Transcript Role of nurses to take a pap smear.ppt

МОНГОЛЫН МЯНГАНЫ СОРИЛТЫН САН
ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ТӨСӨЛ
Сувилахуйн үйл
ажиллагаа
1
Сувилахуйн үйл ажиллагаа
•
–
–
–
–
–
–
–
–
Үйлчлүүлэгчтэй харилцаа тогтоох
Хувцаслалт
Нягт нямбай байдал
Орчин бүрдүүлэлт
Биеийн хэлэмж
Хэрэгцээг тодорхойлох
Эелдгээр хандах
Тэвчээртэй сонсох
Оновчтой асуулт асуух
2
Үнэлгээ хийх
•
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Асуумж авах
Хэдэн настай вэ?
Зовиур шаналгаа
Сарын тэмдгийн өөрчлөлт
Бэлгийн хавьталд орсон эсэх /орсон бол хэдэн насандаа/
Жирэмслэлт, төрөлтийн байдал
Ямар нэгэн хагалгаанд орж байсан эсэх
Өмнө нь эсийн шинжилгээнд орж байсан эсэх
Удаан хугацаагаар архаг өвчнөөр өвдөж байсан эсэх
Төрөл төрөгсөд нь хорт хавдраар өвчилж байсан эсэх
Хорт зуршил (тамхи татдаг эсэх )
Хоолны дэглэм
Удаан хугацаагаар дааврын эм бэлдмэл хэрэглэж байсан
уу
3
Ярилцлага хийх (1)
• Үйлчлүүлэгчийн амьдралын хэв маяг,
амьдрах орчныг тодруулах зорилго бүхий
харилцан яриаг удирдан явуулах (Үүнд;
гэрлэлтийн байдал, оршин суугаа хаяг,
ажил хөдөлмөр эрхэлж буй байдал,
хоололт, хувцаслалт, нойр, бэлгийн
харилцаа, сэтгэл санааны дарамт байгаа
эсэх)
4
Ярилцлага хийх
• Эмэгтэйчүүдийн эрүүл мэндийн тухай ярилцах
1. Надад умайн хүзүүний хавдрын ямар эрсдэл байна вэ?
2. Надад эсийн шинжилгээг хийлгэх хэрэг байна уу?, Үгүй
бол яагаад?
3. Би хаана очиж эсийн шинжилгээг хийлгэх вэ?
4. Хэрвээ би эсийн шинжилгээг өгөхгүй бол яах вэ?
5. Би эсийн шинжилгээг хэдэн удаа өгөх хэрэгтэй вэ?
6. Би умайн хүзүүгээ эмнэлгийн үзлэгээр хэдэн удаа
шалгуулах хэрэгтэй вэ?
7. Би өөрийнхөө эрсдлийг тодруулахын тулд бусад
сорилуудыг өгөх хэрэгтэй юу?)
5
Бодит үзлэг хийх
1. Толь тавьж умайн хүзүүг шалгах
2. Эсийн шинжилгээ авах
• Нэгдүгээр үе шат харж ажиглан үнэлгээ
өгөх
• Хоёрдугаар үе шат - лабораторийн
үнэлгээ өгөх
6
Үнэлгээг баталгаажуулах арга
• Өөрөө сайн дураараа эсийн шинжилгээнд
хамрагдах
• Зорилтот үзлэгээр эсийн шинжилгээнд
хамрагдах
7
Онош
• Эмэгтэйчүүдийн эрүүл мэндийн тухай
мэдлэг дутмаг
• Умайн хүзүүний эрт илрүүлэлтийн оролцоо
сул
8
Ангилал
I.
