Transcript Nauczanie hybrydowe

Nauczanie hybrydowe alternatywa czy
konieczność edukacyjna
Nauczanie hybrydowe to wypadkowa, połączenie dwóch
typów nauczania:
• nauczania w formie e-learning,
• nauczania tradycyjnego.
Podstawa sukcesu:
• przygotowanie spójnego i metodologicznie poprawnego
programu nauczania,
• odpowiedni zespól dydaktyczny, jego kreatywność,
koncepcyjność i motywacja.
Elementy brane pod uwagę podczas oceny różnych form
nauczania:
• charakterystyczne cechy i możliwości danego modelu
przekazywania wiedzy,
• indywidualne cechy osobowości uczących się,
• możliwości percepcyjne uczących się,
• umiejętność skupienia się na danym typie przekazu,
• przyczyny ekonomiczne, w tym nieopłacalność
dostarczania jednorodnych form szkoleniowych.
Ocena nauczania tradycyjnego
Zalety nauczania tradycyjnego :
• utrzymywanie bezpośrednich relacji interpersonalnych,
efektywność nauczania zależy od dobrego przepływu
informacji, możliwości wspólnego uczestniczenia w zajęciach,
w tym spędzania czasu wolnego, co wzmacnia wzajemne
relacje międzyludzkie,
• możliwość bezpośredniego kontaktu z nauczycielem,
zapewniająca szybką interakcję, rozwiązanie wątpliwości, czy
dyskusję,
• możliwość kontaktu z przedmiotem szkolenia, nauczanie
poprzez działanie, organizacja laboratoriów, warsztatów,
• wiarygodna weryfikacja pozyskanej wiedzy, poprzez
tradycyjnie, w bezpośrednim kontakcie zorganizowany egzamin.
Wady nauczania tradycyjnego:
• wysoki koszt nauczania, wynikający z nieefektywnego
zarządzania zasobami szkoleniowymi oraz ewentualnego
opuszczenia przez uczącego się miejsca pracy,
• zunifikowany program szkolenia, z uwagi na różny poziom
początkowej wiedzy i umiejętności uczących się powinno się w
fazie początkowej dostosować program do osoby o najniższym
poziomie,
• czasochłonność procesu szkolenia, każda grupa uczących się
wymaga rezerwacji odpowiednich zasobów szkoleniowych, w
tym pracy nauczyciela
• werbalny, czyli ustny przekaz wiedzy wspierany zwykle
materiałami pomocniczymi w formie papierowej, chociaż
znacząco wygodniejszą formą budowy pomocniczych zasobów
wiedzy jest postać elektroniczna.
Przykład nauczania tradycyjnego dwudniowe szkolenie w sali
wykładowej oraz w laboratorium:
• pierwszy dzień: poznanie teorii w formie wykładów (4 godziny)
oraz ćwiczeń (2 godziny), wykłady i ćwiczenia przedzielone są
sesjami dyskusji toczonej w ramach szkolnej grupy pod nadzorem
wykładowcy,
• drugi dzień: ćwiczenia praktyczne, laboratoria i warsztaty,
• egzamin kontrolny zaliczający szkolenie,
• uruchomienie procedury kontaktu telefonicznego.
Ocena nauczania w formie e-learning
Zalety nauczenia prowadzonego w formie e-learning:
• ciągłość pracy osób uczących się, wiedza dostarczona jest
drogą zdalną,
• zindywidualizowany, sterowany, kontrolowany, proces
pozyskiwania wiedzy, możliwość pomijania znanych zagadnień,
lub dokonywanie dowolnej ilości powtórzeń przy trudniejszych
do opanowania,
• elektroniczne zasoby wiedzy, wiedza gromadzona i
prezentowana w postaci elektronicznej stanowi podstawę do
budowy organizacji zarządzanych wiedzą, w dalszej
kolejności efektywnego zarządzania jej zasobami co pozwala
minimalizować koszty budowy kolejnych szkoleń (efekt
skali).
