Transcript ergenlik dönemi genel özellikleri

Hazırlayan: Duygu GÜLPEK
• ‘fırtına ve stres zamanı’ (Hall, 1904)
• bireyde gözlenebilen hızlı ve sürekli bir
gelişme evresi,
• biyolojik, psikolojik, zihinsel ve sosyal
açıdan bir gelişme ve olgunlaşmanın yer
aldığı çocukluktan erişkinliğe geçiş dönemi,
• kişinin benzerliğine arama, geleceğe dönük
kararlar verme ve seçimler yapma dönemidir.
 Bedensel özelliklerini kabul etmek ve bedenini etkili
biçimde kullanmak
 Eril ya da dişil bir toplumsal rolü gerçekleştirmek
 Her iki cinsten yaşıtlarıyla yeni ve daha olgun ilişkiler
kurmak
 Ana babadan ve diğer yetişkinlerden duygusal bağımsızlığı
gerçekleştirmek
 Ekonomik bir mesleğe hazırlanmak
 Evliliğe ve aile yaşamına hazırlanmak
 Toplumsal bakımdan sorumlu bir davranışı istemek ve
gerçekleştirmek
 Davranışın rehberi olarak bir dizi değer ve bir ahlak sistemi
kazanmak,bir ideoloji geliştirmek
• Gençlik Dönemi temelde 3 evreye ayrılır:
 Başlangıç dönemi (kızlarda 13-15 yaş,
erkeklerde 15-17 yaş),
 Orta dönem (kızlarda 15-18 yaş,erkeklerde
17-19 yaş),
 Son dönemdir (kızlarda 18-20 yaş,
erkeklerde 19-21 yaş).
* Ortalama olarak kızlar erkeklere oranla iki
yıl kadar önce olgunlaşır. Gençlik dönemi
yaş sınırlarında cinsiyetler arası belirgin yaş
farklılıkları vardır.
En hızlı büyüme ve gelişme dönemlerinden biri
ergenliktir. Sayısız değişimlerin en açık ve net olanları:
- Ani büyüme atılımı
- Birincil ve ikincil cinsiyet özelliklerinin
ortaya çıkmasıdır.
BÜYÜME ATILIMI
! Büyüme atılımına öncelikle kız çocuklar
başlar(10-12 yaş), bu evrede erkeklerden daha
uzun ve daha ağır olurlar. Kızlar yılda ortalama
5-10 cm büyürler. Bu büyüme kızlarda ortalama
16-17 yaş dolaylarında sona erer.
! Gelişim açısından kızların 2 yıl gerisinde olan
erkekler ortalama 10-16 yaş (genellikle 14 yaş)
civarlarında büyüme atılımına başlarlar. Yılda
ortalama 7,5-12 cm büyürler. Bu büyüme 18-20
yaş dolaylarında sona erer.
! Eller ve ayaklar çoğu zaman bedenin diğer
bölümlerinden daha çabuk gelişir -> Geçici Sakarlık
ve Beceriksizlik
! Ağırlık boyla birlikte artar. Başta kızlar uzun ve ağır
olsalar da erkekler bir- iki yıl sonra kızları geçerler.
! 11- 16 yaşlar arasında bir kız çocuk yaklaşık 19 kilo, bir
erkek çocuk yaklaşık 25 kilo alacaktır. Ağırlık
konusunda iki sapma vardır:
• Aşırı şişmanlık(obezite)
• İştah kaybından doğan aşırı kilo kaydı( anoreksia
nervosa)
BİRİNCİL VE İKİNCİL CİNSİYET ÖZELLİKLERİ
 Birincil cinsiyet özellikleri:
Kızlarda->yumurtalıklar, klitoris, vajina ve rahim
Erkeklerde->penis ve testisler
 İkincil cinsiyet özellikleri:
Kızlarda->göğüs gelişimi
Erkeklerde->ses değişimi ve yüz kılları
Her iki cinste-> genital bölgede kıllanma
! Erkeklerde cinsiyet özelliklerinin gelişimi 2 yıl daha
uzun sürer.
• Ergenlik döneminin belirgin özelliklerinden biri de
yüzdeki sivilcelerdir. Sivilce, yüzdeki yağ bezlerinin
tıkanması ve iltihaplanması sonucu oluşan bir deri
hastalığıdır. Ergenlerin %85’ i sivilce sorunu
yaşamaktadır.
• Hem kızlar hem erkekler vücutlarında meydana gelen
belirgin değişikler sebebiyle beden imgeleriyle aşırı
ilgilenmeye başlarlar. Yaşadıkları toplumda belirlenen
olgun kadın ve erkek kalıp yargılarını yaşamaya
çalışırlar, sık sık buna kaygı ve çatışma eşlik eder.
BİLİŞSEL DEĞİŞİMLER

Ergenlikle beraber bireylerin tüm düşünme
süreçleri değişir. Gittikçe artan biçimde geleceğe
yönelik ve soyut fikirlerle ilgili olurlar.

Cinsellik, ahlak, din gibi konularla ilgili
gerçekten kendilerine ait bir değerler takımı
edinirler.