Хорт хавдар эсвэл хучуур эдийн доторх гэмтэл илрээгүй -сөрөг
(эсийн шинжилгээгээр неоплазийн нотолгоо байхгүй бол
шинжилгээний хариуны ерөнхий категорийн хэсэгт ба/эсвэл
дүгнэлтийн хэсэгт илэрсэн хавдрын бус шинжүүд ба бичил
биетүүдийг бичнэ
 Бичил биет
- Trichomonas vaginalis - үтрээний трихомонас
- Fungal organisms Candida spp. Мөөгөнцөр
- Нянгийн вагиноз тал руу хэлбийсэн флорын өөрчлөлт
- Actinomyces spp.-тэй бүтцээрээ адил төстэй нян
- Herpes simplex вирусээр үүсгэгдсэн эсийн өөрчлөлт
- Хавдрын бус бусад шинжүүд (Шинжилгээний хариунд оруулан
бичиж болно)
 Дараах хүчин зүйлстэй холбоотой үүссэн эсийн хариу урвалын
өөрчлөлт
- Урэвсэл (хэвийн байдлаар эдгэрсэн)
- Туяа
- Ерөндөг
- Гистерэктомийн дараах булчирхайлаг эсийн байдал
- Тэжээлгүйдэл
9
 Бусад
- Умайн дотор хананы эсүүд ( 40 насны эмэгтэйчүүдэд) (хавтгай
хучуур эдээс халиагүй гэмтэл байхгүй бол үүнийг зааж бичнэ”)
- Хучуур эсийн эмгэг
II. Хавтгай хучуур эс
 Хэвийн бус хавтгай хучуур эс
- Гаж хувирал (ХШБХХЭГХ)
 Бага зэрэглэлийн хучуур эдээс халиагүй хавтгай эсийн гэмтэл (БЗХГ)
- Хамрах хүрээ: ХПВ/бага зэргийн дисплази/CIN 1)
 Өндөр зэрэглэлийн хавтгай хучуур эдээс халиагүй гэмтэл (ӨЗХГ)
Хамрах хүрээ: дунд ба хүнд зэргийндисплази CIS; CIN 2 ба CIN 3)
 Нэвчилтийн сэжигтэй шинж тэмдэг илэрсэн (нэвчилтийн сэжигтэй
бол)
 Хавтгай эсийн өмөн
10
III. Булчирхайлаг эс
 Хэвийн бус
- Умайн хүзүүний дотор хананы эс
- Умайн дотор хананы эс
- Булчирхайлаг эс
 Хэвийн бус
- Умайн хүзүүний дотор сувгийн эс, неоплази өөрчлөлт
- Булчирхайлаг эс, неоплази өөрчлөлт
- Умайн хүзүүний дотор хананы БЭБӨ
 Булчирхайлаг өмөн
- Умайн хүзүүний дотор хананы
- Умайн дотор хананы
- Умайнаас гадна
11
Төлөвлөх
•
•
•
•
Урьдчилан сэргийлэх үзлэг хийх
Эсийн шинжилгээ авах
Шинжилгээний хариунд дүгнэлт өгөх
Эсийн шинжилгээ авах хэрэглэх зүйлс
бэлтгэх
• Дуран шинжилгээнд хэрэглэгдэх зүйлсийг
бэлтгэх
• Эдийн шинжилгээнд хэрэглэгдэх зүйлсийг
бэлтгэх
• Эмчилгээнд хэрэглэгдэх зүйлсийг бэлтгэх
12
Хэрэгжүүлэх
•





Үйлчлүүлэгчдэд хийж буй үйлдлээ тайлбарлах
Ажилбар хийх зөвшөөрөл авна
Үйлчлүүлэгчийг зөв байрлуулна
Үйлчлүүлэгчдэд толь тавина
Эсийн наац авах
Анхан шатны баримт бичиг хөтлөх
― Эмнэлэгт үйлчлүүлэгч илгээх хуудас (маягт АМ-13А)
― Эмчийн үзлэгийн бүртгэл (маягт АМ-1Б)
― Хийсэн ажилбараа бичиж тэмдэглэх
Үйлдэл
• Үзлэг хийхийн өмнө гараа угаасан байх
• Орчин: Ая тухтай, цэвэрхэн, тусгаарласан, хаалттай өрөөнд
үйлчлэх
13
Зөвлөгөө өгөх
• Умайн хүзүүний талаар:
– Умайн хүзүүний өмөн гэж юу болох
хэрхэн илрүүлдэг талаар
– Умайн хүзүүний өмөнгийн шалтгаан,
эрсдэл хүчин зүйлсийн талаар
– Умайн хүзүүний өмөнгөөс урьдчилан
сэргийлэх, урьдал эмгэгүүдийн
талаар
– Шинжилгээнд хэрэглэдэг сорил болон
эмчилгээний талаар тайлбар өгөх
14
Наац авах
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Хусуурын урт үзүүрийг шургуулж оруулаад бүтэн
эргүүлнэ (360)
Шинжилгээний шилэн дээр нэгээс хоёр удаа хусуурыг
хоёр талаар нь хөнгөн гулсуулан түрхэнэ. Шилний нийт
талбайд нимгэн түрхэнэ.
Шинжилгээ авсан хэсгээс өөр газар эмгэг байвал дахин
тэр хэсгээс тусдаа арчдас авч өөр шилэн дээр түрхэнэ
Шинжилгээнүүдээ тэр дор нь бэхжүүлнэ. Шүршдэг
бэхжүүлэгчийг зөв өнцгөөр, 20 см-ийн зайд барьж
шүрших юм уу, эсвэл шинжилгээг 95% -н этанолын
уусмалд 5 минут дүрнэ
Толийг болгоомжтой авна
Хэрэглэгдсэн бүх багажийг халдваргүйжүүлэх уусмалд
хийнэ
15
Наацыг авсаны дараа
1.