• redukcja kosztów uczenia się i nauczania, związanych z
wydatkami na delegację oraz infrastrukturą szkoleniową
(sale, urządzenia do prezentacji),
Wady nauczania e-learning:
• brak w pełni wiarygodnych możliwości zweryfikowania wyników
nauczania oraz aktualnie pozyskiwanej wiedzy,
• wysokie koszty budowy i organizacji procesu nauczania, generowane
poprzez konieczność budowania odpowiedniego środowiska do
uczenia się, jego zaprojektowanie i sprawdzająca symulacja działania
wymaga czasu i odpowiednich nakładów finansowych,
• brak bezpośredniego kontaktu uczących się pomiędzy sobą oraz
nauczycielem, relacje międzyludzkie stanowią istotny element
efektywnego uczenia się,
• brak motywacji do uczenia się, zwiększenie ryzyka nie ukończenia
kursu, pełnego zaangażowania.
Nauczanie w formie e-learning zastosowane w metodzie
hybrydowej to dużo więcej, aniżeli prowadzenie nauczania na
odległość z wykorzystaniem nowoczesnych mediów
elektronicznych, to:
• precyzyjne zarządzanie kompetencjami i umiejętnościami
uczących się osób,
• organizacja procesu opracowania materiałów szkoleniowych,
• zarządzanie procesem uczenia się,
• komunikowanie się i współpraca na odległość,
• zarządzanie bazą wiedzy,
• prowadzenie wielowymiarowej ewaluacji procesu nauczania,
• inteligentne publikowanie zasobów szkoleniowych poprzez
różnego rodzaju media.
Drogi realizacji procesu uczenia się w środowisku e-learning, zależne
od stosowanych do tego celu systemów i technologii ( na podstawie:
Design Web-based Training, William Horton)
Uczymy się:
Drogi realizacji w środowisku nauczania zdalnego:
Słuchając
internetowy przekaz audio lub wideo; konferencje on-line;
audio- lub wideokonferencje; kursy e-learning; nagrania z
konferencji i seminariów;
Szukając porady
zdalny mentoring (e-mentoring); grupy dyskusyjne, listy emailowe, chaty oraz inne mechanizmy budowy wirtualnej
społeczności; samodzielne poszukiwania w Internecie;
Czytając
kursy e-learning; powiązane przez hiperlinki zasoby tekstowe;
wirtualne biblioteki, Internet jak zasób treści tekstowej;
Oglądając
internetowy przekaz audio lub wideo kursy e-learning;
nagrania z konferencji i seminariów; współdzielenie ekranu
oraz wirtualna tablica;
Badając przykłady
wirtualne muzea; analiza przypadków; wirtualne laboratoria;
przykłady jako elementy kursów e-learning; mechanizmy
grupowej krytyki;
Będąc
krytykowanym
grupy dyskusyjne, listy e-mailowe, chaty oraz inne
mechanizmy budowy wirtualnej społeczności; mechanizmy
grupowej krytyki; zdalny mentoring (e-mentoring);
Modelując
zachowanie
swoje lub innych
zdalny mentoring (e-mentoring); komunikacja z zaproszonym
ekspertem jako element lekcji; analiza przypadków;
odgrywanie ról; symulacje i gry; testy;
Próbując i
eksplorując
eksploracja scenariuszy; symulacje; wirtualne laboratoria;
zadania domowe; burza mózgów; instrukcje obsługi;
Dyskutując
grupy dyskusyjne, listy e-mailowe, chaty oraz inne
mechanizmy budowy wirtualnej społeczności; e-mentoring;
Ćwicząc
symulacje i gry; ćwiczenia i testy; ćwiczenia powiązane z
praktyką; odgrywanie ról; wirtualne laboratoria; zadania
domowe;
Zapamiętując
ćwiczenia powiązane z praktyką, optymalizowanie procesu
zapamiętywania; mechanizmy mnemotechniczne; kursy elearning;
Prowadząc badania
samodzielne poszukiwania w Internecie; nadzorowana
eksploracja i analiza zasobów internetowych; analiza
przypadów;
Przykład nauczania w formule e-learning: trzydniowe szkolenie
zakładające przekazanie wiedzy bez konieczności opuszczania
miejsca zamieszkania i pracy:
• W pierwszych dwóch dniach szkolenia udostępniona
elektroniczna postać wykładów (tych samych, o których była
mowa w przypadku nauczania tradycyjnego).
