Transcript عوامل محيطي -نور و روشنايي

‫به نام خدا‬
‫مهندس ی فاکتورهای انسانی‬
‫جلسه هفتم‪ -‬عوامل محيطي (نور)‬
‫نیمسال دوم ‪93-92‬‬
‫مدرس‪ :‬اهری‬
‫‪[email protected]‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ ‬مهمترین نکاتی که باید قبل از اقدام به اندازه گیری و‬
‫ارزیابی روشنایی در نظر گرفته شود‪:‬‬
‫‪ ‬تعیین هدف اندازه گیری‬
‫‪ ‬گرد آوری اطالعات مورد نیاز از محل و نیاز های استفاده‬
‫کنندگان‬
‫‪ ‬زمان اندازه گیری‬
‫‪ ‬تعیین روش اندازه گیری‬
‫‪ ‬شناخت و توجه به استانداردهای روشنایی عمومی و‬
‫موضعی‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪2‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫هدف اندازه گیری‬
‫‪ ‬برای دستیابی به هر هدف‪ ،‬روش‪ ،‬دستگاه و نحوه ارزیابی‬
‫متفاوت می باشد ‪.‬‬
‫‪ ‬اندازه گیری شدت روشنایی می تواند به منظور های زیر باشد‪:‬‬
‫‪ ‬اندازه گیری محیطی ‪ :‬تعیین شدت روشنایی و متوسط آن و درخشندگی‬
‫‪ ‬اندازه گیری موضعی‪ :‬تعیین شدت روشنایی و درخشندگی در موضع‬
‫مشخص‬
‫‪ ‬اندازه گیری به منظور ارزیابی فنی و ممیزی‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪3‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫گردآوري اطالعات موردنياز‬
‫‪ ‬اولین مرحله از فرایند اندازه گیری و ارزیابی روشنایی ‪ ،‬گرد‬
‫آوری اطالعات مورد نیاز در محیط مورد سنجش و نیاز های‬
‫استفاده کنندگان می باشد‪.‬‬
‫‪ ‬در این مرحله ابتدا نقشه ساده ای از محیط مورد نظر که‬
‫دارای مقیاس و مشخصات مهم مرتبط با تامین روشنایی‬
‫باشد تهیه می گردد‪.‬‬
‫‪ ‬سپس محلهای تردد افراد ‪ ،‬مدت زمان کار آنها و اطالعات‬
‫مربوط به میزان دقت کار‪ ،‬لیست شود‪.‬‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪4‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫زمان اندازه گیري‬
‫‪ ‬يكي از معيار هاي مهم در تاييد اعتبار نتايج اندازه گیري‬
‫روشنايي زمان آن است‪.‬‬
‫‪ ‬تاثیر تابش نور روز در ساعات مختلف بر كميت روشنايي‬
‫داخل اماكن انكار ناپذير است‪ .‬لذا مي توان اثبات نمود كه‬
‫شدت روشنايي داخل بنا در ساعات مختلف روز اگر چه‬
‫وابسته به تابش منابع مصنوعي نور است اما كميت تابش‬
‫نور خورشيد به داخل مكان مورد نظر نیز اثر افزايش ي دارد ‪.‬‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪5‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫زمان اندازه گیري‬
‫‪ ‬پيش از طلوع آفتاب و هنگام غروب آن و همچنین روزهاي‬
‫ابري اثر تابش ي خورشيد در داخل بناها حداقل است‪.‬‬
‫‪ ‬ساعات مياني روزهاي آفتابي تابش نور خورشيد در داخل‬
‫اماكن باعمق فضاي محدود استفاده از روشنايي مصنوعي را‬
‫منتفي مي كند‪.‬‬
‫‪ ‬در اماكن مسقف بزرگ مانند كارگاهها و سالنهاي عمومي‬
