.3.

Resurslar.
8
Tərəzi, Sekundamer, Fit, Metrə
V.S.

Hərbi hissə ilə tanışlıq,
və ya disklər.Dərslik....

2

1.11, 1.3.1, 2.1.1, 4.1.1.

1.
1.
1.

1.3.2, 1.3.1,4.1.1,
1.3.1,1.3.2,
4.1.2.
1.2.1, 1.3.2, 4.1.1. 1.3.1.

1.

1.3.2, 1.3.1, 1.2.1, 4.1.1.

Plakatlar,
Dərslik,
Disklər.

3.1.1,4.1.1,1.3.

Sıra təlim meydançası.

Plakat, Tablo, Dərslik,
disklər.

əğbətləndirmə
v
ə intizam
c
2.

2.Sıra
hazırlığı.

əzaları.
1.Sıralar və onları idarə
etmək
2.Sıra üsulları.
Silahsız və silahla
hərəkət.
3.Silahsız hərbi salamın
verilməsi,siradan çixma
və rəisə yaxınlaşma.

1.Sıra və onun elementləri.
1.

2.

3.

1.Sıra duruşu və komandanın yerinə
yetrilməsi.
2.Yeriş zamanı dönmələr.
1.Yerində vəyeriş zamanı hərbi
salamın verilməsi.
2.Siradan çıxmaq vəsıraya qayıtmaq.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

Sıra təlim meydançası.

3.1.1. 4.1.1. 1.3.
4.1.1. 1.3. 3.1.1.

Sıra təlim meydançası.

1

3.

2

3.Taktiki hazırlıq.

3

1.Motorlaşdirilmış atıcı
manqanın təşkili və döyüş
imkanları.

4

2.

2.Müasir ümumqoşun dğyüşünün
əsasları.
4.

1
4.

2
4.Silahlar və atəş hazırlığı.

3.Düşmən tank və zirehli
maşınları mübarizə.

1.

1.Müasir dğyüşün növləri, xarakteri,xususiyətləri.
2.Dğyüş vasitələri və onların şərti-taktiki işarələri.
3.Döyüşün təminatı
Kəşfiyyat
Müafizə
və digər təminatlar.
4.Xarici ölkə ordularında motopiyada manqanın təşkili
silahlsrı və döyüş taktikası.
1.Xarici ölkə ordularındakı tankların və zirehli maşınların
döyüş xassələri,silahları,zəif yerləri və imkanları.

4.Havadan hücum vasitələrilə
mübarizə qaydaları.

1.

1.Xarici ölkə ordularındakı hərbi təyyarə və helekopterlərin
döyüş xassələri, tanıma və fərqlənmə nişanları.

5.Mühəndis maneləri.

1.

1.Tank və piyada əlehinə minalar ,taktiki-texniki xassələri.

6.

6.Təhlükəsizlik və fövqaladə
hallarda insanların müafizəsi.

1.
1.
1.
1.
1.
1.

7

8

2.1.1. 2.1.2. Plakatlar,tablolar, dərslik, disklər
3.1.1. 4.1.1.

2.1.1 2.2.1. Dərsliklər,tablolar,disk,
3.1.3. 4.1.2. Plakatlar.

Dərslik,plakatlar

1.

1.2.1. 2.2.2.
3.1.3. 4.1.1.

1.

2.1.1 2.2.2.
4.1.2.

1.

2.2.2. 2.1.1. Tank minaları, piyada əlehinə minalar.
4.1.1.
Dərslik.

TABLOLAR
Dərsliklər.

2.

1.Döyüş zamanı əsgərin hərəkət qaydaları.
2.Nüvə partlayışı anında əsgərin davranış qaydaları.

1.
1.

3.1.2 3.1.1.
2.1.2. 4.1.1.

Əlehqazlar, əsgər lapatkası. Dərslik.

3
1.Kalaşnikov avtomatı və
qəlpələnən əl qumbaraları.

4

5
1.Kalaşnikov avtomatının qurluşu,Təyinatı, döyüş xassələri.
2.Avtomatın hissə mexanizmlərinin təyinatı və qurluşu.
3.Avtomatın yarimçiq sğkülməsi və yığılması.
4Patronun qurluşu.
5.Avtomatın təmizlənməsi,yağlanması.saxlanması

6
1.
1..
1.
1.
1.

7
2.2.1.
3.1.2.
4.1.1.

