Transcript 2. Ölçme Aracından Kaynaklanan Hatalar
Slide 1
BİR ÖLÇME ARACINDA
BULUNMASI GEREKEN
NİTELİKLER
Slide 2
BİR ÖLÇME ARACINDA BULUNMASI GEREKEN
NİTELİKLER
* Geçerlik
* Güvenirlik
* Kullanışlılık
Slide 3
HATA KAYNAKLARI
1. Ölçmeciden kaynaklanan
2. Ölçme aracından kaynaklanan
3. Ölçülen özellikten kaynaklanan
4. Ölçmenin yapıldığı gruptan kaynaklanan
5. Ölçülen özellikten kaynaklanan
Slide 4
1. Ölçmeciden Kaynaklanan Hatalar
• Ölçmeyi yapan kişinin kişisel özellikleri,
• Öznel puanlama eğilimi, dikkatsizliği, yorgunluğu vb.
• Puanlayıcının kendine ait yorumları, puanlayıcı
kanıları, farklı bakış açıları,
(Aynı kâğıtlar, değişik puanlayıcılar tarafından puanlandığında
puanlayıcılar arasındaki görüş, bakış açısı ve yorumlama
farklılıkları olabileceğinden dolayı, aynı kişi tarafından farklı
zamanlarda yapılan puanlamalarda puanlayıcıların içinde
bulunduğu koşullar ölçme sonuçlarına hata karışmasına
sebep olabilir.)
Slide 5
1. Ölçmeciden Kaynaklanan Hatalar
Puanlamanın nesnel olmaması,
öznel kanılara dayalı olması hata kaynağıdır.
Bir testten elde edilen puanların, puanlayıcıya ve
puanlama zamanına göre değişmemesi;
puanlamadaki tesadüfi hataların azlığını
yani, testin puanlama güvenirliğinin yüksekliğini
gösterir.
Slide 6
2. Ölçme Aracından Kaynaklanan Hatalar
• Ölçme aracının;
Yeterli duyarlılıkta olmaması, bozuk ya da hatalı
üretilmiş olması
Ölçme aracının yapısından gelen hata kaynaklarından
birisi testi oluşturan maddelerin örneklemidir.
Ölçütleri davranış ve kapsam bakımından homojen
maddelerden oluşan bir test, hetorojen maddelerden
oluşan bir testten daha güvenilirdir.
Hataya neden olan bir diğer faktör testte yer alan
maddelerin kapsamı yeterince örnekleyememesidir.
Slide 7
3. Ölçme Ortamdan Kaynaklanan Hatalar
• Testin uygulanışı sırasında sınavın uygulandığı
dersliğin;
sıcaklığı,
ışık,
havalandırma,
gürültü düzeyi,
sınav düzeninin kopya çekmeye uygun
olması
Slide 8
4. Ölçmenin Yapıldığı Gruptan Kaynaklanan
Hatalar
• Ölçmenin yapıldığı gruba ait bireylerin;
ölçme işlemi yaparken içinde bulundukları
motivasyon,
heyecan,
stres,
uykusuzluk,
dikkat dağınıklığı,
ölçme işlemi yapılmadan önce geçirilen kaza, şok,
tartışma vb. olumsuz yaşantılar,
Slide 9
5. Ölçülen Özellikten Kaynaklanan Hatalar
Ölçülen özelliğin,
ölçüm yapılan ortamın fiziki şartlarına uygun
olmaması,
ölçülen özelliğin tam olarak belirlenmemiş
olması,
bu özelliğin zamanla değişiyor olması vb.
Slide 10
ÖLÇMEDE HATA TÜRLERİ
• Sabit Hatalar
• Sistemli Hatalar
• Rastgele (Tesadüfi) Hatalar
Slide 11
Sabit Hatalar
Bir ölçümden diğer ölçüme değişmeyen hatalardır. Başka
bir ifade ile her bir ölçme için miktarı değişmeyen hatalara
sabit hata denir.
* Bakkal terazisinin her nesneyi gerçek ağırlığından her
ölçümde 50 gr fazla göstermesi
* Bir öğretmenin her okuduğu cevap kâğıdına 5 puan fazla
vermesi
* Hatalı üretim sonucu 1000 gr üretilmesi gereken bir ağırlık
999 gr olarak üretilmişse her yapılan tartımda 1/1000
oranında sabit hata verecektir.
* 2 cm eksik üretilen bir cetvelin yapılan her ölçümde 2 cm
eksik ölçüm yapması
• Sabit hata ölçme aracının geçerliğini etkileyen hata türüdür.
Slide 12
Sistematik Hatalar
• Ölçülen büyüklüğe, ölçmeciye veya ölçme koşullarına ve belli
durumlara bağlı olarak miktarı değişen hatalardır.
• Kişi ölçme işinde yanlı davrandığında ortaya çıkan hata
türüdür. Bu nedenle bu tür hatalara yanlılık da denir.
* Bir öğretmen bayan öğrencilere, erkek öğrencilerden fazla
puan veriyorsa bu sistematik hatadır.
* Derse devam eden öğrencilere, devam etmeyenlerden daha
fazla puan veriliyorsa sistematik hatadır.
• İki (2) cm eksik üretilmiş bir cetvel ölçüm içinde kullanılmışsa
ve bu ölçüm birden fazla yapılmışsa hata miktarı ölçüm
aracının kullanım sayısına bağlı olarak artacaktır.
Eğer ölçüm aracı iki kez kullanılmışsa 2 x 2 = 4 cm 5 kez
kullanılmışsa 5 x 2 = 10 cm hata verecektir.
Slide 13
Sistematik Hatalar
• + Ölçme aracından kaynaklanan ve miktarı değişen hatalar
sistematik hatalardır.
• + Gerek sistematik gerek sabit hatalarda ölçme sonuçlarına
karışan hatanın miktarı, yönü ve kaynağı bellidir.
• + Sistematik hata ölçme aracının geçerliliğini etkileyen hata
türüdür.
2008 Bir sınavda her öğrenciye 5 puan fazla verilmesi ------ hataya
örnektir. Öğrencilerin puanlarını, aldıkları puanların yüzde 10'u
kadar artırmak ise ------- hataya örnek olabilir.
Bu parçadaki boşluklara, aşağıdakilerin hangisindeki sözcükler
sırasıyla getirilmelidir?
A) rastgele - sabit
B) rastgele-sistematik
C) sabit-sistematik
D) sabit - rastgele
E) sistematik - sabit
Slide 14
Tesadüfi Hatalar
Ölçme sonuçlarına tesadüfen karışan, kaynağı, miktarı
ve yönü kesin olarak belli olmayan hatalardır.
Ölçmenin yapıldığı ortam, ölçmeyi yapan kişinin dikkatsizliği,
ölçme aracı vb. gibi birçok hata kaynağından gelen bir hata
türüdür.
* Öğretmenin sınav kâğıtlarını dikkatsizce okuyup öğrencilerine
düşük ya da yüksek not vermesi
* Tesadüfî hatalar ölçme sonuçlarına bazen pozitif, bazen
negatif yönde karışabilir. Bu nedenle tesadüfî hatalar kontrol
edilemez.
* Tesadüfî hatalar ölçmenin güvenirliğini etkileyen hatalardır.
* Ölçme sonucunda elde edilen veriler üç tür hatayı da içerebilir.
Slide 15
HATA
TÜRÜ
Sabit
Hata
Hatanın Kaynağı
Ve
Yönü
Hatanın Geçerlik
ve Güvenirliğe
Etkileri
Hatanın kaynağı bilinir
Geçerliği
ve miktar aynıdır.
doğrudan düşürür.
Ölçme sonucuna karışan
Güvenilirliği
hata miktarı sabittir.
etkilemez.
Temel Özellik
Her ölçme işlemine hata
aynı miktarda ve yönde
karışmıştır.
Hatanın kaynağı bilinir
Geçerliği
Hata miktarı ölçümden
ve miktar aynıdır.
doğrudan düşürür. (Sistemli) ölçüme belli bir
Sistematik
Hata
Ölçme sonucuna karışan
Güvenirliği
oranda artar ya da azalır.
hata miktarı değişiktir.
etkilemez.
Hatanın kaynağı
Geçerliği dolaylı Hatanın kaynağı, yönü ve
bilinmez ve hata miktarı
düşürür.
miktarı bilinmez ve
değişiktir.
Güvenirliği
değişiktir.
Tesadüfi
(Rastgele) Ölçme sonucuna karışan doğrudan düşürür.
Hata miktarı kuralsız
Hata
hata miktarı değişiktir.
olarak artar ya da azalır.
Hatanın sebebini
kestirmek oldukça güçtür.
Slide 16
GEÇERLİK
• Bir ölçme aracının ölçmeyi amaçladığı özelliği
başka herhangi bir özellikle karşılaştırmadan,
doğru olarak ölçebilme derecesidir.
