Transcript Yerli Malı Tanımına ilişkin Sunumu

TOBB
Savunma Sanayi Meclisi
YERLİ MALI TANIMI
23 Eylül 2014
TOBB
Savunma Sanayi Meclisi
MEVCUT YERLİ MALI TANIMI
• Geçmiş uygulamada Kamu İhale Kanunu kapsamındaki alımlarda sanayi ürünleri
için yerli malı tanımı Kamu İhale Genel Tebliği ile açıklanmıştır. Söz konusu
Tebliğ çerçevesinde;
• Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından düzenlenen Sanayi Sicil
Belgesine sahip firmalar tarafından üretilmesi,
• Üretim sürecinin önemli bir aşamasının ve ekonomik yönden gerekli
görülen en son esaslı işçilik ve eylemin Türkiye’de yapılmış olması
şartlarını sağlayan ürünlere TOBB’a bağlı odalar veya TESK tarafından yerli malı
belgesi düzenlenmektedir.
• Geçmiş tanımda ürünün Türkiye’deki bir üretim bandından çıkması ve Sanayi
Sicil Belgesine sahip olması gerekmektedir.
TOBB
Savunma Sanayi Meclisi
YERLİ MALI TANIMI
ÇALIŞMALARI
•
Yerli malı tanımının yerli katkı oranını da içerecek şekilde
geliştirilmesine yönelik çalışmalara 2000’li yıllarda başlanmış, ancak
KİK koordinasyonunda yürütülen uzun süreli çalışmalar neticesinde
sonuçlanamadan tanımın bu haliyle kalmasına karar verilmiş.
•
2013 yılında uygulamaya giren Girdi Tedarik Stratejisindeki eylem
kapsamında yerli malı tanımının geliştirilmesi çalışmalarına başlanmış ve
eylemin sorumluluğu BSTB’na verilmiştir.
•
Bu çerçevede BTSB tarafından; belgelendirme işlemlerini yürüten TOBB
ve TESK, Maliye Bakanlığı, Kamu İhale Kurumu ve Ekonomi Bakanlığı
ile birlikte GİTES eylem kapsamında yapılan çalışmalar sonucunda
belirli bir noktaya gelinmiştir.
TOBB
Savunma Sanayi Meclisi
YERLİ MALI TANIMI
ÇALIŞMALARI
TOBB
Savunma Sanayi Meclisi
YERLİ KATKI HESAPLANMASINDA KARŞILAŞILABİLECEK
SORUNLAR
• Örnek olarak yerli katkı oranı hesabında otomotiv sektörü net satış fiyatı
üzerinden hareket etmektedir. Bu hesap metodu yerli katkıyı hesabını tam
yansıtmak için daha doğru bir matematiksel metod olarak gözükmekle
birlikte dikkate alınması gereken yurt dışına giden lisans bedeli, kar payı
vb ihtal girdiler gözardı edilmemelidir.
• Tam ve doğru bir hesaplama için ürünün bütün parçalarındaki ithal girdi
tutarının hesaplanması gerekir. Bu, her parça ele alındığında onu
oluşturan alt parçalar içinde zincirleme bir şekilde tekrar edilmelidir. Çok
sayıda parçadan oluşan, otomotiv, bilgisayar vb. gibi ürünlerde
hesaplamanın binlerce kalem üzerinde gerçekleştirilmesi gerekebilecektir.
TOBB
Savunma Sanayi Meclisi
YERLİ KATKI HESAPLANMASINDA KARŞILAŞILABİLECEK SORUNLAR
•
İthal girdiler hesaplanırken sadece doğrudan ithal edilen değil,
Türkiye’deki ithalatçı ve distributor firmalardan alınan ithal ürünlerin
de değerlendirmeye alınmasında zorluklar çıkabilecektir.
•
Türkiye’de yerli bir üreticiden alınan ara mallarında bu ürünün ne
kadarının ithal girdiye sahip olduğunun da bilinmesi gerekecektir ki
bu detay bir hesap noktasına gidebilecektir.
TOBB
Savunma Sanayi Meclisi
YERLİ KATKI HESAPLANMASINDA
KARŞILAŞILABİLECEK SORUNLAR
Örnek: Bir ürünün 5 ana parçadan oluştuğunu, iki parçanın ithal edildiğini
ve üç parçanın da Türkiye’de üretildiğini varsayalım.
