Transcript سمینار دانشجویی

‫سمینار دانشجویی‬
‫فیزیولوژی تولید مثل‬
‫ِ‬
‫بیماری زنان‬
‫تهیه کنندگان ‪ :‬صالحه صادقی – فریده سالمی‬
‫استاد راهنما ‪ :‬سرکار خانم پرمهر‬
‫دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی هرمزگان‬
‫دانشکده پرستاری و مامایی بندرعباس‬
‫رشته مامایی‬
‫ورودی سال ‪1390‬‬
‫آناتومی‬
‫هیپوتاالموس‬
‫محل‪:‬در قاعده مغز باالی کالسمای بینایی وزیر بطن سوم‬
‫نواحی اناتومیک ‪:‬‬
‫ ناحیه مجاور بطن سوم‬‫ ناحیه داخلی حاوی اجسام سلولی‬‫ ناحیه جانبی حاوی آکسون‬‫حلقه های فیدبک‪:‬‬
‫ بلند‪ :‬هورمون های موجود در خون‬‫ کوتاه‪ :‬اثر فیدبکی هورمون های هیپوفیز‬‫ بسیار کوتاه‪ :‬اثر مستقیم ترشحات هایپوتاالموس‬‫محصوالت ترشحی اصلی‪GHRH ،TSH ،CRH ،GnRH :‬‬
‫هیپوفیز‬
‫تقسیم بندی‪:‬‬
‫ادنوهیپوفیز(هیپوفیز قدامی)‪:‬از اکتودرم اپیدرمی یا بن بست راتکه مشتق‬‫می شود‬
‫منبع اصلی خونرسانی‪،‬عروق پورت می باشند‬
‫نوروهیپوفیز(هیپوفیز خلفی)‪:‬از بافت عصبی مشتق می شود‬‫طبقه بندی سلول های ترشحی ادنوهیپوفیز‪:‬‬
‫اسیدوفیل‪:‬ترشح ‪ ،GH‬پروالکتین و ‪ACTH‬‬‫بازوفیل‪ :‬ترشح گنادوتروپین‬‫‪-‬کروموفوب خنثی‪:‬ترشح ‪FSH‬‬
‫)‪GnRH (LHRH‬‬
‫ساختار‪:‬دکاپپتید‬
‫خصوصیات منحصر به فرد در بین هورمون های بدن‪:‬‬
‫کنترل همزمان ترشح دو هورمون ‪FSH‬و‪LH‬‬‫ترشح ضربانی‬‫تاثیر برسایر هورمون های هیپوتاالموس‬‫نیمه عمر بسیار کوتاه(‪4-2‬دقیقه)دارد‬
‫ترشح در فاز فولیکولی‪:‬‬
‫ابتدا‪:‬فرکانس زیاد و دامنه کم‬‫انتها‪:‬دامنه و فرکانس افزایش می یابد‬‫ترشح در فاز لوتئال‪:‬‬
‫دامنه باالتر از فاز فولیکولی که بتدریج کاهش می یابد‬‫فرکانس کاهش می یابد‬‫عملکرد‪:‬عالوه بر تنظیم ترشح گنادوتروپین هیپوفیزی‪،‬درتمام بدن عملکرد اتوکرین‬
‫و پاراکرین دارد‬
‫اگونیست ‪GnRH‬‬
‫مکانیسم عمل‪-:‬فعال شدن پایدار گیرنده های‪GnRH‬وسرکوب ترشح‬
‫گنادوتروپین‬
‫تعدیل اضافه ترروی مولکول‪:GnRH‬‬
‫فاقد فعالیت ذاتی‪GnRH‬‬‫انسداد رقابتی رسپتورها‬‫تنظیم کاهشی گیرنده ها‬‫شروع اثر بالینی انتاگونیست ‪:GnRH‬ظرف ‪ 2-1‬روز‬
‫ساختار اگونیست و انتاگونیست‪:GnRH‬‬
‫‪-‬استخالف در انتهای کربوکسیل‪:‬ایجاد اگونیست‪GnRH‬با نیمه‬
‫عمرطوالنی(مشابه تماس مداوم با ‪)GnRH‬‬
