Transcript Lecture 10. Scientific writing.ppt

МОНГОЛЫН МЯНГАНЫ СОРИЛТЫН САН
ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ТӨСӨЛ
Эрдэм шинжилгээний бүтээл,
өгүүлэл бичих
Эрдэм шинжилгээний бүтээл,
өгүүлэл бичих хэрэгцээ
• мэргэжлээрээ дэвших (career) үнэлгээний хэмжүүр:
Үр дүн зиндааныхнаа шүүлтүүртэй (peer-reviewed)
сэтгүүлд нийтлэгдсэнээр эрдэм шинжилгээний бүтээл
албан ёсны болдог (диссертацийн, мэргэжлийн зэргийн
болон эрдэм шинжилгээний орон тооны шаардлагад
ордог);
• мэргэжлээрээ
хүлээн зөвшөөрөгдөх (professional)
түлхүүр:
эрдэм шинжилгээний солилцооны валют болдог:
судалгааны грант авах, олон улсын болон нийтээр
хүлээн зөвшөөрөгдсөн сургууль, хүрээлэн зэрэгт алба
хаших хэмжүүр;
• байгууллагын (institutional) нэр төр, зэрэглэл;
• өөрийгөө илэрхийлэх (self-expression)
Эрдэм шинжилгээний бүтээл,
бичих
•
Яаж бичих вэ?
 Нийтлэлийн хэлбэрээ сонгох,
 Төлөвлөгөө боловсруулах,
 Бичих,
 Хамтран шүүмжлэн ярилцах.
•
Хэн шийдэх вэ?
 Удирдагч,
 Захиалагч,
 Хэрэглэгч,
 өөрөө.
Эрдэм шинжилгээний
нийтлэлийн хэлбэр
 Илтгэлийн товчлол,
 Сэтгүүлийн нийтлэл,
 Ном, нэг сэдэвт бүтээл
(монограф),
 Цуврал.
• Сэтгүүлийн нийтлэлийн хэлбэр
Судалгааны өгүүлэл (original article),
Хэвлэлийн тойм (review),
Ховор тохиолдол (case report),
Аргазүйн тайлбар (technical note),
Зурагт тайлбар (pictorial essay),
Тайлбар өгүүлэл (commentary),
Редакцийн зурвас (editorial),
Редакцид хандсан захидал (letter to
the editor),
 Бусад (шүүмж, бодол, эрэгцүүлэл,
сурвалжлага, ярилцлага г.м.)








• Сэтгүүлийн нийтлэлийн бүтэц (IMRaD)
 Удиртгал (introduction): 5%,
 Арга, хэрэглэгдэхүүн (methods and
materials) : 10-15%,
 Үр дүн (results) : 50-60%,
 Хэлцэмж (discussion) : 20-30%,
 Иш татсан ном хэвлэлийн жагсаалт
(references, or bibliography),
 Товчлол, түлхүүр үгс (abstract, key
words)
 Хавсралт (appendices),
•
•
•
•
•
•
Мэдээллийн хайлт: Глобаль мэдээлэл :
www.ncbi.nlm.nih.gov/PubMed;
www.google.scholar.com;
www.wikipedia.org;
www.google.com;
www.isiwebofknowledge.com;
 Сэдвээр (түлхүүр үгээр);
 Судлаачийн нэрээр.
•
Мэдээллийн хайлт: Монгол мэдээлэл :
• “Монголын анагаах ухаан” сэтгүүл,
•
[1970 оноос – 2010 №1 (151)];
http://www.mams.mn/jourtnals ;
•
“ХХ зууны Монголд анагаах ухаан хөгжсөн түүхийн
товчоон”, УБ., 2001 он, 96 х.;
•
Улсын Төв Номын Сангийн диссертацийн хөмрөг;
•
Эрүүл мэндийн шинжлэх ухааны их сургууль дахь
Анаагахын төв номын сангийн хөмрөг.