• Parça Maliyeti 100 TL (İthal)
• Parça Maliyeti 100 TL (İthal)
• Parça Maliyeti 100 TL (Yerli, Yerli Katkı Oranı:% 30)
• Parça Maliyeti 100 TL (Yerli, Yerli Katkı Oranı: % 40)
• Parça Maliyeti 100 TL (Yerli, Yerli Katkı Oranı: % 50)
TOBB
Savunma Sanayi Meclisi
YERLİ KATKI HESAPLANMASINDA
KARŞILAŞILABİLECEK SORUNLAR
• İşçilik Maliyeti 200 TL
• Enerji Maliyeti 100 TL
• Diğer (Bina, Test, Makine vb.) 200 TL
8
TOBB
Savunma Sanayi Meclisi
YERLİ KATKI HESAPLANMASINDA
KARŞILAŞILABİLECEK SORUNLAR
•
Eksiksiz bir hesaplama için maliyete yansıması gereken
enerji giderlerine ilişkin ithal girdi tutarının hesaplanması
imkan dahilinde değildir.
•
Eğer varsa yurtdışında gerçekleştirilen Ar-Ge ve tasarım
maliyetlerinin hesaplamaya nasıl yansıtılacağı da bir başka
belirsizlik olarak ortaya çıkmaktadır.
•
Burada önemli hususlardan birisi de, yerlilik için ürünün
tasarımının yerli olması ve fikri mülkiyet haklarının yerli
firmada olmasıdır.
•
Ayrıca sadece ürüne değil yazılım unsuru olan ürünler ve
mühendislik hizmetlerinin yerliliğini de irdeleyen bir
yaklaşım ortaya konulmalıdır.
9
TOBB
Savunma Sanayi Meclisi
YERLİ KATKI HESAPLANMASINDA
KARŞILAŞILABİLECEK SORUNLAR
• Ayrıca söz konusu uygulamanın ülkemizin çok
küçük bir beldesinde dahi uygulanmak zorunda
olacağı ve ihale süreleri dikkate alındığında; sınıra
yakın bir şekilde üstünde ve altında kalan yerli
katkı oranları hesabında çok sayıda itiraz
olabileceği düşünülmektedir.
TOBB
Savunma Sanayi Meclisi
KANUN DEĞİŞİKLİĞİ
19/02/2014 tarihli ve 28918 sayılı Resmi Gazete’de
yayımlanan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının
Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde
Kararname ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde
Kararnamelerde
Değişiklik
Yapılmasına
Dair
Kanunun 51. maddesine istinaden 4734 sayılı Kamu
İhale Kanunu kapsamındaki alımlarda yerli malı
belirlenmesine ilişkin usul ve esaslar Bilim,
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından ilgili
kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak
belirlenecektir.
TOBB
Savunma Sanayi Meclisi
TEBLİĞ ÇALIŞMALARI
• Bahsi geçen çalışma toplantılarında geliştirilen önerilerin yer
aldığı modellere yönelik mevzuat taslakları BTSB tarafından
oluşturulmuş ve haziran/temmuz 2014 döneminde ilgili kurumların
görüşlerine sunulmuştur. 13 Eylül 2014’de ilgili yönetmelik
yayınlanmıştır.
• Bu kapsamda TOBB savunma sanayi meclisine yönelik SASAD
olarak savunma ve havacılık sanayi açısından bir irdeleme
yapılmış ve ilgili hususlar burada sunulmaktadır.
12
TOBB
Savunma Sanayi Meclisi
TEBLİĞE ÖNERİLER ve GÖRÜŞLER
TOBB
Savunma Sanayi Meclisi
TEBLİĞE ÖNERİLER ve GÖRÜŞLER
14
TOBB
Savunma Sanayi Meclisi
TEBLİĞE ÖNERİLER ve GÖRÜŞLER
3)Tebliğde yerli katkı yüzdesi için en az %51 i sağlanması ve
orta/yüksek teknolojik ürünlerde (Bakanlık tarafından belirlenen ve
Kamu İhale Kurumu’nca ilan edilen orta ve yüksek teknolojili
ürünlerde) ise %35 in sağlanması olgusu gündeme getirilmiştir.
Savunma ve havacılık sektöründeki yerli ürünlerde bu tür oranların
sağlanması sorun değildir. Ancak sadece yüzdeye bakarak yerliliği
tayin etmek eksik kalabilecektir. Bu nedenle aşağıdaki unsurlar da
dikkate alınarak yerlilik unsuruna bakılmalıdır:
• Tasarımın Yerliliği
• Fikri Mülkiyet Haklarının Yerli Firmada Olması
15
TOBB
Savunma Sanayi Meclisi
TEBLİĞE ÖNERİLER ve GÖRÜŞLER
4) Ürün ve hizmet satış bedeli içinde;
- yurtdışına ödenen lisans / know how / danışmanlık bedelleri ve
- özellikle de yabancı ortaklara aktarılan kar payları
varsa bunlar ithal girdi olarak kabul edilmeli.
