Transcript holiday`` dedektör kullanılır - pcs

KOROZYONA KARŞI KORUMADA
ELEKTRİKSEL BİR TEST YÖNTEMİ
HOLIDAY DEDEKTÖR
İGDAŞ SEMİNERİ
Tarih:19.12.2003
www.pcs-emd.com.tr
Tel:0216 489 17 20
1
KOROZYONA KARŞI KORUMADA ELEKTRİKSEL BİR TEST YÖNTEMİ
HOLIDAY DEDEKTÖR
Kapsam:
I. Holiday isminin kaynağı
II. Kullanım amacı, sahaları
III. Test yöntemi
Çalışma temeli
Standartlar
IV. Holiday dedektör çeşitleri
V. Emniyet kuralları
VI. Üreticiler dünyada ve Türkiye’de
VII.Uygulama Çalışması
Osiloskopla ölçüm ve yorumlama
izo-Test 527 ile pratik çalışma
www.pcs-emd.com.tr
Tel:0216 489 17 20
2
•
GİRİŞ: Korozyona karşı koruma amacıyla metal malzemeden yapılan tesisler,
cihazlar koruyucu bir kaplama ile kaplanmaktadır. Bu kaplama malzemesi
genellikle dielektrik direnci çok yüksek olan plastik özlü malzemelerden
yapılmaktadır. Kaplamanın hatasız yapılması herhangi bir delik, gözenek
olmaması korozyona karşı koruma için hayati önem taşımaktadır. Bu yazıda
koruyucu kaplama malzemesinin hatasız yapılıp yapılmadığını (veya saha
montajında, nakliye sırasında bir sorun oluşup oluşmadığını) test etmek amacıyla
kullanılan yöntem ve cihazlar ‘holiday dedektör’ kısaca anlatılacaktır.
•
‘Holiday’ teriminin kaynağı, cihazın kullanım amacı ve sahaları, test yöntemi, bu
konudaki standartlar, cihaçeşitleri ve üreticiler hakkında kısaca bilgi verilecektir.
www.pcs-emd.com.tr
Tel:0216 489 17 20
3
I. Holiday isminin kaynağı
•
•
Holiday terimi büyük ahşap yelkenli gemilerin kullanıldığı zamanlardan
kalmadır. Uzun ve yavaş seyahatler sırasında gemicilerin en önemli görevlerinden
biri gemilerin bakımını yapmaktı. Gemi direklerinin ve diğer ahşap aksamın
çürümeye karşı korunması çok önemli bir zorunluluktu. Tuzlu deniz suyu, nem,
rüzgar , güneş ışığı ve sıcaklık farkları gemilerin temel yapı malzemesi olan
ahşabın hızla çürümesine yolaçıyordu. Çürümeyi bir ölçüde geciktirmek amacıyla
tayfalar gemi direklerini katranla kaplardı. Kaplanması unutulan yerde çürümeden
dolayı bir boşluk ‘’hole’’ oluşurdu.
Zaman içinde gemicilikte ahşabın yerini çelik, katranın yerini de boya aldı. Fakat
‘’holiday’’ kelimesinin bu anlamda kullanılması o günlerden kalma alışkanlıkla
sürmektedir.
www.pcs-emd.com.tr
Tel:0216 489 17 20
4
II. Kullanım amacı, sahaları
•
•
Bu tür uygulamalar korozyona karşı korumanın gerektiği boru hatları , petrokimya
tesisleri, plastik kaplama, havacılık endüstrisi gibi konularda yaygın olarak
yapılır. Daha somut olarak söylersek doğalgaz ve petrol boru hatları, kaplanmış
tanklar, bina tesisatları, emaye kaplama, lastik kaplama, astarlama, kaplanmış
makine parçaları imalatı gibi konularda holiday dedektörün kullanılması
zorunludur.
Korozyon metalden yapılmış teçhizat ve malzemenin en önemli problemidir. Bu
teçhizat ve malzemeler korozyondan korunma amacıyla çeşitli kaplama
malzemeleriyle kaplanır. İletken olmayan bir malzemeyle kaplanan veya
astarlanan elektrik iletkenliği olan bir teçhizatın hatasız olarak kaplandığının
test edilmesinde ‘’holiday’’ dedektör kullanılır. Kaplama malzemesinde
bulunabilecek ince delikler ‘’pinhole’’ , boşluklar, gözenekler, aşınmış veya
zayıflamış bölümler tespit edilerek tamir edilir. Böylece korozyondan korunması
sağlanmış olur.
