Transcript Pediatrik_Genetik_st2013-14

ÇOCUKLUK ÇAĞI SIK
GÖRÜLEN GENETİK
HASTALIKLAR
HASTALIKLARIN ETYOLOJİSİNDE
GENETİK NEDENLER
1. TEK GEN hastalıkları
2. KROMOZOM anomalileri
3. MULTİFAKTÖRYEL hastalıklar
MULTİFAKTÖRYEL
HASTALIKLAR
KONJENİTAL ANOMALİLER’in çoğu
multifaktöryeldir .
Çocukluk çağı genetik hastalıkların en
büyük grubu multifaktöryel
hastalıklardır.
KROMOZOMAL
HASTALIKLAR
Kromozom veya genom mutasyonları
sonucu oluşan hastalıklardır.
Hemen hepsinde zeka geriliği ve
dismorfik bulgular gözlenir.
Sık Görülen
Kromozomal Hastalıklar
Otozomal
- Down Sendromu
(Trizomi 21)
- Trizomi 18
- Trizomi 13
Gonozomal
- 45,X Turner
Sendromu
-47,XXY Klinefelter
Sendromu
- 47,XYY
- 47,XXX
DOWN Sendromu
Trizomi 21
En sık görülen kromozom
anomalisi
Zeka geriliklerinin en sık
görülen genetik nedeni
İleri anne yaşı
Tanı %95 klinik bulgularla
Mozaik formlarında zeka
geriliği daha hafif değildir!!!
Trizomi 18-Edward Sendromu
 3/1000
Mikrosefali, yarık damak
dudak
Konjenital kalp hastalıkları
Clench hand, rocker bottom
feet.
Ağır gelişme ve zeka geriliği
.
Trizomi 13-Patau Sendromu
 1/5000

◦
◦
◦
◦
◦
◦
Scalp defektleri,
Yarık damak dudak (60-80%),
Holoprosensefali
Konjenital kalp hastalığı 80% (VSD,
PDA, and ASD)
Omfalosel
Polidaktili
Ağır zeka geriliği
TEK GEN mutasyonlarına bağlı hastalıklar
DNA daki değişiklik sonucu tek bir genin işlevinin bozulması ile
ortaya çıkarlar.
Genelde Mendel kalıtım örneğine uygun
kalıtılırlar.
OD, OR , X’e bağlı
Bazıları Non Mendelian kalıtım gösterirler.
UPD, İmprinting
Germinal mozaisizm
Dinamik mutasyon
Mitokondrial kalıtım
Tek Gen Hastalıkları
Sık Görülen Tek Gen
Hastalıkları
Nadir Tek Gen Hastalıkları
Sayıları az (onlarla)
Görülme oranları yüksek
(1/500-1/10 000)
Sayıları çok fazla ( binlerle)
Görülme oranları çok düşük
(1/20 000- 1/100.000)
Sık Görülen
Tek Gen Hastalıkları
Otozomal Dominant
- Akondroplazi
- Marfan S.
- Nörofibromatozis
- Osteogenezis
imperfekta
Otozomal Resesif
- BetaTalasemi
- Kistik Fibroz
- Fenilketonuri
- Spinal kas Atrofisi
- Konjenital Adrenal
hiperplazi
-Mukopolisakkaridozlar
AKONDROPLAZİ
Tanı : Orantısız boy kısalığı +
radyolojik bulgular
Genetik Tanı : G380R mutasyonu
Prenatal Tanı : G380R mutasyonu
Genetik Danışma : OD
Hasta çocuğun ebeveyni normal
ise yineleme riski düşük.
Hastanın çocukları için
Akondroplazi olma riski % 50
BETA TALASEMİ
Tanı : Klinik + Hb elektroforezi
Otozomal resesif . Her iki ebeveyn taşıyıcı ise veya
hasta çocukları varsa her gebelikte yineleme riski
%25 dir.
Hasta çocuğun sağlıklı kardeşleri ile ebeveynin
kardeşleri, yeğen ve kuzenlerinin taşıyıcılık riskleri
artmıştır.
Taşıyıcı Testi: Hemoglobin A2 düzeyi
Genetik Tanı : Mutasyon analizi
Prenatal tanı testi: Bilinen mutasyon aranır
Mutasyon bilinmiyorsa Bağlantı analizi yapılır
BETA TALASEMİ
Türkiyede Sorunlar
• Türkiyede taşıyıcı sıklığı çok yüksek (1/23).
• Evlilik öncesi Talasemi tarama testi yaygın değil.
• Hasta çocuğun ailesi ve yakınlarına yineleme
riski ve prenatal tanı hakkında yeterli bilgi
verilmiyor.
• Riskli ailelerde moleküler testlerin gebelik
öncesi tamamlanması gerekiyor.
