Transcript การจัดการศูนย์สารสนเทศ

การจัดการบริการสารสนเทศ
หน่วยที่ 5
ผู ้ให ้บริการสารสนเทศและ
จรรยาบรรณทีเ่ กีย
่ วข ้องกับการ
บริการสารสนเทศ
อาจารย์ ดร. นฤมล รักษาสุข
5. ผู ้ให ้บริการสารสนเทศและ
จรรยาบรรณทีเ่ กีย
่ วข ้องกับการ
บริการสารสนเทศ
5.1 ผู ้ให ้บริการสารสนเทศ
5.2 จรรยาบรรณทีเ่ กีย
่ วข ้องกับ
การบริการสารสนเทศ
5.1 ผู ้ให ้บริการสารสนเทศ
5.1.1 ความหมาย ความสาคัญ
และบทบาทของผู ้ให ้บริการ
สารสนเทศ
5.1.2 ประเภทของผู ้ให ้บริการ
สารสนเทศ
5.1.3 ความรู ้ ความสามารถ
5.1.1 ความหมาย ความสาคัญ
และบทบาทของผู ้ให ้บริการ
สารสนเทศ
1) ความหมายของผู ้ให ้บริการ
สารสนเทศ
2) ความสาคัญของผู ้ให ้บริการ
สารสนเทศ
3) บทบาทของผู ้ให ้บริการ
1) ความหมายของผู ้
ให
้บริ
ก
ารสารสนเทศ
“ผู ้ให ้บริการสารสนเทศ” หมายถึง
ผู ท
้ ี่ท าหน า้ ที่ช ่ว ยเหลือ แนะน า
และสอนวิธ ีเ ข ้าถึง ความรู ้ที่ ไ ด ้มี
การบั น ทึก ในทุ ก รู ป แบบให แ
้ ก่
้ ก ารในลั ก ษณะของการ
ผู ใ้ ช บริ
จัดบริการสารสนเทศทัง้ ทางตรง
2) ความสาคัญของผู ้

นตักวารสารสนเทศ
กลาง (intermediary)
ใหเป็้บริ
ระหว่างผู ้ใชกั้ บทรัพยากร
สารสนเทศ มีความรู ้เกีย
่ วกับ
ประเภทและขอบเขตเนือ
้ หาของ
ทรัพยากรสารสนเทศทีจ
่ ัดเก็บ
และให ้บริการ มีความชานาญใน
การเข ้าถึงทรัพยากรสารสนเทศ
่ เสริมการ
เป็ นผู ้กระตุ ้นและสง
้
ใชสารสนเทศ
โดยสร ้างสภาพแวดล ้อมทีเ่ อือ
้
้
ต่อการใชสารสนเทศและการ
่ จัดกิจกรรมสง่ เสริม
เรียนรู ้ เชน
การใช ้
เป็ นผู ้ประสานความเข ้าใจ
ระหว่างผู ้ใชกั้ บสถาบันบริการ
เป็ นผู ้สนั บสนุนการทางาน
ของบุคคลในภารกิจต่างๆ ที่
้
ล ้วนแต่ต ้องใชสารสนเทศ
่ งทาง
โดยการจัดเตรียมชอ
การเข ้าถึงสารสนเทศให ้
้ ละกลุม
เหมาะสมกับผู ้ใชแต่
่
3) บทบาทของผู ้ให ้บริการ
สารสนเทศ
อดีต - เป็ นผู ้จัดเก็บ รวบรวมและ
เฝ้ าระวังทรัพยากรสารสนเทศ
(Collector, Curator)
ต่อมา – เป็ นผู ้เผยแพร่และ
กระจายสารสนเทศ
(Disseminator)
5.1.2 ประเภทของผู ้ให ้บริการ
สารสนเทศ
1)
บรรณารักษ์ (Librarian)
2) นักเอกสารสนเทศ หรือ นัก
สารสนเทศ (Documentalist
หรือ Information Specialist)
3) นักจดหมายเหตุ (Archivist)
