Transcript روح الله حسینی مقدم - کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران

‫به نام خدا‬
‫تاثیرپذیری صنعت از الیحه بودجه ‪94‬‬
‫با تاکید بر بررس ی صنایع فلزات اساس ی و سنگ آهن‬
‫سید رو ح هللا حسینی مقدم‬
‫‪[email protected]‬‬
‫‪1‬‬
‫کارکردهای مورد انتظار از بودجه سنواتی‬
‫‪ -1‬بودجه به عنوان مهمترین ابزار سیاستگذاری مالی در جهت ایجاد ثبات اقتصادی‪ ،‬تحریک رشد‬
‫اقتصادی‪ ،‬بهبود اشتغال و توزیع درآمد‬
‫‪ -2‬تصویر روشن و دقیق از نحوه اداره بخش عمومی شامل نحوه تجهیز منابع و تخصیص هزینه ها‪،‬‬
‫ابداعات و نوآوری های دولت برای اداره امور‬
‫بر این اساس الیحه بودجه فاقد یک برنامه سیاستی مدون در خصوص سیاستگذاری در حوزه‬
‫اقتصادی است‪ ( .‬البته دولت در قالب ماده واحده ها نگاهی به دو کارکرد باال دارد)‬
‫‪2‬‬
‫تاثیر اثبات شده بودجه بر متغیرهای اقتصادی و ‪ ...‬از جمله بورس‬
‫‪3‬‬
‫سهم بازار صنایع بورس ی‬
‫‪4‬‬
‫تاثیر بر صنایع سنگ آهن و فلزات اساس ی‬
‫مواد مصرح در الیحه بودجه‪:‬‬
‫‪ -1‬پرداخت درآمد حاصل از بهره مالکانه ‪ 15000‬میلیارد ریال (سال ‪ 93‬مبلغ ‪ 18‬هزار و سال ‪92‬مبلغ‬
‫‪ 8000‬میلیارد ریال )‬
‫‪ -2‬پرداخت حق انتفاع بهره برداری ‪ 30‬درصدی (‪ 13000‬میلیارد ریال)‬
‫‪ -3‬افزایش هزینه انرژی‬
‫‪ -4‬افزایش مالیات بر ارزش افزوده‬
‫‪130419‬‬
‫درآمد حاصل از حق انتفاع بهره برداری از معادن‬
‫‪13000‬میلیارد ریال‬
‫‪130408‬‬
‫درآمد حاصل از بهره مالکانه و حقوق دولتی معادن‬
‫‪ 15000‬میلیارد ریال‬
‫‪5‬‬
‫تعریف واژگان‬
‫بهره مالکانه یا رویالتی مبلغی است که به منظور بهره برداری از امتیاز منابع دارای ارزش‬
‫اقتصادی (برای نمونه حق استخراج از معدن) یا برای بهره گرفتن از امتیاز‬
‫حقوق مالکیت معنوی و حق تکثیر (کپی رایت)‪ ،‬حق امتیاز‪ ،‬نشانه تجاری و یا دانش‬
‫فنی و تکنولوژی به دولت یا مالک پرداخت میشود‪.‬‬
‫حقوق دولتی مبلغی است که بر اساس آن دارنده پروانه بهره برداری باید درصدی از‬
‫بهای ماده معدنی موضوع پروانه را به نرخ روز در سر معدن به صورت استخراج شده‬
‫یا کانه آرایی شده یا فرآوری شده در چهارچوب بودجه مصوب به تشخیص وزارت‬
‫صنعت‪ ،‬معدن و تجارت به عنوان حقوق دولتی به وزارت صنعت‪ ،‬معدن و تجارت‬
‫پرداخت نماید‪.‬‬
‫حق انتفاع حقي است كه به دارنده پروانه بهره ًبرداري از معدن تعلق مي گیرد ‪ .‬حق‬
