Slide 1

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 2

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 3

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 4

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 5

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 6

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 7

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 8

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 9

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 10

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 11

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 12

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 13

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 14

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 15

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 16

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 17

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 18

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 19

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 20

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 21

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 22

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 23

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 24

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 25

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 26

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 27

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 28

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 29

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 30

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 31

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 32

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 33

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 34

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 35

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 36

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 37

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 38

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 39

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 40

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 41

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 42

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 43

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 44

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.


Slide 45

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ

ΠΑΓΚΡΕΑΣ
Το πάγκρεας είναι ένας αδένας, που βρίσκεται
οπισθοπεριτοναϊκά, πίσω από το στομάχι, κοντά στο ήπαρ
και επιτελεί δύο πολύ βασικέςλειτουργίες:
Παράγει ένζυμα
Παράγει ορμόνες (ινσουλίνη & γλυκαγόνη)
Ινσουλίνη
Είναι ορμόνη, που παράγεται στα β-κύτταρα του παγκρέατος
και επιταχύνει τη σύνθεση γλυκαγόνου στο ήπαρ,
κατεβάζοντας έτσι τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα .
Γλυκαγόνη
Η γλυκαγόνη είναι ορμόνη που παράγεται από τα α-κύτταρα
του
παγκρέατος. Αυξάνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, επειδή
ανταγωνίζεται την δράση της ινσουλίνης, συμμετέχοντας έτσι
στη
διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Σακχαρώδης διαβήτης


Ο Σακχαρώδης διαβήτης είναι ένα κλινικό
σύνδρομο.



Χαρακτηρίζεται από διαταραχή του
μεταβολισμού των υδατανθράκων, των
λιπών και των πρωτεϊνών, που οφείλεται
στην έλλειψη ή μη δράση της ινσουλίνης.

Παθογένεια σακχαρώδη διαβήτη


Γενετικοί παράγοντες



Περιβαλλοντικοί παράγοντες



Αυτοάνοσοι μηχανισμοί

Επιδημιολογικά στοιχεία
σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ.

Διαβητικοί ασθενείς παγκοσμίως

Αιτιολογική κατάταξη του σακχαρώδη
διαβήτη


Τύπος 1



Τύπος 2



Άλλοι ειδικοί τύποι διαβήτη



Διαβήτης της κύησης

ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
ΤΥΠΟΥ 1:

α-Αυτοάνοσος
β-Ιδιοπαθής

ΤΥΠΟΥ 2: α-με υπεροχή αντίστασης
στην ινσουλίνη
β-με υπεροχή ανεπάρκειας
έκκρισης ινσουλίνης
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΕΩΣ

Κατάταξη Σακχαρώδη Διαβήτη
ΑΛΛΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ:
– Γενετικές διαταραχές λειτουργίας β-κυττάρου
π.χ. MODY 1-4
– Γενετικές διαταραχές δράσης ινσουλίνης π.χ.
Τύπου Α αντίσταση στην ινσουλίνη
– Νόσοι εξωκρινούς παγκρέατος π.χ.
Ινωδολιθισιακή παγκρεατοπάθεια
– Ενδοκρινοπάθειες π.χ. Μεγαλακρία
– Διαβήτης από φάρμακα ή χημικές ουσίες π.χ.
Γλυκοκορτικοειδή
– Λοιμώξεις π.χ. Συγγενής Ερυθρά
– Ασυνήθεις μορφές αυτοάνοσου διαβήτη και
άλλα γενετικά σύνδρομα

ΤΥΠΟΙ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ
Υπάρχουν 4 καθοριστικοί τύποι:


Ο τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενος ή νεανικός
διαβήτης. (5-1Ο%)



Ο τύπου II ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος ή
σακχαρώδης διαβήτης των ενηλίκων. (80-90%)



Ο δευτεροπαθής διαβήτης. (2%)



Ο διαβήτης εγκυμοσύνης. (2-5%)

Ανάλογα με την ηλικία στην οποία εμφανίζεται
διακρίνεται σε :


Παιδικό (0-14 ετών).



Νεανικό (15-24 ετών).



Ενήλικο (25-64 ετών).



Γεροντικό (65 ετών και άνω)

Διακρίνεται και σε άλλες μορφές:


Τον κληρονομικό.



Τον μη κληρονομικό.

