Transcript بلوغ و نوجوانی

‫واژه ی التین بلوغ ‪ puberty‬می باشد که از کلمه‬
‫‪ pube‬به معنی مو گرفته شده است چرا که از‬
‫مشخص ترین عالئم بلوغ رشد مو در برخی نواحی‬
‫بدن می باشد‪.‬‬
‫نوجوان‪ :‬به افراد در بین سنین حدود ‪ 10‬تا ‪ 19‬سال نوجوان گفته‬
‫می شود‪ .‬در این مرحله ابتدا رشد جسمانی شخص آهنگ سریع‬
‫تری می گیرد و سپس به مرور توانایی های ذهنی و شناختی و‬
‫عاطفی شخص افزایش می یابد و فرد از کودکی به بزرگسالی‬
‫می رسد‪ .‬و توانایی تولید مثل پیدا می کند‪ .‬یا به عبارت دیگر فرد‬
‫بلوغ پیدا می کند‪.‬‬
‫نکته ‪ :1‬انسان در دوره از زندگی خویش آهنگ رشد خیلی سریعی‬
‫دارد یکی مرحله ی نوجوانی و یکی هم مرحله ی جنینی‪.‬‬
‫نکته‪:2‬رشد به معنی افزایش تعداد سلول ها یا افزایش غیرقابل‬
‫برگشت ابعاد آنهاست‪.‬‬
‫نکته‪:3‬گیاهان بر خالف جانوران در تمام طول عمر خود می توانند‬
‫رشد کنند‪.‬‬
‫بلوغ در انسان در دوران نوجوانی اتفاق می افتد‪ .‬بلوغ ابعاد مختلفی دارد که عبارتند از‪:‬‬
‫‪ -1‬بلوغ جسمانی‪ :‬یعنی ایجاد تغییرات وسیع در شکل و حجم بدن و نیز طرح کلی اندام ها‬
‫که موجب تکمیل رشد اعضای بدن می گردد‪.‬بلوغ جسمانی در مراحل اولیه دوران‬
‫نوجوانی اتفاق می افتد‪.‬‬
‫‪ -2‬بلوغ روانی‪ :‬یعنی شخص به مرور توانایی تشخیص مسائل و پیش آمدهای زندگی را‬
‫پیدا می کند و آماده می شود که مسئولیت های اجتماعی را بپذیرد‪.‬‬
‫‪ -3‬بلوغ اقتصادی و اجتماعی‪:‬یعنی شخص توانایی اداره ی یک زندگی مستقل را پیدا می‬
‫کند و می تواند برای خود یک موقعیت اجتماعی ایجاد کند‪.‬‬
‫‪ -4‬بلوغ شرعی ‪ :‬یک سن معین و مشخصی که از آن به بعد شخص باید تکالیف دینی را‬
‫انجام دهد که در ادیان و مذاهب مختلف سن این نوع بلوغ متفاوت می باشد‪.‬‬
‫‪ -5‬بلوغ جنسی ‪ :‬یعنی شروع فعالیت اصلی غدّه های جنسی و تر ّ‬
‫شح هورمون های جنسی‬
‫در خون که باعث ایجاد ویژگی های تازه در ساختار و رفتار و نیاز های شخص می‬
‫شود‪ .‬بلوغ جنسی پس از بلوغ جسمانی اتفاق می افتد‪.‬‬
‫‪ -1‬پیش از بلوغ‪ :‬شامل جهش در سرعت رشد و آغاز پیدایش صفات ثانوی‬
‫جنسی مثل رشد غدّه های جنسی و روییدن مو‪.‬‬
‫‪ -2‬بلوغ‪ :‬سرعت رشد کم می شود اما صفات ثانوی جنسی همچنان به رشد خود‬
‫ادامه می دهند و در دختر و پسر خصوصیات جنسی متفاوت به وجود می‬
‫آیند‪ .‬مثل تغییر صدا در پسران و عادت ماهانه در دختران‬
‫‪ -3‬پس از بلوغ‪ :‬رشد جنسی کامل می شود و غدّه های جنسی و اعضای تناسلی‬
‫رشد پیدا می کنند‪.‬‬
