Transcript Teresa Kozioł - LSCDN Merytoryczne i metodyczne przygotowanie

Merytoryczne i metodyczne
przygotowanie ucznia zdolnego do
konkursu
Opracowanie: Teresa Kozioł
Konsultant LSCDN Oddział w
Chełmie
 Głównym
celem edukacji
jest nie nauka, lecz rozbudzenie
ducha. – Ernest Renan
 Jak
to osiągnąć?

Przygotowanie merytoryczne - znajomość treści,
wybór konkretnych zagadnień, które są niezbędne.
W trakcie tego przygotowania nauczyciel określa,
jakie treści, w jakim celu i w jakim porządku będzie
realizował (autorzy zadań-programy w regulaminie).

Przygotowanie metodyczne – jak poprowadzić
zajęcia, jakie zastosować metody nauczania i środki
dydaktyczne.
Przygotowanie merytoryczne i
metodyczne






1. Cele edukacyjne.
2. Zakres treści nauczania (wiedza, umiejętności,
treści PP, kompetencje).
3. Zakres wymaganej wiedzy do poszczególnych
etapów konkursów…
4. Rodzaje zadań i formy sprawdzania (rodzaje
testów, część ustna).
(Na każdym z trzech etapów konkursu, arkusz
zawierać będzie różne typy zadań zamkniętych i
otwartych.
5. Literatura (dla nauczyciela i ucznia).
Co zawierają programy merytoryczne ?
Cele konkursów – rodzaje:
aksjologiczne - poznawcze, estetyczne,






rozwijanie uzdolnień i zainteresowań uczniów,
rozszerzenie wiedzy i umiejętności,
edukacja twórcza, pobudzanie myślenia dywergencyjnego,(wiele
możliwych rozwiązań, nowatorskie idee, dywergencyjne
myślenie psychol. proces myślowy zakładający
wiele punktów widzenia i obejmujący liczne
możliwości problemu, bez troski o "logiczny"
układ),
rozwijanie pamięci, kształcenie wyobraźni i kreatywności
zarówno ucznia jak i nauczyciela,
rozbudzanie wrażliwości estetycznej i kulturowej,
promowanie uczniów utalentowanych,
Cele specyficzne, związane
z przedmiotem
Np. kształcenie postawy szacunku wobec tradycji i
przeszłości,
 kształtowanie umiejętności całościowego odbioru
świata przyrody i zachodzących w nim zjawisk,
 budzenie świadomości językowej i uwrażliwianie na
bogactwo i piękno ojczystego języka,
 kształcenie umiejętności dostrzegania i
przewidywania wpływu substancji chemicznych na
środowisko naturalne i zdrowie człowieka.

uświadomienie poczucia własnej wartości,
 kształcenie nawyków szlachetnej rywalizacji,
 kształcenie umiejętności spędzania wolnego czasu,
 Radzenie sobie z niepowodzeniami - odporność na

stres towarzyszący sukcesom, porażkom (10 miłych sytuacji,
zdrowy perfekcjonizm (jest pozytywny i pozwala
pchać do przodu nasze wizje i plany), wizualizacja),

wyrabianie systematyczności, pracowitości i
wytrwałości, refleksji.
Cele etyczne, wartości uniwersalne
Czy zawsze cele zostają osiągnięte?
Czy celem konkursów jest: osiągnięcie tytułu laureata?




Cele edukacyjne – realizacja może zakończyć się
uzyskaniem przez ucznia miana finalisty, laureata (również
etapu szkolnego)
Cele wychowawcze – realizacja może zakończyć się
sukcesem, tj. zmianą postawy ucznia, pogłębieniem
zainteresowań („zaszczepienie” nowym pomysłem).
Należy pamiętać:
Konkursy dostarczają wielu przyjemności, wzruszeń,
radości i umacniają wzajemną komunikację, ale też
wywołują obawy, lęki, niezadowolenie, złość a nawet
rozpacz.