‫انتفاع پروانه بهره برداري مربوط به گذشته صرفا شامل معادني است كه پروانه بهره‬
‫برداري آن متعلق به سازمان توسعه و نوسازي معادن ايران بوده است‪( .‬تعریف الیحه‬
‫بودجه ‪)93‬‬
‫‪6‬‬
‫قانون معادن در ایران‬
‫آيیننامه اجرايي قانون معادن ايران مصوب سال ‪1377‬‬
‫بر اساس ماده ‪ 34‬آيیننامه اجرايي قانون معادن ايران مصوب سال ‪ 1377‬در اجراي ماده (‪ )14‬قانون‬
‫معادن‪ ،‬حقوق دولتي در معادن بر حسب نوع ماده معدني‪ ،‬محل معدن‪ ،‬شرايط و محدوديت منطقه‪،‬‬
‫میزان سرمايهگذاري‪ ،‬روش استخراج‪ ،‬كانهآرايي و فرآوري و در نتيجه سود ترجيحي بهره بردار طبق‬
‫ضوابط زير توسط وزارت معادن و فلزات تعيین ميشد‪.‬‬
‫الف ‪ :‬در مورد معادن زيرزميني حداكثر تا (‪ )6‬درصد بهاي ماده معدني در سر معدن‪.‬‬
‫ب ‪ :‬در مورد معادن روباز حداكثر تا (‪ )10‬درصد بهاي ماده معدني در سر معدن‪.‬‬
‫ج ‪ :‬در مورد معادني كه به صورت مختلط (زيرزميني و روباز) استخراج ميشوند حداكثر تا (‪ )8‬درصد بهاي‬
‫ماده معدني در سر معدن‪.‬‬
‫در معادني كه مستلزم تجهیز و آمادهسازي هستند بهرهبردار در زمان تجهیز از پرداخت حقوق دولتی معاف‬
‫است‪.‬‬
‫‪7‬‬
‫قانون معادن در ایران‬
‫این آییننامه تا سال ‪ 1391‬در مورد تمامی شرکتهای معدنی از جمله شرکتهای چادرملو و گلگهر اجرا می‪-‬‬
‫شد‪ .‬بر همین اساس ساالنه شرکتها مبلغی را به عنوان حقوق دولتی محاسبه و به دولت پرداخت می‪-‬‬
‫کردند‪.‬‬
‫تغییر پروانه سنگ آهنی ها‬
‫قانون اصالح قانون معادن‬
‫«قانون اصالح قانون معادن» كه در آبان ماه ‪ 1390‬تصويب و به وزارت صنعت‪ ،‬معدن و تجارت ابالغ‬
‫شد‪ .‬بر اساس ماده ‪ 14‬این اصالحیه دارنده پروانه بهرهبرداري بايد درصدي از بهاي ماده معدني موضوع‬
‫پروانه را به نرخ روز در سر معدن بهصورت استخراج شده يا كانهآراييشده يا فرآوري شده در چارچوب‬
‫بودجه مصوب به تشخيص وزارت صنعت‪ ،‬معدن و تجارت به عنوان حقوق دولتي به وزارت صنعت‪،‬‬
‫معدن و تجارت پرداخت نمايد‪.‬‬
‫‪8‬‬
‫قانون معادن در ایران‬
‫آییننامه اجرایی اصالح قانون معادن‬
‫تقریبا یک سال پس از ابالغ قانون آییننامه اجرایی قانون یادشده تصویب شد‪ .‬بر اساس ماده‪ 60‬این‬
‫آییننامه‪ ،‬حقوق دولتی بر مبنای ده درصد از بهای هر واحد ماده و یا مواد معدنی استخراج شده به نرخ‬
‫روز در سر معدن تعیین میشود‪.‬‬
