Transcript Normal anatomy.ppt

МОНГОЛЫН МЯНГАНЫ СОРИЛТЫН САН
ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ТӨСӨЛ
Умайн хүзүүний скрининг
умайн хүзүү, үтрээ, гадна бэлэг
эрхтэний хэвийн анатоми, физиолог
1
Сэдэв 1.
Эмэгтэй өвчтөнг үзэх
2
Эмэгтэй өвчтөнг үзэх
Доорх зүйлс:
– ГБЭ харах
– Үтрээ, умайн хүзүүг толиор харах
– Умайн хүзүү, умай, өндгөвчийг
тэмтрэх
– Зарим үед шулуун гэдэсний үзлэг
3
Эмэгтэй өвчтөнг үзэх
4
Эмэгтэй шээс бэлгийн систем
Умай
Давсаг
Урд
хүнхрээ
Умдаг яс
Шээсний
сүв
Source: Reprinted from Sellors and Sankaranarayanan,1 with permission.
Умайн
хүзүү
Арын
хүнхрээ
Ууц
Шулуун
гэдэс
Үтрээ
5
Умай, умайн хүзүү, үтрээний
анатоми
Үрийн
хоолой
ёроол
Умайн
их бие
өндгөвч
Гадна
амсар
эктоцервикс
Дотор
амсар
Умайн хүзүүний
суваг
хүнхрээ
үтрээ
6
Сэдэв 2
Бэлгийн уруул
7
Гадна бэлэг эрхтэн
8
Бэлгийн уруул
Гадна талаас харагдах хэсгийг хамруулна.
Үүнд :
– Умдаг-өөхлөг хэсэг үсээр хучигдсан,умдаг
ясан дээр
– Бэлгийн их уруул—t2 том унжсан хэсэг,
гадна дээд хэсгээрээ үсээр хучигдана
– Бэлгийн бага уруул—t2 нимгэн хэсэг урд
дээд хэсгээрээ хэлүүнд нийлнэ
– хэлүү—жижиг сэрлийн эрхтэн
9
Бэлгийн уруул
10
Бэлгийн уруул
– Бэлгийн уруулын нээгдэх хэсгийг үүдэвч
гэх бөгөөд шээсний сүв, бартолин
булчирхайн сүв, Skene’s булчирхайг
агуулна
– Skene’s булчирхай шээсний сүвтэй ойр
байна
– Бартолин булчирхайн цорго бэлгийн
уруулын
дотор,
хошного
талруу
байрлана
11
Бэлгийн уруул дотор хэсэг
Умай
Давсаг
Урд
хүнхрээ
Умдаг яс
Шээсний
сүв
Source: Reprinted from Sellors and Sankaranarayanan,1 with permission.
Умайн
хүзүү
Арын
хүнхрээ
Ууц
Шулуун
гэдэс
Үтрээ
12
Сэдэв 3
Үтрээ
13
Үтрээ
– Үтрээ нь булчинлаг хоолой мэт эрхтэн
бөгөөд гадагш үтрээтэй, арагш дээш умайн
хүзүү умайтай залгана.
– Умайн хүзүүтэй нийлэх хэсэгт өргөн бөгөөд
гарах хэсэгтээ нарийн байна.
– Урд хэсгээрээ давсагтай, хойд хэсгээрээ
шулуун гэдэстэй ойр байрлана.
– Ягаан өнгөтэй, олон нугалаа атираатай
эрхтэн юм.