Droga do osiągnięcia celów, rozwinięcie zainteresowań ucznia,
poszerzenie jego wiedzy i umiejętności, przejście przez etap
szkolny – już są znaczącym osiągnięciem.

Już samo podjęcie decyzji wiążącej się z nowym wyzwaniem
znacznie wzbogaca każdego człowieka. Efektem
przystąpienia do konkursu nie jest tylko uzyskanie miana
laureata.
Znacznie ważniejsze jest wyrabianie nawyku systematycznej
nauki, pogłębiania wiedzy i zainteresowań, nawiązywanie i
rozwijanie wielkiej wartości – wzajemnej sympatii – ucznia
i mistrza i wreszcie propozycja twórczego sposobu spędzania
czasu, bo przygotowania do konkursu zazwyczaj odbywają się
poza zajęciami lekcyjnymi.

Kiedy cele zostają osiągnięte?
Z jakimi uczniami pracuje nauczyciel
przygotowując ich do konkursów ?

Regulamin konkursów przedmiotowych
mówi: Konkursy są skierowane do
uczniów szczególnie uzdolnionych,
wykazujących zainteresowanie związane z
wybranym przedmiotem.


E. Gondzik[1] scharakteryzował ucznia
zdolnego w sposób następujący: „Uczeń
zdolny (...) wyróżnia się wysokim
poziomem sprawności intelektualnej,
specjalnymi zdolnościami i łatwością
uczenia się, a także możliwościami
osiągnięć twórczych, szerokimi
zainteresowaniami (...)
samodzielnością, twórczą wyobraźnią”.
[1] E.Gondzik, Wybrane problemy z
dydaktyki kształcenia uczniów zdolnych,
„Oświata i Wychowanie” 1976 nr 6.
KTO TO JEST UCZEŃ ZDOLNY?
DIAGNOZA UCZNIA ZDOLNEGO

W toku obserwacji uczniów nauczyciel musi
kierować się m.in. następującymi kryteriami:
sprawnością uczenia się i działania ucznia,
wzmożoną aktywnością intelektualną
i motywacją,
 niezależnością, wyrażającą się w
samodzielnych sądach i poleganiu na
sobie,
 gotowością ucznia do żarliwej obrony
własnego stanowiska.


Obserwacja,
diagnozowanie klas przez wychowawcę
(ankiety dla uczniów,
rodziców, rozmowy z rodzicami),
 diagnozowanie przez nauczycieli
uczących, psychologa –testy na
inteligencję,
-założenie karty ucznia zdolnego,
 pomiar , który polega
na analizie prac i wytworów dziecka
oraz analizie jego osiągnięć
szkolnych.


Diagnozowanie uczniów zdolnych
sprawność językowa (rozumienie
szerokiego zakresu słów, łatwe
dysponowanie potrzebnymi słowami oraz
giętkość i umiejętność dobitnego
wyrażania myśli),
 zdolność skojarzeniowa, umiejętność
ogarniania wielu idei i wiązania większej
ilości faktów,
 wyjątkowy zasób energii umysłowej i
fizycznej, a nawet poczucie humoru.

Cechy pomocne w prawidłowym
rozpoznawaniu i wyławianiu uczniów
zdolnych

ROZWIJANIE ZDOLNOŚCI – typy
działań
Cztery zasadnicze typy działań
nastawionych na rozwijanie zdolności:
1. Przyspieszanie rozwoju uczniów
zdolnych (akceleracja).
 2. Wyposażanie ich w większy zasób
wiedzy.
 3. Umożliwienie im uzyskania wiedzy
o wyższym poziomie trudności
zgodnie z poziomem ich rozwoju
intelektualnego, poziomem zdolności
i uzdolnień.
 4. Kształtowanie u uczniów zdolnych
myślenia twórczego i rozwijanie
oryginalności.









