Transcript 081205016_TAHAGURKAN

TOPRAK REFORMU VE
ARAZI TOPLULASTIRMA
ILISKILERI
081205016 TAHA GÜRKAN
IÇINDEKILER
Arazi toplulaştırması nedir?
 Toprak reformu nedir?
 Geçmişten Günümüze Toprak Sistemi
 Toprak Reformuyla ilgili yasalar
 Toprak Reformu Nerden Nereye
 Arazi toplulaştırma-Toprak reformu ilişkisi
 Öneriler
 Sonuç
 Kaynakça

081205016 TAHA GÜRKAN
ARAZI TOPLULAŞTIRMA NEDIR?

081205016 TAHA GÜRKAN
Arazi toplulaştırması,tarım ve orman alanında
üretim ve çalışma koşullarını iyileştirmenin yanı
sıra tarımsal kültürü ve kırsal gelişmeyi
desteklemeyi amaçlayan kırsal alanı yeniden
düzenleme yöntemidir.

081205016 TAHA GÜRKAN
Dağınık yada ekonomik işlemeye uygun olmayan
parselleri birleştirerek ve amaca uygun biçimde
yeniden düzenleyerek yeterli ulaşım,sulama ve
öteki kamusal yapıların
gerçekleştirilmesi,toprağın korunması yada
iyileştirilmesi ve kırsal görünümün
biçimlendirilmesi,köy yenileme ve öteki önlemler
yardımıyla üretimin ölçülü ,hesaplı,usa uygun
düzenlenmesi ve tarımsal yapının
iyileştirilmesidir
TOPRAK REFORMU NEDIR?
Genel olarak toprak reformu;
 tarım arazilerinin, bu arazileri işleyenlere mal
etmek,toprakta mülkiyet dağılışını adil bir hale
getirmek,tarımsal arazi mülklerinin
parçalanmasını önlemek ve işçilerin durumlarını
iyileştirmek ve sosyal güvenlik haklarını
sağlamak prensiplerinden hareket eder.
 Tarım üretiminde çalışan topraksız veya az
topraklı kişilere devlet arazisinden veya büyük
özel mülklerden dağıtılması ve bu kimselerin
geçimlerini tarımla sağlamak amacını
oluşturmuştur.

081205016 TAHA GÜRKAN
GEÇMIŞTEN GÜNÜMÜZE TOPRAK SISTEMI
 Türklerin ilk yurdu olan Orta Asya’daki göçebe Türk
081205016 TAHA GÜRKAN
topluluklarında, henüz yerleşik düzen yoktur. Yine de
kabile reisi ve akrabalarının oluşturduğu bir hiyerarşik
düzen vardır ve bu düzen içinde koca bir topluluğu sürüleri
ve mülkleri ile birlikte bir yerden bir yere sürekli
göçtürebilecek düzenleme çok önemlidir.

081205016 TAHA GÜRKAN

Anadolu’da Türkler tarafından kurulan Selçuklu
Devleti; eski Türk boylarının geleneksel yapı ve
ekonomik temellerinden doğmuş mülk anlayışını,
11.yy da kabul ettikleri İslam dinin kuralları ve
Bizans toplumunun işleyişi ile birleştirerek yeni bir
toprak düzenini “Askeri İkta Sistemi”ni
oluşturmuştur.
Genel çizgileriyle Askeri İkta sistemi; iyeliği devlette
olan bir toprak parçasından sağlanan gelirin,
toprağın yönetimiyle görevli bir memur-askere
bırakılması; bu gelir karşılığında, devlet istediği
zaman onun, toprağı işleyenlerle birlikte savaşa
gitmekle yükümlü olmasıdır.Selçuklulardan
devralınıp yaşatılan, daha da geliştirilen bu sistem
Osmanlı Devleti‟nin çok güçlü bir ordu sahibi
olmasını sağlamıştır
GEÇMIŞTEN GÜNÜMÜZE TOPRAK
SISTEMI


