Transcript Laboratory.ppt

МОНГОЛЫН МЯНГАНЫ СОРИЛТЫН САН
ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ТӨСӨЛ
Лабораторийн бүтэц, үйл
ажиллагаа
1
Зорилго:
• Энэхүү
стандарт
нь
хорт
хавдрын
оношлогоо, эмчилгээнд чухал шаардлагатай
эсийн шинжилгээг зөв бэлдэхэд чухал ач
холбогдол бүхий эсийн шинжилгээг будах
орчин
үеийн
боловсруулснаар
арга
оношийн
дээшлүүлэхэд оршино.
техникийг
чанарыг
Хэрэглэх ба хамрах хүрээ:
• Энэхүү
стандартыг Монгол
улсын
Эрүүл
мэндийн тухай хуулийн хүрээнд мэс засал,
хавдрын тусламж үйлчилгээ үзүүлж байгаа
өмчийн бүх төрөл, хэлбэрийн эрүүл мэндийн
байгууллагад
ажиллаж
мэргэжилтнүүд
үйл
мөрдөнө.
буй
эмнэлгийн
ажиллагаандаа
дагаж
Норматив ишлэл:
• Энэ стандартад иш татаж хэрэглэсэн баримт бичигт
өөрчлөлт орсон тохиолдолд хамгийн сүүлчийн албан
ёсны хэвлэлээс иш татаж хэрэглэнэ.
• MNS 4621: 2008 Эрүүл мэндийг хамгаалах технологи
Эмчилгээ оношлогооны түгээмэл
үйлдлүүд
• MNS 5095:2001 Эрүүл мэндийг хамгаалах технологи
Аймгийн нэгдсэн эмнэлгийн бүтэц,
үйл ажиллагаа
• MNS 5203:2002 Төрөлжсөн нарийн мэргэжлийн
эмнэлгийн бүтэц, үйл
ажиллагаа
• MNS 5081:2005 Эрүүл мэндийг хамгаалах технологи
Сумын эмнэлгийн бүтэц, үйл
ажиллагаа
• Эрдэмтэн
эмч
анх
Papanicolаu
оны
үед
George
үтрээ,
хүзүүний
эс
шинжилгээгээр
1950
умайн
зүйн
хавдар
байгаа эсэхийг илрүүлэх
зорилгоор
хуваасан
гаргажээ.
5
зэрэглэлд
ангиллыг
Тодорхойлолт:
• Нэгээрээ буюу бүлэг, бөөгнөрлөөр байрласан
эсүүдийн бүтцийг шинж байдлаар нь эмгэг
өвчин нэн ялангуяа хорт хавдрыг таньж
оношлүх аргыг клиникийн эс зүйн шинжилгээ
гэдэг.
Эс зүйн шинжилгээний давуу тал:
• Хавдрыг хамгийн эрт буюу клиник шинж тэмдэг
илрэхээс ºìíº илрүүлэх боломжтой
• Хүртээмжтэй, хямд, өвчтөнд өвдөлтгүй
• Материал авахад аюулгүй
• Давтан шинжилгээ хийх боломжтой
• Эд сорьцын шинжилгээ хийх боломжгүй үед
• Яаралтай мэс заслын үед 5-10 минд дүгнэлт
өгөх
• Ердийн онош зүйн үед 40-60 минд хариу гарах
• Лабораторийн тоног төхөөрөмж шаардагдахгүй
• Явуулын лаборатори зохион байгуулж ашиглах
боломжтой
Эс зүйн
шинжилгээ
Гуужилтын
Хатгалтын
Папын арга
Лейшманы
арга
Папын
өгсүүлэн
будах арга
Папын
ухруулан
будах арга
Наацыг 960
спиртэнд 15’
бэхжүүлнэ
Наацыг 960
спиртэнд 15’
бэхжүүлнэ
Цитологийн лабораторит
хэрэглэгдэх урвалжууд:
•
•
•
•
•
•
•
Papanicolaon stain EA
Pap stain OG
•
Haemotoxylin Harris •
Light Green
•
Balsam
•
Êñèëîë
•
Alcohol 95 gradus
• Ôèêñîòîð /alcohol 95
gradus/
Ìåòèëëèéí ñïèðò
Ëåéøìàíû õóóðàé
áîäèñ
