Transcript Nga përjashtimi në përfshirjen e personave me aftësi të kufizuara

Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Trajnim i arsimtarëve për
ARSIMIN GJITHPëRFSHIRëS
Projekti i Binjakëzimit për Mbështetjen e Zbatimit të Planit
Strategjik të Sektorit të Arsimit në Kosovë 2011 – 2016
Marja Matero
Mars, 2015
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Sfond
•
•
•
•
Përjashtim
Ndarje
Integrim
Përfshirje
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Nga përjashtimi në përfshirjen e personave me aftësi të
kufizuara
Përjashtimi
Ndarja
Integrimi
Pa shërbime, Shërbime për persona Nevojat e
Vetëm familja me aftësi të kufizuara personave me
aftës të kufizuara
Të përbuzur Kategorizimi i
Ndryshimi i
personave me aftësi të personave me
kufizuara
aftësi të kufizuara
Të injoruar
Trajtim 'Special' /
Trajtim të
ndryshe
barabartë
Të mallkuar
evil, ëitch
craft
Aftësia e kufizuar
është një problem që
duhet të rregullohet
(në një vend të
Përfshirja
Rights of persons ëith
disabilities
Ndryshime ne shkolla,
kolegje, organizata
Barazia - secili
merr mbështetjen e
nevojshme për t,u
zhvilluar dhe arritur
potencialin e tyre
Aftësia e kufizuar Gjithkush ka dhunti për
është një problem të sjellur
që duhet të
rregullohet
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Çka është arsimi gjithëpërfshirës ?
• Qëllimi përfundimtar është
një shoqëri ku të gjithë
anëtarët janë në gjendje të
përmbushin potencialin e
tyre dhe të marrin pjesë
në mënyrë optimale
• Sistemi arsimor që është i
hapur për të GJITHë
nxënësit, pavarësisht
varfërisë, gjinie,
prejardhjes etnike, gjuhës,
vështirësive dhe
dëmtimeve në të mësuar.
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Arsimi gjithëpërfshirës
 Qasje për të menaxhuar
diversitetin njerëzor në
sistemin arsimor
 ”Të GJITHë nxënësit mund
të mësojnë” dhe në
mjedise të rregullta
 E drejtë për t'u arsimuar
së bashku me moshatarët
 Zvogëlon dhe eliminon
përjashtimin në dhe nga
shkollimi
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Pertti Kurikan nimipäivät
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Unë gjithmonë duhet të
https://ëëë.youtube.com/ëatch?v=ePhjs-3q068
Gjithmonë duhet të pastroj
Gjithmonë duhet t,i laj enët
Gjithmonë duhet punoj
Gjithmonë duhet të shkoj te mjeku
Nuk më lejohet të shkoj te
kompjuteri
Nuk më lejohet të shikoj televizorin
Nuk më lejohet t,i vizitoj shokët e
mi
Gjithmonë duhet të jem në shtëpi
Gjithmonë duhet bëj kor
Gjithmonë duhet të ha mirë
Gjithmonë duhet të pi mirë
Nuk mund të ha ëmbëlsira, të pi
lëngje të gazuara
Madje nuk mund të pi alkool
Gjithmonë duhet të pushoj
Gjithmonë duhet të fle
Gjithmonë duhet të zgjohem
Gjithmonë duhet të bëj dush
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Arsimi gjithëpërfshirës (UNESCO 2009)
• Çelës për zhvillimin e shoqërive përfshirëse.
• Proces për të forcuar kapacitetet e sistemit arsimor:
– Për të arritur deri te të gjithë nxënësit pa marrë parasysh varfërinë,
gjininë, përkatësinë etnike, gjuhën, aftësinë e kufizuar dhe dëmtimet.
– Për t’ju përgjigjur pozitivisht diversitetit të nxënësve dhe për të parë
dallimet individuale si mundësi për pasurimin e mësimnxënies.
