BÖLÜM 7 MATERYAL ÇEŞİTLERİ

  Materyaller, bazı öğretim ortamlarında öğretimde destekleyici amaçla kullanıldığı halde, bazı ortamlarda ise tamamen öğretmen rolü üstlenerek içeriği doğrudan öğrencilere aktarmaktadır.

Farklı öğretim materyallerinin, öğretim ortamındaki işlevleri ve önemi, Edgar Dale(1969) tarafından oluşturulan yaşantı konisinde gösterilmektedir.

Yaşantı Konisi

   

Bu koninin dayandığı ilkeler,

Öğrenme işlemine katılan duyu organlarımızın sayısı ne kadar fazla ise, o kadar iyi öğrenir ve o kadar geç unuturuz.

En iyi öğrendiğimiz şeyler, kendi kendimize yaparak öğrendiğimiz şeylerdir. Öğrendiğimiz şeylerin çoğunu gözlerimizin yardımıyla öğreniriz.

En iyi öğretim, somuttan soyuta ve basitten karmaşığa doğru giden öğretimdir.

Bilgisayar yoluyla edinilen yaşantılar konide doğrudan doğruya edinilen maksatlı yaşantıların üstüne yazılabilir.

Eğitim materyallerinin en etkin kullanılma amaçları

 Öğretilecek içeriğin soyuttan somuta doğru aşamalandırılması ve öğrencinin birden fazla duyu organına hitap etmesini sağlamaktır.

Öğrencilerin;

      %83’ü görme %11’i işitme %3,5’i koklama %1.5’i dokunma %1’i tatma duyularıyla edinilen yaşantılar yoluyla öğrenir.

Zaman sabit tutulmak üzere insanlar;

      okuduklarının %10'unu işittiklerinin %20'sini gördüklerinin %30'unu hem görüp hem işittiklerinin %50'sini söylediklerinin % 70 'ini yapıp söylediklerinin %90'ını hatırlamaktadırlar.

       

Öğretim Ortamında Kullanılabilecek Materyal Çeşitleri

Yazılı Materyaller Resim ve Grafikler Tepegöz Asetatları Gerçek kişi, nesneler ve Modeller Ses Kasetleri Tv. Programları ve video kasetler Bilgisayar yazılımları

Yazılı Materyaller

• • • • • • • •  Avantajları En yaygın Ucuz Kolay ulaşılabilen Kolaylıkla çoğaltılabilen Dezavantajları Öğrenci pasif, Öğrencinin etkileşimi düşük Güncelleştirilmesi zor • • • • • • •  Yapılması gerekenler Eğitim programına uygunluğu Güncelliği Dili Anlatım şekli Pedagojik düzeye uygunluğu Görselliği kontrol edilmelidir .

Resim ve Grafik

• • • • • • •   Avantajları Kavramları Somutlaştırma Anlamlaştırma Yorumlama Aralarındaki ilişkileri görme Dikkati çekme ve koruma Kolay taşıma Kolay üretilebilme • • •  Etkinliğini artırmak için Gerçeğe uygunluk Renklilik Gerektiğinde yazılı içerik kullanılmalıdır.

Gerçek Kişi, Nesneler ve Modell er • • • • •  Avantajları Gerçek dünyayı anlama Motivasyon attırıcı Eğlenceli Bilgi kalıcılığı sağlama Öğretimin etkinliğini arttırma • • • Dezavantajları Her an kolay ulaşılmayan Bazen tekrarı mümkün olmayan

Tepegöz Asetatları

• • • • • • • •  Avantajları Kavramlar Vurgulama Aralarındaki ilişkiler Somutlaştırma Kolay algılama Kolay hazırlanma Tekrar kullanılabilme Geniş öğrenci grubuna ulaşma • • Dezavantajları Azda olsa teknoloji bağımlı

Ses Kasetleri

• • • • •   Avantajları Kolay hazırlanabilir Kolay ulaşılabilme Dikkat çekme Dezavantajları Uzun süre dikkati koruyamama Bilgi sıralamasında değişiklik yapılamaması • • • • Özellikleri Dil eğitimi Okul öncesi eğitimi Özel eğitim

