Transcript سبك

‫آشنايي با سبك هاي شعري ادب فارسي‬
‫سبك ‪ :‬روشي كه گوينده به نحو خاص و مشخصي مطالب خود را بيان كرده باشد‬
‫در يونان باستان نخستين بار ارسطو از سبک سخن گفته است‬
‫‪.‬‬
‫تقسيم سبك از ديدگاه هاي مختلف‬
‫‪ -1‬بر حسب نام افراد‪ :‬فردوسي ‪ ،‬حافظ ‪ ،‬صائب ‪ ،‬نيما‬
‫‪ -2‬بر حسب درك مطلب ‪ :‬دشوار‪ ،‬ساده ‪ ،‬بينابين‬
‫‪ -3‬نوع زبان ‪ :‬سبك شاعرانه ‪ ،‬علمي ‪،‬روزنامه اي‬
‫‪ -4‬بر حسب موضوع ‪ :‬صوفيانه ‪ ،‬مذهبي ‪ ،‬تاريخي‬
‫‪ -5‬براساس دوره ‪ :‬سبك خراساني ‪ ،‬عراقي ‪ ،‬هندي ‪.‬‬
‫تقسيم بندي سبك بر مبنا ي دوره‬
‫‪‬‬
‫‪ -1‬سبك خراساني ( ‪ )5 -4 -3‬طاهريان وصفاريان‪،‬سامانيان‪ ،‬غزنويان‬
‫‪‬‬
‫‪ -2‬سبك حد واسط ( ‪ )6‬سلجوقي‬
‫‪‬‬
‫‪ -3‬سبك عراقي (‪ )9 -8 -7‬مغول و تيموري ‪،‬ايلخانان ‪،‬آق قويونلو‪ ،‬قراقويونلو‬
‫‪‬‬
‫‪ -4‬سبك حد واسط ( ‪ )10‬مكتب وقوع و واسوخت‬
‫‪‬‬
‫‪ -5‬سبك هندي (‪)12-11‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -6‬دوره بازگشت (‪)13 -12‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -7‬سبك حد واسط (نيمه اول ‪ ) 14‬دوران مشروطيت‬
‫‪‬‬
‫‪ -8‬سبك نويا معاصر ( نيمه دوم ‪ 14‬به بعد)‬
‫سبك خراساني يا تركستاني‬
‫‪‬‬
‫مناطق جغرافيايي ‪ :‬شامل خراساني كنوني ‪ ،‬افغانستان و تاجيكستان كنوني ‪ ،‬ماوراء النهر و تركستان و ‪. ...‬‬
‫‪‬‬
‫‪ 58‬بيت ازپيشاهنگان شعر فارسي دوره طاهريان و صفاريان باقي مانده است‬
‫‪‬‬
‫پيشاهنگان ‪:‬محمد بن وصيف سگزي ‪،‬بسام كرد خوارجي‪ ،‬فيروز مشرقي ‪ ،‬ابوسليك گرگاني‪ ،‬حنظله بادغيسي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫شاعران ‪ :‬ابوشكور بلخي ‪ ،‬ابوالمويد بلخي ‪ ،‬ابوالحسن شهيد بلخي ‪ ،‬عماره مروزي ‪،‬كسايي مروزي ‪ ،‬منجيك‬
‫‪ ،‬رابعه‪ ،‬رودكي ‪ ،‬دقيقي ‪ ،‬فردوسي‬
‫نويسندگان ‪ :‬ابوعلي محمد بلعمي ‪ ،‬ابن قتيبه دينوري ‪ ،‬حمزه اصفهاني ‪ ،‬محمد بن جرير طبري ‪ ،‬ابن فقيه‬
‫همداني ‪ ،‬محمد بن يعقوب كليني ‪ ،‬ابن بابويه ‪ ،‬محمد زكرياي رازي ‪ ،‬اسحاق موصلي ‪ ،‬ابومعشر بلخي‬
‫مقايسه دو سبك ساماني و غزنوي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دوره ساماني‬
‫ايجاز و اختصار و كوتاهي جمالت‬
‫كمي لغات عربي‬
‫تكرار فعل يا اسم‬
‫لغات فارسي كهنه‬
‫مطابقت عدد و معدود در جمع‬
‫افزايش جمع فارسي بر عربي‬
‫محتواي علمي بيشتر‬
‫نمونه هاي موفق ‪ :‬ترجمه تفسير طبرسي‬
‫تاريخ بلعمي‪ ،‬التفهيم‪،‬شاهنامه ابومنصوري‬
‫دوره غزنوي‬
‫اطناب‬
‫استعمال لغات عربي‬
‫حذف افعال به قرينه‬
‫‪.........................‬‬