‫تعدیل در اسیدامینه های‪:1،2،3،6،8،10‬ایجادانتاگونیست‪GnRH‬با شروع‬‫اثر سریع تر‬
‫اپیوئیدهای اندروژن موثربر‪GnRH‬‬
‫انواع‪:‬‬
‫اندورفین‪:‬درهیپوتاالموس از‪POMC‬ساخته می شوند‬‫عملکرد‪:‬تنظیم درجه حرارت‪،‬اشتها‪،‬خلق و رفتار‬
‫انکفالین‪:‬گسترده ترین توزیع در مغز در بین اپیوئیدهای اندروژن‬‫دینورفین‪-:‬اثار رفتاری‬‫قدرت ضد درد باال‬‫تعامل اندورفین با ‪:GnRH‬‬
‫مهار ازاد شدن ‪ GnRH‬درهیپوتاالموس‬‫تولید ان توسط استروئیدهای جنسی تحریک می شود‬‫میزان اندورفین طی سیکل قاعدگی‪:‬‬
‫حداکثر غلظت ‪:‬مرحله لوتئال‬‫حداقل غلظت‪:‬طی خونریزی قاعدگی‬‫قطع ناگهانی اپیوئیدهای اندروژن قبل از خونریزی قاعدگی‪:‬ایجاد دیس فوریا‬
‫هورمون های هیپوفیز قدامی‬
‫گنادوتروپین‪:‬‬
‫انواع‪FSH:‬و‪LH‬‬‫زیرواحد بتا‪:‬‬‫تعیین اختصاصی بودن گیرنده‬‫ساخت ان‪،‬سرعت تولید گنادوتروپین را تنظیم می کند‬‫زیر واحد الفا‪:‬در‪TSH،LH،FSH‬و‪ hCG‬یکسان است‪.‬‬
‫پروالکتین‪:‬‬
‫محرک اصلی برای نسخه برداری ژن پروالکتین‪ :‬استروژن‬‫عامل مهار کننده‪ :‬دوپامین ترشح شده از هیپوتاالموس‬
‫عوامل محرک ترشح‪ :‬دستکاری پستان‪ ،‬استرس‪ ،‬ورزش‪ ،‬بعضی دارو ها و‬
‫غذاها‬
‫‪:TSH‬‬
‫توسط ‪ TRH‬تحریک می شود‪.‬‬
‫‪ T3‬و ‪ T4‬اثر فیدبک منفی در ترشح آن دارند‪.‬‬
‫‪:ACTH‬‬
‫تغییرات شبانه روزی میزان ترشح‪:‬‬
‫‪ Max‬در اوایل صبح‬
‫‪ Min‬در اواخر غروب‬
‫‪:GH‬‬
‫عوامل محرک ترشح‪:‬‬
‫‪ ،GHRH‬هورمون تیروئید‬‫گلوکوکورتیکوئید ها‬
‫بیشترین ترشح‪ :‬هنگام خواب‬
‫عملکرد های مهم‪:‬‬
‫تحریک رشد خطی‪ ،‬هوموستاز فیزیولوژیک‪ ،‬تنظیم عملکرد ‪ ،CNS‬تنظیم انسولین‪،‬‬
‫تنظیم عملکرد تخمدان‬
‫هیپوفیز خلفی‬
‫ساختمان‪:‬‬
‫منحصرا بافت عصبی و ادامه هیپوتاالموس‬
‫منشا جنینی‪ :‬فرورفتگی نورواکتودرم در بطن سوم‬
‫سیستم ماگنوسلولر هیپوتاالموس ‪:‬‬
‫متشکل از هسته سوپرااپتیک و پاراونتریکولر‬‫‪-‬ترشح هورمون به طور مستقیم از انتهای آکسون به گردش خون‬
‫هورمون های مترشحه‪:‬‬
‫اکسی توسین‪:‬‬
‫محل تولید‪ :‬هسته پاراونتریکولر هیپوتاالموس‬
‫عملکرد‪ :‬تحریک انقباض عضله رحم و سلول های میواپی تلیال مجاری شیری‬
‫آزاد شدن اکسی توسین ناشی از تحریک سرویکس و واژن‪ :‬تحریک اوواالسیون در‬
‫برخی گونه ها (رفلکس فرگوسن)‬
‫‪(AVP‬آرژینین وازوپرسین)‪:‬‬