www.pcs-emd.com.tr
Tel:0216 489 17 20
5
III. Test yöntemi
Şekil 1- : Holiday dedektör çalışma prensibi
www.pcs-emd.com.tr
Tel:0216 489 17 20
6
•
•
•
Şekil 1’de sistemin blok şeması ve holiday dedektör detayı görülüyor. Çelikten
yapılmış borunun üzeri dielektrik sabiti yüksek olan bir kaplama malzemesiyle
kaplanmıştır. Borunun gövdesi dünya toprağına bağlanmıştır. Holiday dedektörün
yüksek gerilim probundan üretilen darbeli yüksek gerilim kaplama malzemesine
uygulanmaktadır. Holiday dedektörün toprağı ise esnek bir topraklama kablosu ile
toprakla temas etmektedir. Kaplama malzemesindeki herhangi bir delik, gözenek
veya aşınmış kısımla karşılaşıldığında yüksek gerilim tam bu noktadan kaplamayı
delecek ve elektrik akımı borunun metal gövdesine ve oradan toprağa ulaşacaktır.
Holiday dedektörün toprak probu toprakla temas halinde olduğu için akım yolu
tamamlanmış olacaktır. Böylece yüksek gerilim probundan çıkan akım
devresini kaplama malzemesi, borunun gövdesi ve toprak üzerinden
tamamlayarak holiday dedektörün toprak probuna ulaşacaktır. Bu akım belirli
bir değeri aştığında holiday dedektör kontrol devresi tarafından algılanarak alarm
işareti oluşturulacaktır. Alarm işaretinin oluştuğu nokta kaplamanın hatalı olduğu
noktadır. Bu nokta tamir edilerek korzyona karşı koruma gerçekleştirilir. Boru hattı
gibi tesislerde standart boydaki borular birbirine kaynak yapılarak birleşme yerleri
özel kaplama malzemesi ile sahada yalıtılmaktadır. Bu yerlerin de korozyona karşı
düzgün korunmuş olduğu ancak holiday dedektör kullanılarak doğrulanabilir.
Testin yapıldığı geriliminin özel bir önemi vardır. Bu gerilim kaplama
malzemesine zarar vermeyecek kadar düşük ancak hatalı bölgeleri eksiksiz olarak
bulabilecek kadar da yüksek olmalıdır. Bu konudaki iki yaygın standart Amerikan
standardı NACE RP-02-74 ‘High Voltage Electrical Inspection of Pipeline
Testing’ ve İngiliz standardı olan B.S. 358 ‘Measurement of voltage with
Sphere-Gap’ ‘tir.
Uygun elektriksel test geriliminin bulunması her zaman koruyucu kaplama
malzemesi üreticileri, uygulamayı yapanlar ve müşteriler arasında kapsamlı
görüşmelere ve tartışmalara konu olmuştur.
www.pcs-emd.com.tr
Tel:0216 489 17 20
7
Test geriliminin belirlenmesinde
•
•
•
•
•
•
•
•
Toprak direnci
Tesisin direnci
Kaplama kalınlığı
Kapasitif kayıplar
Yüksek gerilim elektrodunun yapısı, şekli
gibi değişkenler etkili olur. Test gerilimi koruyucu kaplama malzemesi üreticileri
tarafından tavsiye edilen gerilimi kesinlikle geçmemelidir.
B.S. 358 ‘de verilen tanıma göre 5 cm çaplı yuvarlak iki elektrot arasındaki hava
1 santimetrelik bir boşluğu 32.000 volt gerilimde delerek deşarjı başlatır.
Elektrotların şekli deşarjın başladığı gerilimin belirlenmesinde en önemli etkendir.
iğne şeklinde sivri uçlu elektrotlarda deşarj mesafesi aynı gerilimde(32.000
volt) 3 santimetredir. Nem, basınç gibi değişkenler krona deşarjı mesafesini
etkilemekle birlikte elektrotların şekli kadar önemli bir etkide bulunmazlar.
NACE RP-02-74’e göre 1-30 milimetre kaplama kalınlığındaki malzemenin testi için
www.pcs-emd.com.tr
Tel:0216 489 17 20
8
•
Test Voltajı = 7900 x √Kaplama malzemesinin mm olarak kalınlığı
•
şeklinde verilmiştir. Bu formül bir çok uygulamada istenilen test gerilimini doğru olarak
vermektedir. Ancak b gerilimle test yapıldığında sağlam olan kaplama malzemesinde bir
delinme ve tahribat olmadığı kontrol edilmelidir. Kaplama malzemesinin dayanabildiği
(malzemede bir tahribat olmadan) en fazla gerilim genellikle 1 milimetre kalınlığındaki
malzemenin dayanabileceği en fazla gerilim (volt) olarak verilir.