‫تغيیرات اثر تابش ي نور طبيعي به دليل عمق فضا كمتر است‪.‬‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪6‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫وسايل اندازه گیري‬
‫‪ ‬اندازه گیری شدت روشنایی با دستگاه لوکس متر یا نور سنج‬
‫انجام می شود‪.‬‬
‫‪ ‬لوكس متر وسیله اندازه گیری « شدت روشنایی» با واحد‬
‫‪ LUX‬می باشد‪ ،‬دستگاه مورد نظر «شدت نور» بر سطح‬
‫سنسور را حس نموده و با توجه به ضرایب تبدیل اختصاص‬
‫داده شده به دستگاه دیجیتالی‪ ،‬شدت روشنایی محلی كه‬
‫سنسور در آن واقع است را نشان می دهد ‪.‬‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪7‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫طراحي داخلي و رنگ‬
‫‪ ‬انتخاب رنگ و مواد در طراحي ديوارها‪ ،‬اثاثيه و اجسام بزرگ‬
‫اتاق بسيار مهم است‪ ،‬چون بازتاب آن ها متفاوت است‪.‬‬
‫‪ ‬مطلوب ترين بازتاب ها به قرار زير هستند‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪ 90-80‬درصد‬
‫سقف‬
‫‪ 60-40‬درصد‬
‫ديوارها‬
‫‪ 45-25‬درصد‬
‫اثاثيه‬
‫دستگاه ها و تجهیزات ‪ 50-30‬درصد‬
‫‪ 40-20‬درصد‬
‫كف‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪8‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫طراحي داخلي و رنگ‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪9‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫خانه هاي شيشه اي و كارخانه هاي بدون پنجره‬
‫خانه هاي شيشه اي‪:‬‬
‫‪ ‬بيشتر شدن مساحت پنجره ها در ساختمان هاي جديد منجر‬
‫به ساختن خانه هاي شيشه اي شده است‪.‬‬
‫‪ ‬مزايا‬
‫‪‬‬
‫افراد قسمت بيشتري از محيط بیرون را مي بينند‪.‬‬
‫‪ ‬معايب‬
‫‪‬‬
‫مشكل گرمايش در زمستان و سرمايش در تابستان‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪10‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫خانه هاي شيشه اي و كارخانه هاي بدون پنجره‬
‫كارخانه هاي بدون پنجره‬
‫‪ ‬دليل ساختن اينگونه كارخانه ها ممكن است مربوط به‬
‫مسائل اقتصادي يا به منظور افزايش توليد باشد‪.‬‬
‫‪ ‬توانايي تأمین هواي يكنواخت (به وسيله دستگاه تهويه‬
‫ا‬
‫مطبوع) و نور داخلي كامال مصنوعي و قابل كنترل با روش‬
‫هاي مدرن از داليل ساخت اينگونه كارخانه هاست‪.‬‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪11‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫خانه هاي شيشه اي و كارخانه هاي بدون پنجره‬
‫كارخانه هاي بدون پنجره‬
‫‪ ‬مزايا‪:‬‬
‫‪‬‬
‫توانايي تأمین هواي يكنواخت‬
‫‪ ‬معايب‬
‫‪‬‬
‫نبودن پنجره موجود باعث مي شود كه كاركنان خود را زنداني احساس كنند‪.‬‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪12‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫پنجره ها‬
‫‪‬بام هايي با سايبان يا چتر كنگره اي‬
‫‪ ‬در كل محل شيشه شفافي در باال قرار دارد كه معموال رو‬
‫به شمال بوده و شيبي ‪ 60‬درجه دارد و روي مقابل هر‬