081205016 TAHA GÜRKAN

Selçuklulardan devralınıp yaşatılan, daha da geliştirilen
bu sistem Osmanlı Devleti’nin çok güçlü bir ordu sahibi
olmasını sağlamıştır
Osmanlı Devleti; 17. yüzyılın sonlarına doğru Avrupa’daki
yapısal dönüşümlere ve savaş teknolojisindeki gelişmelere
ayak uyduramamış, toprak düzenine bağlı ordu yapısı ile
yıkılışa doğru gitmiştir. Osmanlı’nın geri kalma süreci
nedenlerinin, Toprak sisteminin mutlak iyelik ve özgür
egenime elvermeyen kurallarında bulunması, Tanzimat
Döneminde toprak iyeliği ile ilgili kimi tüzel değişikliklerin
yapılmasına yol açmış ve bu süre içinde toprakların önemli
bir bölümü özel iyeliğe dönüşmüştür.
Osmanlı Toprak Düzeni, Medeni Kanunun kabulü ile
birlikte1926 yılında kaldırılmıştır
1923 CUMHURIYETIN İLANI SONRASI
Cumhuriyetin ilanından (1923), Çiftçiyi
Topraklandırma Yasası (ÇTY)’nın yürürlüğe
girdiği tarihe (1945) kadar olan dönemde, toprak
düzeni ve iyelik sisteminde kayda değer bir işlem
ve değişiklik yapılmamıştır. Bu süreçte; hazine
arazisi olarak görünen ya da boş bulunan
toprakların, topraksız köylülere ve göçmenlere
verilmesi çeşitli yasalarla sağlanmıştır.
 4753 Sayılı Çiftçiyi Topraklandırma Yasası
(1945)
 1757 sayılı Toprak ve Tarım Reformu Yasası
(1973)
 Sulama Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair
Tarım Reformu Kanunu(1984)

081205016 TAHA GÜRKAN
081205016 TAHA GÜRKAN
1. 4753 SAYILI ÇIFTÇIYI TOPRAKLANDIRMA
YASASI (1945)

Yasa‟ya göre, topraksız çiftçilerin topraklandırılması için öncelikle:
a) Devletin hüküm ve tasarrufu veya özel mülkiyeti altında bulunan
arazi,
b) Köy, kasaba veya şehrin orta malı olan arazisinin ihtiyaç fazlası,
c) Sahibi bulunmayan arazi ve
d) Bataklıkların kurutulması, göllerin kuruması ve nehirlerin
doldurulmasıyla elde edilecek topraklar dağıtılacaktır.
081205016 TAHA GÜRKAN

Çiftçiyi Topraklandırma Yasası'nın amaçları 1. maddede şöyle
sıralanmıştır:
a) Arazisi olmayan veya yetişmeyen çiftçilerle bu kanun gereğince
topraklandırılmaları kabul edilenleri, aileleri ile birlikte geçimlerini
sağlayacak ve işgüçlerini değerlendirecek ölçüde araziye sahip
kılmak,
b) Kendilerine arazi verilenler ile yeter arazisi olup da üretim
araçları eksik olan çiftçilerden muhtaç bulunanlara kuruluş, onarma
ve çevirme anaparası, canlı ve cansız demirbaş vermek,
c) Yurt topraklarının sürekli olarak işlenmesini sağlamaktır.
2. 1757 SAYILI TOPRAK VE TARIM
REFORMU YASASI (1973)

081205016 TAHA GÜRKAN
Türkiye’de geniş kapsamlı bir toprak
reformundan söz edilmeye 27 Mayıs 1960
devriminden sonra başlanmıştır. 1961 yılında
kabul edilen Anayasanın, 37. maddesi, toprak
reformu deyimini kullanmadan “Devlet, toprağın
verimli olarak işletilmesini gerçekleştirmek ve
topraksız olan veya yeter toprağa sahip
bulunmayan çiftçiye toprak sağlamak amacıyla
gereken tedbirleri alır. Kanun bu amaçlarla
değişik tarım bölgelerine ve çeşitlerine göre
toprağın genişliğini gösterebilir” hükmünü
getirmiştir.
2. 1757 SAYILI TOPRAK VE TARIM REFORMU
YASASI (1973)
1963 yılında Planlı Kalkınma dönemine giren
Türkiye’de Devlet Planlama Teşkilatı kurulmuş,
hazırlanan 5 yıllık kalkınma planlarında toprak
mülkiyet dağılımının iyileştirilmesi, arazi
toplulaştırması yapılması, arazi kullanma
sistemlerinin düzenlenmesi gibi hususlara yer
verilmişse de 1973 yılına kadar toprak reformu
tartışma ortamında kalmıştır.
081205016 TAHA GÜRKAN