•
•
Нийтлэлийгн Зохистой Технологи - GPP (DESL):
Баримтад тулгуурласан байх зарчим
• Детерминизм – аливаа юмс, үзэгдлийн мөн чанарын
учир-шалтгааныг энгийн логикоор тайлахаас бус ид
шидийн хүч, ер бусын механизмаар тайлбарлахгүй
байх,
• Эмпиризм – юмс, үзэгдлийг ажиглалтаар олж
тогтоон, амьдрал дээр туршлагаар баталсан байх,
• Скептизм – тогтсон ямар ч ойлголт, төсөөллийг
сохроор дагах бус эргэцүүлэн бодох, дахин өөр
өнцгөөс авч үзэх чадвартай байх,
• Лаконизм - нийтлэлийн хэл нь ойлгомжтой, товч
бөгөөд тодорхой (хоёрдсон агуулгагүй), шинжлэх
ухааны тогтсон нэр томъёог баримтласан, аль болох
сэтгэл хөдлөлийн илэрхийлэлгүй байх.
•
НЗТ - GPP (DESL): Ёс зүйтэй байх зарчим
• Эрдэм шинжилгээний нийтлэл нь хувь өвчтөний эрх
ашиг, нууцыг хөндөхгүй байх,
• Өөр зохиогчийн бүтээлийг хуулбарласан (redundancy),
хулгайлсан (plagiarism) үйлдэлгүй байх,
• Хийгээгүй судалгааг хийсэн мэт болгох зэрэг хуурамч
нийтлэл (misconduct) хийхгүй байх,
• Зохиогчийн (authorship conflict) маргаангүй байх,
• санхүү-бизнесийн эрх ашигт хөтлөгдөөгүй, эм болон
эмнэлгийн багаж төхөөрөмж, хэрэгсэлийн үйлдвэрлэл,
архи тамхины үйлдвэрүүдээс санхүүгийн дэмжлэг
аваагүй байх.
•
•
НЗТ - GPP (DESL):
Сэтгүүл эрхлэгчийн үүрэг:
• Зохиогч болон уншигчдын аль альных нь хэрэгцээ,
шаардлагыг бүрэн хангахыг эрмэлзэх,
• Сэтгүүлд нийтлэгдсэн материал нь олон улсын
хэмжээнд мөрдөж буй чанарын шаардлагыг хангаж
байхад анхаарч, нийтлэлийн чанарыг сайжруулахын
төлөө тогтмол ажиллах,
• Нийтлэлийн үзэл бодлын эрх чөлөөг хангаж, хэвлэгдсэн
алдааг залруулах, уг нийтлэлийн тухай өөр үзэл бодлыг
илэрхийлэх, шаардлагатай үед уншигчдаас буюу
зохиогчоос уучлал гуйх,
• нийтлэлийн ёсзүйн зарчимд байнга хяналт тавих
Танилцуулга
• Танилцуулга (Introduction) зөв дараалалтай
эрдэм шинжилгээний өгүүллийн эхэнд, товч
утгийн дараа байрладаг.
• Танилцуулга нь орчин үеийн өгүүллийн IMRD
(Introduction, Material and Methods, Results
and Discussion) гэсэн хэвшмэл дарааллын
хамгийн эхний хэсэг юм.
Танилцуулга хэсэг
• Бараг бүх төрлийн өгүүлэл танилцуулга
хэсэгтэй байдаг.
• Зөвхөн зарим нэг сэтгүүлд богино хэмжээний
өгүүлэл,
тухайлбал
ховор
тохиолдлийн
мэдээлэл (case report), тайлбар өгүүлэл
(commentary) зэрэг нь танилцуулга хэсэггүй
байж болдог.
• Өгүүлэл бичих гэж буй судлаач юуны түрүүнд
өгүүллээ хэвлүүлэхээр илгээх гэж буй
сэтгүүлийнхээ авторуудад зориулсан, өгүүлэл
бичих
зааварчилгаатай
танилцах
шаардлагатай.
