Transcript File

Oisín i dTír na nÓg
Scéal Bhéaloidis
An Fhiannaíocht
• ‘Séard atá san
Fhiannaíocht ná scéalta
agus dánta (laoithe) faoi
laochra/gaiscígh.
• Saighdiúirí
(gnáthdhaoine) ab ea na
Fianna, nach raibh baint
ar bith acu leis na
huaisle (An Rúraíocht).
• Bhíodh sé de dhualgas
orthu Éire a chosaint,
nuair a bhí Cormac Mac
Airt ina ardrí ar Éirinn.
An Fhiannaíocht sa scéal seo
 Simplíocht
 Áibhéil
 Niachas
 Geasa
 Troid
 Gaisce
 Crógacht
 Uimhir a trí agus uimhir a seacht
Simplíocht
 Déantar léiriú deas simplí ar na carachtair go léir sa
scéal seo.
 Déantar léiriú deas simplí ar na háiteanna.
Áibhéil
 Tarlaíonn rudaí dochreidte anseo.
Niachas
 Bíonn baint láidir ag an niachas leis na scéalta agus
leis na dánta – fiú amháin nuair is naimhde iad na
laochra.
Geasa
 Tarlaíonn rudaí dochreidte sna scéalta agus sna dánta.
 Bíonn daoine nó rudaí faoi gheasa.
 Ní féidir leis an laoch an gheis a bhriseadh – bíonn
ceangal dualgais air é a chomhlíonadh.
 Bíonn mí-ádh agus draíocht ag baint leis na geasa.
Troid
 Bíonn troid mar bhunábhar sna scéalta agus sna
dánta.
 Bhíodh sé de dhualgas ar na Fianna Éire a chosaint.
Gaisce
 Sna laochscéalta béaloidis seo, b’iad na
príomhcharachtair ná laochra nó gaiscígh.
 Ba mhinic a dhéanaidis gníomhartha gaisce.
Crógacht
 Sna laochscéalta béaloidis seo, b’iad na
príomhcharachtair ná laochra nó gaiscígh.
 Ba mhinic a dhéanaidis gníomhartha gaisce.
 B’é tréith fíorthábhachtach in aon laoch ná crógacht.
 Bhíodh sé sásta go leor féiníobairt a dhéanamh, má
bhíodh gá leis.
Uimhir a Trí agus Uimhir a Seacht
 Tharlaíodh rudaí sna scéalta seo faoi thrí nó faoi
sheacht (m.sh. triúr príomhcharachtar, nó triúr
deartháireacha, nó trí eachtra, nó seacht mbliana srl.)
An Fhiannaíocht sa scéal seo
 Simplíocht
 Áibhéil
 Niachas
 Geasa
 Troid
 Gaisce
 Crógacht
 Uimhir a trí agus uimhir a seacht
Simplíocht
 Déantar léiriú deas simplí ar na carachtair go léir sa
scéal seo.
• B’í Niamh Chinn Óir an bhean ab áille gné.
• Ghlac Oisín le Niamh ar an bpointe: “Is tú mo rogha thar
mhná an domhain.”
• Bhí briseadh croí ar Fhionn nuair a d’imigh a mhac.
• Chuir Rí Thír na nÓg le hOisín fáilte mhór roimh Oisín,
agus mhair sé ann go sona sásta lena chlann.
• Bhuail sé le Pádraig Naofa, agus thug sé cabhair dó.
 Déantar léiriú deas simplí ar na háiteanna.
• Is í Tír na nÓg an áit is áille ar domhan.
Áibhéil
 Tarlaíonn rudaí dochreidte anseo.
• go bhfuil a leithéid d’áit mar Thír na nÓg ann – áit nach
bhfaigheann éinne bás ann, agus ina bhfuil aoibhneas an
chroí ann.
• Bhí Oisín ábalta an leac a bhogadh ina aonar, agus é thuas
ar bharr an chapaill bháin – ní raibh 300 gnáthfhear in ann
é a bhogadh.
• Throid Oisín ar feadh trí lá in aghaidh Fhómhair Builligh.
