Transcript KUDUZ - Kayseri Halk Sağlığı Müdürlüğü

KUDUZ HASTALIĞI
(A
82)
Kayseri Halk Sağlığı Müdürlüğü
2013
Uzm.Dr.Jale DİKER ALGIŞ
Dr. Şamil ELBEG
1
Kuduz Hastalığı
Kuduz,
Rhabdoviridae ailesi,
Lyssavirus genusundan
nörotrop bir RNA virüsü ile oluşan
• zoonotik,
• akut, ilerleyici
• Viral bir ensefalomiyelittir.
Modern tıbbın, tedavisinde çaresiz
kaldığı hastalıklardan biridir.
2
ETKEN
• Rhabdoviridae ailesi, Lyssavirus genusunda nörotrop
bir RNA virüsü
• Bir ucu yuvarlak bir ucu düz, mermi şeklinde
• Zarflı bir virüs
• Dış ortam koşullarına dayanıksız
EPİDEMİYOLOJİ
• Kuduz, dünyada hâlâ önemini koruyan bir hastalıktır.
DSÖ verilerine göre her yıl yaklaşık:
• 10 milyon kuduz riskli temas,
• 55 bin ölüm (Afrika ve Asya’da kırsal alan),
• 560 milyon dolar profilaksi amacıyla harcanan
para konusudur.
Ülkemizde Kuduz
• Kuduz ülkemizde de önemli halk sağlığı
sorunlarına sebep olmaktadır.
• Yılda yaklaşık olarak 180 000 kuduz şüpheli
temas vakası olmakta ve bunların %90’ına
yakın bir kısmı kuduz profilaksisine
alınmaktadır.
• 1973 yılında mortalite bir milyonda 1,05
• 2000 yılına gelindiğinde 0,04’e tür.
KUDUZ ŞÜPHELİ TEMAS VE KUDUZ VAKALARININ
YILLARA GÖRE DAĞILIMI (1998-2011)
200000
8
180000
7
160000
6
140000
5
120000
100000
4
80000
3
Va…
60000
2
40000
1
20000
0
1998
1999
2000
2001
Vaka 86267
Vaka
3
82384
87508
85030 110646 110624 128951 152317 143915 159849 187995 178250 152236 156141
7
3
3
2002
1
2003
1
2004
2
2005
0
2006
1
2007
1
2008
0
2009
2
2010
1
2011
0
0
Kayseri İlinde Görülen Kuduz Riskli Temas Vakalarının
İlçelere Göre Dağılımı
İLÇELER
2010
2011
2012
KOCASİNAN
294
329
416
MELİKGAZİ
320
342
433
AKKIŞLA
10
11
20
BÜNYAN
107
93
108
DEVELİ
93
77
103
FELAHİYE
10
8
10
İNCESU
39
29
46
ÖZVATAN
10
10
16
PINARBAŞI
55
60
54
SARIOĞLAN
57
39
67
SARIZ
42
45
35
TALAS
0
5
6
TOMARZA
69
61
78
YAHYALI
46
31
55
YEŞİLHİSAR
9
14
31
1161
1154
1478
TOPLAM
Epidemiyoloji
• Sıcak kanlı hayvanlar , kuşlar , tüm memeliler ve insanlar Kuduz
virüsüne duyarlıdır.
• Bulaşmada en çok kedi ve köpek rol oynar.
• Kuduz, hayvanlarda daima ölümle sonuçlanır.
Ancak yarasalar subklinik olarak geçirir.
Vakalar en sık;
• Köpeklerin cinsel aktif ve saldırgan oldukları, ilkbahar ve erken
yaz aylarında görülür.
8
ÜLKEMİZDE KUDUZ RİSKLİ TEMASA NEDEN OLAN HAYVAN
TÜRLERİNİN DAĞILIMI
(2011 YILI)
1% 2%
27%
KÖPEK
KEDİ
YABANİ HAYVAN
DİĞER
70%
Epidemiyoloji
• Gelişmiş ülkelerde insan kuduz vaka sayısı azdır
ve vahşi hayvan kaynaklıdır .