Àçóð /õóóðàé/
Ýîçèí /õóóðàé/
Ãèìç Ðîìîíîâñêèé
Цитологийн лаборaторит
хэрэглэгдэх шил сав, багаж
хэрэгсэл:
•
•
•
•
•
Тавиур шил (цайртай)
Бүрхүүл шил
Будгийн цувааны шил (тагтай бор шил)
Ñàãñ
Øòàòèâ
• HM760X
Automated H&E
Stainer
• Tst44-acs
720-combo
automat stainer
• Ïèïåòêà 10 ìë
• Ïèïåòêà 3-5 ìë
• Êþâåò
• Çàæåì
• Áàëûí õàðàíäàà /хатуу/
• Ìàðêåð
• Микро бэлдмэлийн
тавиур
• Журнал
• Будгийн том амтай шил
/шилэн тагтай/
• Бээлий
• Хуруу шил
•
•
•
•
Лабораторийн цаг
Стакан 1 литр
Фильтер
Шилэн савх /бальзам/
Тавиур шил:
• 76 х 26 х 1-2 мм хэмжээтэй
• Шулуун өнцөгт хавтгай шил
• Нэг үзүүртээ цайртай
Бүрхүүл шил:
• 0.15 - 0.2 мм зузаантай
• Янз бүрийн хэмжээтэй ялтсан шил
HARRIS HAEMATOXYLIN:
№
Латин нэршил
Нэршил
Тухайн
бодисын
хэмжээ
1
Haematoxylin
Гемотоксилин
5.0 гр
2
Ethanol
Этиноль
50 мл
3
Aluminum
Ammonium
Sulphate
Al(NH4SO4)3
Хөнгөн
цагааны
аммони
сульфат
100 гр
4
Distilled water
Нэрмэл ус
1000 мл
5
Sodium iogate
Иодын давс
1 гр
Harris Hematoxylin найруулах
заавар:
• 50 мл этилийн спирт дээр 5 гр гемотоксилий
нунтгаа хийж уусгана.
• 1000 мл нэрмэл усан дээр хөнгөн цагааны
аммони сульфатаа хийж уусгана. Уусгаж
байхдаа уусмалаа халаана.
• Дээрх 2 уусмалаа холино.
• Хольсон уусмал дээрээ иодын давсаа
хийгээд сайтар хутгаж, фильтер цаасаар
шүүж, 24 цаг болгосны дараа хэрэглэнэ.
• Он, сар, өдөр, уусмалын нэрийг тодорхой
бичнэ.
Harris Hematoxylin:
• Бөөмийн доторх ДНХ
• Бөөмийн доторх РНХ
• Бөөмийн нуклеопротейд
• Митохондрын РНХ-г буддаг
• Эдгээр нь бараан хөх өнгөөр будагддаг
Оранж G:
№
Латин
нэршил
Нэршил
Фосфотунг
Phosphotung
1
истины
stic acid
хүчил
Тухайн
бодисын
хэмжээ
0.5 гр
2
Orange G
Оранж G
5 гр
3
Alcohol
950 спирт
1000 мл
Оранж G найруулах заавар:
• 50 гр 950 спиртэнд 5 гр Оранж G-г
зөөлөн хутгаж уусгана.
• 0.5 гр Фосфотунгистины хүчил уусмалаа
дээр нь хийнэ.
• Он, сар, өдөр, уусмалын нэрийг
тодорхой бичнэ.
• Хэрэглэхийн өмнө шүүж хэрэглэнэ.
Оранж G:
• Эсийн сийвэн будна
• Улбар шар өнгөөр будна
• Хэт эвэршлийг илрүүлдэг
EA:
№ Латин нэршил
Нэршил
2
Absolute
alcohol
Methanol
Туйлын
спирт
Метанол
3
Distilled water
Нэрмэл ус
1
Acetic acid
Цууны хүчил
Phosphotungsti Фосфотунгис
5
c acid
тины хүчил
Цайвар
6
Light green
ногоон
4
Тухайн
бодисын
хэмжээ
750 мл
200 мл
50 мл
12 мл
4 мл
10 мл
EA найруулах заавар:
• Дээрх уусмалуудыг зөөлөн хутгаад бараан
өнгийн тагтай шилэн саванд хийж хөргөгчинд
хадгална.
• Он, сар, өдөр, уусмалын нэрийг тодорхой
бичнэ.