8
Kalaşnikov
Avtomatı.
Dərsliklər.
Plakatlar.

1.Atəşin mahiyyəti, Güllənin başlanğıc sürəti,Silahın
təpməsi,Traektoriyanın yaranmasi.
2.Hədəfə qədər məsafənin müəyən edilməsi,Mindəbir
düsturunun tətbiq edilməsi.

1.
1.

2.2.1. 3.1.
4.1.1.

Plakatlar dərsliklər
Xətkeş, qələm, kibrit,V.S.

3.Atəş hazirlığı üzrə normativlər. 2.

1.Darağın 30 patronla doldurulması.
2.Avtomatin yarımçıq sökülməsi və yığılması.

1.
1.

3.1. 3.1.2.
4.1.2.

Kalaşnikov
Avtomati.

1.Xəritəsiz yerin(məhəllin) təyin
edilməsi.

2.

1.Durduğu yerin təyin edilməsi,üfüqün səmtinin təyin edilməsi. 1.
2.Müəyyən vasitələrlə üfüqün səmtinin təyin edilməsi.
1.

2.3. 2.3.1.
4.1.1.

Kompas.
Saat.
Yerli əşyalar.

1.Fövqaladə hallar və onların
təsnifatı.

3.

1.Sülh mahiyətli fövqaladə hallar.
2.Hərb məşəli fövqaladə hallar.
3.Qəzaların xarakteristikası, əhalinin xəbərdar edilməsi,özüni
idarə etmə qaydaları.

2.4. 2.4.1
Kino lentlər, Dərsliklər.
.3.1.2. 4.1.1. Plakatlar.

5.

2.

5.Topoqrafiya.

6

6.Əsgərin döyüşdə hərəkəti.

2.Atəşin əsasları və qaydaları.

5.

5

1.Motoatıcı manqanın təşkili;piyadanın dğyüş
maçını(PDM ZTR).
2PDM vəZTR təhciz edilən motoatıcı manqaların heyətləri və
silahları,manqanın dğyüş imkanları.

1
1
1.

1.
7.

8.

9.

2.
7.Tibbi hazırlıq.

8.Fiziki hazırlıq.

9Tədris vahidləri üzrə
qiymətləndirmə.

2.Xarici ölkə silahlı
qüvvələrinin işlətdiyi kütləvi və 4.
adi qırğın silahlarinın
xususiyətləri.
3.Fövqaladə hallarda əhalinin
müafizəsi.
3.

1.Nüvə silahı
2.Kimyəvi silah.
3.Bioloji silah.
4Adi qırğın vasitələri.
1.Əhalinin müafizəsinin əsas pirinsipləri.
2.Fərdi müafizə vasitələrindən istifadə edilməsi.
3Normativlərin yerinə yetrilməsi.

1
1
1
1.
1.
1.
1.

2.4.2 .2.4.3 Disklər. Tablolar.
.3. 1.2
Dərsliklər.

2.4.3.
2.4.4.
2.4.5.
4.1.2.

Əlehqazlar.
Respiratorlar.
Fərdi qorunma vasitələri.

3.
1.Yolxucu xəstəliklər,profilak
tikası və onlarla mübarizə
tədbirləri.
2.Yaralanma və bədbaxt
hadisələr
Zamanı ilk tibbi yardım.
3.Aİ-2, FKP(fərdi kimyəvi
paket)və pambıqlı tənzifdən
Istifadə qaydaları.
1.Hərbi idman normativləri
əsasında sürət-güc
Qabiliyətinin
təkmilləşdirilməsi.
2.Manelər zolağında
normativlər əsasinda yarışlar
1.Kiçik summativ
qiymətləndirmə.

5.
1.Yolxucu xəstəliklər haqqında anlayış.
2.Yolxucu xəstəliklərin profilaktikası.

6.
1.
1.

8.

1.Yaralar,qanaxmalar,sarğı və sarğı qoymaq haqqında
anlayış.
2.Başa və döşə sarğı qoymaq qaydaları.
1.Aİ-2,FKP-dən istifadə qaydası.
2.Pambıqlı tənzifin hazırlanması və
Istifadə qaydası.
1.Qaçış 100m.
2.Turnikdə dartınma.
3.Qaçaraq uzununa tullanma.

1.
1.

7.
2.5.5.
2.5.1.
2.5.
2.5.2.
2.5.3.
4.1.1.
2.5.4
2.5.2.
4.1.2.
3.1.3.
4.1.1.

1-2.Hərbi idman oyunları.