‫همچنین وزارت صنعت‪ ،‬معدن و تجارت میتواند به منظور افزایش و یا کاهش درصد حقوق مذکور‬
‫نسبت به تعیین مبنای مذکور با اعمال ضرایب مربوط به عوامل مؤثری از جمله میزان ذخیره‪ ،‬روش‬
‫استخراج‪ ،‬عیار و کیفیت ماده معدنی‪ ،‬سود ترجیحی‪ ،‬معادن واقع در مناطق دورافتاده و کمتر توسعه‬
‫یافته‪ ،‬درصدهای بازیابی صنعتی متناسب با مقیاس معدنکاری و نوع مواد معدنی براساس دستورالعمل‬
‫مربوط بهگونهای اقدام کند که کاهش آن در مورد معادن بزرگ از پنج درصد کمتر نشود و افزایش آن‬
‫برای سایر معادن حداکثر از سه برابر درصد مبنا بیشتر نشود‪.‬‬
‫‪9‬‬
‫بودجه کل کشور‬
‫قانون بودجه سال ‪ 1392‬كل كشور‬
‫در راستای اجرای قانون جدید معادن‪ ،‬بند ‪ 55‬قانون بودجه سال ‪ 1392‬كليه اشخاص حقيقي و حقوقي‬
‫استخراجكننده معادن سنگآهن كه پروانه بهرهبرداري آنها به نام سازمان توسعه و نوسازي معادن وصنايع‬
‫معدنياي ـران و يا شركتهاي تابعه ميباشد‪ ،‬موظف میکند تا بابت حق انتفاع دارنده پروانه بهرهبرداري (به‬
‫مأخذ حداقل پنجدرصد (‪ )%5‬ميانگین قيمت آزاد (دوره سهماهه) شمش فوالد خوزستان) از سنگآهن‪،‬‬
‫دانهبندي و يا كنسانتره أخذ و به نسبت ‪ 40‬به ‪ 60‬واریز نمايند‪.‬‬
‫استدالل برای نسبت ‪ 40‬و ‪ :60‬واحد های فوالدسازی كشور از سنگ آهنی استفاده می كنند كه به قیمت آزاد‬
‫نیست‪ ،‬بلكه خیلی ارزانتر از بازار در اختیارشان قرار می گیرد ‪.‬‬
‫قانون بودجه سال ‪ 93‬کل کشور و الیحه ‪94‬‬
‫در قانون بودجه سال ‪ 1393‬تغییراتی در زمینه محاسبه حق انتفاع پروانه بهرهبرداري از معدن به عمل آمده‬
‫که منجر به شفاف شدن نحوه محاسبه گردید‪ .‬بر اساس قانون بودجه سال ‪ 1393‬کلیه اشخاص حقیقی و‬
‫حقوقی استخراج کننده معادن سنگ آهن که پروانه بهرهبرداری آنها به نام سازمان توسعه و نوسازی معادن و‬
‫صنایع معدنی ایران و یا شرکتهای تابعه میباشد‪ ،‬موظفند بابت حق انتفاع پروانه بهرهبرداری از معادن در‬
‫سال ‪ ،1393‬س یدرصد (‪ )%30‬مبلغ فروش محصوالت خود (سنگآهن خام‪ ،‬سنگآهن دانهبندی و افشرده‬
‫(کنسانتره) شامل افشردههای (کنسانترههای) تحویلی برای گندلهسازی درون شرکت و افشردهفروش ی‬
‫(کنسانترهفروش ی) به خارج از شرکت را به حساب درآمد عمومی واریز نمایند‪.‬‬
‫‪10‬‬
‫‪130419‬‬
‫درآمد حاصل از حق انتفاع بهره برداری از معادن‬
‫‪13000‬میلیارد ریال‬
‫‪130408‬‬
