Transcript Түүхэн зүтгэлтнүүд

Богд хаан
Жибзундамба
Г.Цэрэнчимэд
М.Ханддорж
Б.Хайсан
“Миний нутгийн шорооноос бурхан гуйсан ч бүү өг.”
Галдан Бошигт
Зорилго
Эрх чөлөө, тусгаар
тогтнол, үндэстэн
Шинэ засгийн бодлого
Шалтгаан
Жибзундамба,
Намнансүрэн,
Ханддорж,
Цэрэнчимэд,
Чагдаржав,
Магсаржав,
Дамдинсүрэн
1911 оны
ҮЭЧХ
Түүхэн
зүтгэлтэн
Үр дүн, түүхэн
ач холбогдол
Ар монгол манжаас салж,
Монгол төр,тусгаар тогтнол
сэргэн, Монгол улс сэргэн
мандах эхлэл тавигдсан.
Хятадчилах гэсэн харгис
бодлогыг таслан зогсоож,
үндэс угсаагаа авран
чөлөөлсөн явдалд оршино.
Үндэсний эрх чөлөөний
хувьсгалын түүхэн
зүтгэлтнүүд
Зорилт:
Зорилт:
1.Үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалын
1.Үндэсний ардчилсан хувьсгалын түүхэн
түүхэн зүтгэлтнүүдийн талаар мэдлэг
зүтгэлтнүүдийн талаар мэдлэг бүтээх
бүтээх
2 . Түүхэн зүтгэлтнүүдийн үүрэг, хувь
2 . Түүхэн зүтгэлтнүүдийн үүрэг, хувь
нэмэрийн талаар тайлбарлах
нэмэрийн талаар тайлбарлах
Үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалын оюун санааны удирдагч
монгол улсын төр шашны тэргүүн. Монголчуудын амьд
бурхан юм.
Лүндэн буулгахдаа : “Монгол овогтон бүгдээр нийлж , улс
болон тогтнож , шашнаа мандуулах цаг болсон. Гэвч бүгдээр
нэгэн сэтгэл хамт
хүчин гаргаж
чармайн зүтгэхийг
харгалзана. Бас лам би олон шавь нараа цөмийг нэг адил
авралдаа авсаар бөлгөө. Миний энэ үгийг улам улмаар лам
надад мөргөхөөр ирдэг олон монгол шавь нарт нийтээр
нэгэн адил сонсговол зохино “ гэжээ.
1911 оны 7 дугаар сард Хүрээнд болсон ноёдын нууц зөвөлгөөн Богд гэгээний
“цаг болов” хэмээн зарлигдсан ёсоор Богд ууланд болж, тус зөвөлгөөнөөс Түр
засгийн газрыг нууцаар байгуулж, Орос улсаас тусламж эрэх төлөөлөгчид
явуулах, цэрэг, зэвсэг, мөнгө санхүү бэлдэх зэрэг олон ажлуудыг төлөвлөв.
Монгол улсын анхны Ерөнхий сайд Төгс-Очирын
Намнансүрэн төрийн зүтгэлтний хувьд төв эрхэмсэг, нэн
тулхтай, ухааны даацтай, хүний хувьд эевэргүү зөөлөн,
төв төвшин, царай зүс гайхам өнгөлөг, бие гоолиг цэгц
хүн байжээ. Алтан ургийн угсааны хүн юм.
Монголын улстөр, эдийн засаг, оюун санааны
тэнцвэртэй чанарыг сайтар ойлгосон төрийн хүний холч
ухаанаар Намнансүрэн хан Богд Жавзандамба хутагтыг
Улсын хаанаар өргөмжлөх саналыг оруулж бусад ноёд,
лам нар дэмжсэн байна
1913 оны 10 сарын 27-нд Эрхүү хотноо бууж зочилж, Ерөнхий сайд
Хиагтад сурч байсан 5, Эрхүүд сурч байсан 9 монгол хүүхдэд 15 мөнгөн
төгрөг, багш нарт их хадаг барьжээ.
Г.Цэрэнчимэдийн тулх чанарыг арга буюу хүлээн зөвшөөрч
байсан юм. Тухайлбал, 1913 онд Оросын «Алс Дорно»
сэтгүүлд: "Хувийн амьдралын хувьд аглаг даяанч,
байгалиас заяасан тулх ухаантай, хэнд ч уусч
худалдагдахгүй, хувийн ашиг хонжоо хайдаггүй, хүнд тэр
бүр итгэдэггүй, хянуур болгоомжтой... Да лам орчин үеийн
монголын ухаалаг, нэрд гарсан зүтгэлтний нэг юм.