4) ภัณฑารักษ์ (Curator)
5) นายหน ้าค ้าสารสนเทศ
(Information Broker)
6) สถาปนิกสารสนเทศ
(Information Architect)
7) นักจัดการความรู ้ (Knowledge
Management Officer)
1) บรรณารักษ์ (Librarian)
ี ในสถาบัน
ปฏิบต
ั งิ านวิชาชพ
บริการสารสนเทศ สาเร็จ
ึ ษาขัน
การศก
้ ตา่ ในระดับ
ปริญญาตรีทาง
บรรณารักษศาสตร์
สารสนเทศศาสตร์ หรือ
2) นักเอกสารสนเทศ หรือ นัก
สารสนเทศ (Documentalist
หรื
อ้ให
Information
Specialist)
ผู
้บริการสารสนเทศที
ม
่ ี
่
ความรู ้สาขาวิชาเฉพาะ เชน
เศรษฐศาสตร์ วิทยาศาสตร์
นิตศ
ิ าสตร์ฯ มักให ้บริการใน
ศูนย์สารสนเทศ หรือห ้องสมุด
3) นักจดหมายเหตุ
(Archivist)
ปฏิบต
ั งิ านในหอจดหมายเหตุ
ทาหน ้าทีป
่ ระเมิน คัดเลือก
จัดเก็บ สงวนรักษา จัดทา
เครือ
่ งมือชว่ ยค ้น และ
ให ้บริการจดหมายเหตุ
4) ภัณฑารักษ์ (Curator)
ปฏิบต
ั งิ านวิชาการใน
พิพธิ ภัณฑ์สถาน มีความรู ้
พืน
้ ฐานเกีย
่ วกับภารกิจของ
พิพธิ ภัณฑ์
่ ประวัตศ
เชน
ิ าสตร์ โบราณคดี
มานุษยวิทยา สงั คมวิทยาฯ และ
5) นายหน ้าค ้าสารสนเทศ
(Information
Broker)
ให ้บริการสารสนเทศโดยคิด
ค่าบริการ โดยการรวบรวม
สรุป ประมวลผลและประเมิน
ค่าสารสนเทศตามความ
ต ้องการของผู ้ใช ้
6) สถาปนิกสารสนเทศ
(Information Architect)
มีบทบาทด ้านการจัด
โครงสร ้างของสารสนเทศใน
ระบบห ้องสมุดดิจท
ิ ัล เพือ
่ ให ้
้
ผู ้ใชสามารถค
้นหาและเข ้าถึง
สารสนเทศทีต
่ ้องการได ้อย่าง
รวดเร็ว
7) นักจัดการความรู ้
(Knowledge Management
Officer)
พัฒนาวงจรความรู ้ของ
องค์การ โดยการสร ้าง
Explicit Knowledge จาก
Tacit Knowledge เพือ
่
้
นามาใชประโยชน์
กบ
ั การ
5.1.3 ความรู ้ ความสามารถ
คุณสมบัต ิ ทักษะและบุคลิกภาพ
ของผู
้ให
้บริ
ก
ารสารสนเทศ
1) ความรู ้ของผู ้ให ้บริการ
สารสนเทศ
2) ความสามารถของผู ้
ให ้บริการสารสนเทศ
3) คุณสมบัตข
ิ องผู ้ให ้บริการ
1) ความรู ้ของผู ้ให ้บริการ
สารสนเทศ
ก. ความรู ้เกีย
่ วกับทรัพยากร
สารสนเทศ
ข. ความรู ้เกีย
่ วกับการจัดทา
เครือ
่ งมือชว่ ยค ้น
ทรัพยากรสารสนเทศ
ค. ความรู ้ด ้านเทคนิคและ
วิธก
ี ารค ้นคืน สารสนเทศ
2) ความสามารถของผู ้
้บริการสารสนเทศ
ก.ให
ความสามารถด
้านการวางแผน