‫درآمد حاصل از بهره مالکانه و حقوق دولتی معادن‬
‫‪ 15000‬میلیارد ریال‬
‫‪ 30‬درصد فروش کچاد و کگل‬
‫در الیحه بودجه به عنوان یک بودجه سنواتی توجه به چند نکته ضروری است‪:‬‬
‫‪11‬‬
‫حقوق دولتی در سایر کشورها‬
‫‪ ‬حقوق دولتی در سایر کشورها بین ‪ 2.5‬تا ‪ 10‬درصد است‪.‬‬
‫‪ ‬کشورهای بزرگ تولید کننده سنگ آهن در شرایط بحران تدابیری را اتخاذ می کنند‪:‬‬
‫کاهش ‪ 50‬درصدی حقوق دولتی در استرالیا بدلیل کاهش قیمت سنگ آهن‬
‫•‬
‫توجه به وضع حقوق دولتی با توجه به شرایط بازار‬
‫هندوستان در سال ‪ 2009‬تولید و صادرات ‪ 110‬میلیون تنی سنگ آهن داشته و اکنون واردکننده این ماده معدنی است‪.‬‬
‫‪12‬‬
‫افق تولید و برنامه های توسعه ای صنعت‬
‫در جدول زیر برآورد انجام شده از مواد اولیه مورد نیاز برای تحقق برنامه های صنایع معدنی‬
‫کشور بر اساس اعداد و ارقام پیش بینی شده در برنامه پنجم توسعه و نیز چشم انداز ‪۲۰‬‬
‫ساله‪ ،‬مشخص شده است‪( .‬ارقام به میلیون تن)‬
‫برای تولید این میزان سنگ آهن به سرمایه گذاری نیازمند هستیم‪.‬‬
‫برآورد مواد اولیه مورد نیاز‬
‫سال‬
‫دانه بندی مورد کنسانتره مورد گندله مورد‬
‫سنگ آهن مورد نیاز‬
‫نیاز‬
‫نیاز‬
‫نیاز‬
‫‪۱۳۹۴‬‬
‫‪۹۵٫۱‬‬
‫‪۱۱٫۱‬‬
‫‪۶۰٫۱‬‬
‫‪۵۶‬‬
‫‪۱۴۰۴‬‬
‫‪۱۲۵‬‬
‫‪۱۴٫۸‬‬
‫‪۷۷٫۲‬‬
‫‪۷۲‬‬
‫‪13‬‬
‫توجه به برنامه های توسعه ای‬
‫‪60,000‬‬
‫میلیارد ریال‬
‫کانه های فلزی‬
‫‪50,000‬‬
‫‪40,000‬‬
‫‪30,000‬‬
‫‪20,000‬‬
‫‪10,000‬‬
‫‪0‬‬
‫آذر‪93‬‬
‫‪92‬‬
‫‪91‬‬
‫‪90‬‬
‫‪89‬‬
‫‪14‬‬
‫میلیارد ریال‬
‫‪88‬‬
‫‪87‬‬
‫‪86‬‬
‫قیمت سنگ آهن و حاشیه سود تولید‬
‫با توجه به افزایش هزینه استخراج و کاهش قیمت سنگ آهن حاشیه سود معدنی ها به پایین ترین سطح‬
‫خود در ده سال اخیر رسید‪.‬‬
‫‪15‬‬
‫چالش های پیش رو‬
‫‪ ‬سیاستهای چین در خصوص کاهش تولید فوالد در سال جاری به علت توجیه نداشتن اقتصادی و آلودگی‬
‫محیط زیستی و از طرفی معطوف کردن سیاست ها بر روی تولید فوالد با کیفیت و حذف تمامی پاداشهای‬
‫صادرات محصوالت فوالدی ماحصل آن تهدیدهای جدی در بازار سنگ آهن کشور است‪.‬‬
‫‪ ‬طرحهای فوالد استانی‪ ،‬طرحهای توسعه خوزستان‪ ،‬مبارکه و نظایر آنها به تدریج از سال ‪ ،95‬ظرفیت تولید‬
‫فوالد ایران را به ارقام ‪ 30‬تا ‪ 35‬میلیون تن نزدیک می کنند و این کارخانه ها نیاز روز افزونی به سنگ آهن‬
‫دارند ‪.‬‬
