Transcript سبك
آشنايي با سبك هاي شعري ادب فارسي
سبك :روشي كه گوينده به نحو خاص و مشخصي مطالب خود را بيان كرده باشد
در يونان باستان نخستين بار ارسطو از سبک سخن گفته است
.
تقسيم سبك از ديدگاه هاي مختلف
-1بر حسب نام افراد :فردوسي ،حافظ ،صائب ،نيما
-2بر حسب درك مطلب :دشوار ،ساده ،بينابين
-3نوع زبان :سبك شاعرانه ،علمي ،روزنامه اي
-4بر حسب موضوع :صوفيانه ،مذهبي ،تاريخي
-5براساس دوره :سبك خراساني ،عراقي ،هندي .
تقسيم بندي سبك بر مبنا ي دوره
-1سبك خراساني ( )5 -4 -3طاهريان وصفاريان،سامانيان ،غزنويان
-2سبك حد واسط ( )6سلجوقي
-3سبك عراقي ( )9 -8 -7مغول و تيموري ،ايلخانان ،آق قويونلو ،قراقويونلو
-4سبك حد واسط ( )10مكتب وقوع و واسوخت
-5سبك هندي ()12-11
-6دوره بازگشت ()13 -12
-7سبك حد واسط (نيمه اول ) 14دوران مشروطيت
-8سبك نويا معاصر ( نيمه دوم 14به بعد)
سبك خراساني يا تركستاني
مناطق جغرافيايي :شامل خراساني كنوني ،افغانستان و تاجيكستان كنوني ،ماوراء النهر و تركستان و . ...
58بيت ازپيشاهنگان شعر فارسي دوره طاهريان و صفاريان باقي مانده است
پيشاهنگان :محمد بن وصيف سگزي ،بسام كرد خوارجي ،فيروز مشرقي ،ابوسليك گرگاني ،حنظله بادغيسي
شاعران :ابوشكور بلخي ،ابوالمويد بلخي ،ابوالحسن شهيد بلخي ،عماره مروزي ،كسايي مروزي ،منجيك
،رابعه ،رودكي ،دقيقي ،فردوسي
نويسندگان :ابوعلي محمد بلعمي ،ابن قتيبه دينوري ،حمزه اصفهاني ،محمد بن جرير طبري ،ابن فقيه
همداني ،محمد بن يعقوب كليني ،ابن بابويه ،محمد زكرياي رازي ،اسحاق موصلي ،ابومعشر بلخي
مقايسه دو سبك ساماني و غزنوي
دوره ساماني
ايجاز و اختصار و كوتاهي جمالت
كمي لغات عربي
تكرار فعل يا اسم
لغات فارسي كهنه
مطابقت عدد و معدود در جمع
افزايش جمع فارسي بر عربي
محتواي علمي بيشتر
نمونه هاي موفق :ترجمه تفسير طبرسي
تاريخ بلعمي ،التفهيم،شاهنامه ابومنصوري
دوره غزنوي
اطناب
استعمال لغات عربي
حذف افعال به قرينه
.........................
تمثيل و استشهاد به آيات و اشعار عربي
تقليد از نثر عربي
محتواي علمي
نمونه هاي موفق :تاريخ بيهقي ،قابوس
نامه سفرنامه ناصرخسرو،سياستنامه ،كشف
المحجوب ،كيمياي سعادت
سه سبك مورد توجه قرن(6سلجوقي)
-1خراساني
-2آذربايجاني :خاقاني ،نظامي ،مجير و فلكي
-3بين بين يا سبك سلجوقي :انوري و ظهير( قصيده ،خراساني و غزل عراقي)
شاعران :باباطاهر ،ابو سعيد ابوالخير،عبدهللا انصاري ،سنايي ،عطار ،اسدي طوسي ،ناصر خسرو
،قطران تبريزي ،مسعود سعد سلمان ،عمرخيام نيشابوري،امير معزي ،اسعد گرگاني ،انوري ،ازرقي
هروي ،اديب صابر ،رشيد وطواط ،ظهير فاريابي ،جمال اصفهاني ،ابوالفرج روني ،سوزني
سمرقندي ،عبدالواسع جبلي ،عمعق بخارايي ،خاقاني ،فلكي شرواني و نظامي گنجوي.