Танилцуулгын зорилго
• Танилцуулга хэсгийн гол зорилго нь
уншигчдад тодорхой нэг сэдвийг өгүүлж
танилцуулахаас
гадна
уншигчдын
сонирхолыг татах, юун тухай өгүүлэх гэж
байгаа талаар анхны эерэг сэтгэгдлийг
төрүүлэх зорилгыг агуулсан байх
• Улмаар уншигч нь өгүүллийн бусад хэсгийг
төгсгөл хүртэл уншихад хүргэхүйц бичигдсэн
байх шаардлагатай.
Танилцуулгын агуулга
• Эрдэм шинжилгээний өгүүллийн
танилцуулга хэсгийг үндсэн 2 хэсэгт
хувааж үзнэ:
– Үндэслэл хэсэг – Background
information
– Зорилго – Purpose
Үндэслэл
• Энэ хэсэг нь уншигчдад судлагдаж, хэлэлцэгдэж
байгаа сэдвийн талаарх хангалттай мэдээллийг
уншигчдэд хүргэх зорилготой.
• Энэхүү сурвалж мэдээлэл нь тухайн сэдвийн хүрээнд
юуг нь аль хэдийн хийчихсэн байгаа талаарх товч
мэдээллийг агуулсан байх шаардлагатай.
• Асуудлын гол мөн чанар ба ач холбогдол нь анхаарал
татахуйц байх шаардлагатай.
• Өөрийн ажилтай холбоотой өмнө хийгдсэн чухал
ажлуудаас ишлэл авсан, түүнийг орхигдуулахгүй
байхад анхаарлаа хандуулах шаардлагатай.
Үндэслэл
• Авсан ишлэлийн эх сурвалжийг ном зүйн
жагсаалтад бичсэн байх шаардлагатай.
• Сэтгүүлийн редакторууд авторын ишлэл авсан
танилцуулга хэсгийг хир зэрэг системтэй,
ойлгомжтой бичсэнийг юуны түрүүнд харах
дуртай байдаг.
• Танилцуулга хэсгийн хэмжээ ба агуулга
зориулагдаж буй уншигчид ба өгүүллийн
хэлбэрээс хамаарна.
• Тодорхой бүлэг сэдвийг хөндөн тавьж, анх
удаа нийтлэгдэж буй эрдэм шинжилгээний
өгүүллийн (original article) танилцуулга хэсэг нь
тохиодолын мэдээлэлээс (case report) арай урт
байдаг.
Үндэслэл
• Хэрэв тухайн сэдэв нь анагаахын чиглэлийн өргөн
хүрээний мэргэжлийн хүмүүст зориулагдсан бол
танилцуулга хэсэг нь тухайн сэдвийг илүү
ойлгомжтой болгохын тулд тодорхойлолт, тайлбарыг
тусгаж өгсөн байх шаардлагатай.
• Хэрэв өгүүллийг тодорхой нарийн мэргэжлийн
хүмүүст зориулж байгаа бол тухайн сэдвээр
уншигчид
өргөн
мэдээлэлтэй
байдаг
тул
танилцуулгын үндэслэл хэсэг нь товчхон гол нь
яагаад энэ судалгааг хийсэн, яагаад чухал ач
холбогдолтой болохыг харуулахад чиглэгдэх ёстой.
Үндэслэл
• Танилцуулгын үндэслэл хэсэг эхлэхдээ
нэлээд өргөн хүрээний баримтуудаас
эхлээд цааш тодорхой чиглэл рүү
шилжиж нарийсдаг.
• Танилцуулгыг бичих гол дүрэм нь
тодорхой
бөгөөд
сэдвийн
хүрээнд
оновчтой (focused) байх ёстой.
Үндэслэл
• Дүгнэлт
– Бусад судлаачид уг сэдвийн талаар
юу хийсэн
– Тодорхой тооны, өөрийн сэдэвтэй
хамааралтай мэдээллээс ишлэл
авч баталгаажуулсан байх
Зорилго
• Танилцуулгын хоёр дох хэсэг болох зорилго нь
тухайн өгүүллийн зорилгыг уншигчдад хүргэх ба
өмнөх ажлуудтай хэрхэн холбоотой болохыг
мэдээлэхэд чиглэгддэг.