• Хэрэглэхийн өмнө шүүж хэрэглэнэ.
ЕА:
• Эсийн сийвэнг будна
• Хөх ÿãààí өнгөөр будна
• Олон давхар хавтгай хучуур эдийн
суурийн эсүүд болон завсрын эсүүдийг
будаж илрүүлдэг
Scott-ийн ус I:
№ Латин нэршил
Нэршил
Magnesium
Магнийн
1
sulphate MgSO4
сульфат
Sodium
hydrogen
Натрийн
2
carbonate
гидрокарбонат
NaHCO3
3
Distilled water
Нэрмэл ус
Тухайн
бодисын
хэмжээ
20 гр
2 гр
1000 мл
• Энэ 2 нунтгийг холиод, дээр нь 1000 мл нэрмэл ус
хйиж хутгана.
• Он, сар, өдөр, уусмалын нэрийг тодорхой бичнэ.
Scott-ийн ус II:
№ Латин нэршил
Нэршил
Тухайн
бодисын
хэмжээ
Magnesium
1
sulphate MgSO4
Sodium
2
carbonate
Na2CO3
Магнийн
сульфат
20 гр
Натрийн
карбонат
3.5 гр
Нэрмэл ус
1000 мл
3
Distilled water
• Энэ 2 нунтгийг холиод, дээр нь 1000 мл нэрмэл
ус хйиж хутгана.
• Он, сар, өдөр, уусмалын нэрийг тодорхой
бичинэ.
Папын будгийн цуваа:
• 950 спирт - 2 мин
•
• Нэрмэл ус - 2 мин
•
• Харðисоны гемàтоксилин •
3 мин
•
• Крантны урсгал ус - 10 •
мин
•
• Scott ус - 1 мин
•
• Нэрмэл усаар зайлна
•
• 700 спирт - 2 мин
•
• 950 спирт - 2 мин
•
• Оранж G - 2 мин
•
950 спирт - 2 мин
950 спирт - 2 мин
EA - 2 мин
950 спирт - 2 мин
950 спирт - 2 мин
Туйлын спирт - 2 мин
Туйлын спирт - 2 мин
Ксилол- 2 мин
Ксилол- 2 мин
Бальзам
Бүрхүүл шил
Папын будгийн цуваа:
960
спирт
Нэрмэл
ус
Гемàто
ксилин
Крантны
урсгал ус
Скот
уусмал
Нэрмэл
ус
700
спирт
950
спирт
2 мин
2 мин
3 мин
10 мин
2 мин
2 мин
2 мин
2 мин
950
спирт
950
спирт
Абсолю
т спирт
Абсолю
т спирт
2 мин
2 мин
2 мин
2 мин
Оранж
G
950
спирт
950
спирт
960
спирт
2 мин
2 мин
2 мин
2 мин
Ксилол
Ксилол
Бальзам
2 мин
2 мин
Покров
EA
2
мин
Будалтын үр дүн:
• Бөөм
Хөх, улаан хүрэн
• Бөөмөнцөр
Гүн улаан
• Эритроцит
Улаан шар
• Бактер
Хөх саарал
• Мөөг
Улаан ягаан
• Трихомонад
Хөх саарал
• HPV
2 өнгөөр (амфофил)
• Үрэвслийн эс
Хөхөвтөр
Анхаарах зүйлс:
Наац дугаар номертой байх
Зориулалтын тавиур дээр тавьж хатаана
Наац хий ороогүй тунгалаг байна
Будгийн дамжлагаа 7 хоног бүр шүүж
хэрэглэх
Баьзам хэт өтгөн, шингэн байж болохгүй
Шинжилгээний хуудас дээрх номерыг
наацын зориулалтын хэсэгт тусгай
маркераар дугаарлагдсантай тохируулж
эс судлаач эмчид хүлээлгэж өгнө
Папын будгаар дараах халдваруудыг
оношилж болно:
• Үтрээний
трихомонад
• Candida төрлийн
мөөгөнцрүүд
• Коккобацилл
• Актиномис
• Герпесс симплекс
вирус (HSV)
• HPV
Лейшманы арга:
• Лейшман: Хуурай, гялалзсан,
талст, хар хөх өнгөтэй бодис
• Азур: Нунтаг, хөх өнгөтэй,
хуурай бодис
• Эозин: Нунтаг, улаан шар
өнгөтэй, хуурай бодис
Найрлага:
• 1 литр метилийн спиртэн дээр 2.5 грамм
Лейшманы бодисыг хийгээд хутгаад, харанхуй
газар хонуулаад, шүүж хэрэглэнэ.