Sözkonusu durumu SSM nin yerli katkı/offset yönergelerinde ve yerli
katkı gerçekleşen rapor formatlarında yıllardır bu şekilde
uygulanmaktadır.
16
TOBB
Savunma Sanayi Meclisi
TEBLİĞE ÖNERİLER ve GÖRÜŞLER
5)Yüksek teknoloji özel ürünlere yönelik olarak yerlilik oranı sınırdan
düşük çıktığında, ilave analizler yapılabilmelidir. Böyle durumlarda
bakılacak ana konu nihai ürün içindeki yabancı menşeyli ürünlerin
çok farklı kaynaklardan ve kısıtlamasız elde edilebilirliğidir.
Tabiki bunların yurt dışından temini sonucundaki ithalat maliyeti
önemli bir dezavantajdır. Ancak bir ürünün bazı komponetlerini
ülke içinde yapmak ekonomik skala açısından fizible değilse ve bu
ürün farklı kaynaklardan elde edilebiliyorsa o kısımlarının ülke
içinde yapılması mutlaka gerekmeyebilir.
Yerlilik analizinde özellikle yüksek teknoloji ürünlerde bu tür özel
durumların ele alınmasına izin verilmelidir.
17
TOBB
Savunma Sanayi Meclisi
TEBLİĞE ÖNERİLER ve GÖRÜŞLER
Özetle; her halukarda ürünün, hizmetin tasarımı yerli ise ve fikri
mülkiyet hakları yerli firmada ise, bu koşullar ürünün/hizmetin yerli
olması için bu en kritik şart olmalıdır. İçinde farklı kaynaklardan
ekonomik olarak elde edilebilen rafta hazır ticari alt ürünler varsa bu
yerliliğine zarar vermez ve kritikliğini değiştirmez.
Örneğin çok özel bir hedef tespit algoritması yerlidir, özgündür ve tüm
haklarıyla o yerli firmaya aittir ve bu algoritma yabancı meşeyli bir
elektro optik veya hiper spektral kamera görüntülerini alıp işleyip mayın
tespit ediyordur. Algoritma ürünün maliyetinin önemli bir kısmını
oluşturmuyordur ve bu kameralar çok farklı kaynaklardan yurt dışından
temin edilebiliyordur. Bu durumda bu ürün %51 veya bir alt maddedeki
%35 yerli oranı sağlamıyor diye yerli değil midir konuları irdelenmelidir.
18
TOBB
Savunma Sanayi Meclisi
SONUÇ ve ÖNERİLER
• Yerlilik oranı; ürünün, yazılımın ve hizmetin satış fiyatından yabancı
unsurların maliyeti çıkartıldıktan sonra ürünün satış fiyatına
bölümünden elde edilmelidir.
• Yurtdışına ödenen lisans/know how/danışmanlık bedelleri ve yabancı
ortaklara aktarılan kar payları ithal girdi olarak ele alınmalıdır.
• Yerlilik oranının %51 ve daha yukarı olması tabiki önemlidir.
Orta/yüksek teknoloji ürünlerinde (sanayi bakanlığınca belirlenen
listedelerdeki ürünler) %35 yerlilik aranmalıdır.
• %51 (veya özel durumlarda %35) ve daha fazla yerliliği olan ürün,
yazılım ve hizmetlerin yerli olması için; tasarımının yerli olması ve fikri
mülkiyet haklarının yerli firmaya ait olmasına da bakılmalıdır.
19
TOBB
Savunma Sanayi Meclisi
SONUÇ ve ÖNERİLER
• Eğer yerli katkı oranı yerlilik şartı sınırından az çıkıyorsa ve tasarım/fikri
mülkiyet yerli ise, o durumda ürün veya hizmet içindeki yabancı nitelikteki
unsurların çoğunluğu COTS (Rafta Hazır Ticari Ürün) unsur mudur ve farklı
kaynaklardan temin edilebiliyor mu diye bakılmalıdır. Farklı kaynaklardan COTS
olarak temin edilebilen ithal unsurlar, tüm ithal alt kısımlar arasında yüksek bir
çoğunlukta ise, yerli katkı oranı sınırlardan düşük bile olsa, tasarım ve fikri
mülkiyet hakları yerli firmada olduğu için yerli olarak nitelendirilebilmelidir.
• Tebliğ içindeki unsurlar uygulamadan geri besleme alarak güncel tutulmalıdır.
• Sektörel farklılıklar gözönüne alınabilecek esneklikler sağlanmalıdır.
• Uygulamada yerli firmanın beyanı esas olacağından beyanın doğru çıkmaması
durumunda ilgili firmalara cezai müeyyideler uygulanmalıdır.
20