• Автор
судалгааныхаа
таамаглалыг
хэрхэн
дэвшүүлэх, туршилтын санаа болон түүний
хувилбар хэрхэн бий болсон (өөрийн бодол,
туршлагаас
эсвэл
бусдын
ажлаас)
зэрэг
мэдээллийг
энэ хэсэгт
уншигчдад
хүргэх
зорилготой.
Зорилго
• Авторууд судалгааныхаа хүрээнд ямар шинэ,
ялгаатай эсвэл өвөрмөц
санааг дэвшүүлэн
тавьсанаа тодруулж өгөх шаардлагатай.
• Сэтгүүлийн редакторууд бусдын өмнө хийсэн
судалгааг бараг давтсан, төстэй өгүүллийг нийтлэх
сонирхолгүй байдаг бөгөөд уншигчид ч ийм
өгүүллийг унших хүсэлгүй байдаг.
• Уншигчид авторын яагаад энэ судалгааг сонгож
авсаныг, юугаараа ялгаатайг ялган харах чадвартай
байдаг.
Зорилго
• Бичигдэж
буй
өгүүллийн
зорилго
танилцуулга хэсгийн төсгөлд яг тодорхой
бичигдсэн байх ёстой.
• Мөн гол зорилго болон зорилтууд
ойлгомжтой, хоёроос илүүгүй өгүүлбэрээр
илэрхийлэгдсэн байх шаардлагатай.
Зорилго
• Дүгнэлт:
– Яагаад энэ судалгааг хийсэн
– Өмнө хийсэн судалгаатай юугаараа
холбоотой болох
– Бусдын
судалгаанаас
юугаараа
ялгаатай эсвэл өвөрмөц болох
Гарч болох алдаанууд
• Эхлэн бичигчдэд танилцуулга хэсгийг бичихэд
ихэвчлэн тохиолддог хүндрэл нь бичиж буй
өгүүллийнхээ зорилгыг тодорхой, ойлгомжтой
илэрхийлж чаддаггүй явдал юм.
• Хэт урт, авцалдаагүй танилцуулга бичих
• Хэт олон эх сурвалжаас ишлэл авах
• Бусдын ажилд хэт шүүмжлэлтэй хандах
• Өмнөх чухал ажлаас ишлэл авалгүй орхигдуулах
Судалгааны арга, загвар (2)
Зохиогч энэ хэсгийг бичихдээ
• юу хийсэн,
• яаж хийсэн,
• мэдээг ямар аргаар цуглуулсан,
• Шинжилгээг хэрхэн хийсэн гэдгийг оруулах
Судалгааны арга, загвар(3)
Арга зүйг бичихдээ 3 алхамаар бичих:
• Судалгааны төлөвлөгөө
• Судалгааны материал, хэрэглэгдэхүүн
• Хэрэглэсэн арга, загвар
Статистик арга
• Судалгаагаар цуглуулсан мэдээнд тохирох
статистик шинжилгээг хийн үр дүнг илтгэн,
дүгнэлт хийн эрдэм шинжилгээний бүтээлд
оруулахыг статистик арга/ хэрэглээ гэж
үздэг
• Статистик шинжилгээ нь тухайн судалгааг
шинжлэх ухаанч, нотолгоот, үнэмшилтэй үр
дүнг бий болгодог үндсэн арга
Статистик аргыг судалгааны
материал арга зүйн хэсэгт тусгах
• А. Судалгааны загвар хэсэгт:
– тухайн судалгааны загварыг бичих
– Загварын хүрээнд судлах үр дүнгийн
хувьсуурдыг гаргах
– Загварын хэсэгт тухайн судалгааг ямар
загвараар, ямар хувьсуурыг судлах, ямар
үр дүнг гаргахыг тодорхой тусгах нь
статистик шинжилгээ хийх, түүнийг
илэрхийлэхэд дөхөмтэй
Статистик аргыг судалгааны
материал арга зүйн хэсэгт тусгах
Б. Судалгааны хүн ам, түүврийн хэмжээ:
–
–
–
–
–
–
судалгааны гол буюу зорилтот бүлэг
Түүврийн хүрээ
Түүвэрлэх арга
Түүврийн хэмжээ
Судалгаанд оруулах ба хасах шалгуур
Үр дүнгийн шалгуур үзүүлэлт буюу хувьсуур
++ статистик шинжилгээ хийхэд үр дүнг хэнд, аль
бүлэгт ямар хувьсуурыг хамаатуулан шинжилгээ
хийхэд дээрх үзүүлэлтүүд шаардлагатай