14
Үтрээ
Үтрээний умайн хүзүүг
хэсгийг хүнхрээ гэж нэрлэнэ
тойрсон
– Хажуугийн
хүнхрээ-умайн
хүзүү
үтрээний хооронд
– Урд хүнхрээ-умайн хүзүү үтрээний урд
хана
– Арын хүнхрээ-умайн хүзүү үтрээний
ар хана
15
Сэдэв 4
Умайн хүзүү
16
Умайн хүзүүний хэлбэр,
хэмжээ, бүтэц
– Умайн хүзүү умайд нээгдэнэ
– Цилиндр хэлбэртэй 3–4 cm урт, 2.5–3.5
см диаметртэй
– Умайн хүзүүний гадна амсар үтрээнд
нээгдэнэ
– Дотор амсар нь умайн хүзүү, умай
хоёрын уулзварт байх ба үтрээнээс дээр
байрлана
17
Умайн хүзүү, үтрээ, гадна бэлэг
эрхтэний анатоми
Үрийн
хоолой
ёроол
Умайн
их бие
өндгөвч
Гадна
амсар
эктоцервикс
Дотор
амсар
Умайн хүзүүний
суваг
хүнхрээ
үтрээ
18
Умайн хүзүүний хэсгүүд
– Эктоцервикс гадна амсраас гадагш
хэсэг ба толинд харагдах хэсэг юм
– Эндоцервикс гадна амсраас дээш
орших хэсэг толины үзлэгт харагдахгүй
– Умайн
хүзүүний
суваг
умайн
хөндийтэй харьцах дотор амсарт
хүртэлх хэсэг
19
Умайн хүзүү үтрээний
анатоми
Дотор
амсар
Гадна
амсар
Умайн
хүзүүний
гуурс
Эктоцервикс
Форникс
Үтрээ
20
Умайн хүзүүний гадна амсар
Умайн хүзүү, умайн хүзүүний гадна
амсар хэмжээ нь эмэгтэйн нас,төрсөн
байдал,жирэмсэн эсэх, болон дааврын
байдлаас хамаарна
– Төрөөгүй өсвөр насныханд цэг мэт
жижиг харагдана
– Төрсөн эмэгтэйд зууван хэлбэртэй
том байна
21
Умайн хүзүүний гадна амсар
төрөөгүй эмэгтэйд
22
Умайн хүзүүний дотор амсар
төрсөн эмэгтэйд
23
Үтрээ
Умайн хана
Умайн хүзүү
Source: Courtesy of L. Sankaranarayanan.
24
Умайн хүзүүний бүтэц
Нягт фибро булчинлаг эрхтэн бөгөөд 2 төрлийн хучуур
эдээр хучигдана
– Олон давхраат хавтгай хучуур эд голдуу
эктоцервикс хэсгийг)
– Булчирхайлаг хучуур эд умайн хүзүүний
сувгийг хучих ба эктоцервикст харагдаж
болно
энэ 2 төрлийн хучуур эд нь ХХЭ ба БХ нийлэх хэсэгт
squamocolumnar junction (SCJ). заагийг үүсгэнэ
25
ХХЭ, БХЭ, энэ хоёрын уулзвар хэсгийг ол
26
Олон давхраат хавтгай хучуур эд
ХХЭ нь умайн хүзүүний гадна хэсэг
байрлах ба
Нүдээр харахад ягаан харагдана.
Насанд хүрсэн эмэгтэйд 2 янз байна:
– Хэвийн ХХЭ, Жинхэнэ ХХЭ ураг байх үед
бүрэлдэн тогтоно
– Метаплазын ХХЭ, шинээр үүсэн бий
болно
27
Олон давхраат хавтгай хучуур эд
• Эктоцервикст байх ХХЭ давхраа нь
нь 12 эсийн гүнтэй
• Суурийн мембран нь ХХЭ-г доорх
бүтцээс нь тусгаарлана
• Нэг эгнээ бөөрөнхий суурийн эсүүд
нь том хар бөөмтэй,цитоплазм
багатай
суурийн
мембрантай
зэргэлдээ байна
28
Олон давхраат ХХЭ схем
Source: Courtesy of R. Sankaranarayanan.
29
Олон давхраат ХХЭ
Суурийн эсүүд
төлжин хуваагдаж
дараагийн үеийг үүсгэнэ
Суурийн давхрагаас дээд давхарга
хүртэл эсүүдийн хэмжээ томорсон ч,
бөөм нь жижигрэнэ
30
Олон давхраат ХХЭ схем
Source: Courtesy of R. Sankaranarayanan.
31
Олон давхраат ХХЭ сорилго
Source: Courtesy of R. Sankaranarayanan.
32
Цэвэршсэн эмэгтэйн умайн
хүзүү
ХХЭ төлжилт ялгарал нь
байдлаас шалтгаална
Цэвэршсэн эмэгтэйд олон
байхгүй
бөгөөд,
ххэ
хатингаршина,
цайвар
харагдах ба амар гэмтдэг
дааврын
давхраа
нимгэрч,
цонхигор
33
Цэвэршсэн умайн хүзүү
34
Булчирхайлаг хучуур эд
Булчирхайлаг хучуур эд бортгон хучуур
эд ч гэж нэрлэгдэх ба эндоцервикст,
болон умайн хүзүүний сувагт байрлана
Тод хараар будагдах бөөмтэй, өндөр,
нэг эгнээ байрласан эсүүд
35
Булчирхайлаг хучуур эд
Source: Illustration courtesy of L. Sankaranarayanan.
