Transcript Slayt 1

DR. KUTAY BİBEROĞLU
FİZYOPATOLOJİ VE TANI
PCOS Sempozyumu, 27/28. 02. 2010, EÜTF, Kayseri
Polikistik Over Sendromu
• Genelde
2°, üreme çağında veya anovülatuar infertillerde
1° en sık endokrinopati
Fenotip : folikülogenez “anovülasyon” ;
steroidogenez“HA & tek başına E” ;
metabolizma “tip II DM riski (%8)”defektleri
 Adinopektin * &  proinflamatuar belirteç
(IL-6, TNF, CRP, nötrofil) a android obesite (%30-75),
viseral yağ artışı, endotel disfonksiyonu& İR - Hİ (%25 - 30
< 30 yaş), metabolik sendrom a CVD
Dislipidemi, CAD, HT, CVA, End. hiperplazi / Ca.
* Adinopektin  & IL-6  = HDL  & LDL / H İ 
Klinik / Biyokimyasal Hiperandrojenizm
• T  / hirsütizm, sebore, ± akne*, alopezi
• PCOS (%65-86) / idiopatik (%15) / HAIR-AN (%1-5) /
CAH (%1-8) / tümör (%0.2) [Cushing, akromegali, PRL,
tiroid disf., iatrojenik (T, danazol, OCP, glükokort.)]




sT ( tT ≈ N) –over
4
A - adrenal & over  T 4
DHEA(S) – adrenal  A  T
5 α redüktaz aktivitesi 
T  DHT  3 α / β A diol G
o Sekresyon, metabolizma,klerens,
periferik dönüşüm, SHBG
* %15-20 PCOS olgusunda, T değil özellikle DHEAS 
Polikistik Over Sendromu
 Spektrum, semptomlar kompleksi…
 IUGR, hızlı kilo alımı, yağlı karın (4 yaş), erken pubarş
(<8 yaş /  DHEA /  nötrofil), Hİ, erken menarş, dislipidemi,
disadipositokinemi ( adiponektin), PCOS
 Perinatal programlanma ; genetik risk (19. Kr. insülin R
bölgesi) psikososyal & davranışsal “farklılık”lar
 Akantozis nigrikans, akrokordon
 Uyku apnesi
 Non-alkolik yağlı karaciğer hastalığı
[T  viseral adiposit lipoliz   portal (& sist.) non esterifiye FA]
Erken prenatal androjenik etki –
PCOS tetikleyicisi
• Prenatal androjen kaynağı? - fetal programlama (GTH
fazlalığı), maternal hiperandrojenizm (fibrillin-3 gen
polimorfizmi, uzun SHBG (TAAAA) allel) veya plasental
yetmezlik, steroid biyosentez disregülasyonu
Kim JJ et al. Fertil Steril 2008; 90:2318–2323
Xita N et al. Hum Reprod 2008; 23:693–698
Demissie M et al. Am J Physiol Endocrinol Metab 2008; 295:262–268
• Obesite   PCOS fenotipi
Steckler TL et al. Endocr 150: 1456–1465, 2009
• T  fonksiyonel hiperandrojenizm, PCO,  LH, insülin
rezistansı & anovulatuar infertilite
 adrenokortikal enzimler, pankreatik-beta hücre
kütlesi, bazal GnRH atım jeneratör aktivitesi
Abbot DH, Bird IM. Rev Endocr Metab Disord 2009; 10:33–42
Nisenblat V, Norman RJ. Curr Opin Endocr, Diab & Obes. 2009, 16:224–231
Hiperinsülinizm - İnsülin Rezistansı
•Postnatal androjen fazlalığı
Nisenblat V, Norman RJ. Curr Opin Endocr, Diab & Obes. 2009, 16:224–231
•Mitojen aktive protein kinaz aktivitesinde (MAPK)
kalıtımsal mutasyon  insülin reseptörü (İnR) & İnR
sübstrat 1’de tirosin yerine serin fosforilasyonu
McAllister JM. Trends Endocrinol Metab 2006;17:65–71
•İnsülin CYP 450 17  Ovaryen HA
 (ACTH) adrenal HA
 SHBG   serb.T
 IGFBP-I 
•İR  Hİ  IGF-1  T interna  (LH) ovarian HA
Bremer AA, Miller WL. Fertil Steril 2008; 89:1039–1048
Diamanti-Kandarakis E. J Steroid Biochem and Molecular Biol 2008;109:242–246
Asagami T et al. Metabolism 2008; 57:1355–1360
Hiperandrojenizm nedenleri
• Multifaktoryel over >> adrenal > adipoz
• Mikrosomal P450c17  17, 20-liyaz aktivitesi
• T. İnterna (PCOS vs non PCOS)  A4 20X (P & 17 OH P) 
• Hİ,  LH,  LH/hCG over cevabı   Androjen (A)
Wickenheisser JK et al. Trends in Endocr Metab 2006;17: 63–69
• Opioid (AGnRh “feedback” supresyonu )
• Naltrexone  opioid   GnRh   LH & T 
• FSH  Granüloza / Teka parakrin etki  A 
Moret M et al. Neuroendocrinology 2009; 89:131–139.