• Başka bir deyişle, bir ölçme aracının geliştirilmiş
bulunduğu konuda amaca hizmet etmesidir.
• Ölçme aracında bulunması gereken en önemli
özelliktir.
• Geçerlik katsayısı ( 0.oo ) ile ( + 1.oo) arasında
değerler alır.
• Geçerliğin iki önemli öğesi vardır:
Uygunluk
- Güvenirlik
Slide 17
GEÇERLİK TÜRLERİ
* Kapsam geçerliği
* Ölçüt Geçerliği
Yordama geçerliği
Uygunluk geçerliği
Zamandaş geçerliği
* Yapı geçerliği
* Görünüş geçerliği
Slide 18
KAPSAM GEÇERLİĞİ
• Bir bütün olarak testin ve testteki her bir maddenin
amaca ne derece hizmet ettiğidir.
• Bir testin kapsam geçerliği; o testteki toplam
maddelerin ölçülecek davranışları ve konu içeriğini
örnekleme derecesine ve testteki her bir maddenin
ölçmek istediği davranışı ne derece iyi ölçtüğüne
bağlıdır.
• Bir testin kapsam geçerliği 2 ana yaklaşımla
belirlenebilir :
1. Mantıksal ya da rasyonel yaklaşım
2. İstatistiksel yaklaşım
Slide 19
KAPSAM GEÇERLİĞİ
Mantıksal yaklaşım
Mantıksal olarak kapsam geçerliğini belirlemede, testteki her bir
maddenin ve bir bütün olarak testteki maddelerin dağılımının,
testin ölçmeye yöneldiği davranışlarla konuları kapsayıp
kapsamadığına bakılır.
* Testteki maddelerin dağılımının belirtke tablosundaki dağılıma uygun
olup olmadığına;
* Her bir maddenin, diğer maddelerce ölçülenlerden farklı bir davranışı
ölçmeye yönelip yönelmediğine ve
* Ölçmeye yöneldiği davranışı ölçmedeki elverişliliğine bakılır.
Bir bütün olarak testin ve testteki her bir maddenin ölçmek
istenileni ölçüp ölçmediği hakkında bu kişilerce ileri sürülen
görüşlere göre, test üzerinde bazı değişiklikler yapılabilir.
* Test, aynı dersi okutan başka öğretmenlere,
* Konuyu iyi bilen kişilere,
* Ölçme değerlendirme uzmanlarına inceletilebilir.
Slide 20
KAPSAM GEÇERLİĞİ
İstatistiksel yaklaşım
İki farklı şekilde uygulanır:
a)Bir alanda daha önce geliştirilmiş olan ve o alanın
geçerlik ölçüsü olarak kabul edilen, eldeki
öğrencilerin seviyesine uygun bir test seçilir.
Aynı alanda sonradan geliştirilen yeni test, kapsamı
geçerli olarak kabul edilen önceki testle kıyaslanır
(Korelasyon Katsayısı).
.
b) Geliştirilmiş olan bir test; testin geliştirildiği konuda
başarılı ve başarısız olarak ayrılan iki gruba
uygulanır.
O testten başarılı grubun aldığı puanların ortalaması
başarısız grubun aldığı puanların ortalamasından
anlamlı derecede büyükse test geçerlidir.
Slide 21
KAPSAM GEÇERLİĞİ
İstatistiksel yaklaşım
• 2010 Bir öğretmen yılsonunda, sözlü sınav puanlarını da
dikkate alarak öğrencileri değerlendirmektedir. Öğrencilerin
sözlü sınav puanlarını ise her ders sonunda sorduğu sorulara
verilen cevaplara birer puan vererek elde etmektedir.
Bu öğretmenin, öğrencilere her ders sonundaki
değerlendirmelerin toplamıyla sözlü sınav notu
vermesinin en önemli nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Öğrencileri ders çalışmaya teşvik etmek
B) Öğrenciler arasında rekabet yaratmak
C) Sınavın kapsam geçerliğini artırmaya çalışmak
D) Sınava ilişkin kaygı düzeyini azaltmak
E) Bireyler arası farkları ortaya koymak
Slide 22
YORDAMA GEÇERLİĞİ
Yordama; istatistiksel teknikler kullanılarak ve
bilinenlerden yararlanılarak,
bilinmeyen durumlar hakkında yapılan
geleceğe yönelik tahminlerde bulunma işlemidir.
Eğitimsel anlamda yordama;
genellikle bir testten alınan puanlara dayanılarak,
bireylerin belli bir programdaki ya da işteki
başarılarını önceden kestirme işlemidir.
Slide 23
YORDAMA GEÇERLİĞİ
Bir testin yordama geçerliği;
o testten elde edilen puanlarla,
testin yordamak için düzenlendiği değişkenin
doğrudan ölçüsü olan ve daha sonradan
elde edilen ölçüt arasındaki korelasyondur.
Buradaki korelasyon katsayısı ise
yordama geçerliği katsayısı olarak adlandırılır
ve ne kadar büyükse,
o oranda yüksek yordama geçerliğine
işaret eder.
Slide 24
YORDAMA GEÇERLİĞİ
• 2007 Pazarlama elemanları seçiminde kullanılmak
üzere bir test geliştirilmiş ve işe alımlarda bu test
uygulanmıştır. Daha sonra, işe alınan elemanların ilk
aydaki başarılı satış sayıları ile işe girişte aldıkları
test puanları arasındaki uyum incelenmiştir.
Yukarıda belirtilen inceleme, uygulanan testin
hangi özelliği hakkında bilgi verir?
A) Yordama geçerliği
B) Yapı geçerliği
C) Kapsam geçerliği
D) İç tutarlığı
E) Puanlayıcılar arası güvenirliği
Slide 25
B. Zamandaş (Uygunluk) Geçerliği
- Bir ölçüte dayalı geçerlik belirlenirken, ölçütten elde edilen
puanlar, ölçme aracından elde edilen puanlarla (yordayıcı
puan) aynı zamanda veya daha önceden elde edilmişse, bu
puanlar arasındaki korelasyona dayalı geçerliğe; zamandaş
geçerliği adı verilir.
- Zamandaş geçerliğini belirlemek için kullanılacak ölçüt veya
ölçüt takımları; yordayıcı (geçerliği belirlenecek ölçme aracı)
ile aynı anda veya çok yakın zamanda verilen ve aynı veya
benzer değişkenleri ölçtüğü bilinen bir testten alınan puanlar,
öğretmen görüşleri veya notları, daha önceki yıllara ait okul
başarısını temsil eden notlar olabilir.
* yüksek öğretim geçiş sınavının (YGS) zamandaş geçerliğini belirleme
(Bireylerin orta öğretim kurumlarındaki derslere ait başarı puanları ortalaması
(OÖBP) ölçüt olarak kabul edilebilir. YGS'den elde edilen puanlarla, OÖBP
(ölçüt puanlar) arasındaki korelasyon hesaplanarak zamandaş geçerliği
belirlenebilir.
Slide 26
4. Yapı Geçerliği
Yapı, birbiriyle ilgili olduğu düşünülen belli
öğelerin ya da öğeler arasındaki ilişkilerin
oluşturduğu bir örüntüdür.
Bir testin yapısını geçerleme süreci;
temelde, testin maddelerine verilen
cevaplar arasındaki ilişkilerin analizine
dayanır.
Slide 27
4. Görünüş geçerliği,
bir testin gerçekten ne ölçtüğüyle değil, onun
ne ölçüyor göründüğüyle ilgilidir.
Bir testin görünüş geçerliği,
o testin ölçmek istediği şeyi ölçüyor
görünmesidir.
Slide 28
5. Sonuçsal Geçerlik
* Yapılandırmacı bilgi felsefesinin öğrenme ve öğretme
süreçleri üzerindeki etkisine bağlı olarak ortaya çıkmıştır.
* Öğrencinin öğrenme ve öğretme sürecine etkin katılımını,
kendi öğrenme düzeyini sorgulayarak yönetebilmesini,
öğrenme ile değerlendirme etkinliklerinin
iç içe kullanılmasını gerekli kılan
alternatif değerlendirme yaklaşımlarıyla ilgilidir.
* Geçerlik kavramı öz, akran, ortak ve biriktirim değerlendirme
gibi alternatif değerlendirme yaklaşımlarının amaçlarını da
içerecek şekilde genişletilmiştir.
Slide 29
•+ Sonuçsal geçerlikle ilgili dikkat edilmesi gereken
önemli bir nokta, daha çok değerlendirme işleminin
geçerliğinin sorgulandığıdır.
•+ Başarı testlerinde öncelikli olarak aranan geçerlik türü
kapsam geçerliğidir.
•+ Psikolojik testlerde yani ilgi, tutum, zekâ, yetenek vb.
testlerde öncelikli olarak aranan geçerlilik türü
yapı geçerliğidir.