‫گنگره كدر است و رو به جنوب بوده شيبي ‪ 30‬درجه دارد‪.‬‬
‫‪ ‬يكنواخت ترين بهره روشني روز را به دست مي دهد و براي‬
‫كارگاه هاي وسيع و بزرگ توصيه مي شود‪.‬‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪13‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫رنگ در اتاق كار‬
‫‪‬رنگ ها طول موج هاي متفاوتي دارند‪.‬‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪14‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫رنگ در اتاق كار‬
‫‪‬علت مشاهده رنگ ها چيست؟‬
‫‪ ‬ساختار مولكولي سطح اجسام فقط بخش ي از نوري را كه‬
‫رويشان مي افتد را بازمي تابانند و بديت دليل است كه ما آن ها‬
‫را مي بينيم‪.‬‬
‫‪ ‬مثال يك جسم آبي رنگ تمام نور را به جز نور آبي (‪ )495-436‬را‬
‫جذب مي كند‪.‬‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪15‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫رنگ در اتاق كار‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪16‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫تأثیرات منحرف كننده‬
‫‪ ‬مهمترين خطاي مربوط به رنگ ها در مورد فاصله‪ ،‬دما و‬
‫اثرات رواني عمومي است‪.‬‬
‫‪ ‬تمام رنگ ها تیره‪ ،‬خسته كننده اند‪ ،‬آن ها نور را جذب كرده‬
‫و تمیز نگه داشتن آن ها دشوار است‪.‬‬
‫‪ ‬تمام رنگ هاي روشن‪ ،‬درخشان‪ ،‬دوستانه و شادي آفرين‬
‫هستند‪ ،‬آن ها نور بيشتري را پخش كرده اتاق را روشن مي‬
‫سازند و راحت تر تمیز مي شوند‪.‬‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪17‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫تأثیرات منحرف كننده‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪18‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫رنگ هاي داخل اتاق‬
‫‪ ‬چه كس ي و چه كاري‬
‫‪ ‬در كار يكنواخت‪ ،‬بهتر است برخي نواحي رنگ هاي تند داشته‬
‫باشند ولي نه نواحي وسيع‪.‬‬
‫‪ ‬اتاق كار وسيع را بهتر است با استفاده از رنگ هاي مختلف‬
‫قسمت بندي نمود‪.‬‬
‫‪ ‬در كارهاي دقيق بهتر است ديوارها‪ ،‬سقف و ساير قسمت ها رنگ‬
‫روشن داشته باشند تا جلب توجه نكنند‪.‬‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪19‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫رنگ هاي داخل اتاق‬
‫‪ ‬چه كس ي و چه كاري‬
‫‪ ‬ديوارها و سقف هايي به رنگ زرد‪ ،‬قرمز يا آبي در نگاه اول‬
‫جذاب به نظر مي رسند‪ ،‬اما با گذشت زمان براي چشم خسته‬
‫كننده مي شوند‪.‬‬
‫‪ ‬رنگ هايي با شدت بيشتر را در اتاق هايي كه كمتر مورد استفاده‬
‫قرار مي گیرند مثل سالن هاي ورودي‪ ،‬دستشويي ها‪ ،‬انباري ها و‬
‫‪ ...‬به كار برد‪.‬‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪20‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫‪‬‬
‫دنيا را بدون رنگ تصور کنيد‬
‫بدون آسمان آبی ‪ ،‬طبيعت سبز ‪ ،‬خورشيد ‪ ،‬گل های رنگارنگ‬