2. 1757 sayılı Toprak ve Tarım Reformu Yasası
(1973)

081205016 TAHA GÜRKAN
Ancak 1973 yılında 1757 sayılı “ Toprak ve Tarım
Reformu Yasası ” kabul edilerek ilk
uygulamalara Şanlıurfa ilinde başlanmıştır.
Oldukça kapsamlı olarak hazırlanan TTRY
toprak ve tarım reformunu “ toprak mülkiyet
dağılımının, tasarruf (kullanım) ve işletme
şeklinin ve işletmelerle ilgili yapının, verimlilik
ve sosyal adalet ilkelerine uygun olarak
düzenlenmesi ” şeklinde tanımlamıştır.
2. 1757 SAYILI TOPRAK VE TARIM REFORMU
YASASI (1973)

081205016 TAHA GÜRKAN
Yasa genelde üç temel amacı gerçekleştirmeyi
hedeflemiştir:
1. Ekonomik amaç: Toprağın verimli bir şekilde
işletilmesini sağlayarak tarımsal üretimi sürekli
olarak artırmak, artan üretimin
değerlendirilmesini sağlamak ve kalkınma için
zorunlu olan sanayinin gelişmesine ortam
hazırlamak.
2. Sosyal amaç: Tarım kesiminde toprak ve gelir
dağılımındaki dengesizliği gidermek, istihdam
olanağı yaratmak ve mülk güvenliğini sağlamak.
3. Siyasal amaç: Çalışanlara Anayasa‟nın
öngördüğü hakları özgürce kullanma olanağı
yaratmak.
3. SULAMA ALANLARINDA ARAZI
DÜZENLENMESINE DAIR TARIM REFORMU
KANUNU (1984)
Toprak ve Tarım Reformu Yasası 1978 yılında
yürürlükten kaldırılmıştır. Daha sonra
01.12.1984 tarihinde 3083 sayılı “Sulama
Alanlarında Arazi Düzenlenmesine Dair Tarım
Reformu Yasası” yürürlüğe girmiştir. Artık
“Toprak Reformu” ismi yasada yer almamıştır.
Yasa’nın amacı 1. maddesinde şöyle
açıklanmıştır:
081205016 TAHA GÜRKAN

081205016 TAHA GÜRKAN
a) Toprağın verimli şekilde işletilmesini,
işletilmesinin korunmasını, birim alandan azami
ekonomik verimin alınmasını, tarım üretiminin
sürekli olarak artırılmasını, değerlendirilmesini
ve buralarda istihdam imkanlarının
artırılmasını,
b) Yeterli toprağı bulunmayan ve topraksız
çiftçilerin zirai aile işletmeleri kurabilmeleri için
Devletin mülkiyetinde bulunan topraklarla
topraklandırılmalarını, desteklemelerini,
eğitilmelerini,
c) Ekonomik üretime imkan vermeyecek şekilde
parçalanan tarım topraklarının gerektiğinde ve
imkanlar ölçüsünde genişletilmesi suretiyle de
toplulaştırılmasını, tarım arazisinin ailenin
geçimini sağlamaya ve aile iş gücünü
değerlendirmeye yeterli olmayacak derecede
parçalanmasını ve küçülmesini önlemeyi,
081205016 TAHA GÜRKAN
d) Yeni yerleşme yerleri kurmayı, mevcut yerleşme
yerlerine eklemeler yapmayı,
e) Zorunluluk halinde tarım arazisinin diğer
amaçlara tahsisini düzenlemeyi,
f) Dağıtılmayan tarım arazisinin değerlendirilme
şeklini belirlemeyi,
g) Bakanlar kurulunca gerekli görülen diğer
bölgelerde taşınmazların Milli Güvenlik
nedeniyle mülkiyet ve tasarruf şekillerinde ve
yerleşme yerlerinde düzenlemeler yapmayı
sağlamaktır.
081205016 TAHA GÜRKAN
Bu yasayla; Güneydoğu Anadolu Bölgesinde
(Şanlıurfa’da) Toprak ve Tarım Reformu
Yasası’nın iptal edilmesiyle yarım kalan
işlemlerin sürdürülmesi amaçlanmıştır.
 Gerek 4753, gerek 1757 sayılı yasalar ilk kabul
edildikleri hali ile oldukça kapsamlı
kamulaştırmalar yapılmasını öngören ve
mülkiyet hakkının küçük çiftçiler ile tarım işçileri
lehine düzenlendiği toprak reformuna
odaklanmış yasalardır.