•+ Alternatif ölçme değerlendirme araçlarında
(portfolyo, performans, rubrik, öz, akran değerlendirme vb)
öncelikli olarak aranan geçerlik türü sonuçsal geçerliktir.
Slide 30
Kapsam
geçerliği
Bir ölçme aracının yoklanması gereken tüm
davranışları kapsayıp kapsamadığı ile ilgilidir.
Görünüş
geçerliği
Yordama
geçerliği
Zamandaş
(uygunluk)
Testin hangi davranışları ölçtüğünün görülmesi ile
ilgilidir.
Puanların ileri performanslara ilişkin tahminlerde
dayanak olarak kullanıldığı durumlarda kullanılır.
Ölçüt puanların ölçme aracından elde edilen puandan
önce elde edilmesi durumunda kullanılır.
Yapı
geçerliği
Psikolojik testlerde aranan bir özelliktir. Bir ölçme
aracının ölçmek istediği bir yapıyı ölçebilmesiyle
ilgilidir. Örneğin; zekâ, tutum, yetenek, ilgi vb...
Değerlendirmenin öğrenme üzerindeki etkisine dayanır.
Aktif öğrenme sürecinde kullanılan alternatif ölme
araçları öğrenci üzerinde beklenen etkiyi sağlıyorsa
bu ölçme aracının sonuçsal geçerliğinden söz
edilebilir.
Sonuçsal
geçerlik
Slide 31
ÖLÇMEDE GEÇERLİLİĞİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
1. Testte yer alan bütün sorular ölçülmek istenen özellikle ilgili
olmalıdır.
2. Test kapsam bakımından uygun olmalıdır. Çok dar veya
geniş kapsamı olan testlerin geçerliliği düşüktür.
3. Ölçüm yaparken dış etkenlerden etkilenmeden işlemleri
yürütmek geçerliliği yükseltir.
4. Testin çok kolay veya zor olması geçerliği düşürür.
5. Cevaplama için verilen süreye dikkat edilmelidir.
6. Şıklı soruların cevaplarının alt alta gelmesi geçerliği düşürür.
7. Ölçme işlemine karışan sabit ve sistematik hatalar geçerliği
düşürür.
8. Sınavda ölçülecek davranışları uygun maddeler ile ölçmek
geçerliği artırır.
Slide 32
ÖLÇMEDE GEÇERLİLİĞİ ETKİLEYEN
FAKTÖRLER
9. Sınavın ölçmeyi hedeflediği özelliklerden başka
özellikleri ölçmesi geçerliği düşürür.
(Matematik sınavında yazı güzelliğine puan verilmesi)
10. Soru belirsizliği geçerliği düşürür.
11. Madde ayırt edicilik gücü arttıkça geçerlik artarken,
ayırt edicilik gücü azaldıkça geçerlik düşer.
12. Puanlama yanlılığı geçerliği düşürür.
13. Sınavlarda kopya çekilmesi geçerliği düşürür.
14. Öğretmen tarafından aynı soruların farklı sınıflarda
ve yıllarda kullanımı geçerliği düşürür.
Slide 33
BİR TESTİN GEÇERLİLİGİNİ ARTIRMA YOLLARI
*. Her soru ölçmek istediğimiz davranışlardan en az birini ortaya
çıkarıcı ve ölçücü olacak biçimde hazırlanmalıdır.
*. Her soru, ölçülen davranışa sahip olanlarla olmayanları ayırıcı
biçimde hazırlanmalıdır.
*. Geçerlilik özelliğini sağlamak için testi muhakkak güvenilir
biçimde hazırlamak gerekir.
Çünkü güvenilir olmayan test, zaten geçerli de değildir.
* Test, ders programını hem kapsayıcı, hem de dengeli biçimde
temsil edici nitelikte hazırlanmalıdır.
*. Testin güçlük derecesi ile geçerlilik özelliği arasında yakın
ilişki vardır. Testin zorluk derecesi puanların kullanılış
amacına göre değişecektir.
Genel olarak; soruların; % 10'u çok zor, % 20'si zor, % 40'ı vasat,
% 20'si kolay ve % 10'u çok kolay olacak tarzda hazırlanırsa, sınavın
geçerliliği yükselir.
Slide 34
* Aynı sorular hiç değişmeden yıllarca üst üste
kullanılmamalıdır.
*. Öğrencilere sınavdan önce ipucu olabilecek bilgiler vermek ya
da bir kısım soru yazdırıp içinden bazılarını sormak da geçerliliği
düşürür.
*. Cevap kâğıtlarının puanlanmasında ortaya çıkacak bir
yanlışlık (Dikkatsizlik ya da yanlı davranma) da geçerliliği düşürür.
* Sınavda kopya yapılması da geçerliliği düşürür.
**********
2009 Bir araştırmacı çoklu zekâ alanlarını ölçmek amacıyla geliştirdiği çok
boyutlu testi, dil bilimi, matematik, resim, heykel, müzik, beden eğitimi,
iletişim, psikoloji bölümlerindeki öğrencilere uygulamıştır. Uygulama
sonucunda farklı bölümlerdeki öğrencilerin kendi alanıyla ilgili
sorulardan yüksek, diğer alanlardaki sorulardan ise daha düşük puan
aldıklarını saptamıştır.
•Buna göre, ölçme aracı için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Amaca hizmet etme derecesi düşüktür.
B) Hata düzeyi düşüktür.
C) Geçerliği yüksektir.
D) Kullanışlılığı yüksektir.
E) Güvenirliği düşüktür.
Slide 35
GÜVENİRLİK
Ölçüm sonuçlarının her ölçüm yapıldığında aynı olması,
ölçmenin hatadan arınık olması durumudur.
Ölçme aracının,
ölçmeyi amaçladığı özelliği ne kadar duyarlı ve tutarlı
ölçtüğü ölçmede güvenirliği belirler.
* Güvenilir bir ölçme aracı, aynı özellikle ilgili olarak arka arkaya
yapılan ölçmelerde yaklaşık olarak aynı sayısal sonucu verir.
* Güvenilir bir test aynı gruba iki ya da üç kez uygulandığında
yaklaşık olarak gruptaki her kişi her uygulamada aynı puanı almalıdır.
* Bir ölçme işlemine ne kadar fazla hata karışırsa, ölçmedeki tutarlılık
ve kararlılık o oranda ortadan kalkacaktır.
* Ölçme hatası ile ölçme aracının özelliklerinden biri olan güvenirlik
arasında ters bir ilişki vardır. Hata miktarı arttıkça güvenirlik düşer.
Slide 36
GÜVENİRLİK
* 100 cm olması gereken bir cetvel hatalı üretim sonucu 98 cm
üretilmişse bu ölçüm aracı ile yapılan ölçüm güvenilir
kabul edilir. Fakat bu ölçüm geçerli değildir.
* Bir testin ölçmek istediği özelliği doğru olarak ölçebilmesi için,
o testin, ilkin, söz konusu özelliği tutarlı olarak ölçmesi
gerekir.
* Güvenirlik geçerliğin tek güvencesi değildir.
Son derece güvenilir bir test, kullanıldığı maksat için çok
küçük bir geçerliğe sahip olabilir.
Güvenirlik bir ölçme aracının kararlılığı ve tutarlılığı ile ilgilidir.
•1. Bir ölçme sonucu, içindeki tesadüfî hataların azlığı oranında
güvenilir sayılır.
•2. Güvenirlik bir bakıma ölçme sonuçlarının tesadüfî hatalardan
arınıklık derecesidir.
•3. Güvenirlik ölçmelerin duyarlılık derecesini ifade eden kavramdır.
•4. Güvenirlilik katsayısı hemen her zaman (O) ile (+1) arasında
değişir.
Slide 37
GÜVENİRLİK
Ölçmede güvenirliği belirleyen üç temel özellik
1. Duyarlılık
* Ne kadar az hata yapılırsa duyarlılık o kadar fazla olur.
* Ölçme aracının birimi ne kadar küçük olursa o oranda hassas ölçüm
yapar.
* Altın tartarken kg yerine miligram kullanılması veya sınavda az
soru yerine çok soru sorulması duyarlılığı arttırır.
•2. Tutarlılık
* Bir özellik, bir çok kez aynı ölçüm aracı ile ölçüldüğünde aynı veya
çok yakın değerler veriyorsa o kadar tutarlıdır.
•3. Kararlılık
* Bir nitelik aynı araçlarla birden fazla ölçüldüğünde, birbirinden
farklı olmayan sonuçlar çıkarsa, ölçme aracı kararlıdır.