‫تمثيل و استشهاد به آيات و اشعار عربي‬
‫تقليد از نثر عربي‬
‫محتواي علمي‬
‫نمونه هاي موفق ‪ :‬تاريخ بيهقي ‪ ،‬قابوس‬
‫نامه سفرنامه ناصرخسرو‪،‬سياستنامه ‪،‬كشف‬
‫المحجوب ‪،‬كيمياي سعادت‬
‫سه سبك مورد توجه قرن‪(6‬سلجوقي)‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -1‬خراساني‬
‫‪ -2‬آذربايجاني ‪:‬خاقاني ‪ ،‬نظامي ‪ ،‬مجير و فلكي‬
‫‪ -3‬بين بين يا سبك سلجوقي ‪ :‬انوري و ظهير( قصيده ‪ ،‬خراساني و غزل عراقي)‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫شاعران ‪ :‬باباطاهر ‪ ،‬ابو سعيد ابوالخير‪،‬عبدهللا انصاري ‪،‬سنايي ‪ ،‬عطار ‪ ،‬اسدي طوسي ‪ ،‬ناصر خسرو‬
‫‪ ،‬قطران تبريزي ‪ ،‬مسعود سعد سلمان ‪ ،‬عمرخيام نيشابوري‪،‬امير معزي‪ ،‬اسعد گرگاني ‪ ،‬انوري ‪ ،‬ازرقي‬
‫هروي ‪ ،‬اديب صابر ‪ ،‬رشيد وطواط‪ ،‬ظهير فاريابي ‪ ،‬جمال اصفهاني ‪ ،‬ابوالفرج روني ‪ ،‬سوزني‬
‫سمرقندي ‪ ،‬عبدالواسع جبلي ‪ ،‬عمعق بخارايي ‪ ،‬خاقاني‪ ،‬فلكي شرواني و نظامي گنجوي‪.‬‬
‫نويسندگان ‪ :‬شيخ طوسي ‪،‬محمد غزالي‪،‬شيخ طبرسي ‪ ،‬امام فخر رازي ‪ ،‬زمخشري ‪ ،‬شهرستاني ‪.‬‬
‫عرفا ‪ :‬سهروردي ‪ ،‬نجم الدين رازي ‪ ،‬قطب الدين رازي ‪،‬قطب الدين شيرازي‪ ،‬خواجه نصير طوسي ‪،‬‬
‫زكريا قزويني ‪ ،‬قاضي بيضاوي‬
‫مقايسه مختصات فكري خراساني و عراقي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫خراساني‬
‫‪ -1‬ستايش خرد‬
‫‪ -2‬اعتدال در اغراق‬
‫‪ -3‬تفكر حماسي‬
‫‪ -4‬فقدان عرفان‬
‫‪ -5‬شادي گرايي‬
‫‪ -6‬وصال‬
‫‪ -7‬واقع گرايي‬
‫‪ -8‬عينيت يا توجه به دنياي بيرون‬
‫‪ -9‬توجه به حماسه ملي ايران‬
‫‪ -10‬اختيار و اراده‬
‫‪ -11‬مناعت و غرور‬
‫‪ -12‬پستي مقام معشوق‬
‫‪ -13‬عدم توجه به علوم‬
‫عراقي‬
‫ستايش عشق‬
‫غلو و مبالغه‬
‫تفكر غنايي‬
‫رواج عرفان‬
‫غم گرايي‬
‫فراق‬
‫آرمان گرايي‬
‫ذهنيت يا توجه به دنياي درون‬
‫توجه به معارف اسالمي‬
‫قضا و قدر‬
‫زبوني‬
‫علو مقام معشوق‬
‫بازتاب علوم‬
‫سبك عراقي(‪)9-8-7‬مغول ‪،‬تيموري‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫شاعران گروه تلفيق ‪ ) 8( :‬به دو شيوه غزل عارفانه و عاشقانه توجه دارند از تلفيق اين دو‬
‫نوع غزل ( غزل قلندرانه ) به وجود آمد‬
‫شاعران ‪ :‬سعدي‪،‬شبستري‪ ،‬محمد بلخي‪،‬كمال الدين اسماعيل‪ ،‬همام تبريزي‪ ،‬اوحدي مراغه اي‪،‬‬
‫امير خسرو دهلوي‪،‬خواجوي كرماني‪ ،‬اميرحسن دهلوي سجزي‪ ،‬ابن يمين‪،‬سلمان ساوجي‪،‬حافظ‬
‫وعبدالرحمن جامي ‪.‬‬
‫شاعران عارف ‪ :‬قاسم انوار تبريزي‪،‬شاه نعمت هللا ولي و مغربي تبريزي و جامي‬