• rritjen e pjesëmarrjes e të gjithëve në mësimnxënie, kulturave
dhe komuniteteve.
• përpiqet për arsimim të cilësisë së lartë për të gjithë nxënësit.
• Element thelbësor për të arritur barazinë sociale dhe të
mësuarit gjatë gjithë jetës.
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Sistemi arsimor ka
përgjegjësinë e plotë për të
siguruar të drejtën për arsim
Të jetë ipajisur i gatshëm për të
siguruar diversitet përmes:
Metodave fleksibile mësimore me qasje
inovative ndaj mjeteve mësimore, dhe
pajisjeve, si dhe përdorimi i TIK-ut
Të përgjegjshëm, ambiente miqësore për
fëmijë
Mjedis profesional që punon në
mënyrë aktive për të promovuar
përfshirjen për të gjithë
Edukimi përmes lenteve të
përfshirjes (UNESCO 2009)
Metoda fleksibile të mësimdhënies dhe
të mësimnxënies të përshtatura për
nevoja të ndryshme dhe stile të
mësuarit
Kurrikulë e përgjegjshme ndaj
nevojave të ndryshme dhe jo e
mbingarkuar me përmbajtje
akademike
Pranim i diversitetit
Përfshirje e prindërve dhe komunitetit
Identifikimi i hershëm dhe
rehabilitimi i fëmijëve në rrezik të
dështimit
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Përfitimet e arsimit gjithëpërfshirës
• Arsim cilësor:
– Nxënësit me NVA fitojnë në aspektin akademik dhe shoqëror dhe vetërespekti i tyre përmirësohet
– Nxënësit e tjerë do të fitojnë në aspekt akademik (metoda të
ndryshme)
• Vleërsim i diversitetit në shoqëri
• Njohje më e madhe drejtësisë sociale dhe barazisë
• Qëndrim më përkujdesës
• Aspekti i të drejtave njerëzore: GJITHë nxënësit mësojnë
bashkë
• Faktorët pozitiv ekonomik (veçanërsisht në pjesët rurale)
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
• Diskutim: Kush janë fëmijët në komunitetin
tuaj që janë të përjashtuar ose gati të braktisin
shkollimin?
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Gjithpërfshirja në Kosovë – video klip
https://dub111.mail.live.com/?tid=cmC1SëpYiI5BGTIgAiZMIJ6g2&fid=flinbox&pat=6
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Hapat drejt arsmit gjithëpërfshirës
• Legjislacioni në drejtim të
gjithëpërfshirjes
• Ngritja e vetëdijes, ndryshim i
qëndrimit
• Trajnim i i drejtorëve të shkollave,
mësimdhënësve, mësimdhënësve
të arsimit special, administratorëve,
palëve të tjera kyçe
• Krijimi i mënyrave për të siguruar
mbështetjen e duhur për nxënësit
me nevoja të posaçme,
mësimdhënësit dhe drejtorët
• Fuqizimi i prindërve për të marrë
pjesë në mënyrë aktive në edukimin
e fëmijëve të tyre
• Zvogëlimi i madhësinë së klasës
(numrit të nxënësve) dhe
organizimi më i mirë i klasës
• Vendosja e lidhjeve të ngushta
midis shkollave, kujdesit
shëndetësor, mirëqenies sociale
dhe zyrtarëve të transportit
• Ndryshimi i organizimit të shkollës,
rutinave dhe praktikave
• Përmirësimi i qasjes në mjedisin
fizik
• Transformimi i shkollave speciale në
qendra burimore
• Qasje në kurrikulë, diferencimi i
kurrikulës dhe planet individuale
• Vlerësim dhe intervenim i hershëm
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Korniza ligjore për zhvillimin e sistemit arsimor
gjithëpërfshirës në Republikën e Kosovës
• Ligji për Arsimin Parauniversitar në Republikën e Kosovës ;
