Transcript جلسه هشتم – رفتار شهروندی سازمانی

‫رفتار شهروندی سازمانی‬
‫)‪Organizational Citizenship Behavior(OCB‬‬
‫ارائه دهنده‪ :‬امین خباز‬
‫مقدمه‬
‫• یکی از مهمترین خصیصه های هر‬
‫سازمان برای کار در شرایط متغیر‪،‬‬
‫داشتن افرادی است که راغبند در‬
‫تغییرات موفقیت آمیز سازمان‪ ،‬بدون‬
‫وجود الزامات رسمی شغل شرکت‬
‫کنند‪ .‬رفتارهایی که از انتظارات رسمی‬
‫فراتر رفته ولی برای بقای سازمان خیلی‬
‫مهم و حتی ضروری هستند و به عنوان‬
‫رفتارهای شهروندی سازمانی تعریف‬
‫شده اند‪.‬‬
‫تعریف رفتار شهروندی سازمانی‬
‫• رفتار شهروندی سازمانی عبارت است از افعال و اقدامات‬
‫ایثارگرایانه و تمایالت به ازخودگذشتگی کارکنان به منظور تامین‬
‫آسایش و رفاه دیگران‪.‬‬
‫• ارگان رفتار شهروندی سازمانی را به عنوان مجموعه رفتارهای‬
‫آگاهانه افراد‪ ،‬گرچه دارای الزام اجرایی نیست و تحت تاثیر نظام‬
‫رسمی پاداش دهی نیز قرار ندارد اما بر عملکرد سازمان تاثیر بسزایی‬
‫دارد‪ ،‬تعریف می کند‪.‬‬
‫عناصر کلیدی در مفهوم سازی رفتار شهروندی‬
‫سازمانی‬
‫• نوعی از رفتارها که فراتر از آن چیزی‬
‫هست که به طور رسمی توسط سازمان‬
‫تعریف می شود‪.‬‬
‫• نوعی از رفتارهای غیرمشخص‬
‫• رفتارهایی که به طور مشخص مبنای پاداش قرار نمی گیرند و‬
‫بوسیله ساختارهای رسمی سازمان شناسایی نمی شود‪.‬‬
‫• رفتارهایی که برای ارتقاء عملکرد‪ ،‬اثربخش ی و موفقیت عملیات‬
‫سازمان بسیار با اهمیت هستند‪.‬‬
‫نوع دوستی‬
‫وجدان‬
‫فضیلت مدنی‬
‫ابعاد رفتار‬
‫شهروندی‬
‫سازمانی‬
‫جوانمردی و‬
‫گذشت‬
‫ادب و‬
‫مالحظه‬
‫رضایت‬
‫شغلی‬
‫برابری‬
‫شخصیت‬
‫رهبری تحول‬
‫آفرین‬
‫عدالت‬
‫سازمانی‬
‫عوامل موثر در‬
‫بروز رفتارهای‬
‫شهروندی سازمانی‬
‫حمایت‬
‫سازمانی‬
‫درک شده‬
‫تعهد‬
‫سازمانی‬
‫معنویت در‬
‫محیط کار‬
‫حالت روحی‬
‫مثبت‬
‫ارتباط رفتار شهروندی سازمانی با عملکرد سازمانی و مدیریت‬
‫کیفیت جامع‬
‫• رفتار شهروندی سازمانی در بهبود عملکرد تاثیر چشم گیر دارد‪ .‬رفتار‬
‫شهروندی سازمانی اثر مثبت بر مدیریت کیفیت جامع دارد‪ .‬اجرای‬
‫موثر مدیریت کیفیت جامع نیازمند همکاری و تعاون در بین جمیع‬
‫کارکنان سازمان می باشد که این خود ناش ی از بروز رفتارهای مثبت‬
‫گونه رفتار شهروندی سازمانی هست‪.‬‬
‫پیامدهای رفتار شهروندی سازمانی‬
‫• رفتارهای شهروندی سازمانی با ترک خدمت رابطه معکوس دارد در‬
‫حالی که با عملکرد و اثربخش ی سازمانی‪ ،‬تعهد سازمانی‪ ،‬توافق‬
‫سازمان در جذب و نگهداری نیروهای کیفی و کارآمد رابطه مثبتی‬
‫دارد‪.‬‬
‫• از طرفی این رفتارها هزینه هایی به دنبال دارد‪ .‬از جمله این هزینه ها‬
‫می توان به افزایش استرس شغلی‪ ،‬تضاد میان زندگی کاری و زندگی‬
‫خانوادگی و همچنین گرانبار شدن نقش اشاره نمود‪.‬‬
‫دیدگاه انتقادی به رفتار شهروندی سازمانی‬
‫آرمانی و ایده‬
‫آل بودن این‬
‫تئوری‬
‫خارج از‬