2.
3.
4.
5.
Шинжилгээний шилний цантай хэсэгт эмэгтэйн нэр,
картын дугаар, огноог бичнэ
Өвчтөний картанд үзлэгээр ажиглагдсан бүхнийг бичиж
зурж тэмдэглэнэ:шилжилтийн бүс харагдаж байсан эсэх,
үрэвсэл, шархлаа, бусад эмгэгүүд, хэвийн бус шүүрэл.
өөр шинжилгээ авсан эсэхээ мөн тэмдэглэнэ. Ж: өөр
хэсгээс Папын наац авсан эсэх
Эмэгтэйд асуулт байгаа эсэхийг лавлана
Хэзээ хаанаас шинжилгээний хариугаа авахыг эмэгтэйд
хэлж эргэж хариугаа авахын чухлыг тайлбарлана
Зорилтот насны бүлгийн найз, хамаатан, гэр бүлийнхнээ
авчирч шинжлүүлэхийг санал болго
16
Хяналт
1. Эмэгтэйг эргэж ирэхэд шинжилгээнний
хариуг өгч, ямар гарсаныг болон цаашид
юу хийхийг зөвлөнө
2. Хэрэв шинжилгээ сөрөг гарсан бол
(хэвийн), 3 жилийн дараа давтан
шинжилгээ өгөхийг зөвлөнө
3. Эерэг гарсан тохиолдолд тохирох
шатлалаын дагуу илгээх
4. Хэрэв эмгэг гарсан шинжилгээний эзэн
ирэхгүй бол холбоо барихыг хичээнэ
17
ЭМАШТҮТ /сум, өрхийн эмнэлэг/-с Аймаг,
дүүргийн эмнэлэгт мэдээ өгөх хүснэгт
Насны бүлэг
Илрүүлгэнд
хамрагдсан
тоо (А)
Эерэг гарсан
(В)
Эерэг хариуны
хувь (В/А)%
30...
.....60
Нийт
Илрүүлгэнд
хамрагдсан 33-60
наснаас гадуур
буюу зорилтот
бүлгийн бус
хүмүүс
18
ЭМАШТҮТ /өрхийн ба сумын эмнэлэг/ дээрх
мониторингийн үзүүлэлтүүд
Сар . ... . .
1.
2.
3.
4.
ЭМАШТҮТ . . . . . . . . . . . . . . . . .
Мэдээлэл өгсөн эмгтэйн тоо(A)
Пап шинжилгээнд хамрагдсан (B)
Шинжилгээний хариу эерэг гарсан эмэгтэйн тоо (C)
Шинжилгээний эерэг хариуны хувь (C/B) %
19
Эргэж дуудах тогтолцооны ажлын
схем
Эргэж дудах тогтолцооны
дуудлагын хуудас.сувилагч
нар энэ хуудсыг зорилтот
бүлгийн хүмүүс уруу захиа,
мейл, мессеж хэлбэрээр
илгээнэ
Лабораторит
шинжилгээг
шинжилнэ
Эмэгтэй уг хуудас-урилгыг
авч аль чэмнэлэгт очиж
Папын шинжилгээ өгч
болно
Эмч шинжилгээг
хүргэгчээр илгээх ба
өвчтөний
мэдээллийглаборатори
уруу цахилгаан
шуудангаар явуулна
Лабораториос шинжилгээний
хариуг цахилгаан шуудангаар
эмнэлэг уруу болон
тогтолцооны нэгдсэн
мэдээллийн сан уруу илгээнэ
Сувилагч өвчтөний
мэдээллийг анхан
шатны
үйлчилгээний
системд бүртгэнэ
Эмч Папын
шинжилгээ авна
Эмч нар лабораториос
ирсэн хариуг үзэж
тогтолцоог шинэчилж
байна
20
Дуран ба эд эсийн
шинжилгээнд хэрэглэгдэх багаж
хэрэгслүүд
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
Бөөрөн таваг
0.9% NaCl, 5% цууны хүчил, Люголийн
уусмал,
Монселийн түрхлэг
Формалинтай сав
Хэсгийн мэдээ алдуулахад хэрэглэх
тариур
Наацыг бэхлэх спиртийн уусмал
Хөвөн савх
Эсийн шинжилгээ авах сойз
Том хөвөнтэй савх
Үтрээний толь
Корнцанг
Үтрээний хажуугийн хана тэлэгч
Ум. хүзүүний сувгийн толь
Ум. Хүз. Сувгийн кюретка
Пинцевт
Хатгалтын биопси авах хавчаар
21
Үтрээний хажуугийн ханыг тэлж
харах талбайг чөлөөлөх


Үтрээний хажуугийн
хана харах талбайг
