Transcript P - Tarım Ekonomisi

Makro Ekonomi ve
Tarım
Prof. Dr. Canan ABAY
Makroekonomi ve Tarım
Dersinin Amacı
Makro ekonomi ve tarım arasındaki
ilişkinin teorik çerçevesini öğrencilere
kavratmaktır.
– Makro ekonominin temel kavramlarını
öğretmek
– Makro ekonomi ile ilgili olayları analiz
edebilecek bilgi ve becerileri kazandırmak
– Makro ekonomi politikaları ile tarım sektörü
arasındaki bağlantıları ve bu politikaların tarım
sektörüne etkilerini kavratmak
KAPSAM
•
•
•
•
•
•
•
GİRİŞ
1. MAKRO EKONOMİNİN KAPSAMI
2. MİLLİ GELİR HESAPLARI
3. İŞSİZLİK VE ENFLASYON
4. MİLLİ GELİRİN BİLEŞENLERİ
5. MAKRO EKONOMİK DENGE
6. MALİYE POLİTİKASI VE TOPLAM
HARCAMALAR
KAPSAM
• 7. PARA VE PARA POLİTİKASI
• 8. TOPLAM TALEP ve TOPLAM ARZ
• 9. MİLLİ GELİRİN GENEL DENGESİ
10. DÖVİZ KURU PİYASASI
11. MAKROEKONOMİ VE TARIM
SEKTÖRÜ İLİŞKİLERİ
KAYNAKLAR
• Dinler, Zeynel, (1995), İktisada Giriş, Ekin Kitapevi, Yayın
No: 34, Bursa.
• Hatipoğlu, Zeyyat (1993), Temel Makro İktisat, Yeni İktisat
ve İşletme Yönetim Dizisi No:3, Beta Basım Yayım Dağıtım
A.Ş. İstanbul, ISBN 975- 486-283-4.
• Parasız İlker, (1998), İktisadın A B C’si, Ezgi Kitapevi, Bursa,
ISBN: 975-7763-46-2.
• Parasız, İlker (1998), Makro Ekonomi, Teori ve Politika, (7.
Baskı), Ezgi Kiapevi, Bursa, ISBN:975–7763–47-0.
• Pekin, Tevfik (1993), Makro Ekonomi, Para, Milli Gelir,
İstihdam, Bilgehan Basımevi, İzmir.
• Ünsal, Erdal M., (2004), Makro İktisada Giriş, Siyasal
Kitapevi Ankara, ISNN : 975-6325-06-2.
KAYNAKLAR
• Blanchard, Olivier (1997), Macroeconomics, ), Prentice
Hall, Inc. Upper Saddle River, New Jersey 07458, ISBN: 013-277336-8.
• Case E. Karl, Ray C. Fair (2002), Principles of
Macroeconomics (Altıncı Baskı), Prentice Hall, Inc. Upper
Saddle River, New Jersey 07458, ISBN: 0-13-040701-1.
• Colander David C., (1995), Economics, The McGraw-Hill
Companies, Inc., New York, ISBN: 0-256-13799-4.
• Davis Benjamin, (1997), Economics, Prentice-Hall, Inc. A
simon & Schuster Company, Upper Saddle River, New
Jersey 07458, ISBN: 0-13-082810-6.
• Dornbush Rudiger, Stanley Fischer (1994),
Macroeconomics, McGraw-Hill Inc, Literatur Yayıncılık
Dağıtım Pazarlama Sanayi, İstanbul. ISBN: 975-7860-10-1
DERSİN İŞLENİŞİ
• Ders hem konu anlatımı, hem de konu ile
ilgili okuma ödevlerini tartışma biçiminde
işlenecektir.
• Uygulama saatinde derste anlatılan
konular, soru çözümleriyle pekiştirilecek.
• Ayrıca makro ekonomi ile ilgili olarak
verilecek bir araştırma konusu dönem
ödevi olarak hazırlanacaktır.
DERSİN İŞLENİŞİ
• Derse katılım son derece önemlidir.
Yıl içi ortalaması
• Derse devam, sınıf içi tartışmalara katılım
• Her hafta uygulama saati sonunda yapılacak
küçük sınavlar
• Dönem ödevi
• Vize notu
dikkate alınarak hesaplanacaktır.
Uygulama
• Uygulama defteri
• Hesap makinası
getirilecek.
MAKRO EKONOMİ
• Ülke ekonomisini bir bütün olarak ele alan
ekonominin bir dalı
• Gazete, radyo ya da televizyonda sıklıkla
tartışılan ekonomik konular üzerine
odaklanır ;
-- işsizlik
-- enflasyon
-- büyüme
-- ticaret
-- gayri Safi Milli Hasıla
MAKRO EKONOMİ NEDİR?