‫تا سیصد سال پیش تصور بر این بود که رنگ جزئی‬
‫از خود اشیا است‬
‫‪ ‬در سال ‪ 1666‬اسحاق نیوتون کشف کرد که نور سفید از رنگ های مختلفی‬
‫تشکیل شده است ‪ .‬رنگ هایی که ما می بینیم بخش هایی از نور سفید است‬
‫که که از اشیا گوناگون بازتاب می یابد ‪.‬‬
‫او نور سفید را از منشور عبور داد ‪ ،‬از طرف دیگر منشور نواری از رنگ های‬
‫مختلف بوجود آمد که آن را (( طیف )) نامید ‪.‬‬
‫در این طیف قرمز بلندترین طول موج و بنفش کوتاه ترین طول موج را دارد ‪.‬‬
‫‪‬نور‪ ،‬صورتی از انرژی است كه به‌صورت‬
‫ن نیاز به جرم‬
‫موج‌الكترومغناطیس ‌و بدو ‌‬
‫منتقل‌می‌شود‪.‬‬
‫‪‬نور‌ قابل دید چشم در طول‌موج‌های ‪ 380‬تا‬
‫نانومتر قرار دارد‪.‬‬
‫‌‬
‫‪780‬‬
‫رنگ های اصلی‬
‫‪ ‬دانشمندان با آزمایشاتی که روی نور سفید انجام دادند‬
‫دریافتند که قرمز‪ ،‬سبز و نیلی سه رنگ اصلی نور هستند و بقیه‬
‫رنگ ها از ترکیب این سه رنگ به دست می آیند‬
‫‪ ‬رنگ های اصلی نقاش ی با رنگ های اصلی نور تفاوت دارند ‪،‬‬
‫رنگ های اصلی نقاش ی عبارتند از‪ :‬زرد ‪ ،‬آبی و سرخابی که از‬
‫ترکیب دو بدوی آنها رنگ های اصلی نور بوجود می آید‬
‫‪ ‬از ترکیب سه رنگ اصلی نقاش ی رنگ سیاه ( قهوه ای تیره )‬
‫بوجود می آید و از ترکیب سه رنگ اصلی نوری رنگ سفید‬
‫اقسام رنگ‬
‫‪ – 1 ‬رنگ خنثی‬
‫‪ – 2 ‬رنگ گرم‬
‫‪ – 3 ‬رنگ سرد‬
‫رنگ های خنثی‬
‫رنگ های خنثی رنگ هایی هستند که در طیف رنگی وجود نداشته و از ترکیب رنگ های‬
‫دیگر به وجود می آیند و می توانند اثرات مثبت یا منفی داشته باشند‪ .‬سیاه‪ ،‬سفید‪،‬‬
‫خاکستری‪ ،‬بژ و قهوه ای رنگ های خنثی هستند ‪.‬‬
‫رنگ های گرم‬
‫رنگ های گرم محرک سیستم عصبی بوده و احساسات را تشدید می کنند‪ .‬این دسته از‬
‫رنگ ها به وضوح قابل رویت بوده و موجب جلب توجه می گردند ‪.‬رنگ های قرمز‪،‬‬
‫نارنجی‪ ،‬زرد‪ ،‬سبز و ارغوانی رنگ های گرم هستند ‪.‬‬
‫رنگ های سرد‬
‫رنگ های سرد رنگ های آرامش بخش هستند و هارمونی آن ها در محیط های مختلف‬
‫بیش تر است و زیاد درچشم نیستند ‪.‬رنگ های آبی‪ ،‬نیلی‪ ،‬سبز از جمله رنگ های سرد‬
‫هستند ‪.‬‬
‫عملکرد ارگونومیکی رنگ در طراحی محصول‌‬
‫‪ ‬عملکردهای ارگونومیکی رنگ با مالکهایی همچون دستیابی به ایمنی‪،‬‬
‫شرایط دید خوب‪ ،‬دوام و بقای ظاهر محصول و توجه به ماهیت كاال مورد‬
‫ارزیابی قرار میگیرد‪.‬‬
‫‪ ‬جنبههای مطرح در عملكرد ارگونومیكی رنگ عبارتند از‪:‬‬
‫الف – ایمنی‬
‫ایمنی را میتوان در انتخاب صحیح رنگ‪ ،‬به منظور افزایش قابلیت دیده شدن‬
‫اجزایی كه پتانسیل خطر دارند‪ ،‬فراهم كرد‪ .‬با قرار دادن اجزای متحرک و خطرناک‬
‫در كانون توجه (بوسیله رنگهای روشن و زنده) این امر تحقق پیدا میكند‪ ،‬به‬
‫گونهای كه همواره این قطعات با محیط اطراف خود كنتراست ایجاد كنند‪.‬‬
‫معموال دکمههای حساس و اعالن خطر و یا اهرمهای توقف اضطراری‪،‬به رنگ‬
‫قرمز میباشند‪.‬‬
‫ب ‪ -‬قابلیت دیده شدن‬