Στάδια σακχαρώδη διαβήτη


Προδιαβητικό ή δυνητικό



Λανθάνον ή υποκλινικό



Ασυμπτωματικό



Κλινικός διαβήτης

Διαγνωστικές εξετάσεις


Σάκχαρο αίματος νηστείας



Εξέταση αίματος για σάκχαρο μετά τη
λήψη γεύματος



Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης



Μέτρηση γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης



Εξέταση ούρων για σάκχαρο



Εξέταση ούρων για οξόνη

Κριτήρια διάγνωσης σακχαρώδη διαβήτη








Συμπτώματα διαβήτου (πολυουρία, πολυδιψία,
πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους)
και επιπλέον
Τυχαία γλυκόζη πλάσματος > 200mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος νηστείας > 126mg%
ή
Γλυκόζη πλάσματος 2 ώρες μετά την χορήγηση 75g
γλυκόζης (Σακχαραιμική καμπύλη) >200mg%

Συμπτώματα της νόσου που οδηγούν στη
διάγνωση
1. Πολυδιψία,

9.

Διαταραχές

2. Ξηροστομία,

προσαρμογής του

3. Πολυφαγία

φακού

4. Πολυουρία

10. Καταβολή δυνάμεων

5. Απώλεια βάρους

11. Μονιλιάσεις δέρματος

6. Αιδοιοκολπίτιδες

12. Δοθιηνώσεις

7. Βαλανοποσθίτιδες

13. Ιδρωταδενίτιδες

8. Νυκτερινή ενούρηση

Επιπλοκές σακχαρώδη διαβήτη











Διαβητική κετοξέωση
Υπογλυκαιμικό κώμα
Υπερωσμωτικο μη κετωσικό κώμα
Λοιμώξεις
Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια
Διαβητικός καταρράκτης -Τύφλωση
Διαβητική νεφροπάθεια
Διαβητική νευροπάθεια
Διαβητική αγγειοπάθεια

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΑΚΧ.
ΔΙΑΒΗΤΗ
ΜΑΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΜΙΚΡΟ-ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ

- Αυξημένος κίνδυνος για OEM

- Διαβ. Αμφιβληστροειδοπάθεια

και περιφερική αρτηριοπάθεια

- Διαβ. Νεφροπάθεια

- Σιωπηρή ισχαιμία

- Διαβ. Νευροπάθεια

- Ασυπτωματικό Έμφραγμα

- Διαβητικό πόδι

- Καρδιακές επιπλοκές
- Προσβολή κυρίως
περιφερικών
αγγείων

Πρωτόκολλο παρακολούθησης διαβητικού
ασθενούς
Α. Πρώτη επίσκεψη


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Μέτρηση: ύψους, βάρους σώματος,
περιμέτρου μέσης και λεκάνης



Μέτρηση αρτηριακής πίεσης



Ακτινογραφία θώρακος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός ( με ΗΚΓ),
νευρολογικός (πλήρης), αγγειολογικός (με
Doppler)



Επισκόπηση ποδιών



Εκπαίδευση

Β. Σε κάθε επίσκεψη


Μέτρηση βάρους σώματος Μέτρηση ΑΠ



Εργαστηριακός έλεγχος (σάκχαρο, HbAlc,
γενική ούρων, λεύκωμα ούρων (ΜικροΜακρο)



Εκπαίδευση



Επανεκτίμηση θεραπείας



Επισκόπηση ποδιών



Έλεγχος γλυκαιμικής ρύθμισης για
αυτορρύθμιση σε ινσουλινοεξαρτώμενους

Γ. Κάθε χρόνο


Ιστορικό



Φυσική εξέταση



Εργαστηριακός έλεγχος



Βυθοσκόπηση



Έλεγχος: καρδιολογικός, νευρολογικός,
αγγειολογικός



Επισκόπηση ποδιών



Επανεκτίμηση θεραπείας

Θεραπεία


Μη φαρμακολογική παρέμβαση

Δίαιτα

Σωματική άσκηση

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗΣ
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
 Αποφυγή συμπτωμάτων υπεργλυκαιμίας.
 Αποφυγή υπογλυκαιμίας από θεραπευτικά φάρμακα,
(ινσουλίνη, σουλφονυλουρίες).
 Μείωση της συνολικής γλυκόζης αίματος και
ελαχιστοποίηση διακυμάνσεων.
 Αποφυγή «αθηρωματογόνων» διαιτών ή εκείνων που
μπορεί να επιβαρύνουν τις διαβητικές επιπλοκές.
(π.χ. υψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης σε νεφροπάθεια)

 επίτευξη μείωσης του βάρους σε παχύσαρκους
αρρώστους για μείωση της αντοχής στην ινσουλίνη,
της υπεργλυκαιμίας και δυσλιπιδαιμίας.

ΑΡΧΕΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ


Εξατομικευμένο διαιτολόγιο.



Εκπαίδευση του ασθενή για τις θρεπτικές
ουσίες και την θερμιδική τους αξία.



Το διαιτολόγιο του διαβητικού
προσαρμόζεται σε αυτό της οικογένειας.



Λαμβάνονται μικρά και συχνά γεύματα.



Το είδος της τροφής επιλέγεται με βάση τις
ανάγκες του διαβητικού σε ενέργεια,
πρωτεΐνες, λιπίδια και υδατάνθρακες.



Φαρμακολογική παρέμβαση
Αντιδιαβητικά δισκία
Ινσουλινοθεραπεία

ΥΠΟΓΛΥΚΑΙΜΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΜΑ
Σουλφονυλουρίες:









Τολβουταμίδη.
Χλωροπροπαμιδη.
Μολαζαμίδη.
Ακετοεξαμιδη.
Γλιβενκλαμίδη.
Γλιπιζίδη.
Τλικλαζίδη.
Γλιμεπιρίδη.

1ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς.
2ης γενιάς εκκρίνονται στους
νεφρούς & στο ήπαρ

Μεταβολίζονται όλες στο ήπαρ.
Αντενδείκνυται σε ασθενείς με:
 Ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια.
 Ινσουλινοεξαρτόμενο διαβήτη.
 Βαριές λοιμώξεις.
 Χειρουργική επέμβαση ή σοβαρό τραυματισμό
 Ευαισθησία στις SU
 Κύηση & γαλουχία.

Διγουανίδες:






Φαινφορμίνη: Σταμάτησε λόγω σοβαρών παρενεργειών:
Γαστρεντερικές.
Γαλακτική οξέωση.
Ίστική υποξία.
Υπέρταση.

 Μετμορφίνη:
Απορροφάται:
1. Εντερικό τοίχωμα λεπτού εντέρου
2. Ήπαρ
3. Νεφρούς.
Αποβάλλεται: με αμετάβλητη μορφή κατά 90% από τα ούρα.
Μηχανισμοί δράσης

Οι κυριότεροι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους η μετμορφίνη
επιδρά
στη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης είναι:
 Η καταστολή της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης.
 Η αύξηση της περιφερικής χρησιμοποίησης της γλυκόζης.
 Η μείωση της χρησιμοποίησης των λιπαρών οξέων.
 Η αύξηση κατανάλωσης γλυκόζης στο σπλαχνικό διαμέρισμα.

Ενδείξεις:
 Παχύσαρκοι που δεν ρυθμίζονται με τη δίαιτα.
 Παχύσαρκοι και μη που δε ρυθμίζονται με S.U.
Ο συνδυασμός της μετμορφίνης με ινσουλίνη
δίνει καλύτερα αποτελέσματα.
Αντενδείξεις:
 Νεφρική ανεπάρκεια.
 Καρδιακή ή αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Γαλακτική οξέωση.
 Σοβαρή λοίμωξη.
 Ηπατική νόσος ή κατάχρηση αλκοόλ.
 Εγκυμοσύνη.

Παρενέργειες υπογλυκαιμικών φαρμάκων
από το στόμα

Video για τη λειτουργία της
ινσουλίνης

Τύποι
Ινσουλίνης
Ταχείας
Δράσης

Ενδιάμεσης
Δράσης

Είδος
Σκευάσματος
Κρυσταλλική
Regular
Actrapid

Χορήγηση
Υποδόρια
&
Ενδοφλέβια

Έναρξη
Δράσης

Διάρκεια
Δράσης
5-6 ώρες

15'-30'

10-12 ώρες
NPH/Lente

Υποδόρια

1-2 ώρες
24-36 ώρες

Βραδείας
Δράσης

Ultralente

Υποδόρια

3-4 ώρες

Μείγματα
Ινσουλίνης

Ενδιάμεσης
Και Ταχείας
= Μείγμα

Υποδόρια

------

------

Τρόποι χορήγησης ινσουλίνης






Σύριγγες ινσουλίνης: κλασσικός τρόπος χορήγησης.
Στυλό: πρακτική και εύκολη διαδικασία χορήγησης.
Σύστημα κλειστής και ανοιχτής καμπύλης.
Τεχνιτό πάγκρεας.
Μικροαντλίες συνεχούς έγχυσης.

Εξωτερικές
εμφυτευόμενες
 Συσκευές διαδερμικής χορήγησης ινσουλίνης υπό πίεση.