• Mikro ekonomi piyasa, firma ve tek
tek tüketicilerin davranışlarıyla
ilgilenir.
• Makro ekonomi piyasaları detaylı bir
şekilde incelemeyi bir yana bırakarak
ekonomiyi bir bütün olarak ele alır.
Makro ekonomi şu amaçlarla
ekonomiyi inceler:
• 1-Tam istihdam yani çalışmak isteyen
herkesin iş bulması;
• 2-Fiyat kararlılığı (istikrarı)
• 3-Yaşam standartlarının yükselmesi
yani ekonomik büyüme
• 4-Adil gelir dağılımının sağlanması
• 5 -Gelirdeki iniş ve çıkışların
yumuşatılması
MİKRO EKONOMİ VE
MAKRO EKONOMİ
Mikro ekonomi
Makro ekonomi
Türkiye’de üretilen araba
sayısı ne kadar ?
Tekstil fabrikasında dönem
dönem işsizlik vardır?
Türk ekonomisinde
sektörlerin payı ne kadar?
Türk ekonomisinde işsizliğin
nedeni nedir ?
Hava koşulları kötü gittiğinde
neden buğday fiyatları
artmaktadır?
Niçin her yıl fiyatlar % 10
artmaktadır?
MİKRO EKONOMİ VE
MAKRO EKONOMİ
• Makro ekonomi ve mikro ekonomi arasında
kesin ve düz bir çizgi yoktur.
• Bazen makro ekonomistler tek bir
piyasanın fiyatlarındaki değişmeyle
ilgilenebilirler.
• Petrol fiyatlarındaki artış makro ekonomiyi
bütün olarak etkileyebilir.
JOHN MAYNARD KEYNES
• Keynes makro ekonominin babası olarak
bilinir.
• John Maynard Keynes tarafından 1936’da
yayınlanan
İstihdam, Faiz ve Paranın Genel Teorisi
isimli kitabta yer alan teoriler makro
ekonominin temelini oluşturur.
1930’lu Yıllarda Ekonomi
• 1930’lu yıllar, Dünya’da ilk büyük ekonomik
krizin yaşandığı süreçtir.
– ABD’de 1929 yılında 1.5 milyon işsiz iken
1933’te işsiz sayısı 13 milyona çıkmıştır.
– ABD GSYİH’sı 1929’da 103 milyar dolar iken
1933’de 55 milyar dolara düşmüştür.
1930’lu Yıllarda
MAKRO EKONOMİ
• Keynes geliştirdiği teorilerle, ekonominin
kriz dönemlerinin nasıl aşılabileceğini
açıklamaya çalışmıştır.
• Keynes ülkede yaşanan işsizliğin
azaltılabilmesi için kamu harcamalarının
artırılması üzerine yoğunlaşmıştır.
Mal Piyasası ve üretim Faktörleri
Piyasası Arasındaki Bağımlılık
FİRMA
(Üretim faktörlerini satın alarak,
mal ve hizmetlerin
üretilmesinde kullanır)
HANE HALKI
(Üretim faktörlerinin sahibidir,
Mal ve hizmetleri satın alır)
(3)
Faktör
talebi
Mal Piyasası ve üretim Faktörleri
Piyasası Arasındaki Bağımlılık
YTL
YTL
Üretim
Faktörleri
P
(2)
Üretici Arzı
Mallar
P
S
S
PF2
P2
P1
PF1
D2
D2
D1
O
QF1QF2
Q
D1
Q1 Q 2
O
Q
Üretim Faktörleri
Mallar
(4)
Faktör
Arzı
YTL
YTL
(1)
Tüketici
Talebi
Gelir Dolaşım Şeması
Firmalar
Faktör
Ödemeleri
Yurtiçinde üretilen
Mal ve Hizmetlerin
Tüketimi (Cd)
Hanehalkları
Gelir Dolaşım Şeması
İhracat
Harcamaları (X)
Yatırımlar (I)
Faktör
Ödemeleri
Yurtiçinde üretilen
Mal ve Hizmetlerin
Tüketimi (Cd)
Kamu
Harcamaları(G)
BANKA v.b
DEV.