• Ülkemizde olgular en sık köpek kaynaklıdır.
• Doğrulanmış vahşi kuduz sayısı oldukça azdır.
• Erkek cinsiyette, çocuk ve gençlerde daha sık görülür.
10
Bulaş yolları
• Virüs, ısırık ile ya da bütünlüğü bozulmuş deriye ve mukoz
membrana temas ile geçer.
• Nadiren aerosol veya transplant ile bulaşır.
• Ev içi temas ile, bakım personeline, çevresel yüzeylerden bulaşa
dair veri yoktur.
• Köpek, gelişmekte olan ülkelerde en önemli bulaş kaynağı.
11
BULAŞ
– İnsandan insana
• Kornea transplantı
• Solid organ transplantı
• İnfekte insan tarafından ısırılma
• İnfekte insanla öpüşme
Risk
•
•
•
•
•
•
Endemik bölgede yaşayanlar,
Doğa ile teması sık olanlar,
Hayvancılık ile uğraşanlar (çobanlar vb.),
Veteriner hekimler ve çalışanları,
Hayvan toplama ve barınaklarda çalışanlar,
Akut hastalarla temas edenler riskli gruplardır.
13
Patogenez
• Virüs bulaş yerinde replike olur.
• Motor ve sensoryal sinirlerle
dorsal kök ganglionuna
ve beyine ilerler
• Virüs MSS’de replike olur
Artık immünizasyonun etkisi olmaz
• Beyin sapı,talamus, bazal ganglion, spinal kordu tercih eder.
• MSS’den nöral yolla kalp, deri ve diğer organlara özellikle tükürük
bezi gibi organlara yayılır.
14
Patogenez
Kuduza Karşı Kişinin duyarlılığı;
•
İnfekte suşa
•
Kişinin immünitesine
•
İnokulumun miktarına
•
Reseptörlerin yoğunluğuna
•
Bölgenin innervasyon derecesine
•
MSS’ne uzaklığına bağlı olarak değişir.
15
16
Klinik
Hastalık, başlangıç belirtilerinden sonra hızla gelişen kötü
seyirli ensefalopati ve ölüme ilerler.
•
•
•
•
•
Klinik olarak beş dönemden oluşur;
İnkübasyon
Prodrom
Akut nörolojik sendrom
Koma
Ölüm
17
Klinik
İNKÜBASYON
•
•
•
•
Ortalama 1-3 aydır. (4 gün-19 yıl)
Birkaç gün ile bir yıla kadar da uzayabilir.
Olguların % 95’inde bir yıldan kısadır
Çocuklarda erişkinlere göre daha kısadır
18
Klinik
PRODROM DÖNEMİ
Bu dönem bir haftadan uzun sürmez.
• halsizlik, iştahsızlık,
• irritabilite,
• subfebril ateş,
• boğaz ağrısı, baş ağrısı,
• bulantı ve kusma
• Virüsün giriş yerinde parastezi, ağrı kaşıntı gibi spesifik
nörolojik bulgular görülebilir.
• Perküsyon myoödem:
Refleks çekici ile vurulduğunda kas, sinirden bağımsız olarak
birkaç saniye kasılı kalır.
19
Klinik
AKUT NÖROLOJİK DÖNEM
Bu dönem 2-7 gün kadar sürer.
İki Dönemi vardır
• Ensefalitik (saldırgan) kuduz formu
• Paralitik (sessiz)
kuduz formu
20
Klinik
Ensefalitik (saldırgan) kuduz formu
Hastaların yaklaşık %80’ ni bu formda seyreder.
•
•
•
•
hidrofobi,
farengeal spazm, yutma güçlüğü
aerofobi, (üfleme ile spazmlar uyarılabilir)
hiperaktivite görülür.