Örnek olarak 2 mm kalınlığındaki bir kaplamanın dielektrik dayanımı 8400 volt/mm olarak
verilmiş olsun. Malzeme kalınlığı 2mm olduğu için malzemenin bozulmasına yol açacak
•
•
gerilim: 8.400 volt x 2 mm = 16.800 volt olarak bulunur
•
Test gerilimi üstteki formülden hesaplanırsa
•
•
Test gerilimi = 7900 x √ 2 mm = 11.172 volt olarak bulunur.
Test gerilimi malzemenin bozulma geriliminden küçük olduğu için kaplama malzemesi
tahrip olmayacaktır.
Eğer malzemenin dielektrik dayanım gerilimi 5000 volt olarak bulunsaydı test gerilimi çok
yüksek olurdu. Bu durumda testin geçerli olmasını sağlamak ve malzemeyi tahrip
etmemek için; test edilecek malzemede küçük delikler açılır yüksek gerilim elektrodu bu
deliklerin üstüne getirilir atlama oluncaya kadar test gerilimi arttırılır. Pratik bir diğer yol
ise test gerilimi 5000 voltun %50 fazlası olan 7500 volta ayarlanır. Test malzemesine
ilave delikler açılır. Bu gerilimde bütün deliklerin dedektör tarafından bulunduğu kontrol
edilir
•
www.pcs-emd.com.tr
Tel:0216 489 17 20
9
•
Test edilecek teçhizatın şekline göre yüksek gerilim probu (elektrotu)
belirlenir. Boru hattı dış yüzeyi testi için yay tipi bir aparat
kullanılırken düz yüzeyler için fırça tipi elektrotlar kullanılır.
•
www.pcs-emd.com.tr
Tel:0216 489 17 20
10
IV. Holiday dedektör çeşitleri
•
•
•
•
•
Endüstride halen ticari olarak üretimi yapılan, ürettiği gerilime göre üç farklı tipte
holiday dedektör mevcuttur.
Düşük gerilim tipli (wet sponge) holiday dedektörler 0,51 mm ‘ye kadar olan ince film
kaplama kontrolünde kullanılır. Düşük gerilimli dedektörler 100 volttan daha az
bir doğru gerilim üretirler. Koruyucu kaplamanın üzerine elektrik iletkenliği olan bir
sıvı ile nemlendirilmiş elektrot üzerinden gerilim uygulanır. Küçük bir akımın geçişi
cihaz tarafından algılanarak sesli uyarı verilir.
İkinci tip dedektörler 1.000 volt ‘tan 40.000 volt’a kadar ayarlanabilir darbeli
gerilim üretir. Bu tip sistemler koruyucu kaplamaya sürekli doğru gerilim üreten
dedektörlere göre çok daha az bir elektriksel stres uygulayarak yüksek gerilimle testin
yapılmasını sağlar.
Üçüncü tip ise 1.000 ile 15.000 volt arasında ayarlanabilir sürekli doğru gerilim
üretir. Katmanlar arası direncin ve toprak dönüş direncinin yüksek olduğu
durumlarda kullanılır. En tipik uygulama alanı koruyucu bir kaplama ile kaplanmış
olan betonarme binaların kaplama malzemesinin kontrol edilmesidir. Dikkat
edilmesi gereken konu koruyucu kaplamanın temiz ve kuru olmasıdır. Aksi taktirde
yüzey akımlarından dolayı sağlıklı bir test yapılamaz. Gerilim sürekli olduğundan
koruyucu kaplama malzemesine yüksek bir elektriksel stres uygulanır.
Kullanım yerlerine göre sabit veya taşınabilir holiday dedektörler yapılmaktadır.
Sabit tiptekiler genellikle boru fabrikalarında kullanılmaktadır. Taşınabilir dedektörler
ise boru hattı yapım şantiyeleri, petrokimya tankları gibi uygulamalarda
kullanılmaktadır.
www.pcs-emd.com.tr
Tel:0216 489 17 20
11
V. Emniyet kuralları
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Bu tür cihazların kullanımında insan sağlığı ve emniyeti açısından uyulması gereken
kurallar aşağıda özetlenmiştir.