‫نام دیگر‪(ADH :‬هورمون آنتی دیورتیک)‬
‫محل تولید‪ :‬هسته سوپرا اپتیک هیپوتاالموس‬
‫وظیفه اصلی‪ :‬تنظیم حجم‪ ،‬فشار و اسموالریته خون‬
‫تغییرات بیش از ‪ 10‬درصد حجم خون‪ :‬آزاد شدن ‪ AVP‬ناشی از تحریک‬
‫بارورسپتور ها‬
‫فیزیولوژی سیکل قاعدگی‬
‫سیکل تخمدانی‪:‬‬
‫فاز فولیکوالر‪ :‬مسئول تفاوت در طول مدت سیکل ها‬
‫فاز لوتئال‪ :‬معموال دو هفته طول می کشد‪.‬‬
‫سیکل رحمی‪:‬‬
‫مراحل‪:‬‬
‫پرولیفراتیو‬‫‪-‬ترشحی‬
‫تغییرات هورمونی‪:‬‬
‫ کاهش استروئید های گنادی از انتهای فاز لوتئال سیکل قبلی شروع می شود‪.‬‬‫ افزایش غلظت ‪ :FSH‬رشد فولیکول ها ‪ :‬ترشح استروژن‪ :‬تحریک رشد اندومتر‬‫ غلظت باالی استروژن و ترشح اینهیبین ‪ B‬از فولیکول های در حال رشد‪ :‬اثر‬‫فیدبک منفی روی ‪ FSH‬اعمال می کند‪.‬‬
‫ القای گیرنده ‪ LH‬روی سلول های گرانولوزا در اواخر فاز فولیکوالر‪ :‬تنظیم ترشح‬‫پروژسترون‬
‫ ترشح ناگهانی ‪ LH‬بعد از تحریک مناسب استروژنی‪:‬‬‫علت بی واسطه اووالسیون می باشد‪.‬‬
‫اوواالسیون ‪ 36-24‬ساعت بعد از آن رخ می دهد‪.‬‬
‫کاهش استروژن در اوایل فاز فولیکوالر‪:‬افزایش مجدد در نتیجه ترشح استروژن از‬‫جسم زرد رخ می دهد‬
‫پروژسترون‪،‬استروژن و اینهیبین ‪:A‬‬‫مهار مرکزی ترشح گنادوتروپین‬‫‪-‬با از بین رفتن جسم زرد کاهش می یابند و زمینه برای سیکل بعدی ایجاد می شود‬
‫رحم‬
‫تغییرات سیکلیک اندومتر‪:‬‬
‫دسیدوای عملکردی‪:‬دو سوم سطحی اندومتر شامل الیه اسفنجی و‬‫الیه متراکم‬
‫دسیدوا بازالیس‪:‬منشا بازسازی اندومتر بعد از هر سیکل قاعدگی‬‫سلول های بنیادی اندومتر‪:‬در مغز استخوان قرار دارند و به دسیدوا‬‫بازالیس مهاجرت می کنند‬
‫فاز پرولیفراتیو‪:‬‬‫تبدیل غدد باریک‪،‬مستقیم و کوتاه اندومتربه ساختمان های دراز و‬‫پرپیچ و خم‬
‫تبدیل الگوی استوانه ای غدد به الگوی مطبق کاذب در دوره قبل از‬‫اووالسیون‬
‫فاز ترشحی‪:‬‬‫علت نامگذاری‪:‬وجود محصوالت ترشحی ائوزینوفیلیک و غنی از‬‫پروتئین در مجرای غدد‬
‫تشکیل واکوئول حاوی گلیکوژن در غدد اندومتر‪:‬با رنگ امیزی‬‫‪PAS‬رنگ می گیرند‬
‫استرومای اندومتر تا روز هفتم بعد از اووالسیون تغییری نم کنند‪:‬ادم‬‫استروما بعد از ان رخ می دهد‬
‫حوالی روز‪:24‬رنگ امیزی ائوزینوفیلیک(‪)cuffi ng‬دراسترومای‬‫اطراف عروق (الگوی دسیدوای کاذب)‬