Televizyon Programları ve video kasetler

Avantajları

Gerçek dünya durumları Ulaşılamayan yerleri tanıma Farklı kültürleri yaşam biçimlerini inceleme Sosyal ve doğal olayların neden ve sonuçlarını araştırma

 Bilgisayar yazılımları Avantajları      Öğrenci etkileşimi yüksek Bireysel öğrenme hızına uygunluk Tekrar ve alıştırma fırsatı sağlama Dönüt sağlama Görsel –işitsel özelliklerin bir arada sunulması Dez avantajları    Pahalı olması Bilgilerin ve teknolojinin sürekli değişimine Öğretimsel zayıflık riski

YAYGIN MATERYAL TÜRLERİNİN ÖZELLİKLERİ



Öğretim Materyali Olarak Ders Kitapları

Ders kitapları ;   Eğitim programına uygunluğu, Bilginin özünü sağlaması ve merkezi bilgi toplaması  Öğrencinin takip edilmesi ve kolaylıkla değerlendirilmesi Açılarından bir öğretim aracı olarak rahatlıkla kullanılabilir.

    

Bir Ders Kitabı Nasıl Hazırlanmalıdır

Nasıl Seçilmelidir ?

Bir ders kitabının seçiminde birinci özellik içeriktir, içerikte güncel bilgiler yer almalıdır. Bilgilerin günlük yaşamla bağı kurulmalıdır. İçerik öğrenme ilkeleriyle tutarlı olmalıdır. İçerik, basitten karmaşığa, somuttan soyuta, kolaydan zora doğru olmalıdır. Ders kitabı eğitim programı ile tutarlı olmalıdır. Ayrıca hedeflere uygun olarak düzenlenmiş olması gerekir. Ders kitabının okunabilirliği olmalıdır(Yazı karakteri, harf büyüklüğü ).

   Ders kitabı, çocuğun düşünme becerilerini ve sosyal becerilerini geliştirmelidir. Kitaplarda kavramların tanımları, olayların açıklanması, ilkeler, bunlarla ilgili örnek olaylar, olası çözümler vs. yer almalıdır. İçerdiği sorular çeşitli olmalıdır. Bilgi düzeyini içeren sorular yanında, kavrama, uygulama vs. soruları da yer almalıdır

Çalışma Yaprakları

   Çalışma yaprakları bir konunun uygulanması aşamasında öğrencilerin yapacağı etkinliklere yol gösterici açıklamaları içeren kağıtlardır. Bir konunun özetlenmesinde, pekiştirilmesinde, tekrar edilmesinde çalışma yaprakları kullanılabilir. Çalışma yaprağının ilgi çekici hazırlanması gerekmektedir. Yazı karakteri, resimler vb. önemlidir.

     Bir çalışma yaprağı hazırlanırken az ve öz bilgi içermesine, bilgi yerleşiminin organize bir biçimde olmasına, öğrencilerin çalıştıkları konuda işlem yapmaları için gerekli alan bırakılmasına, yazı ve şekillerin öğrencilerin gelişim düzeyine uygun olmasına dikkat edilmelidir.



ÖĞRETİM MATERYALLERİ OLARAK RESİMLER, GRAFİKLER, ŞEMALAR

    Bu tür materyaller görsel zenginlik sağlar. renklendirilmiş olmalıdır. Resimlerin konuya, öğrencilerin yaş ve yakın çevre özelliklerine uygun olması gerekir. Resimlerde vurgulanmak istenen kritik noktalar ışıklandırılabilir. Koyu renkli olabilir Resimler elle çizileceği gibi, bilgisayarlarda çizilebilir, bazen hazır programlardan, önceden oluşturulmuş olan kahramanlardan 

   

Resim Setleri

Resim setleri aşamalı olan olayların ve durumların sırasıyla bir set olarak hazırlanmasından meydana gelir. Her bir resim bir durumu gösterir. Örneğin, bir çocuğun diş fırçalama aşamaları, bir çiftçinin ürün elde etme aşamaları. Organize edici bilgiler resimlerle verilerek sunuş yoluyla öğretim stratejisinde kullanılabilir. Resimlerdeki aşamalı sıra bir yerde boş bırakılarak öğrencilerin oraya gelecek resmi bulmaları istenebilir.

