Transcript mb bilançosu - R. Hakan Özyıldız

TCMB VAZİYETİ VE
ANALİTİK BİLANÇOSU
R. Hakan ÖZYILDIZ
[email protected]
TCMB Vaziyeti
• MB çeşitli bilançolar yayımlar,
• MB’nın tüm faaliyetlerini içerir. Aslında normal
bir banka bilançosuna benzer.
• Ancak faaliyetlerindeki farklılıklar nedeniyle
bilançonun kalemleri farklıdır.
• Vaziyet hesapları, üzerinde çözümleme
yapılmaya imkan verecek şekilde tanımlanmış
(borç ve alacakların sektör bazında ayrılması
gibi) ve bütüncülleştirilmesi sağlanmıştır.
www.hozyildiz.com
2
Vaziyet 2
• Vaziyet şeffaflaştırılmış, içinde ne olduğunun
anlaşılması zor olan kalemler (Aktiflerdeki
diğer kalemi gibi) açıklığa kavuşturulmuş ve
asgari ölçütlere indirilmiştir,
• Her hafta Cuma günü yayımlanır.
www.hozyildiz.com
3
Varlıklar
www.hozyildiz.com
4
• Altın mevcudu: TCMB'nin Altın Mevcudu 'dur
cari dolar alış kuru ve bir ons altın = 31.1035
gram esasına göre bulunan altın alış kurundan
değerlendirilmektedir.
– Uluslararası Standartta Olan: Tamamı TCMB’ye ait
olup, bir kısmı yurtdışındaki muhabirler nezdinde
muhafaza edilmektedir. (MB’na bankalar
tarafından munzam karşılık olarak altın
yatırılanlarda bu hesapta gösteriliyor)
www.hozyildiz.com
5
Yabancı para banknotlar
• Döviz: kağıt üzerinde işlem yapılan yabancı
para
• Efektif: yabancı para banknotlar
– Konvertibl: değeri piyasada belirlenen, işlem gören
– Konvertibl olmayan: işlem görmeyen,
• Şube kasalarında tutulan yabancı para efektif
mevcudu
www.hozyildiz.com
6
Yurtdışı bankalar
• MB’nın dışarıda tuttuğu paraları ve menkul
kıymetleri içerir,
– Faize tabi cari hesapları
– Faize tabi depo hesapları
– Portföy yönetimi biçiminde yapılan yatırımların takibi
için açılan Dresdner hesaplarını,
– Döviz Efektif Piyasaları ve Bankalararası Para Piyasası
işlemleri için bankalarca TCMB’ye yabancı para olarak
yatırılan teminatlar karşılığında açılan hesaplar,
– Hazine’ce uluslararası kuruluşlardan temin edilen
kredilerden gelen dövizler
www.hozyildiz.com
7
Varlıklar 2
www.hozyildiz.com
8
Rezerv Dilimi Opsiyonu
•
•
Bu kalem Türkiye’nin IMF’ye üyeliğinden doğan mali ilişkilerinin bilançoda
gösterilmesi amacıyla 31 Mayıs 2002 tarihinden itibaren bilançoda yer almaya
başlamıştır.
Ülkemizin, IMF nezdinde 964 milyon SDR kotası bulunmaktadır. Bunun kullanılabilir
kısmı rezervlere dahil edilmektedir. BU kalem bilançonun pasifinde Hazine’nin
Alacakları - Rezerv Dilimi İmkanı kalemi ile karşılıklı çalışmaktadır.
www.hozyildiz.com
9
Menkul Kıymetler
• DİBS: Devlet İç Borçlanma Senetleri
– 2001 Krizinde ka u bankaları ve TMSF’ye
devredilen bankalardan aldığı DİBS’leri ve
– APİ İşlemleri için aldığı DİBS’leri gösterir.
Diğer: Bankaların kanuni yedek akçeler karşılığı
olarak devlet tahvilleri hesabına yatırılan paraları
gösterir. Bakiyesi yoktur.
www.hozyildiz.com
10
Para Politikası İşlemlerinden Alacaklar
• APİ: TCMB’nin açık piyasa işlemleri,
bankalararası para piyasası ve swap
işlemlerinden olan alacaklarını
göstermektedir.
www.hozyildiz.com
11
Yurt İçi Bankalar
• TC Ziraat Bankası TCMB’nin şubesi olmayan
yerlerde muhabiridir.
• Türk parası olarak TCZB’nda ve yurtiçi bankalar
nezdinde yabancı para cinsinden açılan depo
hesapları ve Döviz ve Efektif piyasalarında
yapılan karşılaşan döviz depo işlemlerini
içermektedir.
www.hozyildiz.com
12
Varlıklar 3
www.hozyildiz.com
13
Krediler - Reeskont kredileri
• TCMB tarafından reeskonta veya avansa kabul
edilen senetler karşılığında bankacılık sektörüne
açılan krediler,
• Bilanço aktifinde DIŞ Krediler kaleminde
izlenmekte olan kabul finansmanı kapsamındaki
krediler, ihracat finansmanı amacıyla bankacılık
sektörüne kullandırılan reeskont kredileri
niteliğinde olduğundan 2001 den bu yana bu
kalemde gösterilmektedir.
www.hozyildiz.com
14
SDR Tahsilatı nedeniyle Hazine
yükümlülüğü
• IMF programı uygulanmasa da ülkemize tahsis
edilmiş olan IMF Kotasının kullanılan kısmını
gösterir.
www.hozyildiz.com
15
Varlıklar 4
www.hozyildiz.com
16
Değerleme Hesabı
• 1211 sayılı TCMB Kanunu’nun 61. Md. Gereğince aktif
ve pasifinde yer alan altın, döviz ve efektiflerin Türk
parası değerinin yabancı paralar karşısında değişmesi
sonucu aleyhte oluşan kur farkını göstermektedir.