Może przybierać różne formy:
• wcześniejsze rozpoczynanie nauki,
• podwójnej promocji ( przeskakiwania klas )
• szybszego przerabiania materiału
• systemu nauczania bezklasowego,
• wcześniejszego kończenia szkoły i
przechodzenia na następny szczebel nauczania.
Te formy pracy są odpowiednie dla dzieci
dojrzałych emocjonalnie, społecznie i fizycznie.
Dobrze jest obejmować przyspieszeniem grupy
dzieci, a nie pojedynczych uczniów ( ze względu
na zaistniałe w grupie więzi ).
Akceleracja ( przyspieszenie)
Przyspieszanie tempa nauki uczniów
zdolnych można osiągnąć m.in. poprzez
indywidualizację nauczania, polegającą
na:
 różnicowaniu tempa uczenia się,
 różnicowaniu treści kształcenia – w
odniesieniu do różnych uczniów.

 Indywidualny tok uczenia powoduje jednak
częściowe zerwanie ucznia z systemem klasowo –
lekcyjnym, co niekorzystnie wpływa na jego
rozwój społeczny.

Ad 2. Poszerzanie treści
programowych i pozaprogramowych
jest znacznie lepszym rozwiązaniem.

Najbardziej radykalną metodą
wzbogacania treści są specjalne
programy dla uczniów zdolnych.
Realizacja ich bywa połączona z
organizowaniem dodatkowych zajęć w
szkole.
Ad 3. Różnicowanie poziomu
trudności polega na takim kształtowaniu
procesu nauczania, aby był on szybki, a
zarazem wzbogacony o dodatkowe
treści.
 Wzbogacenie pionowe: zwiększa się
intensywność pracy, poszerza zakres
wiedzy.
 Wzbogacenie poziome: nauczyciel
dostarcza w trakcie nauki większą ilość
zadań o tej samej trudności.


Kształcenie wielopoziomowe jest
realizowane w różnych wariantach,
m.in.
- tworzenie w klasach kilku poziomów
grup przy zróżnicowaniu poziomu
trudności i zakresu materiału nauczania
dla poszczególnych grup,
 praca w grupach, w których uczniowie
uzdolnieni pełnią rolę liderów, a praca
może być formą konkursów,
 organizowanie zajęć pozalekcyjnych dla
uczniów o podobnych uzdolnieniach,
 praca indywidualna nauczyciela z
uczniem.

Ad 4. Inspirowanie uczniów zdolnych do
aktywności twórczej i oryginalności myślenia
 m.in. – nauczanie problemowe. (rozwija operacje

myślowe, jak analiza, synteza, porównywanie i
uogólnianie oraz płynność i giętkość myślenia).
◦ metody aktywizujące, gry dydaktyczne,
◦ demonstrowanie indywidualnych osiągnięć
uczniów,
◦ dobre, własne materiały oraz umiejętne ich
wykorzystanie,
◦ opracowywanie zadań i problemów w oparciu o
dodatkową literaturę,
◦ prowadzenie gazetki szkolnej – metoda rozwijania
zainteresowań uczniów.
•
Ważnym aspektem jest praca samodzielna,
niezależna oraz w różnym stopniu
indywidualna. (np. metoda projektu
edukacyjnego) Uczniowie otrzymując
zadania do zrealizowania pracują w
czytelni, prowadzą eksperymenty, zbierają
potrzebne im materiały. Nauczyciel powinien
być cały czas do dyspozycji uczniów, radzić
w razie jakichkolwiek wątpliwości, służyć
pomocą, być w stałym kontakcie z uczniem,
prowadzić konsultacje.
Inspirowanie do pracy
samodzielnej
Rola nauczyciela w pracy z
uczniem zdolnym
Ważny jest osobisty kontakt nauczyciela
z uczniem, omawianie nurtujących go
problemów i kontrola wyników jego pracy.
 Zdolny uczeń ma prawo oczekiwać od
nauczyciela zaangażowania w rozwój
swojego talentu oraz szerokiej pomocy
w rozwiązywaniu problemów.