Slide 38
GÜVENİRLİK KESTİRME YOLLARI
1. Test - Tekrar Test Yöntemi
(Kararlılık Katsayısı)
2. Eşdeğer Formlar Yöntemi
(Paralel Testler Yöntemi - Eşdeğerlik Katsayısı)
3. Eşdeğer Yarılama Yöntemi
(Bir testin iki yarıya bölünmesi yöntemi-iç tutarlılık katsayısı)
4. İç Tutarlılık Yöntemi
(Iç tutarlılık katsayısı)
5. Kuder - Rıchardson 20 Ve 21 Formülleri
(KR-20 ve KR-21)
6. Cronbach Alfa
Slide 39
1. Test - Tekrar Test Yöntemi (Kararlılık Katsayısı)
Bir testin aynı cevaplayıcı grubuna belirli bir zaman
aralığı bırakılarak iki defa uygulanmasıdır.
• Bu yaklaşım, "iki uygulama arasında geçen zaman
içerisinde ölçülen özelikte önemli değişikliğin
olmadığı" sayıltısına dayanır.
Bu sayıltının karşılanabilmesi için iki ölçüm arsında geçen süre
önemlidir. Yani, süre ne kadar kısalırsa korelasyon o kadar
yüksek; süre ne kadar uzarsa korelasyon da o kadar düşük
çıkabilir.
• İki uygulama arasında geçen süre, ne hatırlanacak kadar
kısa ne de testle ölçülen özelikler bakımından
öğrencilerin değişebileceği kadar uzun tutulmalıdır.
• Bu yöntem daha çok ilgi - tutum - yetenek testlerinde
uygulanır.
Çünkü ilgi - tutum - yetenek iki ölçümde değişmez.
Slide 40
2007 Lisedeki bir rehber öğretmen öğrencilerin mesleki ilgilerini
belirlemek için mesleki ilgi envanteri geliştirmiştir. Güvenirliğini
belirlemek için bu envanteri aynı öğrencilere altı hafta arayla iki
kez uygulamış ve iki uygulamadan elde edilen ölçüler
arasındaki ilişkiyi (korelasyon) 0,45 bulmuştur.
•Aşağıdakilerden hangisi, bu korelasyon değerinin
düşüklüğü için gerekçe olarak gösterilemez?
A) Ölçülen özellik kolay değişme gösteren bir yapıdadır.
B) iki uygulamanın koşulları birbirinden oldukça farklıdır.
C) Öğrenciler maddelere yanıt verirken gerçekçi
davranmamışlardır.
D) Sorular her okumada farklı anlamlara gelebilmektedir.
E) iki uygulama arasında geçen süre çok kısadır.
Slide 41
2. Eşdeğer Formlar Yöntemi
(Paralel Testler Yöntemi - Eşdeğerlik Katsayısı)
* İki eşdeğer formu aynı cevaplayıcı grubuna aynı anda
veya kısa zaman aralığı bırakılarak uygulanır.
* İki uygulama arasındaki korelasyon katsayısı hesaplanır.
Bulunan katsayı "eşdeğerlik katsayısı" olarak bilinir.
* Bulunan katsayının yüksek oluşu her iki formun da
güvenilir olduğuna, düşük oluşu her iki formun da
güvenirliğinin düşük olduğuna işaret eder.
Slide 42
3. Eşdeğer Yarılama (Testin iki yarıya bölünmesi)
(İç Tutarlılık Katsayısı) Yöntemi
Aynı testin iki ayrı formu (50 soruluk testin 1-25 numaralı
soruların sonuçları ile 26 - 50 numaralı soruların sonuçları) veya tek
numaralı soruların (1,3,5,7, ...) sonuçları ile çift numaralı
soruların (2, 4, 6, 8, ...) sonuçlarının korelasyonunun
hesaplanarak güvenirliğin bulunmasıdır.
• Test güvenirliği tahmin işinde en çok kullanılan
yöntemdir.
• Bu yöntem testin iç tutarlılık katsayısını verir.
Slide 43
•5. Kuder - Rıchardson 20 Ve 21 Formülleri
İçindeki her bir maddenin güçlük derecesi,
yani her bir maddeye doğru cevap veren
öğrencilerin oranı (p) hesaplanan bir testin
güvenirliğini tahmin için, duruma göre
Kuder Richardson 20 ve 21
formüllerinden birisi kullanılabilir.
Kuder-Richardson formülleri,
testteki her bir maddenin aynı değişkeni ölçtüğü,
yani testin ölçtüğü şeyin homojen olduğu
sayıltısına dayanır.
Slide 44
KR-20 FORMÜLÜ
* KR-20 iç tutarlılık güvenirliği teste yer alan her bir
maddenin madde güçlük indekslerinin bilinmesi
durumunda kullanılabilir.
* KR-20 yöntemiyle bir testin bütün maddelerinin
birbiriyle ne kadar tutarlı olduğu kestirilebilir.
* Kuder-Richardson 20 formülü, sadece doğru
cevaplandırılan maddelere (1) bir puan vererek, yanlış
cevaplandırılan ve boş bırakılan maddelere ise (O) sıfır
puan vererek puanlanan testlere uygulanabilir.
* Eğer testteki maddeler farklı ağırlıklarla puanlanmışsa
veya test puanları şans başarısı için düzeltilmişse
KR-20 formülü kullanılmaz.
Slide 45
KR-20 FORMÜLÜ
Kuder-Richardson 20 formülü ile elde edilen değerlerle ilgili şu
yorumlar yapılabilir:
• Elde edilen değer yüksekse (1.oo’e yakınsa),
maddeler arasındaki iç tutarlılık oldukça yüksektir.
• Bu güvenirlik katsayısına göre,
* Test puanlarının tesadüfî hatalardan arınık olduğu;
* Test maddelerinin homojen olduğu;
* Testle ölçülen değişkenin tek boyutlu olduğu;
* Test maddelerinin birbiriyle uyumlu olduğu ve aynı
değişkeni ölçtüğü;
* Testin uygulandığı grubun heterojen olduğu;
* Yapı geçerliliğinin yüksek olduğu
yorumları yapılabilir.
Slide 46
KR - 21 FORMÜLÜ
Bir testteki maddelerin güçlük dereceleri birbirinden
önemli ölçüde farklı değilse,
yani testteki tüm maddelerin güçlük derecelerinin
eşit olduğu düşünülürse,
o testin güvenirliğini tahmin için KR-21 formülü kullanılabilir.
Bu formülün bir sınırlılığı vardır:
Eğer testteki maddeler güçlük bakımından birbirlerinden
oldukça farklı ise, bu formül, güvenirlik katsayısının alt sınırını
verir.
Bu yüzden KR-21 formülüyle bulunan değeri iyi bir güvenirlik
tahmini kabul edebilmek için testteki maddelerden bazılarının
aşırı derecede güç olmaması gerekir.
Slide 47
•Hız testlerinde iç tutarlılık katsayısı yanıltıcı sonuç verir.
Cevaplama hızı, testte önemli bir etkense,
yani öğrencilerin çoğunluğu her bir maddeye cevaplama
zamanı bulamamışsa,
KR formülleriyle tahmin edilen güvenirlik katsayısı
olduğundan büyük çıkar.
* Bu formüller, testin bütünü öğrencilerin yüzde 90'ınca
cevaplandırılmadıkça kullanılmamalıdır.
* Testteki bütün maddelerin aynı güçlük derecesinde farz
edilerek KR - 20 formülünden,
onun özel hali olan KR - 21 simgesiyle bilinen formül
çıkartılmıştır.
Slide 48
KR-20 ve KR-21
FORMÜLLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ
* KR-21 ile hesaplanan güvenirlik katsayısı, KR20 ile
hesaplanan güvenirlik katsayısından her zaman küçüktür.
* KR-21 ile hesaplanan güvenirlik katsayısı KR20 ile
hesaplanan güvenirlik katsayısından küçük çıktığı için; bir
güvenirlik için KR-21 ile hesaplanan değer testin güvenirlik
katsayısının alt sınırı olarak kabul edilir.
* Bir testin güvenirlik katsayısı ister KR-20 ile ister KR-21 ile
hesaplansın, yapılacak yorum değişmez.
* KR-20= 0,95 ve KR-21 = 0,90 ise her iki sonuç için de testin
iç tutarlılık katsayısının yani güvenirliğinin yüksek olduğu
yorumu yapılır.
Slide 49
KR-20 ve KR-21
FORMÜLLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ
KR-20 ve KR-21 güvenirlik katsayısı yüksek ise aşağıdaki
yorumlar yapılabilir:
* Uygulanan test tesadüfi hatalardan arınıktır.
* Ölçülen değişken tek boyutludur.
* Testin uygulandığı grup heterojen yapıdadır.
* Testi oluşturan maddeler homojendir.
* Testin yapı geçerliği yüksektir.
Slide 50
•Ölçmede güvenirliği artırmak için dikkat edilecek
hususlar
1. Test sorularının sayısı arttıkça güvenirlilik artar.
• SORU 50 maddelik ölçme testinin güvenirlik katsayısı r = 0,75
olarak bulunmuştur. Bu teste aynı güçlük düzeyinde 25 madde
daha eklenirse madde eklenmiş testin güvenirlik katsayısı ( r ) kaça
çıkmış olur?