‫سبك حدواسط (‪ : )10‬وقوع و واسوخت‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫شعر قرن دهم حد واسط سبك عراقي و سبك هندي است‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫وقوع ‪ :‬واقعيت گويي‬
‫واسوخت ‪ :‬شكل خارج از اعتدال وقوع گويي كه شاعر احوال و عواطف واقعي در كشاكش‬
‫رويدادهاي عاشقانه عادي را نكته به نكته با بيان شاعرانه شرح و وصف مي كند‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫مبدع واسوخت ‪ :‬وحشي بافقي‬
‫سبك هندي(‪ )12-11‬دوره صفويه‪،‬زنديه ‪،‬افشاريه‪،‬قاجاريه‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫شاعران ‪ :‬محتشم كاشاني ‪،‬عرفي شيرازي ‪ ،‬صائب‪ ،‬بابافغاني‬
‫شيرازي‪ ،‬هاللي جغتايي‪،‬اهلي شيرازي‪،‬وحشي بافقي‪،‬نظيري‪،‬طالب‬
‫آملي ‪،‬كليم همداني ‪ ،‬فيضي دكني ‪ ،‬هاتف اصفهاني‪ ،‬مجمر اصفهاني ‪،‬‬
‫كمال الدين بهزاد‪ ،‬عليرضا عباسي‬
‫شعرا و نويسندگان ‪ :‬لطفعلي بيگ آذربيگدلي ‪ ،‬مجمراصفهاني‪،‬نشاط‬
‫اصفهاني ‪ ،‬فتحعلي خان صبا ‪ ،‬وصال شيرازي ‪ ،‬قائم مقام خراساني ‪،‬‬
‫ملك الشعراي بهار ‪ ،‬قاآني ‪ ،‬فروغي ‪ ،‬سروش اصفهاني ‪ ،‬پروين‬
‫اعتصامي‪ ،‬فرخي يزدي و ايرج ميرزا‬
‫شاعران سبك هندي دو گونه اند‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -1‬داراي بسامد ساختار سبك هندي كم ‪:‬صائب و كليم و حزين‬
‫‪ -2‬شاعران رهروان طرز خيال كه ‪ :‬داراي بسامد زياد ساختار‬
‫سبك هندي‬
‫نابود كننده سبك هندي ‪ /‬بناي شعر بر تك بيت ‪ :‬بيدل دهلوي ‪،‬‬
‫ميرزا شهرستاني ‪ ،‬قدسي ‪ ،‬محمد قلي سليم ‪ ،‬اقبال الهوري ‪،‬‬
‫قاسم مشهدي و شوكت بخاري (هندي بودند )‬
‫مختصات فكري وادبي سبك هندي‬
‫مختصات فكري سبك هندي‬
‫‪ ‬رواج خرافات و فرهنگ‬
‫عاميانه در شعر‬
‫مختصات ادبي سبك هندي‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫فراواني لغات عامه‬
‫‪‬‬
‫تازه گويي ‪ ،‬دقت در جزئيات‬
‫رواج لغز و معما و ماده تاريخ‬
‫تك بيت هاي داراي تمثيل و‬
‫ارسال المثل و اسلوب معادله‬
‫رواج زبان كوچه بازاري در‬
‫شعر‬
‫دوره فترت‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫دوره فترت ‪:‬‬
‫كه از نظر شعري دوره فقيري است‬
‫دوره ي بين انقراض صفويه تا آغاز سلطنت فتحعلشاه‬
‫متاثر از مكتب وقوع ‪.‬‬
‫شاعران معروف فترت‪ :‬هاتف اصفهاني و سحاب اصفهاني ( پسر او )‬
‫سبك بازگشت ( ‪)13-12‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫قصيده به سبك خراساني ‪/‬غزل به سبك عراقي‬
‫شاعران ‪ :‬عاشق اصفهاني ‪ ،‬ميرزا نصير اصفهاني ‪ ،‬سروش‬