Ergenlerin yeni yeni oluşturmaya başladıkları
geleceğe bakma ve karmaşık sorunlarda çözümler
üretme yetenekleri yaşamlarında derin değişimler
meydana getirir. Artık olaylara daha farklı ve çok
boyutlu bakmaya başlarlar.
Ergenlik Döneminde Bilişsel Hatalar:
Ergen Benmerkezciliği ve Düşsel Seyirciler:
Ergenler yanlış bir biçimde çevrelerindeki
insanların ‘onların davranışları ve dış görünümleriyle
kendileri kadar ilgilendiklerini’ düşünürler. Kimi
zaman insanların gözünü kendi üzerlerinde
hissederler(düşsel seyirciler).
Ergenler ölümlü insanların başına gelen olayların
(kaza geçirerek ölmek, gebe kalmak,uyuşturucu,sigara
vb. kullanımı vs.) kendi başlarına gelmeyeceği gibi bir
yanılgıya da düşebilirler ve ergenler bu sebeple hata
yapmaya açık olabilirler(ergen benmerkezciliği).
Ahlaki Gelişim
Ergenlik döneminde bireylerde ahlaki tutumlar
gitgide daha soyut olmakta, bireyler neyin yanlış
olduğundansa neyin doğru ve haklı olduğuyla daha
ilgili olmaktadırlar.
Bu durum ergenlerde yanlış davranışlara ilişkin
daha az bir farkındalık sağlarken, haklarını savunma
konusunda daha fazla çatışma yaşamalarına sebep
olmaktadır.
Duygusal Değişimler
 Cinsel kimlik gelişimi ile anne-babadan farklı bir birey olma ve
bunu onlara kabul ettirme çabası başlar.
 Bu dönem aileden ayrılma, yalnızlık ve tek başına kalma
korkuları doğuracağından, ergen bununla baş etme
döneminde çok yoğun bağlanmalar, aşklar ve ayrılıklar yaşar.
 Öfke ve kaygı duyguları sıkça yaşanır. Ergen birey bu
duygularını kontrol edemezse çevresindeki insanlarla
özellikle ailesiyle çatışma yaşaması kaçınılmaz olacaktır.
 Ergen bedeninde ve düşüncelerinde meydana gelen
değişiklerle ikilem durumunu fazlaca yaşar. Çocukluk
alışkanlıklarıyla yeni edindiği düşünceler, ergende bir
bocalama yaratabilir.
Yaşıt İlişkileri
 Çocuklukta ve ilk ergenlikte kişi arkadaşlarını
çoğu zaman yakınlarında yaşayan ve uzun
zamandır tanıdığı kişilerden seçer.
 Ortaokuldan liseye geçildikçe genelde okul
değiştirilir ve arkadaş grubu daha farklı kişilerden
oluşmaya başlar; arkadaşlık benzer ilgilere ya da
kişiliklere dayanmaya başlar.
 İyi bir arkadaş ya da arkadaş grubu ergen bireyin
okul başarısını, karakterini olumlu yönde
etkileyebilirken; yanlış bir arkadaş ya da arkadaş
grubu seçimi kişinin hem karakterini hem de
geleceğini maalesef ki olumsuz etkilemektedir.
Okul Hayatı ve Meslek Seçimi
Okulun bireyin hayatında iki temel işlevi vardır:
- Bir mesleğe hazırlamak
- Bir yurttaş olarak toplumda sorumlu bir insan
olmamıza yardımcı olmak
! Okullar toplumun kurallarını ve gelecek beklentilerini
yansıtırlar ve aktarırlar.
‘Hangi mesleği seçeceğimi bilmiyorum’, ‘meslek
seçiminde kararsızım’ vs.
Nedeni; seçeceğimiz işin gelecek40 yıl boyunca
hayatımızda en çok vaktimizi alacak etkinlik olması ve
mesleğimizin hayatımızın her alanında etkisinin
bulunmasıdır.
Her insanın iyi yapabileceği en az 1-2 meslek
mutlaka vardır!
Meslek seçiminde ;
 İlgiler
 Yetenekler
 Mesleki Değerler
göz önünde bulundurularak karar verilmelidir.
Ergenlik hepimizin yaşadığı bir dönemdir. Ani
değişiklikleri içinde barındırdığı için sorunsuz atlatılmazsa hem
düşünce hem duygularda kalıcı problemlere yol açabilir.









Ergenlik dönemini sorun yaşamadan atlatmak için:
Kendimizi olduğu gibi kabul etmek
Dönemin özelliklerini iyi bilmek
Spor yapmak
Sağlıklı beslenmek
Derslerimize programlı bir şekilde çalışmak
Ailemizin uyarılarını dikkate almak
Arkadaşlarımızı iyi seçmek
Zararlı alışkanlıklardan uzak durmak
Şiddet ve yıkıcı davranışlarda bulunmama
yapılması gerekenlerden bazılarıdır…
Kaynaklar:
Gander M.,J., & Gardiner H.,W. (2007). Çocuk ve
Ergen Gelişimi(6.baskı). (A.Dönmez,N.Çelen,&
B.Onur,Çev.).Ankara: İmge Kitabevi.(Orijinal çalışma
basım tarihi,1993).
T.C. Balıkesir Sağlık Müdürlüğü, (2007). Ergen
Sağlığı[Sunu]. (T.C. Balıkesir Sağlık Müdürlüğü,
Eğitim Şube Müdürlüğü, Halk Eğitimleri, Balıkesir)
Teşekkür
Ederim…