• Plani Strategjik i Arsimit të Kosovës 2011-2016 (PSAK 20112016)
• Korniza e Kurrikulës së Kosovës (KKK)
• Plani Strategjik për Organizimin e Arsimit Gjithëpërfshirës për
Fëmijët me Nevoja të Veçanta Arsimore në Arsimin
Parauniversitar në Kosovë (2010 - 2015)
• Strategjia për Integrimin e komuniteteve Roma, Ashkali and
Egjitas në Kosovë 2009 – 2015
• Udhëzimet Administrative
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Udhëzimet Administrative
• Nr. 24/2014 Konvertimi i Klasëve të Bashkangjitura në
Dhoma Burimore
• Nr. 26/2013 Përzgjedhja e punëtorëve për ofrimin e
shërbimeve profesionale në Institucionet Udhëzuese të
Arsimit Parauniversitar (Që përfshin psikologë, pedagogë e
etj, )
• Nr. 18/2013 Përdorimi i Planeve Individuale Arsimore
• Nr. 22/2013 Numri Maksimal i Nxënësve Nëpër Klasë (Shkalla)
Arsimtar –Nxënës
• Nr. 23/2013 Qendrat Burimore
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Udhëzimet Administrative Administrative (Vazhd.)
• Nr. 26/2012 Kualifikimet e personelit që punon me nxënësit me
nevoja të veçanta
• Nr. 12/2012 Kriteret për përzgjedhjen asisstentëve dhe
instruktorëve për arsimin gjithëpërfshirës hde obligimet e tyre
• Nr. 07/2012 Vlerësimi profesional i fëmijëve me nevoja të
veçanta arsimore
• Nr. 19/2012 Krijimi dhe zbatimi i ekipeve për parandalim dhe
reagim ndaj braktisjes dhe mos-regjistrimit në arsimin e
detyrueshëm
• Nr. 7/2011 Krijimi dhe Forcimi i Ekipeve për Parandalim dhe
Reagim ndaj braktisjes dhe mMos-regjistrimi në Arsim të
Detyrueshëm
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Ligji për Arsimin Parauniveristar në Republikën e
Kosovës (Neni 40)
• “ Parimi i arsimit gjithëpërfshirës të zbatohet në Republikën e
Kosovës si praktika më e mirë në përputhje me normat
ndërkombëtare, si parashihen në Konventën e UNESCO-s për
të Drejtat e Fëmijëve (1989), në Deklaratën e Salamankës
(1994), Konventën e OKBsë për të Drejta të Personave me
Aftësi të Kufizuara (2007) dhe në konventat apo
rekomandimet e tjera përkatëse ndërkombëtare ”.
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Deklaratat ndërkombëtare të njohura nga Kosova
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Deklarata Universale e të Drejtave të Njeriut (1948)
Deklarata mbi të Drejtat e Personave me Aftësi të Kufizuara (1975)
Konventa mbi të Drejtat e Fëmijëve (1989)
Deklarata Botërore mbi Arsimin për të Gjithë , Jomtien Thailand (1990)
Rregullat Standarte mbi Barazimin e Mundësive për Personat me Aftësi të
Kufizuara (1993)
Deklarata e Salamanka -s (1994)
Dakar – Forumi Botëror për Arsim (2000)
Qëllimet Zhvillimore të Mijëvjeçarit (2000)
Konventa e OKB mbi të Drejtat e Personave me Aftësi të Kufizuara (2007)
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Ligji përcakton kuptimin e arsimit gjithëpërfshirës
• Akomodimi i të gjithë fëmijëve pa dallim të kushteve të tyre
intelektuale, sociale, gjuhësore apo të tjera dhe promovimi i
integrimit dhe marrëdhënieve ndërmjet fëmijëve;
• Mbështetje relevante bazuar në nevojat individuale të nxënësve;
dhe
• Mjedise të veçanta në rastet kur pas vlerësimit të ekspertëve kjo
konsiderohet jopraktike për ta regjistruar fëmijën në shkollë të
rregullt .