Язгуур угсаагүй боловч, Да лам Цэрэнчимэд шиг улс Монголоо хэмээсэн
санаа нягт, бодол тэлүү, ном эрдэмд гийсэн, төр, шашны хэргийг нэгэн
хамтад хаших чадвартай, улс төрийн бодлогын мяндсан ухаантай судрын
хүн, төрийн түшээ юм.
Манжийн «Шинэ засгийн бодлого» идэвхжсэн үед Да лам Цэрэнчимэд
нэгэн санаа зорилго бүхий Чин ван Ханддорж, өвөрлөгч түшмэл Хайсан
нартай илүү дотночлон нөхөрлөж, эцсийн их хэргийг бүтээхээр аминчлан
хэлэлцэж эхэлжээ. Чин ван Ханддорж, Да лам Цэрэнчимэд нар санаачлан,
1911 оны VII сард Богд гэгээнд бат оршил өргөхөөр ирсэн Халхын дөрвөн
аймгийн хан, чуулган дарга, жанжин хэбэй, хутагт хувилгаад зэрэг ихэс
дээдсийг цуглуулж, үндэсний тусгаар тогтнол, эрх чөлөөний тэмцэлд
эрслэн босох асуудлыг хэлэлцүүлжээ
Чин ван М.Ханддорж Улс үндсээ харийн дарлалаас
чөлөөлөх үйл хэрэг, тулгар төрийн бодлого, үйл ажиллагаанд
дайчин зоригтой байдал, ухаалаг чанар, сэтгэлийн
хатамжаар үлгэр жишээ үзүүлж чадсан Чингис хааны удмын
хат сайт төрийн түшээ юм.
Тэрээр Монголынхоо төлөө амь нас, гэр бүл, үр хүүхдээрээ дэнчин тавьж,
болохоос нь болохгүйд хүртэл зүтгэсэн цогт эх оронч хүн байжээ
Монгол орноо тусгаар улс болгохын төлөө эх оронч нөлөө бүхий хаад
ноёдтойгоо сэм хуйвалдан Шажин хурах, Төр хурахын аманд үзэл бодлоо
солилцдог байсан нь өнөөдөр ч Богд хаан уулын хоёр ам бодит түүхийн гэрч
болон үлджээ.
Чин Ван М.Ханддорж Гадаад хэргийн сайдаар ажиллаж, улсынхаа тусгаар
тогтнолыг Орос болон бусад том гүрнүүдээр хүлээн зөвшөөрүүлэх, Өвөр
Монголыг нэгтгэж нэгдсэн их Монгол гүрнийг байгуулахын төлөө нэгэн үзүүрт
сэтгэлээр ихээхэн хүч тавин ажилласан билээ.
1.Мэдлэг илрүүлэх
2.Ойлголт илрүүлэх
Түүхэн зүтгэлтний зураг олж наах
Түүхэн зүтгэлтнийг тодорхойлох
3.Хэрэглээг илрүүлэх
4.Задлан
шинжлэхийг
илрүүлэх
5.Нэгтгэн
дүгнэхийг
илрүүлэх
Түүхэн зүтгэлтний гол үйл ажиллагааг
тайлбарлах
Түүхэн зүтгэлтний онцлог ба нийтлэг байдлыг
тодорхойлох
Түүхэн зүтгэлтнүүдээс бид ямар үлгэр
дууриалал авах хэрэгтэй вэ?
Богд хааны тухай : Монгол түмний оюун
санааг нэгтгэн зангидсан хүн юм.
Анхны ерөнхий сайдын тухай: Төв ухаан
сайтай , эв нэгдлийг сахигч хүн юм.
Да ламын тухай: Ухааны цар хүрээ маш их
хөдөлмөрч хичээнгүй хүн юм .
Ханд вангийн тухай: Шударга тууштай
зоригтой хүн юм.
“Миний нутгийн шорооноос
бурхан гуйсан ч бүү өг.” Галдан
Бошигт
Дүгнэлт
Гэрийн даалгавар
“1911онд ҮЭЧХ ялаагүй бол...“
Исээ 100 үг