‫‪:‬‬
‫در كارهای ظریف كه شناسایی و تشخیص دقیقی را میطلبد‪ ،‬كنتراست روشنایی در‬
‫سطح كار باید به حداكثر میزان خود برسد و در محیط اطراف سطح كار به‬
‫حداقل این میزان مثالدر مورد مطالعه یک كتاب روی میز‪ ،‬الزم است كه در سطح‬
‫كتاب‪ ،‬بیشترین كنتراست را داشته باشیم اما این كنتراست بین صفحات كتاب و‬
‫سطح میز باید به حداقل برسد‪ .‬به همین دلیل میزها باید دارای سطح نسبتا‬
‫روشنی باشند‪.‬‬
‫در شرایطی كه تجهیزات دقیق‪ ،‬به اپراتور نیاز دارند‪،‬‬
‫قابلیت دیده شدن كنترلها را میتوان با كدبندی‬
‫استاندارد شده رنگی افزایش داد‪ .‬كدهای رنگی استاندارد‬
‫در تمیز دادن و تشخیص عملكردهای متفاوت یک‬
‫مجموعه نقش بسیار موثری دارند و راهنمای مفیدی در‬
‫سوار و پیاده كردن قطعات یک مجموعه محسوب‬
‫میشوند‪.‬‬
‫ج ‪ -‬هویت و شناسایی‬
‫گروهی از رنگها تنها با بعض ی از محصوالت همراه هستند یا به عبارت‬
‫واضحتر بعض ی از رنگها بصورت استاندارد شده مختص كاالها و‬
‫محصوالت خاص ی هستند‪ .‬بنابر دالیل تجاری این امر برای شناسایی سریع و‬
‫هویت بخشیدن به این دسته از كاالها الزامی است بعنوان مثال می توان از‬
‫رنگ كیوسكهای تلفن یاد كرد‪.‬‬
‫د‪-‬‬
‫تعمیر و نگهداری‪:‬‬
‫بسیاری از جنبههای مطرح كاربرد رنگ و تأثیر آن در تعمیر و نگهداری‪ ،‬همان‬
‫جنبههایی هستند كه در عملكرد روزانه تجهیزات‪ ،‬با آنها مواجه میشویم با‬
‫استفاده از كدبندی رنگ‪ ،‬میتوان عملكرد خاص ی برای قطعات تعریف كرد یا‬
‫اینكه نحوه باز و بسته كردن یک محصول را كنترل كرد‪.‬‬
‫در بكارگیری رنگ باید همواره به خاطر داشت كه بخش ی از افراد و جامعه كسانی‬
‫هستند كه دارای سطوح متفاوتی كور رنگی میباشند و اكثر افراد این گروه را‬
‫مردان تشكیل میدهند بنابر این در طراحی كدهای رنگی عالوه بر وجه تمایز در‬
‫رنگ باید در الگو و فرم آنها نیز تفاوتهایی را قائل شد‪ .‬در مورد قطعات حساس‬
‫و مهم عالوه بر اینها طراحی قطعه نیز باید به گونهای باشد كه امكان اشتباه‬
‫بسته شدن یا اشتباه عمل كردن آنها وجود نداشته باشد‪.‬‬
‫و ‪ -‬دوام و بقای ظاهر محصول‬
‫اکثر اجسام در معرض عوامل مخرب محیطی‪ ،‬نظیر شرایط جوی و آلودگی هوا‪ ،‬مواد ساینده‪ ،‬روغن و‬
‫گرد وغبار‪ ،‬هستند‪ .‬دراغلب موارد نمی توان از آلودگی سطح اجسام جلوگیری کرد‪ ،‬در این شرایط می‬
‫توان با بهره گیری از ترکیب مناسب رنگ ها‪ ،‬اثر آلودگی و کثیفی را در جسم کم کرد‪ .‬سه روش برخورد با‬
‫رنگ دراین مواقع وجود دارد‪:‬‬
‫‪ - 1‬رنگی را انتخاب کنیم که با رنگ عوامل آلوده کننده‪ ،‬سازگار باشد؛ در این روش‪ ،‬هدف این است تا‬
‫جسم مستعمل به نظرنیاید ‪.‬‬
‫‪ -2‬رنگی انتخاب شود که حتی درصورت اختالط جسم با عوامل آلوده کننده‪ ،‬همچنان ظاهری قابل‬
‫قبول داشته باشد‪ .‬رنگ های یشمی و خاکستری از این دسته رنگ ها هستند ‪.‬‬
‫‪ -3‬رنگی انتخاب شود که به محض آلوده شدن‪ ،‬ظاهری ناخوشایند پیدا کند و استفاده کننده را مجبور‬