‫‪16‬‬
‫چالش های پیش رو ‪2-‬‬
‫‪ ‬ذخایر سنگ آهن کشور تاکنون در سطح قابل برداشت بوده و به این ترتیب هزینه تولید در مقایسه با‬
‫کشورهایی که از عمق مواد معدنی خود را استخراج می کنند‪ ،‬چندان باال نیست‪ ،‬اما ‪...‬‬
‫‪ ‬آمارهای منتشر شده حاکی است میزان صادرات سنگ آهن ایران در سال گذشته حدود ‪ ۲۴‬میلیون تن و به‬
‫ارزش دو میلیارد دالر بود‪ ،‬درحالی که در نیمه نخست امسال میزان سنگ آهن صادراتی حدود ‪ ۸٫۵‬میلیون‬
‫تن به ارزش کمتر از ‪ ۵۰۰‬میلیون دالر رسید‪.‬‬
‫‪ ‬حذف معادن کوچک بدلیل کاهش قیمتها و رکود در بازار‪ ،‬شرایط را به جایی رسانده که قدرتهای درجه دوم‬
‫سنگ آهن در حال حذف شدن هستند‪ .‬دیگر هر معدن کوچکی در هر نقطه ای از ایران سود آور نیست‪.‬‬
‫‪17‬‬
‫انتظارات صنعت سنگ آهن از بودجه سنواتی‬
‫‪ ‬ایجاد تاسیسات زیربنایی نظیر جاده‪،‬‬
‫‪ ‬حمل و نقل ریلی مناسب بویژه تجهیز ناوگان ریلی به واگن های مناسب‬
‫‪ ‬کاهش هزینه حمل ریلی‬
‫‪ ‬پایبندی دولت به قانون توسعه و تسهیل فضای کسب و کار‬
‫‪ ‬اعطای تسهیالت ارزان از محل صندوق توسعه ملی به حلقه های ابتدایی زنجیره تولید بویژه‬
‫فرآوری سنگ آهن‬
‫‪ ‬تخصیص یارانه تولید تصریح شده در قانون هدفمندی یارانه ها‬
‫‪ ‬توسعه صندوق حمایت از معادن‬
‫‪18‬‬
‫فلزات اساس ی‬
‫‪ ‬تاثیر بر بهای تمام شده بدلیل افزایش حامل های انرژی‬
‫‪ ‬تاثیر بر فروش بدلیل کاهش بودجه عمرانی‬
‫و موانع صادراتی‬
‫‪19‬‬
‫بودجه ‪ 94‬و فلزات اساس ی‬
‫بند ط تبصره ‪ -2‬شركت ملي گاز ايران و شركتهاي گاز استاني موظفند عالوه بر دريافت نرخ گاز‪ ،‬به ازاي‬
‫مصرف هر مترمكعب گازطبيعي يكصد و س ي (‪ )130‬ريـال از مشـتركین دريافـت نمایند‪.‬‬
‫بند ز تبصره ‪ :9‬وزارت نیرو موظف است‪ ،‬عالوه بر دريافت بهاي برق به ازاي هر كيلو وات ساعت برق فروخته‬
‫شده‪ ،‬مبلغ س ي(‪ ) 30‬ريال به عنـوان عـوارض بـرق در قبـوض مربوطـه درج و از مشتركین برق دريافت نمايد‪.‬‬
‫بند ه تبصره ‪ :9‬وزارت نیرو مكلف است عالوه بر دريافت نرخ آب بهاي شهري‪ ،‬به ازاي هر مترمكعب فروش آب‬
‫شرب مبلغ يكصد(‪ )100‬ريال از مشتركین آب دريافت نمايد‪.‬‬
‫این سه بند به افزایش هزینه مصرف آب برق و گاز منتهی میشود و هزینههای تولید صنایع بورس ی را به میزان‬
‫قابل توجهی افزایش میدهند‪ .‬این امر با توجه به رکود حاکم بر اقتصاد کشور شرایط فعالیت شرکتهای‬