21
Klinik
Bunların yanı sıra,
•
•
•
•
•
•
•
persistan ateş,
ağrı,
hipersalivasyon,
Yutamadıklarından dolayı ağızlarından salya akar.
şuur değişiklikleri,
epileptik nöbetler.
Kardiyak aritmi ve myokardit eşlik edebilir.
22
Klinik
Paralitik (sessiz) kuduz formu
Bu form daha çok yarasa teması olanlarda görülür.
•
•
•
•
Sifinkter kaslarda gevşek quadriparazi ile karakterizedir.
Guillain-Barré sendromunu taklit eder.
Baş ağrısı ve menengismus bulguları görülebilir.
Asıl hasar spinal kord ve beyin kökünde olduğu için
enfeksiyonun geç dönemine kadar
beyin tutulumuna ait bulgular çok az görülür.
23
Klinik
KOMA dönemi
Akut nörolojik sendromu takip eder.
• Genaralize gevşek tip paralizi
• Respiratuar ve vasküler kollaps
Hastaların çoğu komanın başlangıcından sonra iki hafta içinde ölür.
24
Tanı
• Kuduz akla gelmedikten sonra tanısı konulamaz.
• İnsan kuduzunun tanısı daha çok öykü ve klinik belirtilere göre
konmaktadır
• Ensefalit vakalarında ayırıcı tanı olarak düşünülmelidir.
• Semptomlar başladıktan sonra , rutin laboratuar testler
kuduzu diğer ensefalitlerden ayırt ettirmez.
• Aşılanmamış kişiler vahşi hayvan ısırığı ile müracaat
ettiklerinde kuduz proflaksisine alınmalıdır.
25
Laboratuar
KESİN TANI
• Histopatolojik inceleme, (Negri Cisimciği)
• Moleküler biyoloji yöntemleri
– RT-PCR
• Virüs kültürü,
• Viral antijenlerin araştırılması,
• Serolojik testler
– RFFIT (rapid floresan fokus inh test)
– MNT (mouse inf. notr. test)
– Nötralizasyon inh.
26
Tedavi
•
Klinik belirtiler ortaya çıktıktan sonra özel bir tedavi yöntemi
yoktur.
• Tedavi komplikasyonlara yöneliktir.
• İlk önce hasta tecrit edilip dış uyaranlar en aza indirilmelidir.
• İlgili ekip, aşılı değilse hemen aşılanmalıdır.
• Tedavide interferon veya antiviral ilaçlar kullanılmış
ancak başarı sağlanamamıştır.
• Klinik tablo ortaya çıktıktan sonra, aşı ve spesifik immüglobülin
uygulamaları da fayda vermemiş, tanıda karışıklıklara neden
olmuştur.
27
Koruma
Kuduz proflaksisi, şu başlıklar altında incelenir.
• Hayvan kuduzunun kontrolü
• İnsanlarda
a)temas öncesi proflaksi
b)temas sonrası proflaksi
28
Hayvanlarda Koruma
• Kuduz mücadelesinin temeli evcil hayvan, özellikle köpek
kuduzunun, kontrolüdür.
• Tüm evcil hayvanlar kayıtlı ve aşılı olmalıdır.
• Hayvanlara çiğ et yedirilmemelidir,
• Evcil hayvanların vahşi hayvanlarla teması engellenmelidir.
• Başıboş kedi ve köpekler özel çiftliklerde barındırılmalı.
kısırlaştırılarak üremeleri önlenmelidir.
• Yaban hayvan kuduzunun kontrolü çok zordur. Ancak
İntraserebral olarak aşı enjekte edilen kümes hayvanları
uçaklarla, vahşi hayvan bölgelerine atılmaktadır. Bu yöntem
son derece başarılı olmuştur.
29
İnsanlarda Koruma
TEMAS ÖNCESİ PROFLAKSİ
• Risk grubundaki kişilere aşı yapılmalıdır.
Deltoid adeleye, im üç doz
0., 7., 21. veya 28. günlerde
• Çocuk, erişkin ve hamileler aynı şema ve dozlarla aşılanır.