Статистик аргыг судалгааны
материал арга зүйн хэсэгт тусгах
В. Мэдээ цуглуулах шатанд:
–
–
–
–
судалгаа хийх буюу мэдээг цуглуулах аргууд
Тоо/ чанарын
Асуумжийн төрөл, бүтэц, тоо
Асуумжийн үр дүнг дүгнэх аргууд:
• Хариулт авах хэлбэр
• Оноо
• Дундаж утга
– Ажиглалтын тоо
– Судалгаанд хамруулсан хувь
– Судалгаанаас хасагдсан хувь
С. Статистик шинжилгээ хийх
шатанд
Статистик
шинжилгээ
тодорхой тусгах:
хийх
аргуудыг
• мэдээг оруулах, шалгах, боловсруулахад ашиглах
программ, аргууд /он, үйлдвэрлэгч, орон/
• Итгэх хязгаар хэдээр авах (confidence interval)
• Шалгаõ таамаглал /тэг ба альтернатив/
• Ач холбогдолын түвшин, түүнийг шалгах тестүүд
• Алдааны утга, ашигласан загварууд
Д. Үр дүнгийн хэсэгт Статистик
шинжилгээг илтгэх
• Судалгааны
зорилтын
дагуу
үр
дүнгийн
хувьсууруудад шинжилгээ хийх
• Хувьсууруудад статистик шинжилгээ хийгээд
гаргасан гол үр дүнг хүснэгт, зургийн аль
тохиромжтой хэлбэрийг сонгох харуулах
• Хүснэгт, зурагт статистик шинжилгээний үр дүнг
товч илэрхийлэн оруулах (p value)
• Статистик тестүүд ашиглан ялгаа, хамааралыг
тооцсон үед үр дүнг бичих:
– ANOVA: F2,6= 5.6, p=0.02 and chi-square test:
X2=16.81, p=0.01)
Д. Үр дүнгийн хэсэгт Статистик
шинжилгээг илтгэх
• Статистик шинжилгээний үр дүн, утгууд юуг харуулж
байгааг оруулах, тайлбарлах
– Регрессийн шинжилгээ хийхэд: нас хэдээр
нэмэгдэхэд жин, өндөр хэдээр дагаж нэмэгдэж
байгаа гэх мэт
• Non-technical terms - хэрэглэхээс зайлсхийх
- correlation
- normal
- significant
Эдгээр нэр томъёог статистик тэмдэглэгээ, үр
дүн, аргуудтай хамт бичих тайлбарлан оруулах
Статистик ач холбогдол бүхий утгыг
өгүүлэлд бичих
• Шинжилгээ хийн гаргаж авсан тооцооны утгыг
оруулах
– Авout, approximate - гэсэн үгээр илэрхийлэхгүй
• Утгуудыг бичихдээ оронг анхаарах: дундаж нас
68.1; - 68.1276 гэж авахгүй
• Дундаж, дундаж алдаа, стандарт хазайлт зэргийг
бичихдээ нэг орноор авах
• Процентийг авахдаа ихэвчлэн бүхэл утгаар – 25%,
хэрэв бутархай оронтой авах бол аравтын оронд
ойр байгаа утгаар авах 25,4%
• T test, F test, chi-square test -н утгыг 2 оронтой
утгаар бичих t=2.56
P утга, итгэмжийн хязгаар
• Статистик шинжилгээ хийсэн тохиолдол бүрт
заавал Р утгыг бичнэ, p=0.65 гэж бичих
• Хэрэв статистик ач холбогдолгүй бол ‘NS’ or “not
significant” гэж тэмдэглэх
• Хэрэв “р” утга зураг, хүснэгтэд тэмдэглэгдсэн бол
давтан бичих шаардлагагүй
• Т болон бусад тестийг ашиглан шинжилгээ õийсэн
үед итгэмжийн хязгаарыг заавал хамт бичих
“р”утгыг дангаар бичих нь хангалтгүй /p<0.65/
Жишээ
Диабеттэй
болон
диабетгүй
өвчтөнүүдийн
систолын даралтын ялгаа дунджаар 6.0 mmHg
буюу 95 хувийн итгэмжийн хязгаарт 1.1-ээс 10.9
mmHg –аар хэлбэлзэж байсан бөгөөд Т тест 2.4,
чөлөөний зэрэг 198, хамааралтай буюу р утга 0.02
байв.