Σημεία χορήγησης & απορρόφησης της ινσουλίνης
Σημεία χορήγησης:
 Κοιλιακό τοίχωμα.
 Αριστερά ή δεξιά κατάφυση δελτοειδούς μυός.
 Περιοχή μηρού.
 Γλουτοί.
Ταχύτητα απορρόφησης από τον οργανισμό:
Κοιλιακό τοίχωμα > βραχίονα > μηρό

ΝΕΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗΣ
Αυτοκόλλητα Ινσουλίνης
 Στοματικό σπρέι Ινσουλίνης
 Εισπνεόμενη Ινσουλίνη
 Αντλία έγχυσης Ινσουλίνης


Σχήματα ινσουλινοθεραπείας:
Συμβατικά ή κλασσικά σχήματα.
 Εντατικοποιημένα σχήματα.
 Συνεχής υποδόρια έγχυση ινσουλίνης.
 Ενδοπεριτοναΐκή έγχυση ινσουλίνης.


Στόχος:
 Επίτευξη καλής ή έστω ικανοποιητικής
ρύθμισης.
 Εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωή.

Επιπλοκές ινσουλινοθεραπείας:


Αλλεργική αντίδραση στην ινσουλίνη.



Τοπική Γενικευμένη
Λιποδυστροφία.

Λιποατροφία

Λιποϋπερτροφία



Υπογλυκαιμία. Ταχυκαρδίες-αρρυθμίες



Λοιμώξεις.



Δημιουργία αντισωμάτων.

Ενδείξεις νοσηλείας διαβητικού
ασθενούς
Οι σημαντικότερες αιτίες που απαιτούν
την νοσηλεία των διαβητικών ασθενών
είναι:
α) Πρωτοδιαγνωσθείς διαβήτης τύπου 1

β) Οξείες επιπλοκές του σακχαρώδους
διαβήτη
γ) Επείγουσα ένδειξη νοσηλείας κατά την
κύηση
δ) Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου

Ο διαβητικός ασθενής στο χειρουργείο
Οι διαβητικοί έχουν 50%
μεγαλύτερη πιθανότητα
να υποστούν
χειρουργική επέμβαση
κατά τη διάρκεια της
ζωής τους σε σχέση με
το γενικό πληθυσμό.

Νοσηλευτική παρέμβαση


Η νοσηλευτική παρέμβαση αφορά την
περιεγχειρητική φροντίδα του αρρώστου
και περιλαμβάνει την:

 Προεγχειρητική φροντίδα

 Μετεγχειρητική φροντίδα

Πρόληψη
Οι προσπάθειες πρόληψης επικεντρώνονται
σε τρία επίπεδα:


Σε επίπεδο πρωτογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο δευτερογενούς πρόληψης



Σε επίπεδο τριτογενούς πρόληψης

Συμπεράσματα


Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ένα από
τα μεγάλα ιατρικά, κοινωνικά και
οικονομικά προβλήματα.



Η παθογένειά του είναι πολυπαραγοντική.



Ο επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη
αυξάνει δραματικά σε όλο τον κόσμο.



Η ορθή διατροφή, η σωματική άσκηση, και
ο έλεγχος των επιπέδων της γλυκόζης
αίματος είναι βασικά στοιχεία
αντιμετώπισης του διαβήτη και πρόληψης
των επιπλοκών του.

Προτάσεις
Λήψη αποτελεσματικών μέτρων από το
κράτος για την άμεση αντιμετώπιση αυτού
του νοσήματος, με την ψυχολογική,
οικονομική και κοινωνική στήριξη των
διαβητικών ατόμων και των οικογενειών
τους.


Για την εξασφάλιση μιας ποιότητας ζωής, η
έμφαση στην εκπαίδευση του διαβητικού
πρέπει να δίνεται όχι στο «τι πρέπει να
μάθει» αλλά «τι μπορεί να κάνει».

Προτάσεις


Στο πρόγραμμα σπουδών των νοσηλευτών
να προστεθούν μαθήματα στο πλαίσιο της
συμβουλευτικής και της ψυχολογικής
υποστήριξης των ασθενών.



Τον διορισμό ειδικών νοσηλευτών στις
διαβητολογικές μονάδες και στα Κέντρα
Υγείας, διότι κρίνεται χρήσιμος και
απαραίτητος.



Σημαντική είναι η εκπαίδευση του
ασθενούς σε θέματα αυτοελέγχου και
αυτοφροντίδας από εξειδικευμένα άτομα.



Σπουδαίος είναι ο ρόλος των νοσηλευτών
στην πρόληψη και αντιμετώπιση-φροντίδα
του ινσουλινοεξαρτώμενού διαβήτη.