• Aynı amaçla Food and Drug Administration (FDA) onaylı
tek intradermal form 0.1 ml dozunda yapılabilir. Başlanmış
olan aşılamaya başka bir hücre kültür aşısı ile devam edilebilir.
30
İnsanlarda Koruma


•
•
Daha önce tam doz kuduz aşısı olanlara: Yeniden ısırılma
durumunda sadece 0. - 3. günlerde olmak üzere toplam iki doz
aşı yapılır.
RFFIT (Rapid Flourescent Focus Inhibition Test) yöntemi ile
ölçülerek, Kuduz antikorları, 1/5 altında ise
Yüksek risk grubundakilere her altı ayda bir,
Daha düşük risk grubundakilere iki yılda bir, bir doz rapel
yapılır.
Bu kişilerde kuduz şüpheli bir temas olduğunda, Kuduz
immünoglobülini uygulanmasına gerek yoktur
31
RİSKLİ TEMAS
 Tüm vahşi ve evcil etobur hayvan ısırmaları,
 Isırık dışı yaralar:
 Açık yara
 Kesi
 Müköz membranların
tükrük, salya ve diğer nöral doku gibi potansiyel
enfekte olabilecek materyalle teması
 Tırmalamalar
32
TEMAS SONRASI PROFİLAKSİ
GEREKTİRMEYEN DURUMLAR
 İnsan ısırıklarında kuduz olmadığı sürece
 Fare, sıçan, sincap, hamster, kobay, tavşan, yabani
tavşan ısırıklarında
 Kuduz bir hayvanı,
Beslemek
Kan, idrar ve feçesle temas
Pişmiş et ve sütünü yemek
 Kuduz hastasına rutin bakım yapan sağlık personeline
(müköz membran veya bütünlüğü bozulmuş deriye infeksiyöz
materyal teması olmadıkça)
 Rutin aşılanan kedi, köpek gibi hayvan ısırıklarında, hayvanın
gözlenmesi şartı ile
33
İnsanlarda Koruma
TEMAS SONRASI PROFİLAKSİ
• Yara en kısa zamanda su ve sabunla temizlenmeli.
• Virüsün organizmaya girmesi engellenmelidir.
• Aynı amaçla povidon-iyodin de kullanılabilir.
• Kuduz immünglobulini ve aşı uygulamaları yapılabilir.
• Çok gerekli olmadıkça sütür atılmamalıdır.
• Cerrahi girişim virüsün vücuda yerleşmesini kolaylaştırır .
• Gerekli ise iğnenin geçeceği her bölge için 0.1 ml
hiperimmün serum uygulanmalıdır.
• Tetanoz ve bakteriyel süperenfeksiyonlar için önlem
alınmalıdır.
34
TEMAS SONRASI PROFİLAKSİ
2. KUDUZ İMMÜNGLOBÜLİNİ UYGULAMASI
 Tek dozda ve bir kez uygulanır
 İlk aşı dozuyla birlikte aynı gün veya bir hafta
sonrasına kadar uygulanabilir.
 Gecikmiş vakalarda geçen süreye bakılmaksızın kuduz
immünglobülini uygulanır.
35
TEMAS SONRASI PROFİLAKSİ
2. KUDUZ İMMÜNGLOBÜLİNİ UYGULAMASI
 Anatomik olarak uygun ise yara çevresine ve yara içine
yapılmalıdır
 Geri kalan miktar aşının yapıldığı ekstremiteden farklı bir
ekstremiteye ve kas içine uygulanır
 At kaynaklı kuduz immünglobülini uygulanmadan önce test
edilmelidir (uygulama öncesinde serumun 1/100 dilüsyonu
0.1 mL intradermal olarak verilerek ). Uygulama öncesi kas
içi olarak antihistaminik ve epinefrin/adrenalin yapılıp
uygulama sonrası en az bir saat gözlem altında
36
bulundurulmalıdır.