    Resim setleri derste dikkat çekme aşamasında kullanılabilir. Hazırlanırken resimlerin basit, açık ve anlaşılır olmasına, renklerin uyumuna ve sadeliğine, öğrencilerin gelişim seviyesine uygunluğuna, aşamalılık özelliğine dikkat edilmelidir. Resimlerin çok mükemmel olması gerekmez. Sade ve mesajı anlamlı vermesi yeterlidir. Resim setleri asetata geçirilip ekrana yansıtılacağı gibi kartonlarla da gösterilebilir. Kartonların büyük olması, resimlerin büyük çizilmesi ve algılanması açısından önemlidir.

Grafikler ve Şemalar

      Bir olayın durumunu (örneğin nüfus artışı), sosyal olarak göstermesi bakımından önemlidir.

Çok değişik grafikler zaman zaman kullanılabilir (Sütun grafiği, resim grafiği, çizgi grafiği ve bar grafiği gibi.). Grafiklerin İlgi çekici olması gerekir. Gerçeği temsil ediciliği de önemlidir. Bilinenden farklı, sıradan olmaması ilgiyi arttırabilir. Şemalar konunun özünü göstermesi bakımından önemlidir. Özellikle konuların özetlenmesi gerekirse çok yararlı olabilir.

Kavram Haritaları

 Kavram haritası bilgiyi organize etme yolu olarak tanımlanabilir. Kavram haritası, kavramlar arası ilişkilerin görsel gösterimini sağlayan bir unsurdur.

Bir kavram haritası oluşturmanın basamakları şu şekilde olabilir:

     Bir konu hakkındaki temel terimleri ve kavramları yazma En genel, orta ve özel kavramları tanımla, Kavram haritasının çizmeye başla, kavramları daire içine al, en genel kavramı tepeye koy, Genel kavramların altına genel kavramla ilgili alt kavramları koy, alt kavramlarla ilgili özel kavramları en alta koy.

Kavramlar arasındaki ilişkiyi çiz, bağlantı kelimeleri ile kavramların nasıl ilişkili olduğunu belirle.

Haritayı düzenle.Tekrar gözden geçir( http:www.utc.edu/Teaching-Resource

Bir kavram haritası oluşturmanın basamakları şu şekilde olabilir:

     *İlişkinin yönü önemli ise oklarla belirtilir.

Kavramları birleştiren çizgiler üzerine,ilişkinin tarifi veya fiili yazılır.

Bir kavram birden fazla yazılmaz. Tekrar yazılması gerekiyorsa, çapraz okla birinciye bağlanır.

Örnekler okun üzerine "örnektir" yazılarak alta verilir.

Önemli kavramlar koyu yazılarak belirtilir.

Asetat

   Asetat en yaygın olarak kullanılan materyal türlerinden biridir. Asetat kağıdı temel aracıdır. Asetat çeşitli yollarla hazırlanabilir: Elle, bilgisayar sunum programaları yoluyla, fotokopi yoluyla, scannerden taratma yoluyla, slayttan dönüştürülerek ve termal kopyalama makineleri yoluyla( Bu tür makinelerde bir kağıt üzerinde hazırlanan içerik bir asetatala birlikte termal makinesine konur. Kağıttaki bilgi asetata geçer) hazırlanabilir.

Asetat Hazırlanırken Dikkat Edilecek temel İlkeler

  Asetatın üzerindeki bir yazı ise, büyük puntolarla yazılmalı, ana noktalar ayırt edilmelidir (Altı çizilebilir, koyu yazılabilir, italik yazılabilir). Kısacası önemli yerler vurgulayıcı unsurlarla desteklenmelidir. Ayrıca ana ve alt başlıklar belirlenmeli, renkli kalem vb. işaretleyiciler gerekli yerlerde kullanılmalıdır.

Asetat Hazırlanırken Dikkat Edilecek temel İlkeler

    Bir sayfa üzerinde çok fazla bilgi yer almamalıdır. Bilgi az, öz ve organize edilmiş bir halde yer almalıdır.