• Bhí féasta acu a mhair deich n-oíche agus deich lá, agus
phós Oisín le Niamh.
• Bhí an baol ann i gcónaí nach bhfillfeadh Oisín ar Thír na
nÓg, dá leagfadh sé a chos ar thalamh na hÉireann.
Niachas
 Bíonn baint láidir ag an niachas leis na scéalta agus
leis na dánta – fiú amháin nuair is naimhde iad na
laochra.
Geasa
 Tarlaíonn rudaí dochreidte sna scéalta agus sna dánta.
 Bíonn daoine nó rudaí faoi gheasa.
 Ní féidir leis an laoch an geis a bhriseadh – bíonn
ceangal dualgais air é a chomhlíonadh.
 Bíonn mí-ádh agus draíocht ag baint leis na geasa.
• Bhagair Niamh Oisín nuair a bhuail siad le chéile ar dtús.
Chuirfeadh sí é faoi gheasa uafásach, nach bhféadfadh laoch
ar bith in ann a sheasamh, muna rachadh Oisín léi.
Troid
 Bíonn troid mar bhunábhar sna scéalta agus sna
dánta.
 Bhíodh sé de dhualgas ar na Fianna Éire a chosaint.
• Bhí na Fianna amuigh ag fiach ar an lá a bhuail siad le
Niamh.
• Chaitheadh siad a laethanta ag troid go fíochmhar in
aghaidh laochra eile, nó ag fiach.
• Throid Oisín ag dún Rí na mBeo agus fuair sé an lámh in
uachtar ar Fhómhair Builligh – bhain sé a cheann de.
Gaisce
 Sna laochscéalta béaloidis seo, b’iad na
príomhcharachtair ná laochra nó gaiscígh.
 Ba mhinic a dhéanaidis gníomhartha gaisce.
• Thug Oisín cabhair do na fir i nGleann na Smól.
• Bhí clú agus cáil ar Oisín mar gur chuala Niamh faoin:
“Oisín meanmnach na dteanlámh”.
• Throid Oisín ag dún Rí na mBeo, agus fuair sé an lámh in
uachtar ar Fhómhar Builleach. Bhain sé a cheann de, agus
lig sé saor iníon Rí na mBeo.
Crógacht
 Sna laochscéalta béaloidis seo, b’iad na
príomhcharachtair ná laochra nó gaiscígh.
 Ba mhinic a dhéanaidis gníomhartha gaisce.
 B’é tréith fíorthábhachtach in aon laoch ná crógacht.
 Bhíodh sé sásta go leor féiníobairt a dhéanamh, má
bhíodh gá leis.
• Throid Oisín ag dún Rí na mBeo, agus fuair sé an lámh in
uachtar ar Fhómhar Builleach. Bhain sé a cheann de, agus
lig sé saor iníon Rí na mBeo.
Uimhir a Trí agus Uimhir a Seacht
 Tarlaíonn rudaí sna scéalta seo faoi thrí nó faoi
sheacht.
• Bhí trí chéad fear ag iarraidh leac a bhogadh i nGleann na
Smól.
• Rinne an t-each bán trí seitreacha agus iad ag fágáil Éireann.
• Agus iad ag druidim le Tír na nÓg, thug siad faoi deara an
trí rud siúd: na machairí faoi bhláth, na tithe gréine déanta as
clocha geala, agus teach cónaithe ildathach an rí.
• Tháinig trí chaoga laoch (150) amach lena bhfáiltiú.
• Bhí triúr páistí acu. (Fionn, Oscar, Plúr na mBan)
• D’impigh Niamh ar Oisín faoi thrí gan Tír na nÓg a fhágáil
– thug sí trí rabhadh dó.
Tréithe Eile
 Draíocht
• Bhí geis ar Oisín gan a chos a leagadh ar thalamh na
hÉireann, nó d’athródh sé ina sheanfhear críonna láithreach.
• Bhí geis ar an gcapall bán filleadh ar Thír na nÓg gan Oisín.
 Logainmneacha
• Gleann na Smól
• Loch Léin
• Almhain Laighean