Hendriks ML et al. Reprod Biomed Online 2008; 16:765–771
Moran C et al. Fertil Steril 2008; 90:2310–2317.
Ahmed MI et al. Hum Reprod 2008; 23:2564–2569.
Wachs DS et al. J Clin Endocrinol Metab 2008; 93:1827–1833.
Ovaryen Patofizyoloji
• Prenatal / postnatal androjen etkisi
  adipozite & erişkinlikte PCOS fenotipi
• Çok sayıda antral folikül & teka hücresi
 17 hidroksilaz, 17-20 liyaz aktivite artışı  HA
• Ekzojen ve endojen faktörler
 FSH, LH, insülin, AMH & adipokinler [resistin, visfatin,
adiponektin, leptin, TNF-a, IL-6, monosit kemoatraktan protein-1,
retinol-bağlayıcı protein 4] vb.
• PCOS adipositleri
• Adiposit glükoz transportu aracı Glut 4 
Rosenbaum D et al. Am. J. Physiol 1993; 264: E197–202
  glikojen sentaz kinaz-3 tirosin fosforilasyonu   P450c17
aktivitesi  androjen sentezi
Polikistik Over Morfolojisi
 Primordial  primer ve erken antral folikül 
  A   GTH bağımsız folikül gelişmesi
  A   Gr. hc. FSH R sayısı &  FSH cevabı
  AMH, EGF, TGF α, follistatin &  GDF-9  fol. aresti
 Erken antral folikül  atrezi 
  anti-apoptotik faktörler (insulin & BCL-2)
  apopitotik factörler (BCL-1)
Homburg R. Hum Reprod 2009;24(7) 1548–1555
 Fertil, nonhirsüt (NH):%20-30 PCO (>35 %7.8)
Gilling-Smith C et al.1994; J Clin Endocrinol Metab 79:1158–65
• 34 vs 44 yaş = PCO - Sağlıklı %6 vs %2 ; Metabolik send.
%10 vs %5
Korhonen S et al. Fertil Steril 2003;79:1327–1334
GDF 9 = “growth differentiating factor-9”
PCOS – Genetik geçiş
• Çok sayıda aday gen, farklı klinik tablo ve tanı kriterleri
• Kr. 19p13.2* insülin reseptör geni
Urbanec M. Nat Clin Pract Endocrinol Metab 2007; 3:103–111
• CYP11a gen polimorfizm  PCOS
Sam S et al. Diabetes Care 2008; 31:1237–1241
• Heterojen fenotip - erkek fenotipi ? ; hormon Rx / yaşlanmayla
değişebilen fenotip
Goodarzi MO et al. Am J Obstet Gynecol 2007; 196:398.e1–398.e6.
Billargeon JP et al. Diabetologia 2007; 50:2424–2432.
Franks S et al. J Clin Endocrinol Metab 2008; 93:3396–3402
• PCOS  % 40
anne & kız kardeşleri PCOS (½ klasik, ½ ovülatuar)
Kent SC et al. J Clin Endocinol Metab 2008; 93:1662–1669
• PCOS ve fertil non-PCOS - aile büyüklükleri farksız
Goodarzi M. Semin Reprod Med 2008; 26:5–13
Nam MM, Strauss JF. Clin Obstet Gynecol 2007; 50:188–204
Unluturk U et al. PPAR Res 2007; 2007:1–23
*fibrillin 3 – transforming growth faktör beta ailesinden = follikülogenezde etkili
Ob vs non Ob PCOS –
65 vs 20%
SHBG 
Obesite
Adiposit glükoz transportu
aracı Glut 4 
İnsülin reseptör
sinyal bozukluğu
Atrezi
İnsülin* 
IGFBP-I 
İnsülin R - tyrosin yerine
serin fosforilasyonu
LH *
FSH 
Teka (IGF-I)
TT
A4
E1
Serbest T 
Endometrial
kanser
*Steroidogenez, p 450 C 17, LH R, IGF 1 R 
Aromataz, IGFBP-1 yapımı, SHBG yapımı 
Serbest
E2 
Hirsutism
PCOS - NIH 1990
1. Kl.  biyokim. hiperandrojenizm (HA)
2. Kronik anovülasyon (AN)*
3. Aşağıdaki tanıların ekartasyonu
* amenore %30-40 ; oligoamenore %85-90  PCOS
Fonksiyonel hipotalamik amenore (FHA)
Hiperprolaktinemi
Tiroid disfonksiyonu
Non-klasik adrenal enzim defektleri
Androjenik tümörler, eksojen androjenler
Cushing’s sendromu
Prevalans : %6.5-6.8
Rotterdam 2003 “consensus”
• En az ikisi [ Kl. / Biyo. hiperandrojenizm (HA) ;
Kr. Oligo/anovülasyon ; PCO* ]
 1. Kl.  Biyo. HA & Kr. Oligo/anovülasyon  PCO
 KLASİK PCOS
 2. Kl.  Biyo. HA & PCO & Ovülasyon
 OVÜLATUAR PCOS ( gizli PCOS )
 3. Kr. Oligo/anovülasyon & PCO –
Kl.  Biyo. HA yok
 NON-HİPERANDROJENİK PCOS ????????
