Transcript วิทยาการระบาด (EPIDEMIOLOGY)

วิทยาการระบาด
(EPIDEMIOLOG
Y)
สุม ัทนา กลาง
คาร
ความเป็ นมาของ
วิทยาการระบาด
 สมัยก่อนยังไม่มก
ี ารค้นพบเชือ้
โรค
 การศึกษาใช้วธ
ิ ส
ี งั เกต
(Observational)
 เปรียบเทียบ ผู ป
้ ่ วย/ไม่ป่วย
่ ดโรค/
สถานทีเกิ
่
ปั ญหาทีควบคุมได้ใน
อดีต
อหิวาตกโรคในกรุง
ลอนดอน
ไข้ทรพิษ (ฝี ดาษ)
้
การติดเชือหลังคลอด
การขาดวิตามินซีในกลา
วิทยาการระบาด หรือ ระบาด
วิทยา ?
(Epidemic disease)
โรคติดต่อ (Communicable
disease)
โรคไม่ตด
ิ ต่อ (Non-communicable
disease)
้ (Non-infectious
โรคไร ้เชือ
disease)
้ ัง (Chronic disease)
โรคเรือร
โรคระบาด
โรคจากการประกอบอาชีพ
EPIDEMIOLOGY
EPI
= on, upon
DEMOS = people,
population
LOGOS
=
knowledge, study
doctrine,
Evolution of Definition
 The
science or doctrine of
epidemics
(New standard Dictionary of
English Language)
 The science of infective diseases,
their prime causes, propagation
and prevention
(Stallybrass)
 The study of conditions known or
Modern Meaning
 Epidemiology
is the science which
concerns itself with the natural history
of disease as it is expressed in groups
of persons related by some common
factors of age, sex, race, location or
occupation as distinct from the
development of disease in an individual
(American Epidemiological Society)
 Epidemiology is the study of patterns of
disease and the factors that cause
Epidemiology
Epidemiology is the study of
the occurrence,
distribution, determinants
(which are dynamic) of
health problems and disease
in human populations or
communities
ความหมาย
่
การศึกษาเกียวกับการ
กระจายหรือตัวกาหนด
ของภาวะสุขภาพใน
มนุ ษย ์
ึ ษา
ว ัตถุประสงค์การศก
่
เพือทราบการกระจายของโรคใน
ชุมชน
่
เพือทราบสาเหตุ
หรือปั จจัยเกิดโรค
่
บายธรรมชาติของการเกิด
เพืออธิ
โรค
่ นแนวทางการป้ องก ันและ
เพือเป็
ควบคุมโรค
ประโยชน์ของวิทยาการ
ระบาด
่
 ใช้ในการวิเคราะห ์การเปลียนแปลง
ของการเกิดโรคในชุมชน
 ใช้ในการวินิจฉัยชุมชน
 ใช้ในการร ักษาและป้ องกันโรค
่
 ใช้ในการค้นหาโรคในระยะเริมแรก
 ใช้ในการป้ องกันและควบคุมการ
ระบาดของโรค
ประโยชน์ของวิทยาการ
ระบาด
 ใช้วางแผนการบริการด้าน
การแพทย ์และ สาธารณสุข
 ใช้ชว
่ ยในการจาแนกโรค
 ใช้ประเมินผลโครงการสาธารณสุข
ต่าง ๆ
 ใช้ในการวิจย
ั
่ ฒนา
 ใช้ในการวางแผนเพือพั
Practical Epidemiology)
ควบคุม
กาก ับ
(Monito
ring)
ดาเนิ นการ
แก้ไขปั ญหา
(Implement
ation)
ข้อมู
ล
(Dat
a)
นาเสนอ
(Data
presentation
)
วิเคราะห ์ข้อมู ล
(Data
analysis)
โรค - โรค
ติดเชือ้
การเกิด
Wh
โรคไม่
(Occurr
at
ติดเชือ้
ence)
ภัย
Wh
เวลา
en
การ
(Time)
กระจาย
Wh
สถานที่
(Distribu
(Place)
ere
tion)
บุคคล
Wh
่
(Person)
สิงกาหนด
A
Wh
o
่
เปลี
ยนแปล
y
(Determi
ง
nace)
Ho
H
w
่
เปลียนแปล
ง
E
่
ยนแปล
วางแผน เปลี
องค ์ความรู ้
แก้ไขปั ญหาง
(Body of
(Planning)
knowledge)
จัดลาด ับ
ความสาค ัญของ
ปั ญหา
(Priority ระบาด
setting)
ผิดปกติ
วิทยา
ไม่
เชิง
ผิดปกติ
พรรณน
า
(Descrip
tive
epidemi
การสอบสวนทาง ology)
ระบาดวิทยา
(Investigation)
รายงานการ
ระบาดนอกระบบ
ระบาดวิทยาเชิงวิเคราะห ์/
ทดลอง
(Analytical/Experimenta
l epidemiology)
ทบทวน
วิเคราะห ์
วรรณกรรม
ปั ญหา
(Literature
(Problem
review)
analysis)
นาเสนอผล
(Data ana.
Presen.)
ระบาด
วิทยา
(Epidemi
ology)
บันทึก
ข้อมู ล
(Recor
d)
ประเมินผลการ
ั งิ าน
ปฏิบต
(Evaluation)
รายงา
น
(Repo
rt)
การเฝ้าระว ังทาง
ระบาดวิทยา
(Epidemiology
surveillance)
ธรรมะกับวิทยาการระบาด