081205016 TAHA GÜRKAN
3083 sayılı yasa ise “Toprak Reformu” kavramı
ile birlikte, tarımın bünyesindeki temel
aksaklıkları gidermeye yönelik tedbirleri ihtiva
eden, teknolojik gelişme ve iktisadi verimliliği
dikkate alan, çiftçi gelirlerinin yükseltilmesini
amaçlayan Tarım Reformu kavramını da
kapsamaktadır.
TOPRAK REFORMU NERDEN
NEREYE?

081205016 TAHA GÜRKAN
Türkiye Cumhuriyeti kurulduğunda nüfusun
çoğunluğunu köylü oluşturmaktaydı.Büyük
araziler az sayıda kişinin mülkiyeti altındaydı ve
bu nedenle bir toprak reformunun yapılması
zaruriydi. Nüfusun çoğunluğunu yeni kurulan
rejime bağlayabilmek için de toprak reformu bir
araçtı. Yalnız, toprak reformu ile köylü kesim
kalkındırılmak istenirken büyük toprak
sahiplerinin varlığı da milli burjuvazi olarak bir
güç gibi görülmekteydi.

081205016 TAHA GÜRKAN
Yani hem feodal yapı kırılmak isteniyor, az
topraklı veya topraksız çiftçi topraklandırılmak
isteniyor; hem de büyük toprak sahibi kimseler
yeni devletin milli burjuvazisinin bir parçası
olarak görülüyordu. Devlet bu ikilemde toprak
reformunu gerçekleştirmek istemiştir.Çıkarılan
yasalar ve tüzük dikkate alındığında şuan
uygulayıcı kurumlar göz önüne alındığında
toprak reformu konusunda en büyük adımı
Tarım Reformu Genel Müdürlüğü (TRGM)
yapmaktadır.
081205016 TAHA GÜRKAN
TRGM Bölgeleri

Daha iyi bir reformun için bunlar bize örnek değil,bizi
daha iyiye sevk edecek birer örnek olmalıdır.
081205016 TAHA GÜRKAN
Memleketimizde ne kadarlık bir alanın toprak
reformuna ne kadarlık bir alanında tarım
reformuna tabi tutulması gerektiği konusunda
bir incelemenin yapılıp yapılmadığını
bilmiyorum.Örneğin bazı Avrupa ülkelerinde bu
durum 1963 yılı için şöyledir;
ARAZI TOPLULAŞTIRMA-TOPRAK REFORMU
ILIŞKISI
Toprak reformu ve devletin tarım kesimini
kalkındırmaya yönelik girişimleri modern
devletlerin yapmakla mükkelif oldukları
faaliyetlerdir.
 Gelişmiş ülkeler bu faaliyetlerini daha erken
zamanda yaparak kapitalist gelişmeye daha hızlı
ayak uydurmuşken gelişmemiş veya az gelişmiş
ülkelerde bu faaliyetler daha geç yapılmıştır.