2.

4.
2.

2.

2.

3.

1.
1.
1.
1.
1.

2.

3.

2. Summativ qiymətləndirmə.

2.

1.AZ. SQ. Vətənin keşiyində.
Test tapşirıqlari.
Sıra hazırlığınin tələbləri üzrə bacarıqlar.
2.Taktiki, silahlar və atəş hazırlığı.
Test tapşırıqları.
Atıcilıq hazırlığı.normatv 1.
3.Təhlükəsizlik və fövqaladə hallarda.Tibbi hazırlıq.
Test tapşırıqları.
Normativlər; 2-3.
1.Az.SQ.vətənin keşiyində,Topaqrafiya.
Test tapşırıqları.
Fiziki hazırlıq; normativ 4.
2.Tədris vahidləri üzrə test tapşırıqları.
Normativlər;1-2-3-4.

1.
1.
1.

1.
1.

3.1.3.
4.1.2.
1.1.
1.2.
3.1.1
4.1.1.
2.1.
2.2.
3.1.
2.4.
2.5.
3.1.
4.1.
1.1.
1.2.
2.3.
4.2.
1.1
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3..
2.5.
2.4.
3.1.

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları
ilə müqaisə əsasında hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat
verə bilmir.

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,tibbi
yardım üzrə bilik və
bacariqlar nümayış etdirə
bilmir.

Müafiq tədris
bölmələrində
normativləri
yetirə bilmir.

Q,S. 1.

“

Əhalinin təhlükəsizliyinin
və hüquqi əsasları.

Hərəki
hərbi
qabiliyətlər.

fiziki Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Məzmun xəttinə
görə.
vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.
yerinə

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Müafiq tədris vahidi Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
bölmələrində
Inamsızdır.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Cəsarət göstərir.
bölmələrində
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirir.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin Müasir döyüş taktikası,
müdafiəsində
döyüş
vasitələri,
vətəndaşın
topoqrafiya,
əhalinin
vəzifələrinə,
müafizəsi tibbi yardım üzrə
Ümumqoşun
zəif bilik
nizamnamələrə
dair
səthi və bacariqlar nümayış
məlumat verir.
etdirir

Q,S.”
“

Müasir döyüş taktikası,
döyüş
vasitələri,
topoqrafiya,
əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə
ətraflı bilik
və bacariqlar nümayış
etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Müafiq tədris vahidi Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə
bölmələrində
inam və mübarizlik göstərir.
normativləri
vaxta
uyğun və qaydalarla
yerinə yetirə
bilmir.

Tam orta ümumtəhsil məktəblərinin X-cu sinifi üçün “Gənclərinçağrışaqədərki hazırlıq”
bölmələrinin saatlar üzrə bölgüsü.
S
Sıra
N

1.

2.

3

4

5
6

7

8

9

10

. S
Tədris A
vahidi A
.
T
L
A
r
AZ,S
Q,
10
vətəni
n
keşiyi
ndə
Sıra
6
hazırlı
ğı.
Takti 11
ki
hazırlı
q
Silahl 9
ar
vəatəş
hazırlı
ğı.
Topoq 2
rafiya.
Təhlü
kəsizli
k və
fövqal
adə
hallar
da
əhalin
in
müafi
zəsi
Tibbi
hazırlı
q
Fiziki
hazırlı
q
Qiymə
tləndir
mə.

Saat.

1

2

3

4

5

6

7

8

D/Q 2/1 2/2
.
1
1
1

2/3 3/1-2 4/1 4/2 4/
1
2
1
1
3
1

1/1
1

3/1
1

2/1 2/2
1
1

9

10

11

12

13

14

15

16

17.