ข. ความสามารถด ้านการจัดลาดับ
ความสาคัญของงาน
ค. ความสามารถด ้านการ
ประสานงาน
ง. ความสามารถด ้านการทางาน
เป็ นทีม
3) คุณสมบัตข
ิ องผู ้
ให
้บริ
ก
ารสารสนเทศ
ก. มีจต
ิ ใจบริการ (Service
Mind)
ข. คิดเชงิ บวก (Positive
Thinking)
ค. มีวฒ
ุ ภ
ิ าวะ (Maturity)
ง. ยอมรับการเปลีย
่ นแปลง
ความหมายของมนุษย
ั พันธ์
สม
ั พันธ์
มนุษยสม
หมายถึง การ
สร ้างความเป็ นมิตรหรือ
ั พันธ์เชงิ บวกกับบุคคล
ความสม
อืน
่
ั พันธ์
การสร ้างมนุษยสม
เริม
่ ต ้นด ้วยการทักทาย
ให ้ความ
ชว่ ยเหลือ
ั พันธ์
รักษาและพัฒนาความสม
ระหว่างบุคคลโดยการให ้เกียรติ
บุคคลอืน
่
ั พันธ์ทด
บุคคลทีม
่ ม
ี นุษยสม
ี่ ม
ี ักมี
ั พันธ์สาหรับ
การสร ้างมนุษยสม
ผู ้ให ้บริการสารสนเทศ
ึ ภาคภูมใิ จในงานบริการ
รู ้สก
สารสนเทศ
้ การและ
เป็ นมิตรต่อผู ้ใชบริ
เพือ
่ นร่วมงาน
แสดงความกระตือรือร ้นใน
การให ้บริการ
4) ทักษะของผู ้ให ้บริการ
สารสนเทศ
ก. ทักษะด ้านการพูด
ข. ทักษะด ้านการฟั ง
ค. ทักษะด ้านการเขียน
ก. ทักษะด ้านการพูด
ั ภาษณ์ผู ้ใช ้
การสม
การบรรยายนาชมสถาบัน
บริการสารสนเทศ
การอภิปรายในทีป
่ ระชุม
ั ท์
การพูดโทรศพ
“คิดทุกเรือ
่ งทีพ
่ ด
ู อย่าพูดทุก
ข. ทักษะด ้านการฟั ง
ตัง
้ ใจฟั งผู ้ใช ้ ให ้ความสาคัญ
กับคูส
่ นทนา
อดทน อดกลัน
้ ต่อคา
วิพากษ์ วจิ ารณ์
ฟั งอย่างแยกแยะระหว่าง
ข ้อเท็จจริงกับความคิดเห็น
“การฟั งต่างจากการได ้ยิน
ค. ทักษะด ้านการเขียน
เขียนบันทึกโต ้ตอบ
เขียนโครงการ
เขียนรายงาน
เขียนข่าวและเอกสาร
ั พันธ์
ประชาสม
“การอ่านเป็ นพืน
้ ฐานสาคัญ
5) บุคลิกภาพของผู ้
ให
้บริ
ก
ารสารสนเทศ
ก. ความสาคัญของการมี
บุคลิกภาพ
ข. ลักษณะของบุคลิกภาพ
ก. ความสาคัญของการมี
บุ
ค
ลิ
ก
ภาพ
่ ยให ้บุคคลมีความเชอ
ื่ มั่นใน
ชว
ตนเอง และเป็ นพืน
้ ฐานของ
ความสาเร็จในหน ้าทีก
่ ารงาน
่ ยให ้สถาบันบริการ
ชว
สารสนเทศมีภาพลักษณ์ทด
ี่ ี
ข. ลักษณะของบุคลิกภาพ
บุคลิกภาพภายนอก
ประกอบด ้วย ลักษณะร่างกาย
การแต่งกาย กิรย
ิ า ท่าทาง
การพูด
่ ภาษา กิรย
่ สกุล”
“สาเนียงสอ
ิ าสอ
่ ความ
บุคลิกภาพภายใน เชน
5.2 จรรยาบรรณทีเ่ กีย
่ วข ้องกับ
การบริการสารสนเทศ
5.2.1 ความหมายของ
จรรยาบรรณ