081205016 TAHA GÜRKAN
Toplulaştırma sonrası
081205016 TAHA GÜRKAN
Toplulaştırma öncesi

081205016 TAHA GÜRKAN
Kalkınma Planlarında toprak reformu, tarımsal
bünyenin temelindeki aksaklıkların giderilmesi
ile ilgili tedbirler dizisi olarak kabul edilmiş ise
de tedbirler kısmında tarımsal bünyenin
ıslahında çok önemli bir tedbir olan arazi
toplulaştırmasına yer verilmemiştir. Halbuki
Türkiye de işletmelerin ekserisi çok küçük
olduğu gibi zirai mülklerin çoğu fazla parçalı ve
dağınıktır.

081205016 TAHA GÜRKAN
Arazi toplulaştırması ya da toprak reformu için,
toprakların eski bölünüş durumundaki büyüklük
ve sahiplerinin bilinmesi, yani kadastro
gereklidir ama Türkiye’deki altlıkların durumu
göz önüne alındığında ilk başta bunun yapılması
gerekir.
Arazi toplulaştırması yapılmadan işletmelerin
düzenlenmesi veya rasyonel ve verimli işletme
kurulması, ileri ve elverişli tarım metodları ve
vasıtalarının kullanılması güç olduğu, tarım
üretimi arzu edildiği kadar artırılamadığından
tarım reformu kısmında arazi toplulaştırmasına
da yer verilmesi gerekir.
 Etkili bir toprak reformu sayesinde,
kooperatifleşme ve köy-kentler aracılığı ile yeni
bir yerleşim düzeninin oluşturulması kırsal
kalkınmanın en büyük araçlarıdır.

081205016 TAHA GÜRKAN
Olayı çok farklı boyutlara taşıyacak olursak;
 Toprağın tarımsal verimini doğrudan veya
dolaylı olarak etkileyen faktörler sıralarsak arazi
toplulaştırmanın neresinde ve ne kadar etkili
olduğunu görebiliriz;
a)Toprağın kimyasal ve fiziksel yapısı
b)Dengesiz ve yetersiz yol ve sulama durumu
c)Tarıma elverişli olmayan geometrik şekli ve
korumu
d)Mülkiyet ilişkilerinde aksaklıklar ve
mülkiyetteki ufalanmadır.

081205016 TAHA GÜRKAN

081205016 TAHA GÜRKAN
İşte bu faktörlerin olumlu bir tarzda düzeltilmesi
toprak reformunun temel ödevi sayılır. Bu arada
değişik yollardan kazanılan (verimli hale
getirme, kamulaştırma) topraklar; topraksız veya
toprağı az olan çiftçiye dağıtılır. Bu şekilde
dağıtılmış ve toplulaştırılmış arazilerin tekrar
ufalanmaması için gerekli kanunî tedbirler
alınır.



081205016 TAHA GÜRKAN

Toprak Reformunun hedefine ulaşabilmesi için,
arazi kültür tekniğine;
uygun bir yol ağı ile kaplanır,
Yerine göre tesis edilecek sulama veya kurutma
yapıtlarıyla su durumu optimal bir denge altına
alınır.
Yıllardan beri miras alım satım vb. nedenlerle
parçalanmış, ufalanmış parseller geometrik şekil
bakımından muntazam tarım birimleri halinde
toplulaştırılırsa iş başarıya ulaşılmış
sayılmalıdır.

081205016 TAHA GÜRKAN
Peki biz bu konuda ne yapmalıyız veya bu işin
neresindeyiz,orasını pek bilmiyorum ama
ülkemizdeki tarım alanlarının yavaş yavaş
azaldığını ve kentsel alanların giderek artığını
düşünürsek bir şeyler yapmamız lazım….
Tarım reformunda alınması gereken tedbirleri
sıralayacak olursak;
 Türkiye'de herhangi bir ailenin bölgelere ve
toprağın cinsine göre tesbit edilecek bir
büyüklükten fazla toprağa sahip olmasını
engelleyecek «Toprak Reformu Ön Tedbirler
Kanunu’nun çıkarılması olacaktır.
 Toprak reformunun uygulanmasında buna
paralel olarak uygulanacak bir tarım vergisi
sistemi olmalıdır.
 Kadastro çalışmaları hızlandırılacak ve toprak
reformu çalışmalarıyla koordine edilecektir.