36
Булчирхайлаг хучуур эд
Булчирхайлаг хучуур эд нь маш
нимгэн
Тод улаан хөвсгөр харагдана
Булчирхайлаг хучуур эд нь салс
ялгаруулна
37
Булчирхайлаг хучуур эд
Улаан Булчирхайлаг хучуур эд нь
ягаан ХХЭ нийлж SCJ үүсгэнэ
Эмэгтэйн нас дааврын байдлаас
хамаарч эктоцервиксын ихэнх хэсэг
Булчирхайлаг хучуур эд хучигдаж
болох ба үүнийг эктопи (ectopy) болон
эктропион (ectropion) гэх ба умайн
хүзүүг улаан харагдуулна
38
ХХЭ, БХЭ, эдгээрийн заагийг ол
39
Гадагш эргэсэн
Ectopy болон Ectropion
40
Гадагш эргэсэн
Ectopy болон Ectropion
Эктопи (эктропион) хэвийн бүтэц бөгөөд
дээр үед шархлаа (erosion) буруу
танилцуулагдсан байдаг
Булчирхайлаг хучуур эдийн хүчиллэг
үтрээнд байрласан хэсэг нь
шинэ
метаплазын ХХЭ солигдоно
41
Гадагш эргэсэн
Ectopy болон Ectropion
Эктропион нь залуу эмэгтэйчүүд,
охидод, жирэмсэн эмэгтэйд сувгийн
Булчирхайлаг хучуур эд урваж
гардаг
Энэ нь дааврын нөлөөнөөс болдог
42
Шилжилтийн бүсийн схем
Transformation Zone (TZ)
Умайн хүзүүний захын амсар
TZ
SCJ
{
Эктопийн хэсэг
43
ХХЭ,БХЭ уулзвар
Умайн хүзүүний хучуур эдийн уулзвар
(УХХЭУ) нь ХХЭ ба БХЭ уулзвар хэсэг
юм
Энэ нь 2 эпителийн өндрийн ялгаа ба
өнгөний өөрчлөлтөөс шалтгаалж тод
харагддаг
44
Умайн хүзүүний хучуур
эдийн жинхэнэ уулзвар
хэсэг (SCJ)
Жинхэнэ уулзвар нь ураг байх үед
үүсч хүүхэд үед өсвөр үе, нөхөн
үржихүйн эрт үед харагдана
Энэ нь гадна амсраас гадагш
алслагдсан байна
45
Шилжилтийн бүс
Шилжилтийн бүс нь жинхэнэ уулзвар
хэсэг, шинэ уулзвар хэсгийн хооронд
байна
46
Шилжилтийн бүс
Умайн хүзүүний
захын амсар
TZ
SCJ
{
Эктопийн
хэсэг
47
Хавтгай хучуур эдийн
метаплази ХХЭ
Метаплази гэдэг нь нэг төрлийн эс
нөгөөгөөр солигдохыг хэлдэг.
ХХЭ метаплази умайн хүзүүнд гарах
хэвийн үзэгдэл бөгөөд гадна амсар
ойр байх Булчирхайлаг хучуур эд нь
ХХЭ аажимдаа солигдоно.
4
Хавтгай хучуур эдийн
метаплази
Энэ нь Булчирхайлаг хучуур эд
үтрээний хүчиллэг орчинд байсннар
үүсдэг.
49
ХХЭ, БХЭ уулвар хэсэг ба ХХЭ
метаплазийн хөгжил
Хавтгай
хучуур эс
SC
J
Хүзүү
хучуур эс
Source: Reprinted from Sellors and Sankaranarayanan,1 with permission.
50
Шилжилтийн бүс
Шилжилтийн бүс нь жинхэнэ хучуур
эдийн уулзвар ба шинэ хучуур эдийн
уулзвар
хооронд
үүсэх
ба
шилжилтийн бүс гэнэ.