Статистик ба эмнэл зүйн ач
холбогдол
- статистик ач холбогдол
- эмнэл зүйн ач холбогдолын ялгааг мэдэх
• статистик ач холбогдол – цуглуулсан тоонд
дүн шинжилгээ хийн тооцож гаргасан утга
• эмнэл зүйн ач холбогдол – эмнэл зүйн
практик болон өвчтөнд илэрсэн бодит,
хэмжигдхүйц өөрчлөлт
Судлаачийн анхаарах зүйлс:
Мэргэжлийн статистикчаас зөвөлгөө авах, шинжилгээ
хийлгэх, хамтран ажиллах үе шатууд:
А. Судалгааны эхэнд:
– Судалгааны загвар сонгох үед
– Түүвэрлэх арга, нэгжийг сонгох үед
– Хувьсуур, үр дүнг үнэлэх үзүүлэлтийг сонгох үед
– Мэдээлэл цуглуулах аргыг сонгох, боловсруулах
үед
– Статистик шинжилгээ хийх аргуудаа урьдчилан
таамаглах, төлөвлөх
Б. Мэдээг цуглуулах үед:
- мэдээний бодит байдал
- давтагдах чанар
- асуумжийн хариулт, бөглөлт
- судалгаанаас хасагдах
Судлаачийн анхаарах зүйлс:
В. Үр дүнг боловсруулах:
- мэдээ оруулах, шалгах
- шинжилгээ хийх аргаа сонгох, хэрэглэх
- таамаглал шалгах, загварчлах
Г. Үр дүнг бичих, илтгэх:
- илэрхийлэх аргаа сонгох
- статистик үр дүнг илэрхийлэн бичих
- үр дүнг дүгнэх, тайлбарлах
Статистик үр дүнг илтгэхтэй холбоотой
гардаг түгээмэл алдаанууд:
• p<0.65 гэсэн байдлаар үр дүнг бүтээлд тусган, ач
холбогдолыг
тооцсон
арга,
статистик
илэрхийлэлийг бүрэн бичихгүй байх
• Хувьсуурыг буруу сонгох
• Харьцуулалтыг оновчгүй хувьсууруудын хооронд
хийх
• Тэг таамаглалын үед стат – ач холбогдолгүй гэж
үнэлэх
• Таамаглалаа буруу дэвшүүлэх
• Тохиромжгүй тест ашиглах
Ном зүй бичих хэрэгцээ
• Судалгаа эхлэхийн өмнөх үед:
• Хийхээр төлөвлөж буй судалгаатай хамаарал
бүхий өмнө хийгдсэн судалгааг судлах
• Тухайн чиглэлээр хийсэн судалгааны төрөл,
түвшинг олж мэдэх
• Юуг судлах ёстойг мэдэх, судлах зүйлээ олж
авах
• Судалгааны үр дүн гарсан үед:
• Тухайн судалгааны суурь мэдээлэл
• Судлаач өөрийн судалгааны үр дүнг бусад
ижил, төст судалгааны үр дүнтэй харьцуулах
• Бусад судалгаанаас ялгаатай îíöëîãèéã
тодруулах,
ЭШ өгүүлэлд ишлэл оруулах:
А. Танилцуулга буюу оршил хэсэг (introduction):
• Тухайн сэдвийн хүрээнд:
– Судлагдсан,
– Хэлцэгдсэн
- судалгааны талаарх мэдээлэлийг хангалттай
оруулах
- Ямар үр дүн гарсан, юу судлагдчихаад
байгааг товч хураангуй хэлбэрээр бацаж,
оруулах
Анхаарах зүйлс:
• Өөрийн судалгаатай ижил, ойролцоо
судалгаатай харьцуулах
• Өмнө хийгдсэн ач холбогдол бүхий үр дүн