Asetatı yatay hazırlama dikey hazırlamadan daha iyidir. Şema, şekil vb. görsel unsurlara önem verilmelidir.

16-18 puntodan az yazı kullanılmamalıdır.

Asetat Hazırlanırken Dikkat Edilecek temel İlkeler

  Bir asetatta fazla yazı olmamalıdır. Satır sayısı da az olmalıdır (En fazla 7-8 satır olmalıdır) Bir yansıda bir bilgi bütünü verilmelidir. Çok sayıda bilgi içerirse dikkat ve algılama zorlaşır. Ardışık bir sıra takip edilmelidir.

Asetat Hazırlanırken Dikkat Edilecek temel İlkeler

   Asetat öğrencilerin aktif kullanımına da fırsat vermelidir. Boşluk bırakılıp öğrencilerin doldurması istenebilir. Hatta öğrenciler kendileri asetat hazırlayabilir.

Asetat hazırlanırken harf, renk, ahenk, boşluk, çizgi, şekil vb. bütünlük içinde olmalıdır. Kitaptan bir bölümü aynen kopyalamak olmamalıdır.

Asetat Hazırlanırken Dikkat Edilecek temel İlkeler

    Asetatta cümleler kısa tutulmalıdır.

Basit, anlaşılır olmalı, resimlerin çok renkli ve karmaşık olmamasına dikkat edilmelidir.

Aşamalı bilgi veriliyorsa aşamalılık özelliğine dikkat edilmelidir. Ayrıca bir bilgi bir kaç aşamadan oluşuyorsa üst üste gelecek şekilde hazırlanabilir.

Gerçek Nesne ve Modeller

  Gerçek nesneler var olduğu şekliyle somut örnektir, kalıcılığı artırır.

Öğrencilere kazandırılmak istenen hedefi gerçekleştirmek amacıyla gerçeğine ulaşılmayan nesnelerin modelleri yapılabilir(öğretmen ve öğrenci tarafından).

Gerçek Nesne ve Modeller

   Bu tür materyaller hazırlanırken her şeyden önce iyi bir planlama yapmak gerekir. Hedef davranışlara göre öncelikle nasıl bir materyal hazırlanacağı düşünülmelidir. Karar verdikten sonra bu materyali hazırlamak için ne tür araç-gereçlere ihtiyaç olduğu tespit edilmeli, nasıl yapılacağı planlanmalıdır.

Gerçek Nesne ve Modeller

  Basit, ucuz ( mümkün olduğunca artık malzeme kullanarak) malzemeden yapımına dikkat edilmelidir. Bunların kolay, hazırlanabilir, yeterince hafif ve dayanıklı olmasına dikkat edilmelidir (Örneğin kağıt yerine karton, vb.)

Gerçek Nesne ve Modeller

    Malzemeler bulunduktan sonra işlem sırası belirlenmelidir. Burada adım adım araç-gereçlerle neler yapılacağı planlanıp yazılmalı, daha sonra da uygulamaya konulmalıdır. Çevreden yardım almak gerekiyorsa alınmalıdır Materyal tamamen orijinal olabileceği gibi değişik kaynaklara bakılarak da yapılabilir. Önemli olan uygulama yapmak, olayı, nesneyi gerçeği gibi algılamak, uzamsal zekayı geliştirmektir.

Gerçek Nesne ve Modeller

    Materyalin çok büyük olmamasına, karmaşık olmamasına dikkat edilmelidir.

Hafif renklendirilmesi, hareket ettirilebilir olması önemlidir. Öğrenciye sadece göstermek amacıyla değil, uygulama yaptırmak amacıyla da kullanılmalıdır. Materyalde önemli noktalar vurgulanmalıdır: Işıklandırılabilir, renklendirilebilir.

Kukla

    Kukla, insan, hayvan ya da diğer canlıları biçimsel olarak yapıp, hareket ettirme ve seslendirme suretiyle kullanılan bir materyaldir.

Özellikle okul öncesi ve ilköğretim yıllarında çok etkilidir.

Öğrenciler hareket etmesini severler.