‫تولیدی را دشوارتر میکند‪.‬‬
‫‪20‬‬
‫تاثیر افزایش انرژی در تولید فوالد‬
‫‪1389‬‬
‫‪1390‬‬
‫‪1391‬‬
‫‪1392‬‬
‫‪ 6‬ماهه‬
‫‪1393‬‬
‫شرح‬
‫واحد‬
‫‪1.58‬‬
‫‪1.65‬‬
‫‪1.78‬‬
‫‪0.944‬‬
‫گاز مصرفی‬
‫میلیارد‬
‫مترمکعب‬
‫‪1.6‬‬
‫‪216‬‬
‫‪232‬‬
‫‪466‬‬
‫هزینه گاز به ازای هر تن تولید هزار ریال‬
‫‪115‬‬
‫‪221‬‬
‫‪5103‬‬
‫‪2583‬‬
‫برق مصرفی‬
‫مگاوات‬
‫ساعت‬
‫‪4466‬‬
‫‪4702‬‬
‫‪5033‬‬
‫‪364‬‬
‫‪521‬‬
‫هزینه برق به ازای هر تن‬
‫تولید‬
‫هزار ریال‬
‫‪223‬‬
‫‪353‬‬
‫‪354‬‬
‫‪21‬‬
‫نگاهی به فوالد ترکیه و حمایتهای دولتی‬
‫‪ ‬ترکیه هشتمین فوالد ساز جهان‪ ،‬در سال ‪ 2013‬مجموعا ‪35‬میلیون فوالد خام تولید کرد‪.‬‬
‫‪ ‬ترکیه بعد از کشورهای چین و هندوستان مقام سوم در جهان ( با رشد ‪ 35‬درصدی) در رابطه با عملکرد‬
‫رشد تولید فوالد خام در ‪ 6‬سال گذشته را دارا است‪.‬‬
‫‪ ‬فوالد صنعت نوپایی در ترکیه است‪.‬‬
‫‪ ‬صادرات آهن و فوالد ترکیه در سال گذشته ‪ 19‬میلیون تن به ارزش ‪ 16‬میلیارد دالر بوده است‪.‬‬
‫‪ ‬مقدار قطعی ذخایر سنگ آهن ‪12‬درصد ذخایر قطعی سنگ آهن ایران است‪.‬‬
‫‪ ‬ترکیه در سال ‪ 2013‬نسبت به واردات ‪ 8.2‬میلیون تن سنگ آهن به ارزش ‪1.16‬میلیارد دالر اقدام نمود‪.‬‬
‫‪ ‬ظرفیت تولید سالیانه سنگ آهن تولید داخلی کشور ترکیه ‪ 4،700،00‬تن در سال است‪.‬‬
‫عوارض واردات فوالد تولید چین را از ‪ 3‬درصد به ‪ 40‬درصد افزایش داده است‪.‬‬
‫‪22‬‬
‫در بودجه ‪ 94‬توجه به نکات زیر ضروری است‪:‬‬
‫‪ ‬برنامه های توسعه ای و افق تولید صنعت‬
‫‪ ‬کاهش قیمت های محصوالت به تبع اقتصاد جهانی و قیمت نفت‬
‫‪ ‬رکود بازار داخل‬
‫‪ ‬افزایش هزینه تولید‬
‫‪ ‬موانع صادراتی‬
‫‪23‬‬
‫اهداف تولید فوالد در ایران‬
‫فرآیند های مختلف تولید فوالد خام‬
‫سال‬
‫جمع کل پیش بینی‬
‫تولید فوالد‬
‫تولید فوالد با استفاده از‬
‫تولید فوالد با استفاده از تولید فوالد با استفاده‬
‫ضایعات و قراضه ‪۱۰۰‬‬
‫از گندله و کنسانتره‬
‫دانه بندی‬
‫درصد‬
‫‪۱۳۹۴‬‬
‫‪۴۲‬‬
‫‪۶‬‬
‫‪۳۵‬‬
‫‪۱‬‬
‫‪۱۴۰۴‬‬
‫‪۵۵‬‬
‫‪۸‬‬
‫‪۴۵‬‬
‫‪۲‬‬
‫‪24‬‬
‫برنامه های توسعه ای صنعت‬
‫‪140,000‬‬
‫صنعت فلزات اساس ی‬
‫‪120,000‬‬
‫‪100,000‬‬
‫‪80,000‬‬
‫‪60,000‬‬
‫‪40,000‬‬
‫‪20,000‬‬
‫‪0‬‬
‫آذر‪93‬‬
‫‪92‬‬
‫‪91‬‬
‫‪90‬‬
‫‪89‬‬
‫‪25‬‬
‫میلیارد ریال‬
‫‪88‬‬
‫‪87‬‬
‫‪86‬‬