гаргасан судалгааг орхиãдуулахаас
çàéëñõèéõ
ЭШ өгүүлэлд ишлэл оруулах:
Б. Үр дүнгийн хэлцэмж (discussion):
• өөрийн
судалгаанаас
гарсан
үр
дүнг
танилцуулга хэсэгт дурьдсан ижил төсөлт
судалгааны үр дүнтэй харьцуулан дүгнэлт
хийх:
– ойролцоо ямар үр дүн гарсан
– юу өөр, онцлогтой гарсаныг судлаач
тайлбарлах, харьцуулах
Анхаарах зүйлс:
– Өмнөх судалгаатай харьцуулахад зөрчилтэй,
анхаарал татсан үр дүнг “онцлон” дүгнэх,
шалтгааныг тайлбарлах оролдлого хийх
– Бусад судалгаатай харьцуулан механикаар
тоочих, хуулбарлахаас зайлсхийх
Ном зүйд ашиглах эх үүсвэрт
тавигдах шаардлага
Зохиогч ном зүйд оруулах эх үүсвэрийг
сонгохдоо баримтлах гол дүрмүүд:
Ном зүйд ашиглах эх үүсвэр
• Ном зүйд тодорхой тоотой эх үүсвэр оруулах
• Автор ном зүйд оруулсан ишлэл бүрийг
хариуцлагатайгаар оруулах
• Ишлэл бүхэн эх баримтаас авсан байх (original
document)
• Хүлээн зөвшөөрөгдсөн, зөв эх үүсвэрээс авах
(correct link, )
• Retracted publication : (ICMJE)
– PubMedretracted articles
- мөн эсэхийг
тодруулах – буцаагдсан, хэвлэгдээгүй
• Ном зүйд оруулсан эх үүсвэр нь сонирхсон хүн авч
үзэх, ашиглах, олдох боломжтой байх
Ном зүйд ашиглах эх үүсвэр
• Peer – reviewed manuscript – c авах
• Веб сайт оруулахаас зайлсхийх:
– Хэрэв оруулбал тогтвортой
– Хүлээн зөвшөөрдсөн байх
– Ихэнхидээ байнга солигдож өөрчлөгддөг учраас
оновчтой биш
• Өөрийн мэдэх, өөрт олдсон, түгээмэл олдоцгүй эх
үүсвэр
оруулахаас
зайлсхийх
–
“personal
communication”
– Хэрэв зайлшгүй авах бол зохиогчийн нэр, он сар
оруулах, зохиогчоос зөвшөөрөл авах,
Ишлэлийн эх үүсвэрийг
сонгоход гардаг алдаанууд
•
•
•
•
Хувь хүний ном, гарын авлага, бүтээл
Сургалтын хөтөч, гарын авлага
Тезис
Хэвлэгдээгүй мэдээ, мэдээлэл
Formal publications-д оруулахгүй зүйлс:
- хурлын материалууд
- сэтгүүлийн хавсралтууд
- хэлэлцэгдэж, хэвлэгдээгүй мэдээлэл
Ишлэлд хэвлэгдээгүй өгүүлэлээс
оруулах тохиолдолд:
- Хэвлэгдээгүй гэхдээ хэвлүүлэх эрхээ
авсан өгүүлэлээс ишлэл авсан үед:
(accepted)
- “in press”
- Эх бүтээлийн сэтгүүлд өгөөд хэвлүүлэх
эрхээ аваагүй үед: (submitted)
- “in published observations” – ихэнхи
сэтгүүл
ийм
ишлэлийг
хүлээн
зөвшөөрдөггүй
Ном зүй бичих загвар
Ном зүйг 2 үндсэн загвараар бичнэ: Үүнд:
- Harvard system:
- ном зүйн жагсаалт:
- Үсгийн дараалалаар ном зүйг жагсаах