‫چارچوب های‬
‫متعارف قانونی‬
‫بودن‬
‫عدم تطابق‬
‫اهداف فرد‬
‫با اهداف‬
‫سازمان‬
‫تئوری‬
‫انتظارات‬
‫متقابل‬
‫تفاوت‬
‫شهروند و‬
‫کارمند‬
‫تفاوت بین‬
‫رفتار با‬
‫کنش و عمل‬
‫رفتار ضدشهروندی سازمانی‬
‫با معرفی رفتار ضد شهروندی به ادبیات مدیریت‪ ،‬جیل بال‪ ،‬تروینو و‬
‫سیمز آن را به عنوان بدرفتاری کارمند که از خروجی کار او می دهد‪،‬‬
‫تعریف کردند‪ .‬عباراتی نظیر نزاع‪ ،‬پرخاشگری‪ ،‬رفتار ضد اجتماعی‪،‬‬
‫رفتار ناکارآ‪ ،‬بزهکاری‪ ،‬خرابکاری‪ ،‬دزدی‪ ،‬انتقام جویی‪ ،‬کینه توزی‪،‬‬
‫انحراف و حتی شوخی برای توصیف رفتار ضد شهروندی به کار رفته‬
‫است‪.‬‬
‫البته صرف نبود رفتار های شهروندی سازمانی‪ ،‬به معنی وجود‬
‫رفتارهای ضد شهروندی در سازمان نیست‪.‬‬
‫رفتار ضد شهروندی تیمی‬
‫• به رفتارهایی اطالق می شود که‬
‫مانع از کارکرد و عملکرد موثر تیمی‬
‫می شود‪ ،‬مانند شکایت کردن‪،‬‬
‫لجبازی‪ ،‬وقت کش ی و عقب‬
‫نشینی(از زیر کار شانه خالی کردن)‪.‬‬
‫رفتار ناکارآ‬
‫رفتار‬
‫کژکارکردی‬
‫بدرفتاری‬
‫سازمانی‬
‫پرخاشگری‬
‫در محل کار‬
‫رفتار ضد‬
‫اجتماعی‬
‫انواع‬
‫رفتارهای منفی‬
‫کارمندان‬
‫رفتار انحرافی‬
‫کارمندان‬
‫سنخ شناس ی انواع کج روی‬
‫لجبازی و‬
‫خودسری‬
‫پرخاشگری‬
‫مقاومت در‬
‫برابر اقتدار‬
‫ابعاد‬
‫رفتارهای‬
‫ضدشهروندی‬
‫کینه‬
‫توزی‬
‫طفره‬
‫رفتن‬
‫بی عدالتی‬
‫سازمانی‬
‫تناسب‬
‫سازمانی‬
‫استرس شغلی‬
‫رقابت درون‬
‫سازمانی‬
‫عوامل موثر بر‬
‫بروز رفتارهای‬
‫ضدشهروندی‬
‫اصطکاک‬
‫اجتماعی‬
‫پیامدهای رفتارهای ضدشهروندی‬
‫• رفتارهای ضدشهروندی‪ ،‬کژکارکردهای درون سازمانی را ایجاد می‬
‫کنند‪ .‬رفتارهای کینه توزانه‪ ،‬خودسرانه و توام با لجبازی به روابط‬
‫مبتنی بر اعتماد بین کارمند و مدیر صدمه وارد می کند‪ .‬به عالوه‪،‬‬
‫وقتی کار تیمی و همکاری به عنوان عامل موفقیت بیشتر قلمداد می‬
‫شود‪ ،‬رفتارهای پرخاشگرانه‪ ،‬زیرساخت های اجتماعی را تهدید می‬
‫کنند‪ .‬همچنین اثر منفی بر رضایت مشتری دارد‪.‬‬
‫رفتار شهروندی مدیریت‬
‫• رفتار شهروندی مدیران به‬
‫عنوان رفتارهایی تلقی می‬
‫شوند که هنجارها و نرم های‬
‫متداول محیط کاری را بر‬
‫مبنای رهبری سازمانی و احترام‬
‫به حقوق کارکنان تطبیق می‬
‫دهند‪.‬‬
‫اعتماد‬
‫عدالت‬
‫سازمانی‬
‫کارکردهای‬
‫رفتار شهروندی‬
‫مدیریت‬
‫ارتباطات‬
‫دوجانبه بین‬
‫مدیران و کارکنان‬
‫مشروعیت‬
‫علل پیدایش‬
‫رفتار شهروندی‬
‫مدیریت‬
‫عوامل‬
‫بازار‬
‫عوامل‬
‫سازمانی‬
‫پیامدهای رفتار شهروندی مدیریت‬
‫• رفتار شهروندی مدیریت تعارض بالقوه میان مدیران و کارکنان و‬
‫رقابت تنگاتنگ از طریق ارتباطات دوجانبه را کاهش می دهد‪ .‬سطوح‬
‫باالی رفتار شهروندی مدیریت به عنوان اساس و زمینه ساز تعهدات‬
‫کارکنان به سازمان یعنی ایجاد غرور در کارکنان و انجام رفتارهای‬
‫فرانقش از سوی آنان جهت رسیدن به اهداف سازمانی عمل می‬
‫کند‪.‬‬