• TCMB’nin uzun yıllar kamu adına döviz borçlanması
yapması nedeniyle, bu hesap kamu sektörüne verilen
kredi olarak değerlendirilmiştir. TCMB’nin üstlendiği kur
riski nedeniyle karşılaştığı kar ya da zarar 2001 yılına
kadar yapılan protokoller çerçevesinde Hazineye
devredilmiş, 2001 yılından sonra MB kamuya kredi
açamadığı için bu kalem bilançoda birikimli olarak
gösterilmeye başlanmıştır.
www.hozyildiz.com
17
Pasif 1
www.hozyildiz.com
18
Tedavüldeki banknotlar
• Piyasaya çıkan banknot miktarı. Emisyon
olarak da adlandırılmaktadır.
www.hozyildiz.com
19
Para Politikası İşlemlerinden Borçlar
• TCMB’nın Açık Piyasa İşlemleri, Bankalararası
para piyasası ve swap işlemlerinden doğan
borçlarını göstermektedir.
www.hozyildiz.com
20
Pasif 2
www.hozyildiz.com
21
Mevduat
• Kamu kurumlarının
– Hazine, Genel ve Özel bütçeli idareler
– KİT’ler
– Belediyeler ve İl Özel İdareleri
• Bankaların
– Yurtiçindeki bankalar (serbest tevdiat hesapları)
– Yurtdışındaki bankalar
– Zorunlu Karşılıklar
• Kredi Mektuplu Döviz Tevdiat Hesaplar – İşçi Dövizleri
(Dresdner Hesapları)
• Diğer
www.hozyildiz.com
22
Pasif 3
www.hozyildiz.com
23
Pasif değerleme hesabı
• Varlıklarlardaki değerleme hesabının tersine,
bilançonun aktif ve pasifinde yer alan altın,
döviz ve efektiflerin yeniden değerlenmesi
sonucunda meydana gelen lehte kur farkını
gösterir.
• Yani dolar kuru yıl başında 2 TL iken
yılsonunda 1,5 TL ye düşerse fark urada
gösterilir.
www.hozyildiz.com
24
Pasif 4
www.hozyildiz.com
25
Analitik bilanço
• Haftalık yayımlanan bültende yer alan analitik
bilanço, bankanın para politikası uygulamaları
açısından en önemli olanıdır.
• Analitik bilançonun temel amacı TCMB’nin
önemli yükümlülüklerinin nasıl yaratıldığının
gösterilmesi ve MB’nın kamu ve bankacılık
kesimi ile ilişkilerinin sergilenmesidir.
www.hozyildiz.com
26
Varlıklar/Yükümlülükler
1- Dış Varlıklar
2- İç Varlıklar
1- Toplam döviz yükümlülükleri
2- Merkez Bankası parası
www.hozyildiz.com
27
Vaziyetten Analitik bilançoya
www.hozyildiz.com
28
Dış Varlıklar
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Altın
Yabancı para banknotlar
Yurtdışı bankalar
Rezerv dilimi opsiyonu
Yurtiçi bankalar (sadece yabancı para (YP)
hesaplar)
Krediler / Dış krediler (YP)
İştirakler (YP)
Takipteki alacaklar (YP)
Diğer aktifler / Diğer (YP)
www.hozyildiz.com
29
Vaziyetten Analitik Bilançoya geçiş 2
www.hozyildiz.com
30
Döviz yükümlülükleri
• TCMB’nin kendi bastığı para (lira) dışındaki
para birimlerinden olan yükümlülüklerini ifade
eder.
www.hozyildiz.com
31
Vaziyetten Analitik Bilançoya geçiş 3
www.hozyildiz.com
32
MB Parası
• Merkez Bankası’nın kendi bastığı para
cinsinden olan borçlarını gösterir.
• “Sağlıklı bir ekonomide merkez bankası
bilançosundaki borçların büyük bir kısmının o
merkez bankasının kendi bastığı para cinsinde
olması gerekir. Aksine bir durum o ekonomide
işlerin pek de yolunda gitmediğinin bir
göstergesi olarak alınabilir.” Fatih Özatay,
Parasal İktisat.
www.hozyildiz.com
33
www.hozyildiz.com
34
Analitik Bilançodan Türetilen Rasyolar 1
• Dış Varlıklar / Toplam Döviz Yükümlülükleri (kur riski
oranı): Sağlıklı bir bilanço yapısına sahip merkez
bankalarının dış varlıklarının dış yükümlülüklerinden
fazla olması, yani yüksek kur riski oranına sahip
olması beklenir.
• Dış Varlıklar / İç Varlıklar: Aktif kompozisyonunu
gösterir.
• Emisyon / Toplam Bilanço : Emisyonun toplam
bilanço içindeki büyüklüğünü gösterir.
www.hozyildiz.com
35
Analitik Bilançodan Türetilen Rasyolar 1
• Rezerv para / Toplam Bilanço:
• Merkez Bankası Parası / Toplam Bilanço:
MB’nın yarattığı paranın bilançonun içindeki
büyüklüğünü gösterir.
• Döviz Yükümlülükleri / Toplam Bilanço: Döviz
yükümlülüklerinin payını gösterir.
• Döviz İşlemleri / Merkez Bankası Parası :
döviz işlemleri kaynaklı yaratılan paranın
toplam yaratılan paranın içindeki payını
gösterir.
www.hozyildiz.com
36
www.hozyildiz.com
37
www.hozyildiz.com
38
www.hozyildiz.com
39
www.hozyildiz.com
40
Ekim 2013 itibariyle analitik bilanço
www.hozyildiz.com
41
www.hozyildiz.com
42
www.hozyildiz.com
43