KUDUZ İMMÜNGLOBÜLİNİ
GEREKTİRMEYEN DURUMLAR
• Kuduz şüpheli temas öncesi tam aşılama yapılanlar
• Daha önce kuduz şüpheli teması söz konusu olup bu
şüpheli temas sonrasında, hücre kültür aşılarıyla tam
aşılama yapılanlar
• Belge ile ispatlanmış, kuduz antikor titresi bulunanlar
37
38
Riskli Temas Sonrası Proflaksi
• Riskli Temas Sonrası iki tür bağışıklama
yapılmaktadır:
• Aktif Bağışıklama.
Aşı ile yapılmaktadır.
• Pasif Bağışıklama.
İmmun serumlar ile yapılır.
39
Aktif Bağışıklama
Aktif bağışıklama Aşılama ile yapılır.
Üç tip kuduz aşısı vardır.
1. Beyin dokusundan hazırlanan aşılar
a) Semple Tip (ölü virüs aşısı, 1996'da terk)
b) Meme emen fare beyin dokusu aşısı
2. Kanatlı hayvan embriyonu aşıları
 Ördek embriyonlu aşı (DEV)
(yeterli özgül antikor oluşturmuyor)

Civciv embriyonlu aşı (Flury suşu) (canlı atenüe aşı)
(hayvan aşılamasında kullanılıyor)
3. Doku kültürü aşıları
40
Aktif Bağışıklama
Doku kültürü aşıları:
• Antijenite ve emniyet yönünden diğer aşılardan üstündür.
• ilki 1964 senesindeİnsan doku kültüründen üretilen “Human
Diploid Cell Vaccine (HDCV)” dir.
• Bu aşı temel aşı dır ve diğer aşıların değerlendirilmesinde
referans alınmaktadır.
• ülkemizde ve dünyada en yaygın olarak kullanılanı HDCV’dir.
41
Aktif Bağışıklama
• Temas sonrası profilakside;
Hücre kültürü aşılarından 0., 3., 7., 14. ve 28. günlerde, birer
doz olmak üzere,
Toplam beş doz deltoid adaleden kas içine aşı yapılır.
• Bağışıklık yetmezliği olan kişiler,
immünsüpresif ajan kullananlar,
hamileler, obezler ve elli yaşın üzerindekilerde
aşı yanıtı tam oluşmayabilir.
• Beşinci doza ilaveten 90. günde altıncı bir doz daha
yapılmalıdır.
42
Aktif Bağışıklama
• Virusun Kuluçka süresi değişkendir,
şüpheli temas sonrası, ilk fırsatta aşıya başlanmalıdır.
• Takvimine uymayan hastalarda, bir veya birkaç doz yapıldıktan
sonra, gecikme birkaç gün ise, aşılamaya kalınan yerden
devam edilmelidir.
• Örneğin 0. ve 3. günlerde aşısı yapılan hasta 10. gün
başvurduğunda 7. gün yapılması gereken aşı o gün yapılır,
diğer aşıları da 17. ve 31. gün yapılarak tamamlanır.
43
Aşı da Yan Etkiler
HDCV ile aşılanan kişilerin
•
•
•
•
•
•
•
%30-74’ünde hafif lokal reaksiyonlar (eritem kaşıntı)
%5-40’ında ise
baş ağrısı,
bulantı,
abdominal ağrı,
kas ağrısı,
baş dönmesi gibi sistemik yan etkiler görülebilir.
• Hipersensivite reaksiyonu genellikle tekrarlayan dozlarda ortaya
çıktığından başka tür hücre kültürü aşısına geçilebilir.
• Böyle kişilerde aşı uygulamaları esnasında antihistaminik ve adrenalin
hazır bulundurulmalıdır.