‫نکته ‪ -1‬بلوغ جنسی در دختران معموال زودتر از پسران شروع می شود هر‬
‫چند که زمان شروع بلوغ جنسی به عوامل زیادی بستگی دارد‪.‬‬
‫نکته ‪ -2‬در دوران بلوغ حجم قلب و عضالت فرد تقریبا دو برابر می شود و با‬
‫تو ّجه به اینکه ماده ی اصلی تشکیل دهنده ی عضالت پروتئین ها هستند در‬
‫نتیجه بیشتر پروتئین ها صرف تشکیل بافت های عضالنی می شوند و‬
‫پروتئین های کمتری صرف تشکیل هموگلوبین می شود و فرد دچار نوعی کم‬
‫خونی می شود‪.‬‬
‫الف‪ -‬صفات اولیه ی جنسی‪ :‬شامل دستگاه های تناسلی متفاوت که‬
‫در پسران و دختران از بدو تولد وجود دارند‪.‬‬
‫ب‪ -‬صفات ثانویه ی جنسی‪ :‬شامل ویژگی هایی که در اثر تر ّ‬
‫شح‬
‫هورمون های جنسی در دوران بلوغ در دختر و پسر به وجود‬
‫می آیند و آن ها را کامال از یکدیگر متمایز می سازند‪ .‬این‬
‫صفات از عالئم دوران بلوغ می باشند‪ .‬برخی از این صفات در‬
‫دو جنس مشترک هستند اما برخی ویژه ی دختر یا پسر هستند‪.‬‬
‫نکته ‪ :‬صفات ثانویه ی جنسی در جانوران هم مشاهده می شود مثل‬
‫تاج خروس ‪ -‬یال شیر – شاخ گوزن و ‪..............‬‬
‫‪:‬‬
‫‪ -1‬نژاد‪ :‬برخی نژادها مثل سیاه پوست ها زودتر به بلوغ جنسی می رسند‪.‬‬
‫‪ -2‬جنس‪ :‬دخترها زودتر از پسرها به بلوغ جنسی می رسند‪(.‬حدود ‪2‬‬
‫سال)‬
‫‪ -3‬آب و هوا‪ :‬انسان هایی که در مناطق گرمسیر زندگی می کنند زودتر از‬
‫افرادی که در مناطق سردسیر زندگی می کنند به بلوغ می رسند‪.‬‬
‫‪ -4‬عوامل اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی‪ :‬در محیط های اقتصادی و‬
‫فرهنگی باال سن متوسط پیدایش بلوغ جنسی پایین است‪.‬‬
‫‪ -5‬فشارهای روحی و روانی ‪ :‬افرادی که در زندگی خود رنج های روحی‬
‫بسیاری را متحمل می شوند دیرتر به بلوغ جنسی می رسند‪.‬‬
‫‪ -6‬وراثت ‪ :‬در برخی خانواده ها به صورت ارثی بلوغ جنسی زودتر‬
‫اتفاق می افتد‪.‬‬
‫در دوران بلوغ همزمان با تغییرات جسمانی از لحاظ عاطفی و روانی نیز‬
‫تغییراتی در فرد صورت می گیرد که چند نمونه از مهم ترین آن ها‬
‫عبارتند از‪:‬‬
‫الف‪ -‬نیاز به قابل ارزش بودن‪ :‬در دوران بلوغ فرد احساس می کند که باید‬
‫جزئی از یک گروه باشد و دیگران برای او ارزش و احترام قائل شوند‪.‬‬
‫ب‪ -‬نیاز به تصمیم گیری‪ :‬در دوران بلوغ فرد احساس می کند که باید‬
‫مستقل باشد و برای کارهایش خود تصمیم بگیرد‪.‬‬
‫نکته مهم‪ :‬در تصمیم گیری مهم ترین چیز شناخت دقیق قابلیت ها و‬
‫توانایی های خود قبل از تصمیم گیری و داشتن اعتماد به نفس کافی‬
‫است‪.‬‬
‫ج‪ -‬نیاز به ّ‬