‫کند که جسم را به سرعت تمیز کند‬
‫هـ ‪ -‬سازگاری‬
‫رنگ یک محصول باید با محیط فراگیرنده آن سازگار باشد در پارهای از موارد‪ ،‬این امر بدان مفهوم‬
‫است كه محصول در محیط اطراف خود حل شود و جزئی از بافت فضای اطراف خود به‬
‫حساب آید‪ .‬بعنوان مثال میتوانیم از ایستگاههای فرعی برق یاد كنیم و یا مانند سیمهای برق‬
‫و لولههای آب که از روی دیوار گذشتهاند‪ .‬در پارهای دیگر‪ ،‬منظور این است كه محصول به‬
‫طور كامل و مشخص‪ ،‬از محیط اطرافش قابل تفکیک باشد‪.‬‬
‫برای انتخاب رنگ محصول‪ ،‬كم و كیف محلی كه محصول درآنجا مورد استفاده قرار میگیرد (از‬
‫نظر رنگ‪ ،‬درجه حرارات‪ ،‬نورپردازی و شرایط آب و هوایی) نیز مطرح است‪ .‬رنگهای روشن نور‬
‫و گرما را منعكس میكنند‪ ،‬در حالی كه رنگهای تیره عامل جذب اینها هستند‪ .‬بعنوان یک‬
‫نكته راهنما باید یادآور شد كه از انعكاس شدید نور روی سطوح محصوالت اجتناب شود چرا‬
‫كه این انعكاس موجب بر هم زدن راحتی و راندمان كاری اپراتور دستگاه میشود‪.‬‬
‫جلسه هشتم‪ -‬بخش دوم‬
‫عوامل محيطي (سر و صدا)‬
‫سر و صدا‬
‫‪ ‬صداي اضافي و ناخواسته را سر و صدا مي نامند‪ .‬از سر و‬
‫صداي بلند شدن هواپيما جت از روي زمین تا صداي تيك‬
‫تيك ساعت در شب موقع استراحت‪.‬‬
‫‪ ‬از ديدگاه ارگونومي‪ ،‬صوت هنگامي به سر و صدا تعبیر مي‬
‫شود كه مزاحم و نامطلوب تشخيص داده شود و يا آثار‬
‫مضري روي ظرفيت شنوايي انسان داشته باشد‪.‬‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪37‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫سر و صدا‬
‫‪ ‬هر منبع ارتعاش ي توليد صدا مي كند‪.‬‬
‫ا‬
‫‪ ‬معموال صدا را با دو مشخصه اصلي مي شناسند‪.‬‬
‫‪ ‬فركانس‬
‫‪‬‬
‫شدت يا دامنه‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪38‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫سر و صدا‬
‫‪‬واحد فركانس هرتز )‪ (HZ‬مي باشد و عبارت است از‬
‫تعداد امواج منظمي كه در هر ثانيه به گوش برخورد‬
‫مي كند‪.‬‬
‫‪‬اگر فركانس صوت كوچك باشد آن را صداي بم‬
‫)‪ (Low tone‬نامند و اگر فركانس بزرگ باشد‬
‫آن را صداي زير )‪ (High tone‬مي گويند‪.‬‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪39‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫آناتومي و فیزيولوژي گوش‬
‫‪‬گوش يك عامل گیرنده امواج صوتي است و عمل نهايي‬
‫شنيدن در مغز صورت مي گیرد‪.‬‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪40‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫آناتومي و فیزيولوژي گوش‬
‫‪ ‬امواج صدا باعث ارتعاش پرده گوش شده و ارتعاشات به وسيله استخوان‬
‫چكش ي تشديد گرديده و به قسمت داخلي گوش منتقل مي شوند‪.‬‬
‫‪ ‬ارتعاشات از ميان مايع درون قسمت داخلي گوش به حلزون مي رسند‪.‬‬
‫‪ ‬حلزون گوش به وسيله يك پرده غشايي دربرگیرنده سلول هاي حساس شنوايي‬