44
Aşılama gerekmeyen durumlar
Temas veya ısırılmanın,
• Aşılı hayvan,
• Sağlam hayvan tarafından 10 günden daha önce
• Fare gibi küçük kemirici hayvanlar,
• Soğukkanlı hayvan,
• Kuduz olmayan insan ile olması
Şüpheli veya kuduz hayvanı besleyip, bunların kan, idrar veya
dışkısı ile teması olanlar, etlerini yiyen veya sütlerini içenler,
• Kuduz hastasına bakım yapan kişilere aşı uygulanmaz.
45
Aşılama gerekmeyen durumlar
• Aşılanma sürecinde;
kortikosteroid, immünsüpresif ajan, antimalaryal ilaç alanlarda
bu ilaçlara mutlak gereklilik durumu yoksa ara verilmelidir.
• Gebelik aşılama için kontrendikasyon oluşturmamaktadır.
• Aşı yaptırması riskli olup (ağır hastalık, malnütrisyon gibi) 10
gün şüpheli hayvanı gözleme imkanı olanlar,
46
Pasif Bağışıklama
İmmün serumlarla yapılır.
İmmünizasyondan amaç, antikorlar oluşana kadar hastalığın ortaya çıkmasını
önlemektir.
Bu sayede sağlanan immünite hızlı oluşur ve kısa sürer.
• Aşı antikoru oluşumu 14 günü bulabilmektedir.
• İnkübasyon ise 5-10 güne kadar kısalabilir.
MSS’ne yakın yaralanmalar, kesin kuduz hayvanlar tarafından ısırılanlar vbg ağır
durumlarda
kişi önceden aşılı değilse,
• ilk doz aşı ile birlikte tek doz olarak immün serum kullanılması gerekir.
47
Bildirim ve Sürveyans
Kuduz hastalığı A grubu bildirimi zorunlu hastalıklar arasında yer
almaktadır
Bildirim ve Sürveyans; “Bulaşıcı Hastalıkların İhbarı ve Bildirim
Sistemi Standart Tanı, Sürveyans ve Laboratuar Rehberi” ne göre
yapılmalıdır.
48
Bildirim ve Sürveyans
• “Olası” kuduz vakası tespit edildiğinde İVEDİ olarak 24 saat
içinde İl Halk Sağlığı Md.e İhbarı Yapılacaktır.
• Tespit edilen vakalar “Form 016” ya günlük olarak
kaydedilecek ve ay sonunda “Form 017/A” ile İl Halk Sağlığı
Müdürlüklerine Bildirimi yapılacaktır.
• İlçelerde hizmet veren TSM’lere , merkezdekiler ise İl Halk
Sağlığı Md. lerine GÜNLÜK olarak “Form 014” ile bildirim
yapacaktır.
• Aşı uygulayan kurumlar da , Her hasta için Kuduz Riskli Temas
Vaka İnceleme Formu doldurulup icmali AYLIK olarak İl Halk
Sağlığı Müdürlüğüne gönderecektir.
49
HALKA VERİLECEK MESAJLAR
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Sokak köpeklerinden uzak durunuz.
Evcil hayvanlarınızın aşılarını ve kontrollerini düzenli olarak yaptırınız.
Şüpheli hayvanları yetkililere ihbar ediniz.
Riskli temasa sebep olan hayvanı mümkünse gözetim altına alınız ve Gıda
Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın ilgili birimlerine haber veriniz.
Şüpheli temasda sağlık kurumlarına gitmekten çekinmeyiniz.
Kuduz aşısı ve immünglobulini uygulaması dahil kuduza ilişkin işlemler
ücretsiz olarak uygulanmaktadır.
Aşılama takviminizi yarıda bırakmayınız ve mutlaka tamamlayınız.
Klinik belirtileri ortaya çıkanlarda geri dönüş mümkün değildir ve hastalık
ölümle sonuçlanmaktadır.
Hayvanlarla temastan sonra ellerinizi yıkayınız.
Çocuklarınızı, hayvanlarla teması olması halinde size haber vermesini
yönünde uyarınız.
