Transcript Slayt 1
Yaşadığı çağa damgasını vurup
" Biruni Asrı" denmesine sebep olan
zekâ harikası bilgin 973 yılında
Harizm'in merkezi Kâs'ta doğdu.
10. ve 11. yüz yıllarda İslam dünyasında
yetişmiş büyük fen bilginidir.
Biruni hastalıkları tedavi
konusunda değerli bir uzmandı.
Eserlerindeki yüksek fen bilgileri kendisinden 8
asır sonra gelen fen alimlerini dahi hayrette
bırakmış, bugünkü fennin kurucularının rehberi
olmuştur.
Aslen Türktür.
İsmi Muhammed bin Ahmed el-Biruni el Harezmi'dir
Arapça‚ Farsça‚ İbranice‚
Rumca,Süryanice‚ Yunanca‚ Sanskritçe
dillerini biliyordu..
Matematik‚ Astronomi‚ Geometri‚ Fizik‚
Kimya‚ Tıp‚ Eczacılık‚ Tarih‚ Coğrafya‚
Filoloji‚ Etnoloji‚ Jeoloji gibi 30 kadar ilim
dalında çalışmalar yaptı‚ eserler verdi
Saydığımız bu bilim dallarında 200’e yakın kitap yazdı
Yerçekim kanunu her ne kadar Newton tarafından
bulunsa da; Newton’dan yüzyıllar önce
BİRUN’İ yerçekiminin olduğunu eserlerinde yazmıştır
Dünya çapının tayinini de ilk defa Biruni yapmıştır.
Makale fi İstihracı Kutr-il-Ard bi Rasadı İnhitat-ilUfuk adlı risalesinde yer yarıçapının hesabını açıklar
ve dünyanın yuvarlak oluşunda en ufak tereddüde
yer vermez
Eksen eğikliğini hesaplamış ve günümüz
hesaplarına çok yakın değerler bulmuştur.
Sene
Ekliptiğin
Meyli
?
23°50'
El-Me'mun
Astronomları
832
23°33'39''
Sabit bin Kurre
875
23°33'30''
El-Bettani
880
23°27'
El-Biruni
Techo Brahe
Bradley
Modern Ölçümler
995
1790
1750
1950
23°27'
23°30'
23°28,3'
23°26,7'
Batlamyus
Biruni bazı maddelerin yoğunluk
değerlerini de aşağıdaki gibi bulmuştur
Biruni'ye göre
Bugünkü değer
Altın
19.26
19.26
Cıva
13.74
13.59
Kurşun
11.40
11.35
Bakır
8.92
8.85
Pirinç
8.67
8.40
Demir
7.82
7.79
Kalay
7.22
7.29
Madde
Biruni, yalnız coğrafyaya ait olmak üzere,
müstakil eserler de yazmıştır.
Çapı 6,8 m kadar büyük bir yarım küre
yaparak, coğrafi mevkilerin enlem ve
boylamlarını kendi incelemeleri ile tesbit
ederek, üzerine kaydetmiştir.
Işık hızının varlığını ve bunun sesten kat kat
fazla olduğunu belirtmiştir.
Dünyadaki bütün ilim tarihçilerinin tasdik
ettiği gibi o, en has manası ile dahi bir alimdir.
Dünyada gelmiş geçmiş on dehadan biridir.
ÜNLÜ MATEMATİKÇİ BİRUNİ
Bîrûnî'nin matematikçi yönü, en çok bilinen
yönüdür
oYaşadığı yüzyılın en büyük matematikçisi idi.
o Bîrûnî,Trigonometrik fonksiyonlarda yarıçapın bir
birim olarak kabul edilmesini öneren ilk kişidir.
oSinüs ve kosinüs gibi fonksiyonlara sekant, kosekant
ve kotanjant fonksiyonlarını ilave etmiştir.
o. Bîrûnî’nin
bu yönü Batı Dünyası tarafından ancak iki
asır sonra keşfedilip kullanılabilmiştir.
Bîrûnî’nin yeryüzünde yükseltisi bilinen bir noktadan
ufuk alçalması açısının ölçülmesi yoluyla merdiven yayı
uzunluğunu hesaplaması da geometri açısından önemli bir
çalışmasıdır.
Merdiven yayı uzunluğunun ilk kez Bîrûnî tarafından bu
yöntemle bulunması yaygın bir kanıdır.
Ancak Bîrûnî bu yöntemi başka bir bilginden
aldığını belirtmiştir
BAŞLICA ESERLERİ
1. EIAsâr'il Bâkiye an'il Kurûni'I Hâliye:
(Boş geçen asırlardan kalan eserler.)
2. EI Kanûn'ül Mes'ûdî; En büyük eseridir. Astronomiden
coğrafyaya kadar birçok konuda yenilik, keşif ve buluşları
içine alır.
3. Kitabü'I Cemâhirfî Ma'rifeti Cevâhir:
Cevherlerin bilinmesine dair kitap.
4. Kitabü't Tefhimfî Evâili Sıbaâti't Tencim: Yıldızlar
İlmine Giriş.
5.Kitâbü's Saydelefî Tıp: Eczacılık Kitabı
BİRUNİ’NİN UNUTULMAZ
ESERLERİNDEN KARELER