N = 75 / 50 = 1,5
Sperman Brown 23: r = .
n.r
.
1 + (n – 1) . r
Sperman Brown 23: r = .
1,5 . 0,75
. = 0,81
1 + (1,5 – 1) . 0,75
2. Test uygulanacak kişilerin seviyesine ne kadar uygunsa
güvenirlilik o kadar yüksektir.
3. Sınav soruları yönergesi ne kadar açık ve anlaşılır olursa
güvenirlik o kadar artar.
Slide 51
Ölçmede güvenirliği artırmak için dikkat edilecek
hususlar
4. Sınav süresinin iyi ayarlanması güvenirliği artırır.
5. Sınavın zorluk derecesinin orta seviyede olması güvenirliği
artırır.
6. Yazılı sınavlarda cevap anahtarının önceden hazırlanması
güvenirliği artırır.
7. Öğrencilerin kopya çekmelerine müsaade edilmemeli ve
uygun sınıf ortamı hazırlanmalıdır.
8. Test sınavları yazılı sınavlardan daha güvenilirdir.
9. Sınav öncesi ve sınav esnasında öğrencilerin
motivasyonunun artırılması güvenirliği artırır.
10. Cevaplayıcının motivasyonu güvenirliği artırır.
Slide 52
Ölçmede güvenirliği artırmak için dikkat edilecek
hususlar
11. Sınavın objektif olarak puanlanabilmesi güvenirliği artırır.
12. Öğrencilerin yeterince güdülenmediği sınavlarda boş
bırakılan ve cevaplandırılmayan sorular güvenirliği düşürür.
13. Ölçme ya da puanlama işine hata (sabit-sistematik-tesadüfi)
karışması güvenirliği düşürür.
14. Duyarlılığı yüksek araç ve yöntemler güvenirliği artırır.
15. Testin uygulandığı grubun hetorojen olması güvenirliği artırır.
16. Madde ayırıcılık gücü büyüdükçe güvenirlik artar.
Slide 53
•2008 Bir öğretmen aynı kapsamda ve düzeyde iki ayrı sınav hazırlamış ve
aynı gruba uygulamıştır. Bu sınavların özellikleri şöyledir: * Birinci sınavda
25 soru vardır ve her soru 4 puan değerindedir. * İkinci sınavda 10 soru
vardır ve her soru 10 puan değerindedir.
•"Birinci sınavdan elde edilen puanların güvenirliği daha
yüksektir." diyen bir kişi bu iddiasını aşağıdaki
açıklamalardan hangisiyle destekleyebilir?
A) Bir sınavda yanıtların nasıl puanlanacağı kullanılan soru
tipine göre değişir.
B) Puanlamanın nesnelliği ölçmeden kaynaklanabilecek
hatayı azaltır.
C) Soruların ayırt edicilik dereceleri test puanlarının
güvenirliğini etkiler.
D) Sorulan n güçlük dereceleri test puanlarının güvenirliğini
etkiler.
E) Testteki soru sayısı arttıkça ölçme sonuçlarına karışan
hata miktarı azalır.
Slide 54
2006 Hazırladığı testin güvenirliğini artırmak isteyen bir
öğretmen öncelikle aşağıdakilerden hangisini
sağlamaya çalışmalıdır?
A) Testteki soruların ve seçeneklerin dil bilgisi kurallarına
uygun olmasını
B) Soruların açık, net ve anlaşılır olmasını
C) Seçenekler ile soru kökünün ifade bakımından
birbirleriyle tutarlı olmasını
D) Test kapsamında ölçülmek istenilen her özelliğe ·ait soru
bulunmasını
E) Seçeneklerin birbirine eşit ya da yakın uzunlukta olmasını
Slide 55
GEÇERLİLİK İLE GÜVENİRLİLİK
ARASINDAKİ İLİŞKİ
*. Bir testin geçerliliği güvenirliğini sınırlar.
*. Güvenirlik geçerlilik için gerekli koşuldur, fakat yeterli koşul
değildir.
r= testin güvenirliği düşük ise geçerliliği de düşüktür. Fakat
*. Bir
güvenirliği yüksek olan bir testin geçerliliği yüksek
olmayabilir, hatta düşük olabilir.
*. Güvenirliği düşük bir testin geçerliliği ne kadar uğraşılırsa
uğraşılsın belli bir sınırın üzerine çıkarılamaz. Bu sınır
güvenirlik katsayısının kareköküdür.
*. Bir test için geçerlilik katsayısı o testin güvenirlik katsayısının
karekökünü geçemez.
* Geçerlilik güvenirliği kapsar.
Slide 56
GEÇERLİLİK İLE GÜVENİRLİLİK
ARASINDAKİ İLİŞKİ
* Bir testin birinci dereceden en önemli özelliği geçerliliktir.
* Güvenirlik
geçerlilik yüksek olduğu durumlarda dikkate
r=
alınması gereken ikinci önemli özelliktir.
*. Güvenilir bir ölçme aracı aynı zamanda geçerli olmayabilir.
*. Sistemli, sabit, rastgele hatalar geçerliliği düşürür. Güvenirlik
ise sabit ve sistemli hatalardan etkilenmeyip sadece rastgele
hatalardan etkilenir.
* Bir ölçmenin kararlılığı güvenirliğe, kararsızlığı ise rastgele ve
geçici hatalara karşılık gelir.
Slide 57
GEÇERLİLİK İLE GÜVENİRLİLİK
ARASINDAKİ İLİŞKİ
* Bir testin birinci dereceden en önemli özelliği geçerliliktir.
* Güvenirlik
geçerlilik yüksek olduğu durumlarda dikkate
r=
alınması gereken ikinci önemli özelliktir.
*. Güvenilir bir ölçme aracı aynı zamanda geçerli olmayabilir.
*. Sistemli, sabit, rastgele hatalar geçerliliği düşürür. Güvenirlik
ise sabit ve sistemli hatalardan etkilenmeyip sadece rastgele
hatalardan etkilenir.
* Bir ölçmenin kararlılığı güvenirliğe, kararsızlığı ise rastgele ve
geçici hatalara karşılık gelir.
Slide 58
• 2010 Osman Öğretmen'in elinde her bir konu için güçlük ve
ayırt edicilikleri belirlenmiş maddeler yer almaktadır. Osman
Öğretmen uygulayacağı sınavda dört konudan beşer madde
kullanmayı planlamaktadır ancak ikinci konuyla ilgili elinde
yeterli ayırıcılıkta madde olmadığını görür. Bunun üzerine
ikinci konuya ilişkin sorular yerine, üçüncü konu
kazanımlarını ölçmek üzere yazılmış ve yüksek ayırt edicilik
sağlayan maddeleri kullanır.
• Osman Öğretmen'in bu kararı sınavın güvenirliğini ve
geçerliğini nasıl etkilemiştir?
A) Güvenirliği etkilememiş, geçerliği artırmıştır.
B) Güvenirliği artırmış, geçerliği etkilememiştir.
C) Güvenirliği artırmış, geçerliği azaltmıştır.
D) Güvenirliği ve geçerliği azaltmıştır.
E) Güvenirliği azaltmış, geçerliği etkilememiştir.
Slide 59
KULLANIŞLILIK
Bir ölçme aracının kullanışlılığı;
hazırlanmasının
çoğaltılmasının
uygulanmasının
verilerin toplanmasının ve
puanlamasının
kolay ve ekonomik olmasıdır.
* Kullanışlılık, testi hazırlayan, uygulayan cevaplayan ve puanlayan
için kolay olmalıdır.
* Bir ölçme aracı için en önemli özellik geçerliliktir.
Yani amaca ulaşma derecesi, güvenirlilik, geçerlilik yüksek
olduğunda dikkate alınan ikinci özelliktir.
Bu iki özellik uygun olduğunda kullanışlılık dikkate alınır.
Slide 60
KULLANIŞLILIK
Ölçme araç ve yöntemlerinin kullanışlılığı hakkına
bir yargıya varılırken şu noktaların dikkate alınması gerekir.
1. Ekonomiklik
2. Hazırlama süresi
3. Uygulama süresi
4. Hazırlayıcı ve uygulayıcıların nitelikleri:
5. Cevaplayıcının nitelikleri
6. Uygulama kolaylıkları
7. Puanlama kolaylıkları
8. Puanları yorumlama kolaylıkları
Slide 61
2010 Genel yetenek testinde matematiksel ilişkilerden
yararlanma gücünü ölçmeyi amaçlayan bir araştırmacı, ilk
olarak 80 soruluk bir sınav hazırlamış ve ön deneme
uygulaması yapmıştır. Ön deneme sonunda iç tutarlık
katsayısını 0,93 olarak hesaplamıştır. Sınavın
cevaplanmasının çok uzun zaman aldığını gören araştırmacı,
en düşük ayırt ediciliğe sahip 30 maddeyi sınavdan
çıkarmıştır. Kalan 50 maddelik form için 0,85 olarak
hesapladığı
iç tutarlık katsayısını yeterli gören
r=
araştırmacı, testini bu şekliyle kullanmaya karar vermiştir.