zadawanie uczniom zdolnym dodatkowych zadań
podczas prac klasowych i domowych,
korygowanie przez uczniów zdolnych błędów kolegów,
prowadzenie przez uczniów zdolnych fragmentów
lekcji,(czasami przygotowanie całej lekcji),
pełnienie funkcji asystenta nauczyciela,
zachęcanie do czytania czasopism związanych z danym
przedmiotem,
zwiększanie wymagań, co do ścisłości i precyzji ich
wypowiedzi,
organizowanie konkursów dotyczących działów
materiału,
samodzielne poznawanie przez ucznia zdolnego
nowego materiału (ewentualne niejasności konsultuje z
nauczycielem),
przekazywanie pod opiekę stałą lub doraźną uczniów
słabych uczniom zdolnym,
powierzanie przewodnictwa w pracy grupowej.
Formy pracy z uczniami uzdolnionymi
- przykłady:





Zajęcia pozalekcyjne odbywają się
w czasie wolnym, powinny więc
wychodzić naprzeciw czterem funkcjom:
-regeneracja sił fizycznych i
psychicznych,
-rozrywka,
-rozwój zainteresowań i uzdolnień
indywidualnych,
-szukanie swego miejsca w
społeczeństwie, co wiąże się
z kształtowaniem postaw moralnospołecznych.
Zajęcia pozalekcyjne

zasada dobrowolności uczestnictwa w
zajęciach (ucznia nie można zmusić do
uczęszczania na zajęcia pozalekcyjne, bo brak
chęci z jego strony nie przyniesie w pracy
żądanych rezultatów), w pozyskiwaniu
uczestników warto sięgnąć do motywacji
sukcesu;

zasada atrakcyjności – tylko zajęcia atrakcyjne
w treści i sposobie prowadzenia mogą liczyć na
względnie stałych uczestników.
ZASADY ORGANIZACJI ZAJĘĆ
POZALEKCYJNYCH
Należy zwrócić uwagę na inne
aspekty:





Pracę z uczniem zdolnym w oparciu o
program autorski .
Tworzenie klubów czy kół zainteresowań.
Wystąpienie o ITN, IPN (indywidualny tok
lub program nauczania).
Udzielanie serdecznego wsparcia w
rozwoju pasji, zainteresowań.
Organizowanie obozów naukowych czy
przedmiotowych.

Starsze klasy szkoły podstawowej, gimnazjum:

- Komputer z odpowiednim oprogramowaniem,
- filmy, audycje,
- tablica multimedialna,
- komputerowe programy edukacyjne,
- wykorzystywanie internetu w poszukiwaniu informacji rozwijających
zainteresowania, opracowanie bazy danych (zasoby internetowe dla
przedmiotu).




Pomoce techniczne, środki
dydaktyczne

§ 9. Zajęcia rozwijające uzdolnienia
organizuje się dla uczniów szczególnie
uzdolnionych oraz prowadzi się przy
wykorzystaniu aktywnych metod pracy.
Liczba uczestników zajęć nie może
przekraczać 8
ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1)
z dnia 30 kwietnia 2013 r.
w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy
psychologiczno-pedagogicznej w publicznych
przedszkolach,
szkołach i placówkach
 "Jest
tylko jeden sposób nauki poprzez działanie”.
-
Paulo Coelho

LITERATURA:
Karwowski, M. (red.) (2009). Identyfikacja
potencjału twórczego, Teoria. Metodologia.
Diagnostyka. Warszawa:
 Wydawnictwo APS.
 Nęcka, E. (2003). Inteligencja. Geneza,
Struktura, Funkcje. Gdańsk: GWP.
 Przybylska, I. (2007). Inteligencja emocjonalna a
uzdolnienia twórcze i funkcjonowanie szkole
młodzieży. Katowice:Wydawnictwo UŚ.
 Rimm, S.B. (1994). Bariery szkolnej kariery.
Dlaczego dzieci zdolne mają słabe stopnie?.
Warszawa: WSiP.


Dziękuję