• Każdego dnia prowadzone są sesje komunikacji synchronicznej
w postaci konferencji internetowych (webconferencing) oraz
chata pozwalające wyjaśniać ,,na żywo” kwestie, których nie da
się przekazać za pomocą wykładu.
• Dodatkowo udostępniona jest linia telefoniczna, pozwalająca
skontaktować się osobom uczącym się z wykładowcą (mentorem)
w celu wyjaśnienia niezrozumianych lub nietypowych problemów.
• Trzeciego dnia szkolenia zostaje udostępniony w Internecie
symulator pozwalający na zapoznanie się z funkcjonalnością i
specyfiką pozyskiwanej wiedzy i umiejętności.
• Praktyczny brak możliwości zweryfikowania, kto i w jaki
sposób odpowiada na stawiane pytania sprawdzające, stawia
pod znakiem zapytania sens organizowania egzaminu poprzez
Internet, co powoduje, że weryfikacja pozyskanej wiedzy to
test prowadzony drogą zdalną.
• Uruchomienie po szkoleniu listy dyskusyjnej, co pozwala na
komunikowanie się w trybie asynchronicznym oraz wyjaśnienie
problemów, dzielenie się doświadczeniami, a także na szukanie
odpowiedzi na pytania na forum grupy uczestniczącej w
nauczaniu e-learning.
Koszty budowy lekcji e-learning i nauczania tradycyjnego:
• Koncepcyjne zaprojektowanie lekcji e-learning jest procesem
zdecydowanie bardziej czasochłonnym, niż nauczania
tradycyjnego.
• Porównanie pracochłonności obydwóch typów nauczania
poprzez zestawienie średniego czasu potrzebnego na
opracowywanie godzinnego kursu.
60%
52%
50%
40%
30%
30%
Nauczanie tradycyjne
21% 23%
20%
Nauczanie e-learning
15%
11%
10%
17%
11%
7%
6%
4%
3%
0%
1-10
11-20
21-30
31-40
41-50
ponad
50
Rys 1. Średni czas opracowywania godzinnego kursu – porównanie
nauczania tradycyjnego i e-learning (źródło: badania Training
Magazine 2001)
Czas opracowania lekcji kursu e-learning może ulec skróceniu
przez:
• uproszczenie zakresu lekcji, staje się on uboższy głównie w
elementy multimedialne,
• powtarzalność elementów wchodzących w skład kursu,
przykładowo grafik, animacji, zdjęć, bloków tekstów, obiektów,
• zastosowanie odpowiednich narzędzi wspomagających budowę
kursu, przykładowo systemów klasy LCMS,
• sprawne posługiwanie się aplikacjami do budowy kursu
(authoring tools).
Uwaga ogólna: każde narzędzie informatyczne wspomagające
nauczanie ma swoje ograniczenia. Stąd należy go odpowiednio
poznać, by mieć świadomość dostępnych funkcji i ich działania
a tym samym wybrać najlepsze z dostępnych rozwiązań.
Nauczanie hybrydowe łączy w sobie zalety nauczania tradycyjnego i
e-learning, ograniczając jednocześnie ich niedogodności.