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Sipas Ligjit komunat janë të autorizuara:
• për të marrë masa për të mbështetur përfshirjen e fëmijëve
në shkolla komunale;
• Për të krijuar dhoma burimore dhe klasat e përshtatura për
nxënësit me aftësi të kufizuara fizike dhe shqisore;
• për të siguruar transport të lirë, të sigurt dhe të përshtatshëm,
sipas vlerësimit të ekspertëve individualë, për fëmijët me
aftësi të kufizuara apo vështirësi në të mësuar që ndjekin
shkollën.
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Korniza Kurrikulare e Kosovës (KCF)
• Kurrikulë me nxënëssin në qendër dhe e bazuar në kompetenca
• Integron dhe reflekton vlerat fundamentale dhe parimet e të drejtave
njerëzore, bashkëjetesës drejtësisë sociale dhe gjithëpërfshirjes;
• Njëri nga tri parimet kryesore të KKK-së ësshtë gjithëpërfshirja
• Adresimi i diversitetit të nxënëssve dhe nevojat e tyre të posaçme në procesin
mësimor ;
• Kontribuon në zhvillimin e plotë të potencialit të mësimnxënies së çdo fëmije;
• Parasheh zgjidhje kurrikulare duke i marrë parasysh nevojat e nxënësve dhe
duke siguruar qasje të barabartë dhe arsimi cilësor për të gjithë;
• Kërkon lidhje me arsimimin e mësimdhënësve dhe trajnimin e tyre, vlerësimin
dhe menaxhimin e klasës dhe shkollës.
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Përkushtim
Përfshirje e
komunitetit
Identifikim
Qasje në
shkollë
Njohuri
Vetëdijesi
m
VIZION PËR TË ZHVILLUAR
SHKOLLË
GJITHËPËRFSHIRËëSE
Çka nevojitet?
Ndryshime
në shkollë
Qasje në
kurrikulë
Mbështe
tje
Burimet
Ndryhime në
klasë
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Çka nevojitet dhe çfarë të bëhet?
Vetëdijësim




Njohuria




Përkushtimi
Ngritja e vetëdijes në shkollë dhe në komunitet
Të drejtat e të gjithë fëmijëve në arsim
Të drejtat e personave me aftësi të kufizuar
Ligji për dokumente të tjera të politikave, deklaratave
ndërkombëtare dhe konventave
Drejtorët e arsimit gjithëpërfshirës
Si të menaxhohet shkolla dhe klasa gjithëpërfshirëse
Drejtorët dhe arsimtarët të marrin pjesë në trajnimin e
arsimtarëve pa shkëputje
Informacione për anëtarët e SGB, prindërit dhe
komunitetin
 E tërë shoqëria, komuniteti, shkolla, menaxhmenti,
arsimtarët, prindërit të përkushtuar në zhvillimin e
sistemit arsimor dhe shkollës gjithëpërfshirëse , (PZHSH)
me qasje gjithëpërfshirëse
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Përfshirja e
komunitetit
Identifikimi
Qasje në shkollë
 Anëtarët e komunitetit janë aktiv në zhvillimin
dhe mbësshtetjen e shkollave
 Prindërit në mënyrë aktive mbështesin zhvillimin
e shkollës
 Grupet minoritare marrin pjesë në zhvillimin e
shkollës
 Analiza e situatës në komunitet për moshën
shkollore të fëmijëve që nuk kanë qasje në shkollë
 Identifimi i nxënësve me nevoja të veçanta
arsimore
 Ekipet vlerësuese komunale
 Lehtësira për të gjithë fëmijët për qasje në
shkollë, duke përfshirë infrastrukturën,
transportin etj.