‫اصفهاني ‪ ،‬هاتف اصفهاني ‪ ،‬سيد محمد علي مشتاق ‪ ،‬سيد محمد‬
‫علي شعله ‪ ،‬آذر بيگدلي‬
‫نوسندگان ‪ :‬رضا قلي خان هدايت ‪ ،‬ميرزاتقي خان سپهر ‪ ،‬قائم‬
‫مقام ‪ ،‬عبدالطيف طسوجي ‪ ،‬فرهاد ميرزا معتمد الدوله‬
‫حد واسط دوره بازگشت وشعر نو‪ :‬دوره مشروطه ( نيمه اول ‪)14‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫مختصات مشروطه‬
‫‪ -1‬توجه به مسايل اجتماعي و سياسي روز‬
‫‪ -2‬توجه به تاريخ ايران باستان‬
‫شاعران ‪ :‬فرخي يزدي – ميرزاده ي عشقي‬
‫نويسندگان ‪ :‬جمال زاده ‪ ،‬دهخدا ‪ ،‬عبدالرحيم طالبوف‬
‫‪ ،‬زين العابدين مراغه اي ‪.‬‬
‫ادبيات معاصر ‪ -‬سبك نو ( نيمه دوم قرن چهاردهم به بعد)‬
‫نيما يوشيج‬
‫آغاز گر سبك نوين با انتشار افسانه‪ ،‬درسال‪1301‬‬
‫سه شيوه رايج در شعر نو‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪ -1‬شعر آزاد ‪ :‬داراي وزن عروضي‪،‬مصراع هاي نامساوي‪،‬نا‬
‫مشخص بودن جاي قافيه ( نيما يوشيج ‪ ،‬مهدي اخوان ثالث ‪،‬‬
‫فروغ فرخزاد و سهراب سپهري)‬
‫‪ -2‬شعر سپيد ‪ :‬آهنگين اما فاقد وزن عروضي‪ ،‬نامشخص بودن‬
‫جاي قافيه ( احمد شاملو)‬
‫‪ -3‬شعر موج نو ‪ :‬فاقد وزن و آهنگ و قافيه‬
‫مقايسه مختصات شعر نو و شعر سنتي‬
‫الف ‪ :‬مختصات زباني‬
‫شعري سنتي‪........................................‬شعر نو‬
‫لغات و تركيبات ادبي كهنه‬
‫قائل بودن به واژگان خاص شعري‬
‫لغات و تركيبات زبان فارسي امروز‬
‫آزادي استفاده از همه واژه ها‬
‫مقايسه مختصات شعر نو و شعر سنتي‬
‫مختصات فكري‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫معشوق آسماني‬
‫معشوق مذكر‬
‫مخاطب‪ ،‬دربار يا فضال‬
‫عرفاني‬
‫طرح موضوعات محدود و مشخص‬
‫عدم ذكر مسايل خصوصي‬
‫عدم توجه به مسائل اجتماعي و سياسي‬
‫فاضالنه‬
‫مفاخره‬
‫هجو و مدح‬
‫عدم پيوستگي در محور عمودي‬
‫معشوق زميني‬
‫معشوق مونث‬
‫مخاطب‪ ،‬مردم معمولي‬
‫دنيوي‬
‫تنوع موضوعات‬
‫اشاره به مسائل خصوصي‬
‫توجه شديدبه مسايل اجتماعي‬
‫و سياسي‬
‫صميمانه‬
‫ندارد‬
‫ندارد‬
‫استواري و پيوستگي در محور عمودي‬
‫مقايسه مختصات شعر نو و شعر سنتي‬
‫بيت واحد شعر است‬
‫توجه آگاهانه به صنايع ادبي‬
‫قالب هاي سنتي چون قصيده و غزل‬
‫مصرع ها مساوي‬
‫تعقيد ( دشواري )‬
‫تشبيهات و استعارات كليشه اي‬
‫استفاده آگاهانه از سمبل و نماد‬
‫موسيقي قديم و لحن غير طبيعي نا آشنا‬
‫بند واحد شعر است‬
‫وجودصنايع ادبي به صورت طبيعي‬
‫قالب نيمايي يا سپيد‬
‫مصرع ها نامساوي‬
‫ابهام‬
‫تشبيهات و استعارات نو‬
‫استفاده خودآگاه و ناخودآگاه از نمادها‬
‫موسيقي و لحن طبيعي با زبان ما‬
‫پايان‬