Spinal Kas Atrofisi
TİP 1 (Werdnig –Hoffmann H.)
Tip 2 - Ara tip
Genel hipotoni, kas güçsüzlüğü, DTR negatif, mentali
normal
Spinal Kas Atrofisi
Tanı: Klinik bulgular + Kas bx, EMG (invazif)
Genetik Danışma: Otozomal resesif. Hasta çocuk
varsa her gebelikte yineleme riski % 25
Genetik Tanı: Klinik + SMNt geninde delesyon
(Hastaların % 98’inde saptanır) (noninvazif test)
Prenatal Tanı : SMNt geninde delesyon aranması
KİSTİK FİBROZ
Tanı: Klinik bulgular + pozitif ter testi
Genetik Tanı: Mutasyon analizi
Genetik Danışma: Otozomal resesif. Her gebelikte
yineleme riski % 25
Prenatal tanı: Bilinen mutasyon aranır
Mutasyon bilinmiyorsa bağlantı analizi
Hasta çocuğun mutasyonu bilinmeden yeni bir gebelik
oluşması prenatal tanıda sorun yaratır.
Çok sayıda mutasyon olduğundan inceleme uzun sürebilir.
FENİLKETONURİ
Tanı: Tarama testi (Hiperfenilalaninemi)
Genetik Tanı: Mutasyon analizi
Genetik Danışma: Otozomal resesif. Hasta
bir çocuğu olan anne ve baba zorunlu taşıyıcıdır ve
izleyen her gebelikte risk % 25.
Prenatal Tanı: İndeks hastanın mutasyonu aranır.
Bağlantı analizi yapılır.
KONJENİTAL ADRENAL HİPERPLAZİ
(21 hidroksilaz eksikliği)
Su ve tuz kaybı ile giden (ağır form)
Basit virilizan tip (kuşkulu genitalya)
KONJENİTAL ADRENAL HİPERPLAZİ
Tanı : Klinik + serum 17-hidroksiprogesteron
/androstenedion düzeyleri
Genetik Tanı : Mutasyon analizi
Genetik Danışma : Otozomal resesif. Hasta bir
çocuktan sonra yineleme riski % 25.
Prenatal Tanı: İndekste mutasyon analizi
Prenatal Tedavi: Riskli gebelere 5 .GH da fetusun
tanısı kesinleşinceye kadar sürdürülen
deksametason tedavisi başlanır , fetus kız ve hasta
ise tedavi gebelik boyunca sürdürülür.
Sık Görülen
Tek Gen Hastalıkları
X’e Bağlı Resesif
Duchenne Kas D/BMD
Hemofili A / B
X’e Bağlı Dominant
Rett sendromu
D vitaminine bağlı
raşitizm
Non Mendel kalıtım gösterenler
Frajil-X Sendromu-Dinamik mutasyon
Leber optik Atrofi –Mitokondrial kalıtım
Prader Willi Sendromu- UPD/İmprinting
Duchenne Kas Distrofisi
Motor gelişme geriliği, anormal yürüme,sık
düşme, Gowers bulgusu, baldır kaslarında
belirginlik,
Serum CPK artış, pozitif aile öyküsü
Duchenne Kas Distrofisi
Tanı : Klinik + Kas biyopsisinde distrofin yokluğu
(İnvazif test)
Genetik Tanı: Distrofin gen delesyonu (% 55-65) Rutin test
Nokta mutasyon,dup,insertion (%35) Araştırma
Genetik Danışma : Hasta çocuğun anne ve anne tarafındaki
kadın
akrabalarının taşıyıcılık riski artmıştır
Taşıyıcı tanısı: FISH yöntemi / moleküler analiz
Prenatal Tanı: Distrofin gen delesyonu bakılır
Delesyon yoksa bağlantı analizi yapılabilir.
HEMOFİLİ A
Tanı : Klinik + Faktör 8 eksikliği
Genetik Danışma : X’e bağlı resesif. Hasta kişinin
annesi ve anne tarafındaki kadınlarda taşıyıcılık riski
artmıştır.
Taşıyıcı tanısı: Faktör 8 düzeyi
Genetik Tanı : Mutasyon analizi
Prenatal Tanı: İndekste mutasyonun belirlenmesi
Bağlantı analizi
Frajil X
• Erkek çocuklarda mental
geriliğin Down
Sendromundan sonraki
2. nedeni
• Mendel kalıtımına
uymayan bir tek gen
hastalığı
• 3’lü nükleotit tekrar
artışına bağlı gelişiyor.
Tanı: Klinik bulgular
Genetik Tanı: Klinik +CGG tekrar sayısında
artış
Normal 45-55 tekrar
Premutasyon 55-200 tekrar (taşıyıcı)
Full mutasyon >200 tekrar
Prenatal Tanı : CGG tekrar sayısına bakılması