‫است كه هر سلول شنوايي نسبت به مقدار معيني فركانس حساس مي باشند‪.‬‬
‫‪ ‬سپس صدا به صورت پالس هاي عصبي مغز انتقال يافته و دريافت صدا‬
‫انجام مي گیرد‪.‬‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪41‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫ويژگي هاي صدا‬
‫‪ ‬براي صدا‪ ،‬عالوه بر فركانس و شدت صوت دو مشخصه‬
‫ديگر طنین و سون نیز تعريف مي شوند‪.‬‬
‫‪ .1‬طنین (فون ‪)Phon‬‬
‫‪ ‬طنین باعث تغيیراتي در فرم منحني موجي صوت شده و در شكل‬
‫سينوس ي منحني تغيیراتي ايجاد مي نمايد‪.‬‬
‫‪ ‬منحني هاي استانداردي كه نشان دهنده صداهاي مختلف از فركانس‬
‫هاي مختلفي كه به صورت يكنواخت شنيده مي شوند بلندي هاي‬
‫يكنواخت صدا را نشان مي دهند‪.‬‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪42‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫ويژگي هاي صدا‬
‫‪ .2‬بلندي صدا (سون ‪)Sone‬‬
‫‪ ‬براي مقايسه شاخص بلندي صداها معياري به نام سون‬
‫تعريف شده است‪.‬‬
‫‪ ‬يك سون بلندي صدا از يك منبع صوتي به فركانس ‪1000‬‬
‫ا‬
‫هرتز از ‪ dB 40‬فون مي باشد‪ .‬مثال وقتي مي گوييم صدايي‬
‫داراي بلندي صداي مرجع است يعني بلندي دو سون دارد و‬
‫سه سون يعني صدايي سه برابر صداي مرجع‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪43‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫ويژگي هاي صدا‬
‫‪ .2‬بلندي صدا (سون ‪)Sone‬‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪44‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫اندازه گیري سر و صداي محل كار‬
‫‪‬‬
‫اندازه گیري سر و صداي محل كار شامل دو بخش مي شود‪:‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫اندازه گیري سر و صداي محل هايي كه شخص مشغول به كار است‪.‬‬
‫اندازه گیري میزان سر و صداي عمومي محل كار‬
‫با استفاده از دستگاه صداسنج )‪ (Noise level meter‬مي توان‬
‫میزان سر و صداي محيط هاي كار را بر حسب دس ي بل اندازه گیري نمود‪.‬‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪45‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫اندازه گیري سر و صداي محل كار‬
‫‪‬‬
‫براي اندازه گیري سر و صداي محل كار بايد دستگاه صداسنج را در ارتفاع‬
‫گوش شخص قرار داد‪.‬‬
‫‪‬‬
‫در محل هايي نظیر راهرو ها‪ ،‬محوطه ها و ديگر نقاط كارخانه دستگاه‬
‫صداسنج را در ارتفاع گوش گرفته و صداي عمومي محل را اندازه گیري مي‬
‫كنند‪ .‬اين كار را براي بيشتر نقاط كارخانه بايد انجام داد‪.‬‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪46‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫كنترل سر و صدا‬
‫كنترل سر و صدا را مي توان از سه طريق انجام داد‪:‬‬
‫‪ .1‬كنترل در محل توليد صدا‬
‫‪ .2‬كاهش انتقال سر و صدا‬
‫‪ .3‬حفاظت گوش‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪47‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫كنترل سر و صدا‬