نويسندگان :شيخ طوسي ،محمد غزالي،شيخ طبرسي ،امام فخر رازي ،زمخشري ،شهرستاني .
عرفا :سهروردي ،نجم الدين رازي ،قطب الدين رازي ،قطب الدين شيرازي ،خواجه نصير طوسي ،
زكريا قزويني ،قاضي بيضاوي
مقايسه مختصات فكري خراساني و عراقي
خراساني
-1ستايش خرد
-2اعتدال در اغراق
-3تفكر حماسي
-4فقدان عرفان
-5شادي گرايي
-6وصال
-7واقع گرايي
-8عينيت يا توجه به دنياي بيرون
-9توجه به حماسه ملي ايران
-10اختيار و اراده
-11مناعت و غرور
-12پستي مقام معشوق
-13عدم توجه به علوم
عراقي
ستايش عشق
غلو و مبالغه
تفكر غنايي
رواج عرفان
غم گرايي
فراق
آرمان گرايي
ذهنيت يا توجه به دنياي درون
توجه به معارف اسالمي
قضا و قدر
زبوني
علو مقام معشوق
بازتاب علوم
سبك عراقي()9-8-7مغول ،تيموري
شاعران گروه تلفيق ) 8( :به دو شيوه غزل عارفانه و عاشقانه توجه دارند از تلفيق اين دو
نوع غزل ( غزل قلندرانه ) به وجود آمد
شاعران :سعدي،شبستري ،محمد بلخي،كمال الدين اسماعيل ،همام تبريزي ،اوحدي مراغه اي،
امير خسرو دهلوي،خواجوي كرماني ،اميرحسن دهلوي سجزي ،ابن يمين،سلمان ساوجي،حافظ
وعبدالرحمن جامي .
شاعران عارف :قاسم انوار تبريزي،شاه نعمت هللا ولي و مغربي تبريزي و جامي
سبك حدواسط ( : )10وقوع و واسوخت
شعر قرن دهم حد واسط سبك عراقي و سبك هندي است
وقوع :واقعيت گويي
واسوخت :شكل خارج از اعتدال وقوع گويي كه شاعر احوال و عواطف واقعي در كشاكش
رويدادهاي عاشقانه عادي را نكته به نكته با بيان شاعرانه شرح و وصف مي كند
مبدع واسوخت :وحشي بافقي
سبك هندي( )12-11دوره صفويه،زنديه ،افشاريه،قاجاريه
شاعران :محتشم كاشاني ،عرفي شيرازي ،صائب ،بابافغاني
شيرازي ،هاللي جغتايي،اهلي شيرازي،وحشي بافقي،نظيري،طالب
آملي ،كليم همداني ،فيضي دكني ،هاتف اصفهاني ،مجمر اصفهاني ،
كمال الدين بهزاد ،عليرضا عباسي
شعرا و نويسندگان :لطفعلي بيگ آذربيگدلي ،مجمراصفهاني،نشاط
اصفهاني ،فتحعلي خان صبا ،وصال شيرازي ،قائم مقام خراساني ،
ملك الشعراي بهار ،قاآني ،فروغي ،سروش اصفهاني ،پروين
اعتصامي ،فرخي يزدي و ايرج ميرزا
شاعران سبك هندي دو گونه اند
-1داراي بسامد ساختار سبك هندي كم :صائب و كليم و حزين
-2شاعران رهروان طرز خيال كه :داراي بسامد زياد ساختار
سبك هندي
نابود كننده سبك هندي /بناي شعر بر تك بيت :بيدل دهلوي ،
ميرزا شهرستاني ،قدسي ،محمد قلي سليم ،اقبال الهوري ،
قاسم مشهدي و شوكت بخاري (هندي بودند )
مختصات فكري وادبي سبك هندي
مختصات فكري سبك هندي
رواج خرافات و فرهنگ
عاميانه در شعر
مختصات ادبي سبك هندي
فراواني لغات عامه
تازه گويي ،دقت در جزئيات
رواج لغز و معما و ماده تاريخ
تك بيت هاي داراي تمثيل و
ارسال المثل و اسلوب معادله
رواج زبان كوچه بازاري در
شعر
دوره فترت
دوره فترت :
كه از نظر شعري دوره فقيري است
دوره ي بين انقراض صفويه تا آغاز سلطنت فتحعلشاه
متاثر از مكتب وقوع .