50
KUDUZ SORULAR
1- Kuduz hastalığının etkeni aşağıdakilerden hangisidir?
a. Herpes virüs
b. Coxaki virüs
c. Lyssavirüs
d. Nairovirüs
e. Pox virüs
2- Kuduz virüsünün bulaş yolları ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi
yanlıştır?
a. Vahşi hayvan ısırıkları ile bulaşabilir
b. Evcil hayvanlarla bulaşabilir
c. Organ transplantasyonu ile bulaşabilir
d. Hastayla aynı ortamı paylaşmakla bulaşabilir
e. Kuduz hayvanın, salyasının açık yaraya teması ile bulaşır
3- Kuduz enfeksiyonu açısından kimler risk grubunda sayılmaz?
a. Avcılar
b. Veteriner hekimler
c. İnşaat işçileri
d. Kasaplar
e. Çobanlar
4- Kuduz hastalığının patogenezi ile ilgili olarak hangisi yanlıştır?
a. Periferik sinir sistemini kullanarak beyine doğru ilerlerler
b. Virüs merkezi sinir sistemine ulaştıktan sonra bağışıklamanın yararı yoktur.
c. Isırılan yerin beyne olan uzaklığı hastalığın seyrinde önemlidir.
d. Yüzeyel ısırıklarda hastalık hafif seyreder
e. Virüs vücutta önce yara bölgesinde replike olur.
5- Klinik belirtiler ortaya çıkmadan önce kuduz şüpheli ısırıklı hastaya doğru
yaklaşım aşağıdakilerden hangisidir?
a. Aşı+ adenosin arabinosid
b. Aşı+ isopirosine
c. Aşı+ immünoglobulin
d. İnterferon+ isopirosine
e. Özel bir tedavisi yoktur
7- Kuduzla ilgili olarak hangisi doğrudur?
a. Kuduz vakalarının çok olduğu bölgelere seyahat etmek risk teşkil etmez
b. Temas öncesi proflaksi, 0., 7. ve 14. günlerde birer doz olmak üzere toplam üç doz
aşı uygulaması şeklindedir
c. Temas sonrası, yara tedavisi, kuduz immünglobulini ve aşı uygulanmalıdır
d. Yara en kısa zamanda su ve sabunla temizlenmeli, sütür atılmalıdır
e. Tetanoz aşısı kontrendikedir
8- Kuduz ile ilgili olarak, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
a. Kuduz şüpheli temasa neden olan hayvan kayıpsa beş dozluk aşı şeması ve Ig
uygulanır
b. Kuduz şüpheli temasa neden olan hayvan 10 gün sonra yaşıyorsa aşılama kesilir
c. Evcil hayvanların gözlemine gerek yoktur
d. Hayvan kayıpsa uygulanan aşı şeması tamamlanır
e. Temas sonrasında immünglobülin bulunamamış ise yediinci güne kadar
uygulanabilir
9- Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
a. Kuduz olgularında Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ve il teşkilatları ile işbirliği
yapılmalıdır.
b. Olası kuduz vakaları muhakkak il sağlık müdürlüğüne bildirilmelidir.
c. Kuduz olgularında sürveyans çok önemlidir.
d. Kuduz ve kuduz riskli temas Grup D hastalıkları arasındadır.
e. Bildirim ülke genelindeki tüm sağlık kurumlarından yapılır.
10- Aşağıdakilerden hangisi Kuduz Riskli Temas sürveyansında kullanılan
formlardan değildir?
a. Form 014
b. Form 016
c. Form 17/A
d. Kuduz riskli temas vaka inceleme formu
6- Kuduzun klinik belirtileri ortaya çıktıktan sonra hastaya yapılması gerekli ilk iş e. Grup C enfeksiyon etkenleri fişi
aşağıdakilerden hangisidir?
a. Hastayı tecrit edip dış uyaranları en aza indirmek
b. Kuduz aşısı yapmak
c. Derhal antiviral tedavi başlanmalı
d. Semptomatik olarak komplikasyonlara yönelik tedavi yapılır.
e. İnterferon başlanmalıdır.
51
Teşekkür Ederiz.