‫ارتشاح لکوسیتی ‪2‬روز قبل از خونریزی قاعدگی‪:‬شروع کالپس‬‫استرومای اندومتر‬
‫خونریزی قاعدگی‪:‬‬‫علت ریزش اندومتر‪:‬تخریب جسم زرد و قطع تولید استروژن و‬‫پروژسترون‬
‫‪PGF‬دو الفا‪:‬‬‫اسپاسم ارتریول و ایجاد ایسکمی در اندومترتولید انقباض میومتر‪:‬خروج‬‫بافت ریزش یافته اندومتر از رحم‬
‫زمان بندی اندومتر‪:‬‬‫بیوپسی اندومتر در بررسی ناباروری و سقط زودرس فاقد ارزش است‬‫زمان بندی اندومتر روش معتبری برای تشخیص نارسایی فاز لوتئال‬‫نیست‬
‫تکامل فولیکول های تخمدان‬
‫تعداد اووسیت ها‪:‬هفته بیستم بارداری‪ 7-6:‬میلیون(حداکثر)‬‫زمان تولد ‪2-1:‬میلیون‬
‫زمان بلوغ‪ 300:‬هزار‬
‫مرحله استراحت دیپلوتن میوز در اووسیت جنین‪:‬تا زمان اووالسیون ادامه‬‫دارد‬
‫فولیکول ‪primitive‬تشکیل می شود‬
‫تفاوت اووگونی با اسپرماتوگونی‪:‬از هر سلول پیش ساز تنها یک اووسیت‬‫ایجاد می شود و ماده ژنتیک اضافه به صورت سه جسم قطبی تلف می شوند‬
‫وارد شدن اووگونی به مرحله پروفازمیوز]‪:‬در هفته هشتم زندگی رویانی‬‫شروع می شود‬
‫مکانیسم رکود میوز در مرحله دیپلوتن‪:‬ماده مهار کننده اووسیت(‪)OMI‬که‬‫توسط گرانولوزاسل تولید می شود‬
‫روند تکامل فولیکول‬
‫فولیکول های پریموردیال‪:‬‬‫روند به کار گیری و رشد اولیه مستقل از گنادوتروپین است‬‫توسط یک الیه منفرد سلول های گرانولوزا احاطه می شود‬‫فولیکول پره انترال‪:‬‬‫طی چند روز بعد از نابود شدن جسم زرد‪،‬رشد گروه فولیکول هادر اثر‬‫افزایش ‪FSH‬ادامه می یابد‬
‫تولید زوناپلوسیدا توسط اووسیت در حال رشد‪:‬جدا شدن اووسیت از سلول‬‫های گرانولوزای اطراف و تبدیل به فولیکول پره انترال‬
‫تکثیر سلول های گرانولوزا و تکای اطراف فولیکول‪:‬عملکرد سینرژیستیک‬‫برای تولید استروژن‬
‫در این مرحله هر یک از فولیکول ها برای غالب شدن یا اترزی انتخاب می‬‫شوند‬
‫تئوری دو سلول دو گنادوتروپین‪:‬‬
‫‪ :FSH‬تحریک آروماتاز در سلول های گرانولوزا برای تولید استروژن ار‬
‫آندروژن‬
‫‪ :LH‬تحریک سلول های تکا برای تولید آندروژن( عمدتا اندرستندیون)‬
‫تولید استروژن موضعی داخل فولیکول‪ :‬ایجاد محیط مناسب برای تداوم رشد‬
‫فولیکول‬
‫نقش آندروژن ها در تکامل فولیکول ها‪:‬‬
‫غلظت کم( اوایل مرحله پره آنترال)‪ :‬تحریک آروماتاز‬‫غلظت زیاد‪ :‬تولید آندروژن های غیر قابل آروماتیزه شدن از طریق آنزیم ‪5‬‬‫آلفا ردوکتاز‪ :‬آترزی فولیکول‬