• Bu araştırmacı ön deneme uygulaması ve devamındaki
işlemlerde sınavının hangi özelliğini artırmıştır?
A) Güvenirliğini
B) Kapsam geçerliğini
C) Kullanışlılığını
D) Objektifliğini
E) Yapı geçerliğini
Slide 62
ÖLÇMENİN STANDART HATASI
• Elde edilmiş puanlar dağılımının standart kayması (S) ve o
puanların güvenirlik katsayısı ( r ) bilinirse, ölçme hataları
konusunda herhangi bir bilgi olmaksızın, bireysel puanlardaki
ölçme hatalarının standart kayması tahmin edilebilir.
Bulunan değer, ölçmenin standart hatası olarak adlandırılır.
• Ölçmenin standart hatası formülü
Sem= S. 1 - r
Sem = Ölçmenin standart hatası
S = Elde edilen puanların standart kayması
r = Elde edilen puanların güvenirlik katsayısı
Slide 63
ÖLÇMENİN STANDART HATASI
• Güvenirlik katsayısı 0,84 ve standart kayması 12 olan bir
testin standart hatası kaçtır?
Sem = 12 .
1 - 0,84
Sem = 4,8 puan hata vardır.
+ Ölçmenin standart hatası azaldıkça güvenirlik artar.
Yani güvenirlik katsayısı (+ 1) ise ölçmenin standart hatası
(O)'dır.
+ Güvenirlik katsayısı arttıkça (büyüdükçe) standart hata
(sapma) düşer.
Yani biri artarken diğeri azaldığı için aralarında ters orantı
vardır.
Slide 64
BİR TEST PUANININ GÜVENİRLİĞİ
Bir test puanı, ölçek üzerindeki tek bir noktadan ziyade, iki
nokta arasındaki bir aralık olarak düşünülmelidir.
Bu aralık, standart hata yardımıyla çeşitli olasılıklara göre
hesaplanabilir.
• SORU Bir testten elde edilen puanlar dağılımının standart
kayması 6, güvenirliği de 0,75 olarak bulunmuştur. Bir
öğrencinin o testten aldığı puan da 50'dir. Bu bireysel
test puanı hakkında ne söylenebilir?
Ölçmenin standart hatası (Sem = 6V1 -75) = 3 olarak bulunur.
Şimdi % 68, % 95, % 99 olasılık düzeylerinde o kişinin gerçek
ya da evren puanının hangi sınırlar içinde bulunacağını
belirleyelim:
Slide 65
BİR TEST PUANININ GÜVENİRLİĞİ
Üst sınır: Gözlenen puan (50) + 1 Sem. = 50 + 3 = 53
Alt sınır: Gözlenen puan (50) - 1 Sem. = 50 - 3 = 47
(% 68 olasılıkla, alınabilecek en yüksek puan 53,
en düşük puan ise 47’dir.)
Üst sınır: Gözlenen puan (50) + 2 Sem. = 50 + 6 = 56
Alt sınır: Gözlenen puan (50) - 2 Sem. = 50 - 6 = 44
(% 95 olasılıkla, alınabilecek en yüksek puan 56,
en düşük puan ise 44’tür.)
Üst sınır: Gözlenen puan (50) + 3 Sem. = 50 + 3 = 59
Alt sınır: Gözlenen puan (50) - 3 Sem. = 50 - 3 = 41
(% 99 olasılıkla, alınabilecek en yüksek puan 59,
en düşük puan ise 41’dir.)
Slide 66
SORU Tarih testinden elde edilen puanların standart sapması
(S) = 3, güvenirlik katsayısı 0,75 ve öğrencinin ham puanı 65
ise bu öğrencinin tarih testinden (% 68 - % 95 - % 99
olasılıkla) alabileceği en yüksek ve en düşük puan kaçtır?
BİR ÖLÇME ARACINDA
BULUNMASI GEREKEN
NİTELİKLER
Slide 2
BİR ÖLÇME ARACINDA BULUNMASI GEREKEN
NİTELİKLER
* Geçerlik
* Güvenirlik
* Kullanışlılık
Slide 3
HATA KAYNAKLARI
1. Ölçmeciden kaynaklanan
2. Ölçme aracından kaynaklanan
3. Ölçülen özellikten kaynaklanan
4. Ölçmenin yapıldığı gruptan kaynaklanan
5. Ölçülen özellikten kaynaklanan
Slide 4
1. Ölçmeciden Kaynaklanan Hatalar
• Ölçmeyi yapan kişinin kişisel özellikleri,
• Öznel puanlama eğilimi, dikkatsizliği, yorgunluğu vb.
• Puanlayıcının kendine ait yorumları, puanlayıcı
kanıları, farklı bakış açıları,
(Aynı kâğıtlar, değişik puanlayıcılar tarafından puanlandığında
puanlayıcılar arasındaki görüş, bakış açısı ve yorumlama
farklılıkları olabileceğinden dolayı, aynı kişi tarafından farklı
zamanlarda yapılan puanlamalarda puanlayıcıların içinde
bulunduğu koşullar ölçme sonuçlarına hata karışmasına
sebep olabilir.)
Slide 5
1. Ölçmeciden Kaynaklanan Hatalar
Puanlamanın nesnel olmaması,
öznel kanılara dayalı olması hata kaynağıdır.
Bir testten elde edilen puanların, puanlayıcıya ve
puanlama zamanına göre değişmemesi;
puanlamadaki tesadüfi hataların azlığını
yani, testin puanlama güvenirliğinin yüksekliğini
gösterir.
Slide 6
2. Ölçme Aracından Kaynaklanan Hatalar
• Ölçme aracının;
Yeterli duyarlılıkta olmaması, bozuk ya da hatalı
üretilmiş olması
Ölçme aracının yapısından gelen hata kaynaklarından
birisi testi oluşturan maddelerin örneklemidir.
Ölçütleri davranış ve kapsam bakımından homojen
maddelerden oluşan bir test, hetorojen maddelerden
oluşan bir testten daha güvenilirdir.
Hataya neden olan bir diğer faktör testte yer alan
maddelerin kapsamı yeterince örnekleyememesidir.
Slide 7
3. Ölçme Ortamdan Kaynaklanan Hatalar
• Testin uygulanışı sırasında sınavın uygulandığı
dersliğin;
sıcaklığı,
ışık,
havalandırma,
gürültü düzeyi,
sınav düzeninin kopya çekmeye uygun
olması
Slide 8
4. Ölçmenin Yapıldığı Gruptan Kaynaklanan
Hatalar
• Ölçmenin yapıldığı gruba ait bireylerin;
ölçme işlemi yaparken içinde bulundukları
motivasyon,
heyecan,
stres,
uykusuzluk,
dikkat dağınıklığı,
ölçme işlemi yapılmadan önce geçirilen kaza, şok,
tartışma vb. olumsuz yaşantılar,
Slide 9
5. Ölçülen Özellikten Kaynaklanan Hatalar
Ölçülen özelliğin,
ölçüm yapılan ortamın fiziki şartlarına uygun
olmaması,
ölçülen özelliğin tam olarak belirlenmemiş
olması,
bu özelliğin zamanla değişiyor olması vb.
Slide 10
ÖLÇMEDE HATA TÜRLERİ
• Sabit Hatalar
• Sistemli Hatalar
• Rastgele (Tesadüfi) Hatalar
Slide 11
Sabit Hatalar
Bir ölçümden diğer ölçüme değişmeyen hatalardır. Başka
bir ifade ile her bir ölçme için miktarı değişmeyen hatalara
sabit hata denir.
* Bakkal terazisinin her nesneyi gerçek ağırlığından her
ölçümde 50 gr fazla göstermesi
* Bir öğretmenin her okuduğu cevap kâğıdına 5 puan fazla
vermesi
* Hatalı üretim sonucu 1000 gr üretilmesi gereken bir ağırlık
999 gr olarak üretilmişse her yapılan tartımda 1/1000
oranında sabit hata verecektir.
* 2 cm eksik üretilen bir cetvelin yapılan her ölçümde 2 cm
eksik ölçüm yapması
• Sabit hata ölçme aracının geçerliğini etkileyen hata türüdür.
Slide 12
Sistematik Hatalar
• Ölçülen büyüklüğe, ölçmeciye veya ölçme koşullarına ve belli
durumlara bağlı olarak miktarı değişen hatalardır.
• Kişi ölçme işinde yanlı davrandığında ortaya çıkan hata
türüdür. Bu nedenle bu tür hatalara yanlılık da denir.
* Bir öğretmen bayan öğrencilere, erkek öğrencilerden fazla
puan veriyorsa bu sistematik hatadır.