зориулалтын толь
эсвэл урт пинцевтийн
тусламжтайгаартаглаа
д байвал үтрээний
толинд кондом углаад
оройг 1 см орчим
зүсэж нээж хэрэглэх
юм
Ум.хүз.сувгийг харж
болно
22
Умайн хүзүүний сувгаас эдийн
шинжилгээ авах

Умайн хүзүүний
сувгаас эдийн
шинжилгээг
умайн хүзүүний
сувгийн
кюретканы
тусламжтайгаар
авна
23
Умайн хүзүүнээс биопси авах


Умайн хүзүүнээс
эдийн шинжилгээ
авахдаа Tischler Morgan, Townsend,
Kevrokian зэрэг
нэртэй умайн
хүзүүнээс биопси
авах хурц
хавчуурууд байдаг
Биопси авах үедээ
нэг шүдтэй суман
хавчуур ашиглана
24
Эдийн шинжилгээ
авч байгаа нь
25
Умайн хүзүүний хучуур эдээс
халиагүй эмгэгийн эмчилгээ
• Цахилгаан гогцоо
• Хөлдөөх эмчилгээ
• Конус хэлбэрээр зүсэх
эмчилгээ
• Умайн хүзүүний тайралт
26
Мэс ажибаруудын хүндрэл
Мэс ажилбар
Богино хугацааны дараах
Урт хугацааны дараах
Хөлдөөх
эмчилгээ
Хавсралт 13
6 долоо хоног хүртэл усархаг
шүүрэл үтрээнээс шүүрэх
CIN 3 юм уу том хэмжээний
эмгэгиийн үед эмчилгээ үр дүнгүй
болох тохиолдол арай өндөр
хувьтай байдаг
Шилжилтийн бүс
харагдахгүй болох
Цахилгаан
гогцоо
Хавсралт 12
Цус алдалт
Халдвар
PROM
Умайн хүзүүний
нарийсал
Шаантган
ажилбар
Хавсралт 14
Цус алдалт 9%
Халдвар
PROM
Умайн хүзүүний
нарийсал
Шилжилтийн бүс
харагдахгүй болох
27
Эмчилгээний аргуудын дутагдалтай ба
ашигтай талууд
Эмчилгээний
аргууд
Ашигтай тал
Дутагдалтай тал
Хөлдөөх
эмчилгээ
• Хурдан
• Хямд
• 6 долоо хоног усархаг шүүрэл
үтрээнээс гарах
Цахилгаан
гогцоо
• Хурдан
• Шинжилгээнд эд авах
боломжтой
• Эмчилгээний дараа ихэвчлэн
хавтгай ба багана эсийн
заагийг харах боломжтой
• Хэсэг газрын мэдээ
алдуулалт шаардагддаг
• Цус алдах магадлалтай
• Багаж шаардагдана
• Хөлдөөр эмчилгээнээс илүү
үнэтэй
Шаантаг
• Шинжилгээнд эд авах
боломжтой
• Хагалгааны өрөөнд нугасны
юм уу ерөнхий мэдээ
алдуулалттай хийдэг
• Цус алдах илүү өндөр
эрсдэлтэй
• Өртөг өндөртэй
28
Дүгнэлт
• Умайн хүзүүний өмөнгөөс өөрийгөө болон бусдыг
хамгаалах талаар мэдлэг, дадал, чадвар
эзэмшсэн байдалд үнэлгээ өгөх
• Эерэг үнэлгээтэй эмэгтэйчүүдэд эмнэлгийн
тусламжыг шатлалын дагуу зөв авч чадсан эсэхэд
үнэлгээ өгөх
• Хорт хавдрын улмаас эмчилгээ хийлгэсэн
эмэгтэйчүүд өөрийн хэвийн дадал заншлуудаа
хадгалж чадаж байгаа эсэхэд үнэлгээ өгөх
• Эцсийн шатны хорт хавдартай эмэгтэйчүүд сэтгэл
зүйн дэмжлэг болон хөнгөвчлөх тусламж
үйлчилгээ авч чадаж байгаа байдалд үнэлгээ өгөх
29
30
Эсийн наац: Эсийн
наацыг умайн хузуунээс
хусаж аваад будаж бичил
харуураар харж дугнэлт
огно
Эмэгтэйг зохих байрлалд
оруулсаны дараа умайн
хузууг толиор харж
шинжилнэ
31
Умайн хузуунээс
эдийн шинжилгээ
авч байгаа нь
Эмэгтэйг зохих байрлалд
оруулсаны дараа умайн
хузууг толиор харж
шинжилнэ
32
Умайн
хүзүүний
өмөн
33
Анхаарал хандуулсан баярлалаа
34