Zalety nauczania hybrydowego:
• istnieje możliwość nawiązania nowych kontaktów i znajomości;
można w pewien sposób sterując tym procesem dać poznać siebie i
dobrze poznać innych,
• kontakt z nauczycielem, wykładowcą jest co prawda zdalny, ale
nawet jeśli taka metoda komunikacji zawiedzie, można liczyć na
wyjaśnienie problemów podczas bezpośredniego kontaktu
przewidzianego w nauczaniu tradycyjnym,
• istnieje możliwość uczestnictwa w praktycznych laboratoriach i
warsztatach, zgodnie z postulatem uczenia przez działanie
(doświadczenie),
• weryfikacja pozyskanej wiedzy jest w pełni wiarygodna, bo odbywa
się pod nadzorem nauczyciela w formie egzaminu, co ma istotny
wpływ na motywację do pozyskania wiedzy na odpowiednio
wysokim poziomie,
• osoby uczące się są wprawdzie zmuszone do wyjazdu poza miejsce
zamieszkania, niemniej zredukowany zostaje czas koniecznego
opuszczenia miejsca pracy do absolutnego minimum; ograniczone
zostają jednocześnie koszty wyjazdu,
• osoby uczące się posiadają materiały pozwalające na indywidualne
podejście do procesu pozyskiwania wiedzy; jeśli posiadana wiedza
wykracza poza przyjęty standard, można na uczenie się poświęcić
znacznie mniej czasu; natomiast jeśli jest ona mniej zaawansowana
mogą zapoznać się z wybranymi fragmentami wykładu w Internecie
nawet kilkakrotnie, aż uzna się problem za opanowany na tyle, że
następujący w dalszej kolejności nauki udział w praktycznych
laboratorium i warsztatach będzie efektywny,
• wiedza korporacyjna przekładana jest na postać elektroniczną stając
się bazą do budowy organizacji sprawnie zarządzającej wiedzą.
Hybrydowa metoda nauczania eliminuje niedoskonałości
metod składowych: tradycyjnej i e-learning.
Wada 1 : ludzie, brak umiejętności posługiwania się komputerem,
opory przed komunikacją drogą elektroniczną, niechęć wynikającą
z tego, iż niektórzy lubią przebywać na szkoleniach poza miejscem
zamieszkania, traktując to jak wypoczynek od pracy.
Wada 2 : konieczność zapewnienia odpowiedniej infrastruktury
technicznej do nauczania mieszanego w sytuacji, w której pełna
infrastruktura do uruchomienia nauczania tradycyjnego jest już
zapewniona.
Etapy nauczania hybrydowego:
• nauczanie w formie e-learning: :udostępnienie materiałów do
samodzielnego studiowania w formule zdalnej (Internet),
organizowanie sesji konferencji internetowych (webconferencingu)
oraz chata, (komunikacja synchronicznej), dyskusje, prezentacji online oraz inne formy komunikacji związane z przekazywaniem
wiedzy,
• wątpliwości dodatkowo dyskutowane drogą telefoniczną,
• nauczanie metodą tradycyjną,
• egzamin dający możliwość zweryfikowania jakości posiadanej
wiedzy, a tym samym efektywności podjętego procesu nauczania dla
każdego uczestnika indywidualnie,
• w fazie końcowej uruchomienie listy dyskusyjnej, której celem jest
umożliwienie asynchronicznej komunikacji między uczącymi się
osobami i organizatorami tego procesu. Lista utrzymana jest przez
dłuższy czas, tak długo aż zainteresowanie nią praktycznie nie będzie
miało miejsca.
Ocena nauczania hybrydowego w wymiarach:
• metodycznym, poprzez zastosowanie wielorakich form
przekazu można trafić do szerokiej grupy odbiorców, czyli
uczących się osób,
• ekonomicznym, optymalizacja kosztów nauczania w wielu
wymiarach i aspektach,
• psychologicznym, zachowanie najistotniejszych zalet
nauczania tradycyjnego, w tym bezpośrednich relacji
międzyludzkich.
Podsumowanie:
• porównanie zalet i wad nauczania hybrydowego, e-learning i
tradycyjnego wydaje się przekonywać do pierwszego z nich,
• należy zastanowić się nad przebudową funkcjonującego obecnie
najszerzej w szkolnictwie tradycyjnego modelu budowania wiedzy i
kompetencji,
• nauczanie hybrydowe daje możliwość efektywnych
ekonomicznie i metodycznie form realizacji założonych celów
nauczania,
• należy wystrzegać się nieuzasadnionego zamieniania jednej formy
nauczania na inną,
• nie można udowodnić tezy, że e-learning stanowi metodę
lepszą od uczenia tradycyjnego lub że nauczanie mieszane jest lepsze
od e-learning, zależy to od założonego i spełnionego celu,
• należy poszukiwać najlepszej drogi realizacji założonego celu
edukacyjnego, traktując aspekty techniczne jako sprawę ważną,
niemniej drugorzędną.