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

1/1
1

1/2
1

1/3
1

2/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3/1
1

3/2
1

3/3
1

1/1
1

1/2
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1
1/4
1

1/5
1

5/
1
1

3/2 3/3
1
1
1/12
2

2/1
1

1/1
1

2/2
1

2/3
1

2/4
1

3-1
1

3/1
1

4/1
1

5/1
1

6/1
1

6/2
1

1/1
1

1/2
1

1/3
1

1-4
1

1/4
1

1/5
1

2/1
1

2/2
1

3/1
1

3/2
1

1/2
1

10

6

5

1/
1
1

5

64

1/2
1

1/3
1

K.
S.
Q.
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq
1

Y,
S,
Q,
1
2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

Ksq Ysq
1
1

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

2

33

“Gənclərin çağrişaqədərki hazırlığının “ nəticələrinin qiymətləndirilməsi
“Gənclərin çağrışaqədərki hazırlığı” fənni üzrə şagird faliyyətlərinin nəticələri əsasən
məzmun xətləri üzrə üç formada aparılır.Hər bir qiymətləndirmə forması ümumi statistik göstəricilərin təhlili,mövcud qiymətləndirmə meyyarları ilə müqaisə əsasında
hazırlanan normativlərə müvafiq həyata keçrilir.
Qimətləndirmə strukturu aşağıdakı cədvəl N: 3 üzrə aparilır.
Cədvəl: N 3
Məzmun
xətləri.

Az.S,Q,-nin
yaranma tarixi
əsasları.

Əhalinin təhlükəsizliyinin
əsasları.

Hərəki hərbi fiziki qabiliyətlər.

Mənəvi iradi keyfiyyətlər.

Qiymətləndirmə
Forması.
Səviyyələr.

Məzmun xəttınə görə.

Məzmun xəttinə
Görə.

Əsas standartlara
görə.

Məzmun xəttinə
görə.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair məlumat verə
bilmir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
Müafiq tədris vahidi bölmələrində
vasitələri,tibbi yardım üzrə bilik və normativləri yerinə yetirə bilmir.
bacariqlar nümayış etdirə bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
qura bilmir.

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Inamsızdır.

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair ətraflı
məlumat verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə ətraflı
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S.”
“

S.Q. yaranması tarixi,vətənin
müdafiəsində
vətəndaşın
vəzifələrinə,
Ümumqoşun
nizamnamələrə dair səthi məlumat
verir.

Müasir döyüş taktikası, döyüş
vasitələri, topoqrafiya, əhalinin
müafizəsi tibbi yardım üzrə zəif
bilik
və bacariqlar nümayış etdirir

Q,S. 1.
“

Q,S.”
“

və hüquqi

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirir.

Müafiq tədris vahidi bölmələrində
normativləri vaxta uyğun və
qaydalarla yerinə yetirə
bilmir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Cəsarət göstərir.

Yoldaşlarla əməkdaşlıq,üsiyyət
Vətənpərvərlik, cəsarət, özünə inam və
mübarizlik göstərir.

Nəticələrin qiymətləndirmə formaları
1.Dioqnastik qiymətləndirmə.
2.Formativ qiymətləndirmə.
3.Summativ qiymətləndirmə.
1.Dioqnastik qiymətləndirmə əsasən tədris ilinin əvvəlində keçrilir və hər bir şagirdin fiziki, funksional, hərəki hazırlığının
səviyəsini müəyyən etməklə tədrisin əsas istiqaməti müəyənləşdirilir.
Fiziki inkişaf—boy, çəki
--döş qəfəsinin eni.
Funksional inkişaf—nəbz vurğusu.
--ağ ciyərin həyat tutumu.
Bu göstəricilər qeyd olunduqdan sonra CƏDVƏİ.N-6 verilmiş parametirlərlə müqaisə edilir.
Hərəki hərbi fiziki hazirlıq CƏDVƏL. 4 əsasən aparılır.
2Formativ qiymətləndirmə CƏDVƏL.5 –də verilmlş qiymətləndirmə meyyarı, üsul, vasitələrə uyğun aparılır.
3.Summativ qiymətləndirmə:
a)Kiçik summativ qiymətləndirmə.
b) Yekun summativ qiymətləndirmə.
Kiçik summativ qiymətləndirmə tədris vahidinin sonunda,test tapşırıqları və müvafiq normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Yekun summativ qiymətləndirmə tədris ilinin yarısında vəsonunda, test tapşırıqları və normativlər vasitəsi ilə aparılır.
Şagirdin yarımillik qiyməti kiçik summativ (1yarımil ərzində keçrilən) qiymətləndirmənin nəticələri və Müvafiq tədris vahidi üzrə
aparılan normativlərin 40%, yekun summativ(1ci yarımilin sonunda keçrilən) qiymətləndirmə və müvafiq tədris vahidi üzrə
normativlərin 60%hesab olunmaqla aşağıdakı düstur əsasında aparılır.
KSQ.1+KSQ.2 ......Tvn1+Tvn 2
Y=
n
Y- yekun summativ qiymət
KSQ- kiçik summativ qiymət
TVH- tədris vahidi normativləri.