Шилжилтийн бүс нь метаплазын ХХЭ
хучигдах ба Булчирхайлаг хучуур эдийг
сольсон ХХЭ байна.
51
Шилжилтйин бүс диаграмм
Умайн хүзүүний
захын амсар
TZ
SCJ
{
Эктопийн
хэсэг
52
Хучуур эдийн уулзварын өөрчлөлт
-шинэ хучуур эдийн уулзвар
Шинэ хучуур эдийн уулзвар гэдэг нь
метаплазын буюу ургаж буй ХХЭ,
Булчирхайлаг хучуур эдтэй уулзах хэсэг
юм.
Шилжилтийн бүс нь эмэгтэйн
амьдралын хугацаанд гадна амсар руу
чиглэн нүүсээр байдаг.
53
Байршил УХХЭУ \SCJ\ ба ШБ
\TZ\
Sq. Epi
New
SCJ
Col. Epi
TZ
Original
SCJ
Хүүхэд насанд
Original
SCJ
Өсвөр насанд
TZ
Original
SCJ
New
SCJ
Өсвөр нас
өнгөрсөн эмэгтэй
Original
SCJ
Менопаузын
дараах эмэгтэй
Sq. Epi—Squamous epithelium
Col. Epi—Columnar epithelium
Source: Courtesy of L. Sankaranarayan.
54
Шилжилтийн бүс
Умайн хүзүүний
захын амсар
TZ
SCJ
{
Эктопийн
хэсэг
55
Булчирхайлаг хучуур эдийн
Crypt
Хонхрын
амсар
Хонхор
Source: Courtesy of L. Sankaranarayan.
56
Эстроген нөлөө
Эмэгтэйн эстроген даавраас
шалтгаалж ШБ өөрчлөгдөн умайн
хүзүүний анатом нь өөр өөр
харагдана.
57
Эстроген нөлөө
Эстроген ихсэх
– Умайн хүзүү хөөнгө болж томорно
– Умайн хүзүүний дотор эпител гадагш
түрж урвалтыг үүсгэж эктоцервикст
ирнэ. УХХЭУ \SCJ\ нь харагдах нь
хялбар байна
Эмэгтэйн нас ахих тусам УХХЭУ \SCJ\ дээш
суваг руу орж харахад хэцүү болно
58
Байршил SCJ
and TZ
Sq. Epi
New
SCJ
Col. Epi
TZ
Original
SCJ
Хүүхэд нас
Original
SCJ
Өсвөр нас
TZ
Original
SCJ
New
SCJ
Өсвөр насны
дараа
Original
SCJ
Менопаузын дараа
Sq. Epi—Squamous epithelium
Col. Epi—Columnar epithelium
Source: Courtesy of L. Sankaranarayan.
59
Шилжилтийн бүс
Шинэ SCJ ойролцоох шилжилтийн
бүс нь хамгийн анхаарууштай хэсэг
бөгөөд, эндээс хавдар болон урьдал
өвчин үүсэх магадлалтай.
60
ХХЭ,БХЭ, ШБ
Умайн хүзүүг хараад аль хэсэгт илүү анхаарах
хэрэгтэй бэ?
61
Наботын хүүдий
Nabothian cysts or follicles ШБ
байрлах ба Булчирхайлаг хучуур
эдийн crypt нь ХХЭ хучигдан салс нь
хуримтлагдан
наботын
хүүдий
үүсдэг.
Энд салс хуритлагдан томорч болно.
Сүүн цайвар өнгөтэй харагдана.
62
Наботын хүүдий ба ХХЭ
метаплазийн үүсэлт
Хавтгай Нээлттэй
эсийн суваг
хувирал
Наботын хүүдий
Хүзүүний хучуур эс
Булчирхайн
суваг
63
Давтах хэсэг
64
Олон давхраат ХХЭ, БХЭ, SCJ, сүүлд үүссэн ХХЭ
метаплазиг ол.
65
66
Эмэгтэй шээс бэлгийн
системын сорилго 1
1
6
2
7
3
8
4
9
5
10
67
Эмэгтэй шээс бэлгийн
системын сорилго2
1
2
4
3
5
8
9
6
7
10
68
Умайн хүзүүний анатоми сорилго
2
1
3
{
4
69
Умайн хүзүүний анатоми
2
3
4
1
5
70
Хэвийн умайн хүзүү түүний
хэлбэрүүд
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81