Kuklalar, çekmede kullanılabilir.

kuklanın dersin ya aşamalarında da konuşmasını, başında dersin zenginleştirici dikkati ilerleyen olarak

Kukla

  Kukla her derste kullanılabilir. İlkeleri vermede, şarkı söylemede, matematikte problem sorma ve yardım etmede, Türkçe'de pek çok kuralı öğrenmede, dramatizasyonlarda kullanılabilir.

Hazırlanması çok ucuzdur. En imkansız yerlerde bile rahatlıkla artık malzemeden yapılabilen bir materyaldir.

Ses Kasetleri

   Ses kasetinin içinde yer alan konuşmalar kısa ve öz olmalıdır.

Sesin net kaydedilmesine dikkat edilmelidir.

Ses kasetinde nelerin yer alacağı önceden iyi bir biçimde planlanmalıdır.

Ses Kasetleri

   Konuşmalar sırasında ve aralarda hafif bir fon müziği bulunabilir.

Bu materyalin saklanması kolaydır. Bir defa hazırlanınca uzun yıllar yeri gelince kullanılabilir.

Her derste ve düzeyde kullanılabilir.

Öğretmen ve öğrenciler rahatlıkla hazırlayabilirler

Video Kaseti ve VCD

   Video kasetin teknik özelliği video kamera ile çekim yapılması ve televizyon aracılığı ile gösterilmesidir.

Eğitimsel olarak video kaseti hazırlanırken hedef davranışları kapsamasına veya çok detaya inmeden kritik noktalan göstermesine dikkat edilmelidir.

Video Kaseti ve VCD

    Kaset hazırlanmadan önce ortamın oluşturulması, düzenlenmesi, çekim yapılacakların hedef davranışlara göre sıralanması gerekir {Örneğin; postanede işlemlerin sırasıyla çekilmesi gibi.) Çekim yaparken fon müziği kullanılabilir. Konuşma yapılabilir. Ancak konuşacak bireyin ses tonu iyi olmalıdır. Öğrencilerin gerçek yaşamlarından başlayarak, somuttan-soyuta ilkesine göre çekim yapılmalıdır.

Video Kaseti ve VCD

  Çekimleri öğretmen sınıfa sunmadan önce izlemeli, gereksiz yerleri silmeli, nerelerde duracağına, tekrar yapacağına karar vermelidir.

Piyasada hazırlanmış video kasetler ve VCD leri, önce öğretmen kendisi izlemelidir.

Bilgilerin yeni ve güncel olmasına dikkat edilmelidir.

var olan eğitim amaçlı

Slayt

 Slayt, slayt filminin alınıp, hedef davranışa uygun nesneleri, canlı, cansız varlıkları çekmek ve daha sonra filmi slayt kabına yerleştirmek suretiyle hazırlanır (Aydınger kağıdına çizilerek de hazırlanabilir.

Slayt

    Hazırlanırken dikkat edilecek özellik, basitten karmaşığa, somuttan soyuta sıralı bir biçimde slaytların hazırlanmasıdır. Çekimlerin net olmasına dikkat edilmelidir. Yazı varsa okunabilmelidir. Slaytta çekilecek konuya karar verirken öğrenci özellikleri, hedef davranışa uygunluğu ve ilgi çekiciliği dikkate alınmalıdır.

Eğitici CD’ler (Yazılımlar)

    Etkin bir yazılım, içerdiği dersin hedefleri üzerine kurulmuştur.

Etkin bir yazılım öğrenenin özellikleriyle uyumlu olmalıdır.

Etkin bir yazılım öğrenci katılımını ve etkileşimi artırıcı olmalıdır.

Etkin bir yazılım öğrenmeyi bireyselleştirebilmelidir.

Eğitici CD’ler (Yazılımlar)

     Etkin bir yazılım Öğrenciyi güdüleyebilmeli ve bunu ders boyunca koruyabilmelidir Etkin bir yazılım öğrenciye dönüt sağlamada etkin olmalıdır Etkin bir yazılım öğretim ortamına uygun ve öğretmeni destekleyici olmalıdır Etkili bir yazılım öğrenci performansını doğru ve uygun şekilde değerlendirir Etkin bir yazılım öğretim tasarımı ilkeleri göz önüne alınarak geliştirilmiştir