YURTDIŞI
İthalat
Vergiler (T)Harcamaları (M)
Tasarruf (S)
1 EKONOMİK DOLAŞIM ŞEMASI
MARKETS
FOR
GOODS AND SERVICES
•Firms sell
Goods
•Households buy
and services
sold
Revenue
Wages, rent,
and profit
Goods and
services
bought
HOUSEHOLDS
•Buy and consume
goods and services
•Own and sell factors
of production
FIRMS
•Produce and sell
goods and services
•Hire and use factors
of production
Factors of
production
Spending
MARKETS
FOR
FACTORS OF PRODUCTION
•Households sell
•Firms buy
Labor, land,
and capital
Income
= Flow of inputs
and outputs
= Flow of dollars
Copyright © 2004 South-Western
GAYRİ SAFİ YURTİÇİ
HASILA (GSYİH)
Bir ülkede belirli bir dönemde üretilen
tamamlanmış (nihai) mal ve hizmetlerin
piyasa değerinin toplamı,
TOPLAM PİYASA DEĞERİ
• Üretilen malların miktarı ile
malların cari yılın piyasa
fiyatlarıyla çarpımının toplamı
-- Örnek: Eğer bir ekonomide 25000
YTL’ye iki araba, 3000 YTL’ye üç
bilgisayar üretilmişse bu malların piyasa
değeri :
( 2 * 25000 ) + ( 3 * 3000 ) = 59000 YTL
TAMAMLANMIŞ MAL VE
HİZMETLER
Tüketiciye satılan mal ve
hizmetler.
ARA MALLAR
Bazı mal ve hizmetlerin üretilmesinde
kullanılan mallar
“BELİRLİ BİR DÖNEM”
Önceki yıllarda üretilen mal
ve hizmetler o yılın GSYİH’na
dahil olmazlar.
EKONOMİK BÜYÜME
• Bir ülkede üretilen mal ve hizmet
miktarının zaman içinde artmasına
ekonomik büyüme denir.
Kaynakların Tam Kullanımı
x
Gıda
Üretim Olanakları
Eğrisinin altında
Üretim
y
v
O
Giysi
Gıda
Potansiyel Üretim Düzeyinde Büyüme
Şimdi
O
Giysi
Potansiyel Üretim Düzeyinde Büyüme
Gıda
5 yıllık süreç
Şimdi
O
Giysi
Büyüme Oranı
• Eğer GSYİH 1. Yıl 100 ise, ikinci yıl 104 ise;
Büyüme Oranı = Yüzde Değişme
= GSYİH değişme / Başlangıçtaki GSYİH
= ( GSYİH 2.yıl - GSYİH 1.yıl) / GSYİH 1.yıl
= ( 104 -100 ) / 100
= 4 / 100 = .04 = %4
Büyüme Oranı
• Pozitif olduğu gibi negatifte olabilir;
• Eğer 1. yıl GSYİH 104, 2. yıl 100 ise:
• Büyüme Oranı = GSYİH değişme / Başlangıçtaki GSYİH
= ( GSYİH 2.yıl - GSYİH 1.yıl) / GSYİH 1.yıl
(100 -104 ) / 104
= - 4 / 104 = -0.38 = %-3.8
ORTALAMA BÜYÜME HIZI
• Ortalama büyüme
hızı, reel GSMH'da
uzun dönemde
meydana gelen
yıllık artışı ölçer.
ORTALAMA BÜYÜME HIZI
1/n
Ortalama Büyüme Hızı =
Dönem Sonundaki Reel GSMH
------------------------------------------ - 1
Dönem Başındaki Reel GSMH
Ekonomik Dalgalanmalar
Milli Gelir
Potansiyel Milli Gelir
2
3
4
2
1
1
O
Zaman
Gerçekleşen
3 Milli Gelir
4
Zirve
• Durgunluğun başladığı tarih
Dip
• Milli Gelirin artmaya başladığı
tarih
70 KURALI
• Eğer, reel GSYİH’nın sabit büyüme hızı
biliniyorsa, reel GSYİH’nı iki katına çıkması
için kaç yıl geçmesi gerektiği bu kural ile
hesaplanabilir.
İki katına çıkması için gerekli yıl = 70 / büyüme oranı %
• Eğer büyüme oranı % 5 ise
İki katına çıkması için gerekli yıl = 70 / 5 = 14yıl
1960 Başlangıç olarak alındığında, GSYİH’nın iki
katına çıkması için gerekli olan yıl sayısı
YIL
25
24.0
20
19.0
17.0
15
%2.91
%4.1
%3.68
14.0
10
8.0
%5
%8.75
5
Belçika
Almanya
Japonya
ABD
Kanada
UYGULAMA
• Ülkelerin GSMH’da meydana gelen yıllık büyüme
hızlarını hesaplayınız.
• Bu verilerden yararlanarak ülkelerin iktisadi
dalgalanmalarını grafikle gösteriniz.
• Ülkelerin 1970-2007 yılı ortalama büyüme hızlarını
hesaplayınız.
• 70 Kuralına göre ülkelerin GSMH’nın iki katına
çıkması için gerekli yıl sayısını hesaplayınız.
• Ülkelerin tarım ve sanayi sektörlerindeki ort.
büyüme hızlarını hesaplayınız.
• Bu bilgileri yorumlayınız.