* Derse devam eden öğrencilere, devam etmeyenlerden daha
fazla puan veriliyorsa sistematik hatadır.
• İki (2) cm eksik üretilmiş bir cetvel ölçüm içinde kullanılmışsa
ve bu ölçüm birden fazla yapılmışsa hata miktarı ölçüm
aracının kullanım sayısına bağlı olarak artacaktır.
Eğer ölçüm aracı iki kez kullanılmışsa 2 x 2 = 4 cm 5 kez
kullanılmışsa 5 x 2 = 10 cm hata verecektir.
Slide 13
Sistematik Hatalar
• + Ölçme aracından kaynaklanan ve miktarı değişen hatalar
sistematik hatalardır.
• + Gerek sistematik gerek sabit hatalarda ölçme sonuçlarına
karışan hatanın miktarı, yönü ve kaynağı bellidir.
• + Sistematik hata ölçme aracının geçerliliğini etkileyen hata
türüdür.
2008 Bir sınavda her öğrenciye 5 puan fazla verilmesi ------ hataya
örnektir. Öğrencilerin puanlarını, aldıkları puanların yüzde 10'u
kadar artırmak ise ------- hataya örnek olabilir.
Bu parçadaki boşluklara, aşağıdakilerin hangisindeki sözcükler
sırasıyla getirilmelidir?
A) rastgele - sabit
B) rastgele-sistematik
C) sabit-sistematik
D) sabit - rastgele
E) sistematik - sabit
Slide 14
Tesadüfi Hatalar
Ölçme sonuçlarına tesadüfen karışan, kaynağı, miktarı
ve yönü kesin olarak belli olmayan hatalardır.
Ölçmenin yapıldığı ortam, ölçmeyi yapan kişinin dikkatsizliği,
ölçme aracı vb. gibi birçok hata kaynağından gelen bir hata
türüdür.
* Öğretmenin sınav kâğıtlarını dikkatsizce okuyup öğrencilerine
düşük ya da yüksek not vermesi
* Tesadüfî hatalar ölçme sonuçlarına bazen pozitif, bazen
negatif yönde karışabilir. Bu nedenle tesadüfî hatalar kontrol
edilemez.
* Tesadüfî hatalar ölçmenin güvenirliğini etkileyen hatalardır.
* Ölçme sonucunda elde edilen veriler üç tür hatayı da içerebilir.
Slide 15
HATA
TÜRÜ
Sabit
Hata
Hatanın Kaynağı
Ve
Yönü
Hatanın Geçerlik
ve Güvenirliğe
Etkileri
Hatanın kaynağı bilinir
Geçerliği
ve miktar aynıdır.
doğrudan düşürür.
Ölçme sonucuna karışan
Güvenilirliği
hata miktarı sabittir.
etkilemez.
Temel Özellik
Her ölçme işlemine hata
aynı miktarda ve yönde
karışmıştır.
Hatanın kaynağı bilinir
Geçerliği
Hata miktarı ölçümden
ve miktar aynıdır.
doğrudan düşürür. (Sistemli) ölçüme belli bir
Sistematik
Hata
Ölçme sonucuna karışan
Güvenirliği
oranda artar ya da azalır.
hata miktarı değişiktir.
etkilemez.
Hatanın kaynağı
Geçerliği dolaylı Hatanın kaynağı, yönü ve
bilinmez ve hata miktarı
düşürür.
miktarı bilinmez ve
değişiktir.
Güvenirliği
değişiktir.
Tesadüfi
(Rastgele) Ölçme sonucuna karışan doğrudan düşürür.
Hata miktarı kuralsız
Hata
hata miktarı değişiktir.
olarak artar ya da azalır.
Hatanın sebebini
kestirmek oldukça güçtür.
Slide 16
GEÇERLİK
• Bir ölçme aracının ölçmeyi amaçladığı özelliği
başka herhangi bir özellikle karşılaştırmadan,
doğru olarak ölçebilme derecesidir.
• Başka bir deyişle, bir ölçme aracının geliştirilmiş
bulunduğu konuda amaca hizmet etmesidir.
• Ölçme aracında bulunması gereken en önemli
özelliktir.
• Geçerlik katsayısı ( 0.oo ) ile ( + 1.oo) arasında
değerler alır.
• Geçerliğin iki önemli öğesi vardır:
Uygunluk
- Güvenirlik
Slide 17
GEÇERLİK TÜRLERİ
* Kapsam geçerliği
* Ölçüt Geçerliği
Yordama geçerliği
Uygunluk geçerliği
Zamandaş geçerliği
* Yapı geçerliği
* Görünüş geçerliği
Slide 18
KAPSAM GEÇERLİĞİ
• Bir bütün olarak testin ve testteki her bir maddenin
amaca ne derece hizmet ettiğidir.
• Bir testin kapsam geçerliği; o testteki toplam
maddelerin ölçülecek davranışları ve konu içeriğini
örnekleme derecesine ve testteki her bir maddenin
ölçmek istediği davranışı ne derece iyi ölçtüğüne
bağlıdır.
• Bir testin kapsam geçerliği 2 ana yaklaşımla
belirlenebilir :
1. Mantıksal ya da rasyonel yaklaşım
2. İstatistiksel yaklaşım
Slide 19
KAPSAM GEÇERLİĞİ
Mantıksal yaklaşım
Mantıksal olarak kapsam geçerliğini belirlemede, testteki her bir
maddenin ve bir bütün olarak testteki maddelerin dağılımının,
testin ölçmeye yöneldiği davranışlarla konuları kapsayıp
kapsamadığına bakılır.
* Testteki maddelerin dağılımının belirtke tablosundaki dağılıma uygun
olup olmadığına;
* Her bir maddenin, diğer maddelerce ölçülenlerden farklı bir davranışı
ölçmeye yönelip yönelmediğine ve
* Ölçmeye yöneldiği davranışı ölçmedeki elverişliliğine bakılır.
Bir bütün olarak testin ve testteki her bir maddenin ölçmek
istenileni ölçüp ölçmediği hakkında bu kişilerce ileri sürülen
görüşlere göre, test üzerinde bazı değişiklikler yapılabilir.
* Test, aynı dersi okutan başka öğretmenlere,
* Konuyu iyi bilen kişilere,
* Ölçme değerlendirme uzmanlarına inceletilebilir.
Slide 20
KAPSAM GEÇERLİĞİ
İstatistiksel yaklaşım
İki farklı şekilde uygulanır:
a)Bir alanda daha önce geliştirilmiş olan ve o alanın
geçerlik ölçüsü olarak kabul edilen, eldeki
öğrencilerin seviyesine uygun bir test seçilir.
Aynı alanda sonradan geliştirilen yeni test, kapsamı
geçerli olarak kabul edilen önceki testle kıyaslanır
(Korelasyon Katsayısı).
.
b) Geliştirilmiş olan bir test; testin geliştirildiği konuda
başarılı ve başarısız olarak ayrılan iki gruba
uygulanır.
O testten başarılı grubun aldığı puanların ortalaması
başarısız grubun aldığı puanların ortalamasından
anlamlı derecede büyükse test geçerlidir.
Slide 21
KAPSAM GEÇERLİĞİ
İstatistiksel yaklaşım
• 2010 Bir öğretmen yılsonunda, sözlü sınav puanlarını da
dikkate alarak öğrencileri değerlendirmektedir. Öğrencilerin
sözlü sınav puanlarını ise her ders sonunda sorduğu sorulara
verilen cevaplara birer puan vererek elde etmektedir.
Bu öğretmenin, öğrencilere her ders sonundaki
değerlendirmelerin toplamıyla sözlü sınav notu
vermesinin en önemli nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Öğrencileri ders çalışmaya teşvik etmek
B) Öğrenciler arasında rekabet yaratmak
C) Sınavın kapsam geçerliğini artırmaya çalışmak
D) Sınava ilişkin kaygı düzeyini azaltmak
E) Bireyler arası farkları ortaya koymak
Slide 22
YORDAMA GEÇERLİĞİ
Yordama; istatistiksel teknikler kullanılarak ve
bilinenlerden yararlanılarak,
bilinmeyen durumlar hakkında yapılan
geleceğe yönelik tahminlerde bulunma işlemidir.
Eğitimsel anlamda yordama;
genellikle bir testten alınan puanlara dayanılarak,
bireylerin belli bir programdaki ya da işteki
başarılarını önceden kestirme işlemidir.
Slide 23
YORDAMA GEÇERLİĞİ
Bir testin yordama geçerliği;
o testten elde edilen puanlarla,
testin yordamak için düzenlendiği değişkenin
doğrudan ölçüsü olan ve daha sonradan
elde edilen ölçüt arasındaki korelasyondur.
Buradaki korelasyon katsayısı ise
yordama geçerliği katsayısı olarak adlandırılır
ve ne kadar büyükse,
o oranda yüksek yordama geçerliğine
işaret eder.