 Ekipet komunale multi-profesionale
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Ndryshimet në
shkollë







Qasje në kurrikulë





PZHSH –të me qasje të arsimit gjithëpërfshirës
Qasje fizike
Madhësia optimale e klasës
Dhomat burimore
Arsimtarët mbështetës
Shkolla mike për fëmijë (pajisje higjienike, pa
ngacmime, frikësime, etj, )
Sistemet mbështetëse në shkollë (shih
mbështetjen )
Rrjetëzimi me ofruesit e shërbimeve
Qasje në mësimnxënie për të gjithë
Përmbushja e nevojave individuale
Diferencimet kurikulare
Përdorimi i planeve individuale arsimore
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Ndryshimet në
klasë
 Krifimi I klasave gjithëpërfshirëse (p.sh. Kllima në
klasë )
 Organizimi i klasës
 Diferencimet e përmbajtjes udhëzuese,
strategjive, materialeve, dhe praktikave të
vlerësimit të nxënies
 Metoda të ndryshme të mësimdhënies dhe
mësimnxënies
 Stilet e mësimnxënies dhe nevojat e ndryshme
 Pajisjet dhe pajimet e mësimdhënies dhe
mësimnxënies, mjetet ndihmëse
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Burimet
Mbështetje
 Burime të mjaftueshme njerëzore dhe materiale në
shkollë
 Numër përkatës i nxënësve për një arsimtar
 Arsimtarë të kualifikuar
 Arsimtarët mbështetës
 Asistentët e shkollës
 Materialet mësimore
 Mjetet ndihmëse
 Mbështetje e brendshme: ekipi mbështetës,
arsimtarët mbështetës, kloubet e leximit
 Mbështeja e jashtme: arsimtyarët udhëtues, ekipet
vlerësusese komunale, OJQ-të
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
- NVA vendimet, PIA , Diferencimet kurrikulare, klasa e
përgjithshme (19%), klasët e posçme (42%), pjesërisht të
të dyja (39 %), shërbimet e asistencës dhe interpretimit
(57%), arsimi i zgjeruar i detyruar (27%), mëssimdhënie
sipas fushave të aktivitetit (5 %)
Mbështetje e intensifikaur (6,5%)
- Planet mësimore, shërbimet ndihmëse dhe të interpretimit
(42%), mësim shtesë (57 %), arsimim i pjesërishëm lidhur me
nevojat e veçanta (74%)
Mbështeje e përgjithshme
- Kultura e shkollës, udhëzim nga mësimdhënësit, ekipi për mbështetjen
e nxënësve, diferencimet, bashkë-mësimdhënie, grupim fleksibël, mësim
shtesë, mësimdhënie NVA e pjesshme, shërbimet e asistentëve
Arsimim I pjesshëmdhomat burimore.
Bashkë-mësimdhënie 22%
Sistemet e mbësshtetjes në Finlandë: Tre hapa ree
of support
Mbështetjesteps
e posaçme
(Speciale) (7,3 %)
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Valteri- Rrjeti i qendrave burimore
• Funksionon nën Bordin
Kombëtar të Arsimit
Finlandez
• 6 QB, disa me shkolla
speciale
• Ekspertizë sspecifike
• Vizita konsultuese
• Periudhat mbështetëse
• Vlerësimet
• Programe të mbështetjes
speciale
• Rehabilitim
• Kurse dhe seminare
• Krijimi i materialeve
mësimore individuale
• Këshillim në vend të punës
Tëinning KS 11 IB OT 02 Implementation
Support to Kosovo Education Strategic
Plan 2011 - 2016
Sistemi Arsimor Parauniversitar në Kosovë
Ekipet vlerësuse komunale
DKA
MASHT
Qendrat burimore
(shkolla speciale
& shërbimet
mbështetëse)
Edukimi në
fëmijninë e
hershme
Arsimi
profesiona
l
mbështetj
e
E mesme
e lartë
Arsimtarët
mbështetës
Parafillor,
fillor dhe e
mesme e
ulët
Klasë të
bashkangjit
ura