5.2.2 จรรยาบรรณของสมาคม
ี บรรณารักษศาสตร์
วิชาชพ
และสารสนเทศศาสตร์
5.2.3 แนวปฏิบต
ั ต
ิ าม
5.2.1 ความหมายของ
จรรยาบรรณ
จรรยาบรรณ หมายถึง ประมวล
ี
ความประพฤติทผ
ี่ ู ้ประกอบอาชพ
การงานแต่ละอย่างกาหนดขึน
้
เพือ
่ รักษาและสง่ เสริมเกียรติคณ
ุ
ชอื่ เสยี งและฐานะของสมาชกิ
อาจเขียนเป็ นลายลักษณ์อก
ั ษร
5.2.1 ความหมายของ
จรรยาบรรณ
(ต่
อ
)
้ าว่า จรรยา
อาจมีการใชค
ี (Code of Ethics)
วิชาชพ
ี ใน
หรือ จริยธรรมในวิชาชพ
ความหมายเดียวกับ
จรรยาบรรณ
5.2.2 จรรยาบรรณของสมาคม
ี บรรณารักษศาสตร์และ
วิชาชพ
1)
สมาคมห ้องสมุดอเมริกน
ั :
สารสนเทศศาสตร์
Code of Ethics of American
Library
2) สมาคมสารสนเทศศาสตร์และ
เทคโนโลยีอเมริกน
ั :
Professional Guidelines of
3) สมาคมห ้องสมุดอังกฤษ
(The Library Association’s
Code of Professional
Conduct)
4) สมาคมห ้องสมุดแห่งประเทศ
ไทย ในพระราชูปถัมภ์สมเด็จ
พระเทพรัตนราชสุดาฯ สยาม
5.2.3 แนวปฏิบต
ั ต
ิ าม
จรรยาบรรณของผู ้ให ้บริการ
สารสนเทศ
Guidelines for Behavioral
Performance of Reference
and Information Services
Professionals (Reference
and User Services
้ ร่ ้องขอ
1) ให ้สารสนเทศแก่ผู ้ใชที
2) ประเมินหรือคัดเลือก คัดออก
แหล่งสารสนเทศเพือ
่ ชว่ ยการ
ค ้นคว ้า
3) ชว่ ยผู ้ใชค้ ้นหาสารสนเทศตาม
ความต ้องการ
4) ชว่ ยแนะวิธค
ี ้นหาสารสนเทศ
ิ ธิภาพแก่ผู ้ใช ้
อย่างมีประสท
5) ชว่ ยผู ้ใชตี้ ความประเด็น
ปั ญหาและความต ้องการเพือ
่ ให ้
สามารถค ้นหาคาตอบของคาถาม
ได ้ เมือ
่ อยูใ่ นกระบวนการค ้นหา
คาตอบของคาถาม
ึ ษาแก่ผู ้ใช ้
6) สอนและให ้การศก
เกีย
่ วกับกลยุทธ์
และวิธใี นการค ้นหาสารสนเทศที่
ื่ สงิ่ พิมพ์ สอ
ื่
7 ) จัดรวบรวมสอ
ื่ อิเล็กทรอนิกส ์
โสตทัศน์และสอ
้ ้าถึง
เพือ
่ สง่ เสริมให ้ผู ้ใชเข
สารสนเทศได ้อย่างสะดวก
ิ ธิสว่ นบุคคล
8) ปกป้ องสท
ความลับและเสรีภาพทาง
ปั ญญาของผู ้ใช ้
ี
9) เข ้าร่วมกิกรรมทางวิชาชพ
10) เข ้าร่วมกิจกรรมในการพัฒนา
ระบบสารสนเทศระดับท ้องถิน
่
ึ ษาอบรมหรือ
11) ให ้การศก
เสนอแนะแก่เพือ
่ นร่วมงานเพือ
่
ี
พัฒนาทักษะทางวิชาชพ
12) สร ้างเครือ
่ งมือในการค ้นหา
สารสนเทศตลอดทัง้ สร ้างเว็ป