• 1 литр нэрмэл усыг халуун бүлээн болтол нь
халааж, 1 грамм нунтаг Азур хийж сайтар
хутгаад, шүүж хэрэглэнэ.
• 100 мл нэрмэл усанд Эозиныг сайтар хутгаж
уусгаад, 1 литр болтол нь нэрмэл ус хйиж
найруулна.
• Эдгээр найруулсан уусмалуудыг удаан
хугацаагаар хадгалж хэрэглэж болно.
Будах аргачлал:
• Бэхжүүлэгч уусмал Лейшманд 3-5 мин.
• Ажлын уусмал бэлтгэнэ. Үүнд: Азур, Эозины
тэнцүү холимогийг будалтын өмнө найруулна.
• 4 мл нэрмэл усан дээр 1 мл Азур, 1 мл Эозин
хийж ажлын уусмал бэлтгэнэ.
• Бэхжүүлэгч уусмалыг нэрмэл усаар зайлаад
ажлын уусмалд 15-20 мин будаад крантны
усаар зайлаад, тасалгааны темпертурт буюу
шүүдэг цаасаар зөөлөн дарж хатаана.
• Бэлэн болсон наацыг эс зүйн эмчид өгнө
Папын ба Лейшманы будгийн
будалтын ялгаа:
• Пап
• Лейшман
• Эсийн бөөмийг сайн • Бөөмийн мембран
буддаг
болон хроматины
хэлбэр дүрсийн
• Бөөмийн мембран
ялгарал хангалтгүй
будна
• Өвөрмөц үүсгэгчийг
• Хроматины ялгааг
илрүүлэх боломжгүй
сайн гаргаж будна
(HPV, HSV г.м)
• Вируст өртөгдсөн
эсүүдийн өвөрмөц хэв
маягийг тод гаргана
• Пап
өгдөг
• Дааврын үнэлгээ • Лейшман
өгнө
• Тодорхой ганц нэг
• Үрэвсэл үүсгэгчийг үүсгэгчийг буддаг
тодорхой буддаг • Хавдрын урьдал
• Хавдрын урьдал
болон хавдрын
өөрчлөлтийг
хэлбэр
илрүүлэх
тодорхойлоход
боломжтой
хүндрэлтэй
• Хавдрын үе шатыг
тогтоох боломж
Эс зүйн
бэлдмэлийн
чанарын
үнэлгээ
Шаардлага
хангасан наац
Шаардлага
хангаагүй наац
Шаардлага хангасан наац:
• Тавиур шилний эхэнд 1
см, нөгөө өнцөгт 1 см
орчиì зай үлдээх
• Наац тавиур шилний
уртын ¾-ыг эзэлсэн
байна
• Наац нь долгионтож,
тасалдаагүй
жигд
түрхэгдсэн, нимгэн байх
ёстой
• Клиникийн
холбогдол
бүхий
магадлан
тодруулах
мэдээллүүдтэй байх
Шаардлага хангаагүй наац:
• Эс зүйн шинжилгээг оношлоход шаардагдах
бичиг баримт дутуу байх
• Наац эвдэрхий, сэлбэн засах боломжгүй байх
• Наацад хавтгай эпитель эсүүд цөөн байгаагаас
наацын талбайд 20% хүрэхгүй байх
• Наац зузаан, цус, үрэвслийн нэвчдэс эпитель
эсийг бүдгэрүүлэх, хэт хатах, муу бэхæүүлсэн
байх
• Нас, жирэмслэлт, урд өмнө хийгдсэн эмчилгээ
бичигдээгүй байх
• Шинжилгээг оновчгүй авах
Эс зүйн шинжилгээ хүлээн авах:
• Эс зүйн шинжилгээний илгээлт
бичигт:
• Өвчтөний хаяг
• Эмнэл зүйн онош
• Ýìãýã голомтын байршил
• Өмнө нь эмчлүүлсэн тухай
òýìäýãëýãýý
• Сарын мөчлөгийн үе шат
• Материал авсан аргын тухай бичлэг
Анхаарал тавьсанд
баярлалаа!