شاعران معروف فترت :هاتف اصفهاني و سحاب اصفهاني ( پسر او )
سبك بازگشت ( )13-12
قصيده به سبك خراساني /غزل به سبك عراقي
شاعران :عاشق اصفهاني ،ميرزا نصير اصفهاني ،سروش
اصفهاني ،هاتف اصفهاني ،سيد محمد علي مشتاق ،سيد محمد
علي شعله ،آذر بيگدلي
نوسندگان :رضا قلي خان هدايت ،ميرزاتقي خان سپهر ،قائم
مقام ،عبدالطيف طسوجي ،فرهاد ميرزا معتمد الدوله
حد واسط دوره بازگشت وشعر نو :دوره مشروطه ( نيمه اول )14
مختصات مشروطه
-1توجه به مسايل اجتماعي و سياسي روز
-2توجه به تاريخ ايران باستان
شاعران :فرخي يزدي – ميرزاده ي عشقي
نويسندگان :جمال زاده ،دهخدا ،عبدالرحيم طالبوف
،زين العابدين مراغه اي .
ادبيات معاصر -سبك نو ( نيمه دوم قرن چهاردهم به بعد)
نيما يوشيج
آغاز گر سبك نوين با انتشار افسانه ،درسال1301
سه شيوه رايج در شعر نو
-1شعر آزاد :داراي وزن عروضي،مصراع هاي نامساوي،نا
مشخص بودن جاي قافيه ( نيما يوشيج ،مهدي اخوان ثالث ،
فروغ فرخزاد و سهراب سپهري)
-2شعر سپيد :آهنگين اما فاقد وزن عروضي ،نامشخص بودن
جاي قافيه ( احمد شاملو)
-3شعر موج نو :فاقد وزن و آهنگ و قافيه
مقايسه مختصات شعر نو و شعر سنتي
الف :مختصات زباني
شعري سنتي........................................شعر نو
لغات و تركيبات ادبي كهنه
قائل بودن به واژگان خاص شعري
لغات و تركيبات زبان فارسي امروز
آزادي استفاده از همه واژه ها
مقايسه مختصات شعر نو و شعر سنتي
مختصات فكري
معشوق آسماني
معشوق مذكر
مخاطب ،دربار يا فضال
عرفاني
طرح موضوعات محدود و مشخص
عدم ذكر مسايل خصوصي
عدم توجه به مسائل اجتماعي و سياسي
فاضالنه
مفاخره
هجو و مدح
عدم پيوستگي در محور عمودي
معشوق زميني
معشوق مونث
مخاطب ،مردم معمولي
دنيوي
تنوع موضوعات
اشاره به مسائل خصوصي
توجه شديدبه مسايل اجتماعي
و سياسي
صميمانه
ندارد
ندارد
استواري و پيوستگي در محور عمودي
مقايسه مختصات شعر نو و شعر سنتي
بيت واحد شعر است
توجه آگاهانه به صنايع ادبي
قالب هاي سنتي چون قصيده و غزل
مصرع ها مساوي
تعقيد ( دشواري )
تشبيهات و استعارات كليشه اي
استفاده آگاهانه از سمبل و نماد
موسيقي قديم و لحن غير طبيعي نا آشنا
بند واحد شعر است
وجودصنايع ادبي به صورت طبيعي
قالب نيمايي يا سپيد
مصرع ها نامساوي
ابهام
تشبيهات و استعارات نو
استفاده خودآگاه و ناخودآگاه از نمادها
موسيقي و لحن طبيعي با زبان ما
پايان