081205016 TAHA GÜRKAN
SONUÇ

081205016 TAHA GÜRKAN
Ülkemizde toprak uygulamaları değişen şartlar ve
ihtiyaçlara göre şekillenmiştir. Bu bağlamda
oluşturulan kanunlar, 1945 yılında çıkarılan 4753
sayılı Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu, 1973 yılında
çıkarılan 1757 sayılı Toprak ve Tarım Reformu
Kanunu ve 1984 yılında çıkarılmış olan 3083 sayılı
Sulama Alanlarında Arazi Düzenlemesine Dair Tarım
Reformu Kanunlarıdır. Söz konusu kanunlar ilk
kabul edildikleri hali ile oldukça kapsamlı
kamulaştırmalar yapılmasını öngören ve mülkiyet
hakkının küçük çiftçiler ile tarım işçileri lehine
düzenleyen, toprak reformuna odaklanmış yasalardır.
3083 sayılı yasanın adı Tarım Reformu olmakla
birlikte, sahibine bırakılacak arazi başlığı altındaki 5.
maddesi ile toprak reformunu da içermektedir.

081205016 TAHA GÜRKAN
Geçmişten günümüze uygulamadaki yasalar ve
örnekler göstermiştir ki kamulaştırmaya dayalı
toprak reformu uygulamaları beklenen sonuçları
verememektedir. Kamulaştırma yerine;
vergilendirme, vergi muafiyeti, teşvik,
kredilendirime, destekleme alımları, sübvansiyon
uygulamaları gibi ekonomik araçların
kullanılması çok daha etkili olabilecektir. Toprak
reformuna dayalı her üç yasada da
kamulaştırma, toplulaştırma, dağıtım ve tahsis
uygulamaları önerilmiş olmasına karşın
uygulamalarında ülkemizde amaca
ulaşılamamıştır.

081205016 TAHA GÜRKAN
Mustafa Kemal Atatürk, bir konuşmasında
toprak reformu konusundaki görüşlerini şöyle
ifade etmekteydi:
‘‘Efendiler! Milletimiz çiftçidir. Milletin
çiftçilikteki çalışmasını yeni ekonomik tedbirlerle
son hadde eriştirmeliyiz. Köylünün çalışmasının
neticeleri ve verimleri kendi menfaati lehine son
hadde çıkarmak ekonomik siyasetimizin temel
ruhudur. Onun için, bir yandan çiftçinin emeğini
arttıracak ve semereli kılacak bilgi, vasıta ve
fenni aletlerin kullanma ve yapılmasına, öte
yandan onun çalışmalarının neticelerinden azami
derecede faydalanmasını temin edecek iktisadi
tedbirlerin alınmasına çalışmak lazımdır.’’
KAYNAKÇA

TÜRKiYE’DE TOPRAK REFORMU VE UYGULAMALARI… Zerrin DEMiREL ,

YAŞANABİLİR BİR KIRSAL OLUŞTURMAK “ARAZİ
TOPLULAŞTIRMASI”…ZİYA PARLAK 2010

TÜRKİYE’DE TOPRAK REFORMU

7.BEŞ YILLIK KALKINMA PLANI

:: Tarım Reformu Genel Müdürlüğü - Anasayfa ::
www.tarimreformu.gov.tr



Tarımreforu.org.tr
Planlı Dönemde Türkiye’deki Kırsal Kalkınma Politika ve
Uygulamaları Üzerine Bir Değerlendirme….Zühre ÇELİK
TÜRKİYE. DE ARAZİ DÜZENLEME ÇALIŞMALARINDA
HEDEFLER VE UYGULAMALAR
081205016 TAHA GÜRKAN
Fatma Zehra GÜLSEVER
TEŞEKKÜR EDERİM…T.G
081205016 TAHA GÜRKAN