- Текстээс ишлэх үед:
- Зохиогчийн овог
- Хэвлүүлсэн он
Ном зүй бичих загвар
- Vancouver system:
- ном зүйн жагсаалт:
- Ишлэл авсан дараалалаар ном зүйг
жагсаах
- Текстээс ишлэх үед:
- араб тоогоор дугаарлах (1,2…)
Жишээ
• 2 зохиогчтой үед (Jonh and Muttarak, 2008)
• Хэрэв 2-с дээш зохиогчтой үед 1-р зохиогчийн овог,
бусад гэж оруулах (Jonh et all, 2008)
• Нэлээд олон эх бүтээлээс нэг дор оруулах үед:
– Цаг хугацаа буюу оны дараалал
– Он оноор бүлэглэн бичих
(Jonh et all, 2004; Jonh and Muttarak, 2008;
Muttarak, 2010)
Жишээ
Vancouver загварын үед:
- өгүүлэлийн ишлэл оруулсан
текстийн ард:
- ,,,,,, (1,2)
- ,,,,,, (1,2)
Сэтгүүлүүдэд ишлэл авсан
байдал
Singapore Medical Journal
Chaloeykitti L, Muttarak M, Ng KH. Artifacts in mammography: ways to identify
and overcome them. Singapore Med J 2006; 47:634-41
Annals of Surgery
Chaloeykitti L, Muttarak M, Ng KH. Artifacts in mammography: ways to identify
and overcome them. Singapore Med J 2006; 47:634-41
Journal of the Royal Society Medicine
Chaloeykitti L, Muttarak M, Ng KH. Artifacts in mammography: ways to identify
and overcome them. Singapore Med J 2006; 47:634-41
World journal of Surgical Oncology
Chaloeykitti L, Muttarak M, Ng KH. Artifacts in mammography: ways to identify
and overcome them. Singapore Med J 2006; 47:634-41
Хэрэглээ
• Хамгийн түгээмэл хэрэглэдэг загвар нь Vancouver
• Сэтгүүл бүр өгүүлэл хэвлэх өөрийн, тогтсон
загвартай
• Ишлэл бичихдээ сэтгүүлүүд:
• үсгийг: italic, bold,
• Зай
авах,
товчлох
зэрэгт
ялгаатай
шаардлагууд тавьдаг
• National library medicine (NLM);
– Pubmed - /18 сая – Medline others/
– Endnote –x2
Хэрэглээ
- Ном:
- Тухайн бүлгийг бичсэн зохиогч
- Бүлгийн нэр
- Бүлгийн редактор
- Номын нэр
- Хэд дэхь хэвлэл
- Хэвлэсэн хот, улс, хэвлэлийн газар
- Он, хуудас
- Веб:
- Зохиогчид
- Гарчиг
- веб эзэмшигч буюу вебийн нэр
- хэвлэгдсэн он
- Шинэчилсэн он
Ном зүй бичихэд гардаг
нийтлэг асуудлууд
• Ишлэлийг хайнга, оновчгүй авах
• Судалгаатай
хамааралтай,
гол
өгүүлэлийг
орхигдуулах
• Эхээс шууд хуулбарлан өөрийн юм шиг оруулах
• Ном зүйд орсон ишлэлийг бусад судлаач олох,
хэрэглэх боломжгүй байх
• Өмнө хийгдсэн судалгаанаас ишлэлд оруулсан
хүснэгт, зураг, диаграмм нь баталгаатай бус байх
• Ном зүй тухайн сэтгүүлд тавигдах шаардлагын
дагуу бичээгүй байх