X

40
Ysq+ Tvn1+Tvn2.....
100 +
n

60
X 100

=

Bədənin normal çəki göstəriciləri.

Oğlanlar

CədvəlN:-6

Moskva fiziki mualicə dispanserinin standartlarına əsasən.
Yaş, il.

Orta boydan
aşağı(sm)

Bədənin
çəkisi
(kq)

Orta boy.
(sm)

Bədənin
çəkisi
(sm)

Orta boydan
yuxarı.(sm)

Bədənin
çəkisi,(kq)

16

161-169

54-61

169-176

62-69

175-180

70-80

17

165-172

56,5-63,5

172-178

64-70

178-195

72-84

16

154-161

48-55

161-165

55-60

165-180

61-65

17

156-163

52-59

163-169

59-65

169-175

60-70

Oızlar

Cədvəl N-7
Yaş.

Ağ ciyərin həyat tutumu, litr.
Oğlanlar

Qızlar

16

3720-5220

2775-3835

17

3950-5450

2980-3920

Hərəki hərbi-fiziki qabiliyyətlər üzrə normativlər.
Cədvəl.N:4
S
N

1.

Tədris vahidi.

Atıcılıq hazırlığı.

2

3
4
1

Əhalinin
müafizəsi.

2
1

2
3

1
2
3
4

5

İlk tibbi yardım.

Hərəki hərbi fiziki
qabiliyətlər.

Avtomatın natamam
sökülməsi
(san)
yığılması
Patronun darağa
doldurulması
(san)
boşaldılması
Atəş açmaq. (3patron)
(xal)
Atəşə hazır olmaq
(san)
Nüvə partlayışı zamanı
hərəkətlər. (səhvlər)
Əlehqazin geyinilməsi
(san)
Qanaxmanın müvəqəti
dayandırılması .(San)
Baça sarğı
qoyulması.(dəq)
Aşağı ətraflara sarğı
qoyulması(dəq)

Fiziki qabiliyətlər 100m məsafəyə
qaçış.(san)
Turnikdə dartınma
(dəfə)
Qaçaraq uzununa
tullanma (m)
Əllər üstə uzanaraq
qolların bükülüb
açılması(dəfə)
Manelər zolağında
qaçış(san)

NORMATİVLƏR
Oğlanlar
2
3
Səviyyə
Səviyyə

4
səviyyə

5
Səviyyə

Qızlar
2
Səviyyə

3
səviyyə

4
səviyyə

5
səviyyə

21-23
29-31

18-20
26-28

15-17
23-25

14
20-22

25-27
31-35

21-24
29-30

19-20
26-28

18
25

41-45
26-30

36-40
21-25

31-35
16-20

25-30
10-15

45-50
30-35

41-45
26-30

35-40
20-25

30-35
15-20

15-17

18-20

21-24

25

22-24

25-27

27-30

20-22
13

11

9

7

3

2

1

Səfsiz

4

3

2

1

11

10

9

8

13

12

11

10

26-30

16-25

11-15

10

26-30

16-25

11-15

10

1,31.
1,45.
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

1,31.
1,45
1,16.
1,30.

1,16.
1,30
1,01.
1,15

1,01.
1,15.
51san
1dəq

45san
1dəq
45san
50san

17

16

15

14

7-10

11-14

15-17

18-20

4

4,2

4,3

4,5

31-45

46-50

51-55

56-60

Qiymətləndirmə:
Məzmun
xətləri
Qiymətləndirmə

Qiymətləndirmə
meyyarı.

CƏDVƏL: N-5
Az.S,Q-nin
tarixi və hüquqi
əsasları.

Mövzuya dair
məlumat verir.

Əhalinin
Hərəki-hərbi
təhlükəsizliyinin fiziki
əsasları.
qabiliyyətlər.

İcra etmə.

Nümayiş etdirir:
Sıra haz.
Atıcılıq haz.
Əhalinin
müafizəsi.
Tibbi haz.
Fiziki qabiliyyət

Ünsiyyət
Davranış.
Əməkdaşlıq.
Mybarizlik.
Vətənpərvərlik.
Özünə inam.

Müçahidə

Q!iymətləndirmə Şifahi, yazılı
üsuli.

Müşahidə.

Ölçmə

Qiymətləndir
vasitələri

Müqaisə

Santimetr.
Saniyyə
Metr.
Dəfə.

Sual- cavab,test
tapşırığı

Mənəvi iradi
keyfiyətlər.

Müqaisə