‫افزایش مزمن آندروژن‪ :‬مهار ترشح ‪ FSH‬از هیپوفیز‪ :‬عدم تخمک گذاری‬
‫مزمن‬
‫افت غلظت ‪ FSH‬با پیشرفت مرحله فولیکولی‪ :‬علت‪ :‬افزایش تولید استروژن‬
‫و اینهیبین ‪B‬‬
‫پیامد‪ :‬آترزی تمام فولیکول ها به جز فولیکول غالب‬
‫فولیکول پره اووالتوری‬
‫مشخصه‪ :‬حفره ای پر از مایع شامل پالسما و سلول های گرانولوزا در فولیکول‬
‫پدید می آید‪.‬‬
‫کولوموس اووفوروس‪ :‬ساقه ای گرانولوزا که اووسیت را به فولیکول متصل می‬
‫کند‪.‬‬
‫باال بودن مداوم غلظت استروژن بیش از ‪ pg/ml200‬به مدت بیش از ‪48‬‬
‫ساعت‪ :‬تحریک آزاد شدن ‪ :LH‬اووالسیون‬
‫پپتید های تنظیم کننده تکامل فولیکول( از سلول گرانولوزا ایجاد می شوند‪).‬‬
‫اینهیبین‪ :B :‬ترشح در مرحله فولیکولی و تحریک توسط ‪ :FSH‬مهار ‪FSH‬‬
‫‪ :A‬ترشح در مرحله لوئتال ‪ :‬مهار ‪FSH‬‬
‫اکتیوین‪ :‬تحریک آزاد شدن ‪ FSH‬و تقویت اثر آن بر روی تخمدان‬
‫سایر پپتید ها‪ :‬فولیستاتین‪TGF ،EGF ، IGF1،‬الفا‪ TGF،‬بتا‪،IL-1 ،1‬‬
‫‪TNF‬الفا‬
‫اووالسیون‬
‫زمان‪ 10 :‬تا ‪ 12‬ساعت بعد از پیک ‪ LH‬یا ‪ 36 -34‬ساعت بعد از صعود اولیه‬
‫غلظت ‪LH‬‬
‫ترشح ناگهانی ‪ LH‬در میانه سیکل‪ :‬افزایش غلظت موضعی ‪PG‬ها و آنزیم های‬
‫پروتئولیتیک در جدار فولیکول‬
‫تخمک گذاری‪ :‬خروج آهسته اووسیت از سوراخ ایجاد شده در جدار فولیکول( پدیده‬
‫انفجاری نیست‪).‬‬
‫فاز لوئتال‪:‬‬
‫جسم زرد(‪:)corpus luteum‬‬
‫ماهیت‪ :‬مابقی پوسته فولیکول بعد از تخمک گذاری که تنظیم کننده اصلی فاز‬
‫لوتئال است‪.‬‬
‫علت نامگذاری‪ :‬رنگ زرد ناشی از برداشت لیپید توسط سلول های گرانولوزا‬
‫محصوالت‪ :‬استروژن‪ ،‬پروژسترون‪ ،‬اینهیبین ‪A‬‬
‫آنژیوژنز‪ :‬در پاسخ به ترشح فاکتور های آنژیوژنیک مثل ‪VEGF‬‬
‫تنظیم هورمونی‬
‫تولید استرادیول و پروژسترون توسط جسم زرد‪ :‬اثر فیدبک منفی بر ترشح ‪LH‬‬
‫و ‪FSH‬‬
‫ترشح اینهیبین‪ :‬مهار ترشح ‪FSH‬‬
‫پروژسترون ایجاد شده‪ :‬مهار موضعی سایر فولیکول ها‬
‫تداوم عملکرد جسم زرد‪ :‬وابسته به تداوم تولید ‪LH‬‬
‫بروز حاملگی‪ :‬تحریک جسم زرد برای ترشح پروژسترون توسط ‪hCG‬‬
‫ضرورت عملکرد جسم زرد برای تداوم بارداری‪ :‬تا حدود هفته پنجم بارداری‬
‫(زمان شیفت جسم زرد به جفت)‬