‫‪.1‬‬
‫كنترل در محل توليد صدا‬
‫كنترل در محل توليد صدا از ‪ 2‬جنبه قابل بررس ي است‪.‬‬
‫اقدامات فني از قبيل پوشاندن ماشین ها‪ ،‬عايق نمودن پايه ماشین ها در مقابل‬
‫لرزش‪ ،‬به كار بردن صداخفه كن و اگزوز براي ماشین هاي سوخت‪ ،‬تغيیرات‬
‫ساختماني در دندانه و بست و ديگر قسمت هاي گردنه ماشین ها‬
‫طراحي صحيح ماشين ها از جمله سرويس و نگهداري و روغن كاري به موقع و‬
‫مناسب‪ ،‬استفاده از الستيك براي نصب قطعات لغزنده و ‪...‬‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪48‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫كنترل سر و صدا‬
‫‪ .2‬كاهش انتقال سر و صدا‬
‫عايق كردن‪ :‬از نظر ساختماني مي توان ديوارها و سقف كارگاه را با مواد‬
‫جاذب صدا (اكوستيك) پوشاند‪.‬‬
‫طرح استقرار صحيح ماشين آالت‪ :‬اقدامات ساختماني از قبيل جدانمودن‬
‫بخش پر سر و صداي كارخانه از ساير بخش ها به وسيله ديوار عايق‪ ،‬ايجاد‬
‫پناهگاه حفاظتي براي افرادي كه بايد مدام در نزديكي ماشین هاي پر سر و‬
‫صدا انجام وظيفه كنند‪ ،‬كم كردن ساعات كار كساني كه در معرض خطر‬
‫سر و صدا مي باشند‪.‬‬
‫‪ .1‬حفاظت گوش‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪49‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫كنترل سر و صدا‬
‫‪ .3‬حفاظت گوش‬
‫گوش ي ها و نمدهاي صداخفه كن‬
‫براي كارگران در شرايط افراطي صدا مناسب است‪.‬‬
‫يكي از معايب آن ها اين است كه در تابستان بسيار گرم است و‬
‫همچنین نمي توان با اشخاص ديگر مكامله داشت‪.‬‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪50‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫كنترل سر و صدا‬
‫‪ .3‬حفاظت گوش‬
‫گوش ي ها و نمدهاي صداخفه كن‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪51‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫كنترل سر و صدا‬
‫‪ .3‬حفاظت گوش‬
‫كرك شيشه اي يا پشم ضد صدا‬
‫مانند سمك داخل كانال گوش قرار گرفته و در مجراي آن ها يك نوع از‬
‫پشم شيشه قرار دارد‪ .‬همچنین داراي سوراخ هايي است كه صداهاي بم را‬
‫در حد مشخص ي عبور مي دهند‪.‬‬
‫مزيت آن ها اين است كه هنگام استفاده مي توان با شخص مكامله كرد‪.‬‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪52‬‬
‫‪[email protected]‬‬
‫كنترل سر و صدا‬
‫‪ .3‬حفاظت گوش‬
‫گوش ي هاي داراي مواد پالستيك و مواد مصنوعي‬
‫ارزان ترين و پرمصرف ترين گوش ي ها در كارهاي صنعتي پر سر و صدا‬
‫هستند‪.‬‬
‫استفاده از آن ها بسيار راحت است‪ ،‬اما در ابتداي استفاده شخص‬
‫احساس ناراحتي مي كند‪.‬‬
‫يكي از محاسن اين گوش ي ها اين است كه هنگام استفاده گرما در آن ها‬
‫جمع نمي شود و در نتيجه در مناطق گرم مورد استفاده زيادي دارد‪.‬‬
‫رويا محمدعلي پور‬
‫‪53‬‬
‫‪[email protected]‬‬