Cihaz yalnız yetkili personel tarafından kullanılmalıdır
Cihaz çalışırken gerilim elektrotuna dokunulmamalıdır
Cihaz kesinlikle yanma, patlama tehlikesi olan ortamlarda kullanılmamalıdır.Test
sırasında oluşan kıvılcım patlama veya yangına sebep olabilir
Cihazı kullanan kişi sağlıklı olmalı özellikle kalp ve kalp hastalıklarıyla ilgili bir sorunu
olmamalıdır
Cihazı kullanan kişinin izolasyonu sağlayacak eldiven, yalıtkan çizme veya ayakkabı
giymesi tavsiye edilir
Cihaz çalışması sırasında test edilen teçhizatın topraklama bağlantısında hiçbir
kopukluk veya kötü temas olmamalıdır
Cihazın bataryası yalnızca şarjı için verilen kendi özel adaptörü ile yapılmalıdır
Cihaz radyo frekansından etkilenebilecek makine ve radyo televizyon gibi cihazları
etkileyebilir
www.pcs-emd.com.tr
Tel:0216 489 17 20
12
VI. Üreticiler dünyada ve Türkiye’de
•
•
Türkiye’de halen Amerika, Almanya, İngiltere ve Avustralya menşeyli holiday
dedektörler mevcuttur.
Türkiye’nin ilk ve tek CE BELGELİ holiday dedektörü izo-Test 527 markasıyla
PCS Elektronik tarafından tasarlanarak üretilmektedir.
www.pcs-emd.com.tr
Tel:0216 489 17 20
13
www.pcs-emd.com.tr
Tel:0216 489 17 20
14
• Şekil 3: Taşınabilir tipteki bir holiday dedektör (izo-Test 527)
www.pcs-emd.com.tr
Tel:0216 489 17 20
15
•
•
Şekil 3‘te taşınabilir tipteki izo-Test 527 holiday dedektör görülmektedir. Piyasadaki
dedektörlerin çoğu omuza asılan bir modül ve yüksek gerilim probundan
oluşmaktadır.
Resimde görülen izo-Test 527 kompakt yapıda olan bir cihazdır. Bütün bölümleri
tek bir gövdede toplanarak kullanıcıya önemli bir kullanım kolaylığı
sağlanmıştır.
www.pcs-emd.com.tr
Tel:0216 489 17 20
16
ilk ve tek yerli tasarım olan izo-Test 527’ nin teknik özellikleri
•
•
•
Tamamen yerli tasarım ve üretim
CE belgeli
Kalibrasyon sertifikalı
•
Çıkış gerilimi Tip 1 cihaz 2kV ile 16kV arasında kesintisiz ayarlanabilir.
Tip 2 cihaz 4kV ile 25kV arasında kesintisiz ayarlanabilir.
•
•
•
Yedek parça ve hızlı servis garantisi
Elde taşınabilir. Hafif
12 V 4 Ah veya 5 Ah tam bakımsız, 90mmx70mmx101mm boyutlarındaki akü ile
çalışır.
Akünün ters takılmasına ve derin deşarja karşı koruma.
Aç (Start) butonuna basıldığında cihaz çalışır, kapat (off) butonu yanındaki kırmızı
LED yanar, kesikli uyarı sesi çıkarır.
Her türlü metal yüzey kaplama hatasının (çizik, delik, gözenek) tesbit edilmesi
durumunda operatörü uyarmak için yüksek tonlu düz uyarı sesi çıkarır.
Akü şarj etmek gerektiğinde, kapat (Stop) butonuna basılır, akü haznesi kapağı
açılarak akü dışarı çıkarılarak şarj edilir..
Taşıma çantası içersinde yüksek gerilim probu, toprak probu,akü şarj ünitesi ve
aksesuarları ile birlikte Tanıtım kitapçığı, Operatör Kullanım kılavuzu ve Kalibrasyon
(ayar) kitapçığı ile müşteriye sevk edilir.
Bir yıllık kullanım garantisi ve beş yıllık servis garantisi sağlanacaktır.
•
•
•
•
•
•
www.pcs-emd.com.tr
Tel:0216 489 17 20
17
• Osiloskopla Ölçüm ve yorumlama
•
•
•
•
Genlik ölçümü
Frekans ölçümü
Gerilim ayarı
Kısa devre durumu
• İzo-Test 527 ile pratik çalışma
• Cihazın parçaları
• Kaplama hatalarının bulunması
• Çıkış geriliminin ayarlanması
www.pcs-emd.com.tr
Tel:0216 489 17 20
18
Teşekkürler
www.pcs-emd.com.tr
Tel:0216 489 17 20
19