‫خالقیت‪ :‬این نیاز با نوآوری های علمی و هنری مثل نقاشی و‬
‫کاردستی و تدوین آثار ادبی و آشپزی وغیره مش ّخص می شود‪.‬‬
‫ایمنی خاطر به معنی فارغ بودن از نگرانی ها و ترس های بی‬
‫مورد و زندگی کردن به آرامی و خوشی است‪ .‬و زمانی به‬
‫وجود می آید که شخص بر نیروهایی که ممکن است او را‬
‫آزار دهند پیروز شود‪.‬‬
‫نکته‪ :‬در دوران بلوغ نوجوان به احساسات شدید و متناقضی‬
‫دچار می شود مثال گاهی به شدت خوشحال و گاهی غمگین‬
‫می شود‪ .‬این احساسات متناقض طبیعی بوده و در اثر تر ّ‬
‫شح‬
‫نامتوازن هورمون های جنسی به وجود می آیند‪ .‬و پس از‬
‫مدّتی خود به خود تنظیم می شوند‪.‬‬
‫تعریف‪ :‬بعضی مواقع انسان در موقعیّتی قرار می گیرد که نمی تواند به طور مؤثّر با یک مسئله‬
‫روبرو شود در نتیجه شیوه ها و تدابیری به کار می برد که بتواند بدون رویارویی با مسئله ی‬
‫مورد نظر از اضطراب ناشی از آن بکاهد‪ .‬به این شیوه ها واکنش های دفاعی می گویند‪.‬‬
‫انواع واکنش های دفاعی‬
‫‪ -1‬بازگشت‪ :‬یعنی اشخاص برای فرار از مسئولیت ها و مشکالت آرزوی کودک بودن می کنند‪.‬‬
‫‪ -2‬خیال بافی ‪ :‬یعنی اشخاص ضعف ها شکست های خود را با خیال بافی جبران می کنند و در عالم‬
‫رؤیا فرو می روند‪ .‬و به وقایعی فکر می کنند که مایل بودند اتفاق بیافتد‪ .‬البته خیال بافی گاهی‬
‫مفید می باشد و شخص را برای کارهای بعدی آماده می کند‪.‬‬
‫‪ -3‬جایگزینی‪ :‬یعنی جانشین سازی یک هدف با احتمال موفقیت زیاد به جای یک هدف غیر قابل‬
‫دسترس‪.‬مثال نوجوانی نسبت به پدرش عصبانی می شود با برادر یا خواهرش بد رفتاری می کند‪.‬‬
‫‪ -4‬دلیل تراشی‪ :‬یعنی ارائه ی دلیل به ظاهر قانع کننده برای عمل بدی که شخص انجام داده است‪.‬‬
‫مثال دانش آموزی در امتحان نمره ی کم گرفته می گوید معلم نگفته بود که امتحان می گیرم‪.‬‬
‫‪ -5‬جبران نقص‪ :‬یعنی شخص صفاتی را به خود نسبت می دهد که در واقع آن ها را ندارد یا آرزوی‬
‫داشتن آن ها را دارد‪ .‬این روش در هر حال ناپسند است‪.‬‬
‫‪ -6‬انکار‪:‬یعنی پوشاندن مسئله یا واقعیت ناخوشایندی که شخص نمی خواهد برای دیگران آشکار‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ -1‬افراد قوی و دارای اعتماد به نفس باال نیاز چندانی به‬
‫واکنش های دفاعی ندارند‪.‬‬
‫‪ -2‬تمام واکنش های دفاعی الزاما بد نیستند‪.‬‬
‫‪ -3‬واکنش های دفاعی به طور موقّت انسان را آرام می کنند‪.‬‬
‫‪ -4‬استفاده بیش از حد از واکنش های دفاعی برای شخص و‬
‫جامعه می تواند مضر باشد‪.‬‬