≥ 12, 2-9 mm. fol. ; ≥ 10 ml.
Fertil Steril 2004;81:19–25 ; Hum Reprod 2004;19:41–7
 2 yeni fenotip
Prevalans : 11.9-17.8
PCOS ekartasyonu
• Fonksiyonel hipotalamik amenore (FHA)
 3. Kr. oligo-anovülasyon & PCO & HA 
 FHA : ≥ 6 ay amenore + N (LH, FSH, TSH, PRL & Androjen)
 Oligo - anovülasyon :  %83 PCO
• Hiperprolaktinemi
 (PCOS - % 5-30)
• Tiroid disfonksiyonu
 (PCOS ve endometriosis olgularında özellikle SCH araştırılmalı)
• Non-klasik adrenal enzim defektleri
 (%1-8 ; HA, H, PCO, kr. OA, IR + ; aynı kısa/uzun dönem komplik.)
• Androjenik tümörler, eksojen androjenler
 % 0.2; tT>150-200 ng/dL ; DHEAS >600-700 μg/dL
• Cushing’s sendromu
 HA’lerin <%1’i, özgün tablo 24 st idrar kortizol 10-90 Gece pl. Kortizol <15 mcg/dl
“Androgen Excess Society (AES)”2006
• 1-Klinik ve/veya biyokimyasal hiperandrojenemi
• 2-Ovulatuar disfonksiyon (oligo / anovulasyon)
ve/veya PKO görüntüsü
 PKO & OA fenotipi ayrı bir grupta incelenmelidir
Prevalans : %10.2-12
NE KADAR ÇOK FENOTİP…
O KADAR ÇOK TANI TESTİ…
Non-klasik
Konjenital Adrenal Hiperplazi
•
•
•
•
Klinik / biyokimyasal hiperandrojenizm 
Hirsütizm 
Kronik anovülasyon 
Polikistik overler 
• İnsülin rezistansı 
Pall M et al.(2005)Hum Rep. 84(suppl 1) s422
 PCOS ile aynı kısa / uzun dönem
komplikasyonlar ?
 Aynı spektrum ?
PCOS spektrumunda abartılı genişleme…
Rott-PCOS (1.5 X) > NIH-PCOS
 WHO-II içinde PCOS tanısı %55  %91
 Rott-PCOS - obesite, İR ; metabolik dilüe..
Klasik PCOS sıklığı : 6-8%  ??
Broekmans FJ (2006) BJOG 113:1210–17
Hangi testler yapılsın?
• A. FSH, LH, estradiol, 17-OH projesteron
• B. DHEAS, testosteron
• C. TSH, PRL
• D. Vajinal ultrason
• E. Hepsi 
FSH & LH & 17 OH P
GnRH atım sıklığı   LH/FSH  (1.5)
 Klasik PCOS - 34% ; Ovülatuar PCOS - 10%
 İdiopatik HA - 20%
Carmina E. Fertil Steril 2006;85:1582–5
• Non-obes PCO – LH > obes PCO
• Hİ  LH  ; Kilo kaybı  LH 
• Sık örnekleme & BMI ile düzeltme %90 LH
Taylor A.(2006) Fertil Steril 86(Suppl 1):S12
LOCAH –
 pre-ov. <200 (N) ; 200-800 (?) ; >800ng/dL (AN)
FreeA
FreeE
SHBG
HYPOTİROİDİ
TRH 
Dopamin
GnRH 
PRL, TSH, LH 
Oligomenore : 23 vs 8 % ; Amenore : 12 vs 0 %
Arojoki M et al. Gyn Endoc 2000:14:127–31; Bjoro T et al. Eur J Endocr 2000: 143; 639–47
Krassas GE et al. Clin Endocr 1999: 50;655–59 ; Joshi J.V et al. J Postgrad Med 1993: 39; 137–41
AITD & İnfertilite*
RR = 2·1 (1·7– 2·6)
26·9 vs. 8.3 %
Poppe K et al.Clin Endoc 2007: 66;309–21
44 vs. 9%
Androjenler
 Klasik PCOS >>>  Ovülatuar PCOS >
 idiopatik HA
• tT vs. sT vs. FAİ (<5)
[ total T
(nmol / L)
/ SHBG
(nmol / L)
] x 100
• tT & sT – güvenirsiz *
• Yeni in-vitro “bioassay”ler
Roy P et al. Hum Reprod Update 2008; 14:73–82
• Yüksek duyarlı PSA ölçümü