ทุกข ์
สมุทย
ั
นิ โรธ
มรรค
“อริยสัจ 4”
ปั จจัยของการเกิดโรค
่ อโรค (Agent)
สิงก่
A
 คน (Host)
H
่
 สิงแวดล้
อม
(Environment)
E

สงิ่ แวดล้อม
สงิ่ ก่อโรค
คน
สงิ่ แวดล้อม
ปฏิก ิรย
ิ าของ A, H, E ; Dr. John
Gordon
สมดุล
A
H
E
ปฏิก ิรย
ิ าของ A, H, E ; Dr. John
Gordon
H
A
E
Agent
่
ปฏิก ิรย
ิ าของ A, H, E ; Dr. John
Gordon
A
H
E
Host
่
ปฏิก ิรย
ิ าของ A, H, E ; Dr. John
Gordon
H
A
E
Environment
ปฏิก ิรย
ิ าของ A, H, E ; Dr. John
Gordon
A
H
E
Environment
ธรรมชาติของการเกิดโรค
มี 2 ระยะ
ระยะก่อนเกิดโรค
 ระยะเกิดโรค
- ระยะก่อนมีอาการ
- ระยะปรากฏอาการ (Mild,
Moderate, Severe)
- ระยะสู ญเสียสมรรถภาพ

ผลภายหลังเจ็บป่ วย
Cure (หายขาด)
้ ัง)
 Chronic (เรือร
 Relapse (หายไม่ขาด)
 Disability & Defect (เสีย
สมรรถภาพและ
พิการ)
 Death (เสียชีวต
ิ )

ธรรมชาติของการเกิดโรคขาด
สารอาหาร
A:
สารอาหาร
H : อายุ
เพศ
สรีรวิทยา
นิ สย
ั ...
E:
ประชากร
ระยะก่อน
เศรษฐกิ
เกิด จ
พิการ
้ ัง
เรือร
โรคขาด
สารอาหาร
่ อาการ
เริมมี
ขาดสารอาหาร
ผิดปกติ
ของการ
ทางาน
ดึงสารอาหารสะสม
ระยะเกิดโรค
ได้ร ับสารอาหารไม่พอทางานปกติ
ธรรมชาติของการเกิดโรค
ไข้เลือดออก
ช็อก
ตาย
A : ไวร ัส
เดงกี
H : คนทุก
กลุ่ม
อายุ
เพศ
E : แมลง
นา
โรค
ระยะก่อน
(ยุงลาย)
เกิด
ซึม
กระสับกระส่าย
เลือดออก
อวัยวะภายใน
จุดเลือดออก
ไข้สูง
ปวดศีรษะ
้
ได้ร ับเชือไวร
ัสเดงกี่
ระยะเกิดโรค
ธรรมชาติของการเกิด
โรคเบาหวาน
หัวใจ
ตาย
A:
อินซูลน
ิ
H : อายุ
เพศ
น้ าหนัก
ตัว
บกพร่อง
อว ัยวะ
ตามัว
แผลหายช้า
อาการ ; หิวบ่อย ปั สสาวะ
กรรมพันธุ ์ บ่อย
..
่ ระดับน้ าตาล
โรค
เริมมี
ประจา
ระยะก่อน ในเลือดสู ง ระยะเกิดโรค อาการปกติ
E : เกิด
เศรษฐกิจ