Vural B et al. Obstet Gynaecol Res 2007; 33:166–173
*T vs E2 - A halkasında 1 çift bağ & C 18’de 1 metil grubu farklı
Androjenler
 DHEA-S yaş düzeltilince 20-25% 
Kumar A et al.(2005) Clin Endocrinol 62:644 –9
• Yaş (> 30 ) & ırk (siyah )
Winters, S.J et al (2000) Fertil Steril 73; 724–29
• BMI – DHEA (S) ilişkisi ? ( -* / +** )
*Ashim K et al. (2005) Clin Endocrinol 62 (6); 644-49
**Barrett-Connor E et al., (1996) J Clin Endoc Metab, 81, 59–64
• HI - adrenal androjen ilişkisi ? ( -* / +** )
*Kauffman RP(2006) Fertil Steril 85:1010–6
**Ashim K et al. (2005) Clin Endocrinol 62 (6); 644-49
Nisenblat V, Norman RJ. Curr Opin Endocr, Diab & Obes. 2009, 16:224–231
Vajinal Ultrason
 Kronik anovülasyon – endometrium morfolojisi
 Polikistik Over Morfolojisi – Ro multikistik / multifoliküler over
• *En az 1 overde 2-9 mm  12 folikül / over & ekodens
stroma ± [ 10 mL*(0.523 x 3 boyut)]
• PCOS olguları >%80, anovülasyon 57%, amenore 26%
*Ro
COC, CL, >10 mm fol, kist, asimetri
* > 7–7.5 cm³ Carmina E. Fertil Steril 2005
Hİ – İR Tanısı
• Açlık insülini 10-20 IU/ml
• AKŞ / insülin  4.5
• glükoz (2 st. post 75 gm.)
 N < 140, AN 140-199, NIDDM (tip II)  200mg/dL
• insülin (1 & 2 st. post 75 gm.)
 > 80-100 (Hİ), >300 IU/ml (ağır Hİ & İR)
HOMA-IR : (İdeal normal-kilolu <35 yaş HOMA-IR: 1.0 mol U/L2)
[mmol/L glukoz(mg/dL x 0.05551)xU/mL insulin]/22.5 veya
[mg/dL glükoz x U/mL insulin] / 405 ([email protected]/favicon.ico)
Quantitative Insulin Sensitivity Check Index – HOMA-IR’in log değişimi (QUICKI)
1 / [ log (İnsülin 0 U/mL)* + log (Glükoz 0 mg/dL)**]
Normal- insülin : 12 mU/mL;Glükoz / insülin : 6.4; HOMA : <3.90mol mU/L2 ; QUICKI : 0.332
PCOS / BMI >28 – IR tanısı %76.7, %95.3, %95.3
Carmina E & Lobo RA (2004) Fertil Steril 82:661
İnsülin Rezistans Sendromu
• Risk faktörleri
 CVD, HT, NAFLD, AN, PCOS
 Tip 2 DM, CVD, HT aile öyküsü
 Gest. DM, glükoz intolerans öyküsü
 Sedanter yaşam tarzı
 BMI > 25 kg/m²
 Obes PCOS - 65% ; zayıf PCOS - 20%
 Yaş > 40
ACE position statement. Endocr Pract 2003:9(No.3)
• Normoinsülinemik obes PCOS vs non-PCOS = CVD riski farksız
Brinkworth GD et al.(2006) BJOG 113:1308–14
İnsülin Rezistans Sendromu
• IRS tanımı ( ≥ 2 +)




1. TG
2. HDL*
3. KB
4. Açlık
Metab. Sendr.* (≥ 3 +)
> 150 mg/dL
< 50 mg/dL
> 130/85 mm Hg
110-125 mg/dL
Post-glük.120 dak. 140-200 mg/dL
ACE position statement. Endocr Pract 2003:9(No.3)
*T. kol. / HDL<3.5
 1. TG
 2. HDL
 3. Bel > 88 cm.
Bel / kalça > 0.8
 4. AKŞ > 110 mg/dL
 5. KB > 130 / 85 mm Hg
2003 Rotterdam FertSter 2004;81:19-25
*PCOS vs GENEL(eşit BMI) : 45% vs. 6% (20-29 yaş) ; 53% vs.14% (30-39 yaş)
Majör prediktör : s.T & SHBG
Essah P&Nestler JE (2006)Fert Ster 86(Supl 1):S18–19