Slide 24
YORDAMA GEÇERLİĞİ
• 2007 Pazarlama elemanları seçiminde kullanılmak
üzere bir test geliştirilmiş ve işe alımlarda bu test
uygulanmıştır. Daha sonra, işe alınan elemanların ilk
aydaki başarılı satış sayıları ile işe girişte aldıkları
test puanları arasındaki uyum incelenmiştir.
Yukarıda belirtilen inceleme, uygulanan testin
hangi özelliği hakkında bilgi verir?
A) Yordama geçerliği
B) Yapı geçerliği
C) Kapsam geçerliği
D) İç tutarlığı
E) Puanlayıcılar arası güvenirliği
Slide 25
B. Zamandaş (Uygunluk) Geçerliği
- Bir ölçüte dayalı geçerlik belirlenirken, ölçütten elde edilen
puanlar, ölçme aracından elde edilen puanlarla (yordayıcı
puan) aynı zamanda veya daha önceden elde edilmişse, bu
puanlar arasındaki korelasyona dayalı geçerliğe; zamandaş
geçerliği adı verilir.
- Zamandaş geçerliğini belirlemek için kullanılacak ölçüt veya
ölçüt takımları; yordayıcı (geçerliği belirlenecek ölçme aracı)
ile aynı anda veya çok yakın zamanda verilen ve aynı veya
benzer değişkenleri ölçtüğü bilinen bir testten alınan puanlar,
öğretmen görüşleri veya notları, daha önceki yıllara ait okul
başarısını temsil eden notlar olabilir.
* yüksek öğretim geçiş sınavının (YGS) zamandaş geçerliğini belirleme
(Bireylerin orta öğretim kurumlarındaki derslere ait başarı puanları ortalaması
(OÖBP) ölçüt olarak kabul edilebilir. YGS'den elde edilen puanlarla, OÖBP
(ölçüt puanlar) arasındaki korelasyon hesaplanarak zamandaş geçerliği
belirlenebilir.
Slide 26
4. Yapı Geçerliği
Yapı, birbiriyle ilgili olduğu düşünülen belli
öğelerin ya da öğeler arasındaki ilişkilerin
oluşturduğu bir örüntüdür.
Bir testin yapısını geçerleme süreci;
temelde, testin maddelerine verilen
cevaplar arasındaki ilişkilerin analizine
dayanır.
Slide 27
4. Görünüş geçerliği,
bir testin gerçekten ne ölçtüğüyle değil, onun
ne ölçüyor göründüğüyle ilgilidir.
Bir testin görünüş geçerliği,
o testin ölçmek istediği şeyi ölçüyor
görünmesidir.
Slide 28
5. Sonuçsal Geçerlik
* Yapılandırmacı bilgi felsefesinin öğrenme ve öğretme
süreçleri üzerindeki etkisine bağlı olarak ortaya çıkmıştır.
* Öğrencinin öğrenme ve öğretme sürecine etkin katılımını,
kendi öğrenme düzeyini sorgulayarak yönetebilmesini,
öğrenme ile değerlendirme etkinliklerinin
iç içe kullanılmasını gerekli kılan
alternatif değerlendirme yaklaşımlarıyla ilgilidir.
* Geçerlik kavramı öz, akran, ortak ve biriktirim değerlendirme
gibi alternatif değerlendirme yaklaşımlarının amaçlarını da
içerecek şekilde genişletilmiştir.
Slide 29
•+ Sonuçsal geçerlikle ilgili dikkat edilmesi gereken
önemli bir nokta, daha çok değerlendirme işleminin
geçerliğinin sorgulandığıdır.
•+ Başarı testlerinde öncelikli olarak aranan geçerlik türü
kapsam geçerliğidir.
•+ Psikolojik testlerde yani ilgi, tutum, zekâ, yetenek vb.
testlerde öncelikli olarak aranan geçerlilik türü
yapı geçerliğidir.
•+ Alternatif ölçme değerlendirme araçlarında
(portfolyo, performans, rubrik, öz, akran değerlendirme vb)
öncelikli olarak aranan geçerlik türü sonuçsal geçerliktir.
Slide 30
Kapsam
geçerliği
Bir ölçme aracının yoklanması gereken tüm
davranışları kapsayıp kapsamadığı ile ilgilidir.
Görünüş
geçerliği
Yordama
geçerliği
Zamandaş
(uygunluk)
Testin hangi davranışları ölçtüğünün görülmesi ile
ilgilidir.
Puanların ileri performanslara ilişkin tahminlerde
dayanak olarak kullanıldığı durumlarda kullanılır.
Ölçüt puanların ölçme aracından elde edilen puandan
önce elde edilmesi durumunda kullanılır.
Yapı
geçerliği
Psikolojik testlerde aranan bir özelliktir. Bir ölçme
aracının ölçmek istediği bir yapıyı ölçebilmesiyle
ilgilidir. Örneğin; zekâ, tutum, yetenek, ilgi vb...
Değerlendirmenin öğrenme üzerindeki etkisine dayanır.
Aktif öğrenme sürecinde kullanılan alternatif ölme
araçları öğrenci üzerinde beklenen etkiyi sağlıyorsa
bu ölçme aracının sonuçsal geçerliğinden söz
edilebilir.
Sonuçsal
geçerlik
Slide 31
ÖLÇMEDE GEÇERLİLİĞİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
1. Testte yer alan bütün sorular ölçülmek istenen özellikle ilgili
olmalıdır.
2. Test kapsam bakımından uygun olmalıdır. Çok dar veya
geniş kapsamı olan testlerin geçerliliği düşüktür.
3. Ölçüm yaparken dış etkenlerden etkilenmeden işlemleri
yürütmek geçerliliği yükseltir.
4. Testin çok kolay veya zor olması geçerliği düşürür.
5. Cevaplama için verilen süreye dikkat edilmelidir.
6. Şıklı soruların cevaplarının alt alta gelmesi geçerliği düşürür.
7. Ölçme işlemine karışan sabit ve sistematik hatalar geçerliği
düşürür.
8. Sınavda ölçülecek davranışları uygun maddeler ile ölçmek
geçerliği artırır.
Slide 32
ÖLÇMEDE GEÇERLİLİĞİ ETKİLEYEN
FAKTÖRLER
9. Sınavın ölçmeyi hedeflediği özelliklerden başka
özellikleri ölçmesi geçerliği düşürür.
(Matematik sınavında yazı güzelliğine puan verilmesi)
10. Soru belirsizliği geçerliği düşürür.
11. Madde ayırt edicilik gücü arttıkça geçerlik artarken,
ayırt edicilik gücü azaldıkça geçerlik düşer.
12. Puanlama yanlılığı geçerliği düşürür.
13. Sınavlarda kopya çekilmesi geçerliği düşürür.
14. Öğretmen tarafından aynı soruların farklı sınıflarda
ve yıllarda kullanımı geçerliği düşürür.
Slide 33
BİR TESTİN GEÇERLİLİGİNİ ARTIRMA YOLLARI
*. Her soru ölçmek istediğimiz davranışlardan en az birini ortaya
çıkarıcı ve ölçücü olacak biçimde hazırlanmalıdır.
*. Her soru, ölçülen davranışa sahip olanlarla olmayanları ayırıcı
biçimde hazırlanmalıdır.
*. Geçerlilik özelliğini sağlamak için testi muhakkak güvenilir
biçimde hazırlamak gerekir.
Çünkü güvenilir olmayan test, zaten geçerli de değildir.
* Test, ders programını hem kapsayıcı, hem de dengeli biçimde
temsil edici nitelikte hazırlanmalıdır.
*. Testin güçlük derecesi ile geçerlilik özelliği arasında yakın
ilişki vardır. Testin zorluk derecesi puanların kullanılış
amacına göre değişecektir.
Genel olarak; soruların; % 10'u çok zor, % 20'si zor, % 40'ı vasat,
% 20'si kolay ve % 10'u çok kolay olacak tarzda hazırlanırsa, sınavın
geçerliliği yükselir.
Slide 34
* Aynı sorular hiç değişmeden yıllarca üst üste
kullanılmamalıdır.
*. Öğrencilere sınavdan önce ipucu olabilecek bilgiler vermek ya
da bir kısım soru yazdırıp içinden bazılarını sormak da geçerliliği
düşürür.
*. Cevap kâğıtlarının puanlanmasında ortaya çıkacak bir
yanlışlık (Dikkatsizlik ya da yanlı davranma) da geçerliliği düşürür.
* Sınavda kopya yapılması da geçerliliği düşürür.
**********
2009 Bir araştırmacı çoklu zekâ alanlarını ölçmek amacıyla geliştirdiği çok
boyutlu testi, dil bilimi, matematik, resim, heykel, müzik, beden eğitimi,
iletişim, psikoloji bölümlerindeki öğrencilere uygulamıştır. Uygulama
sonucunda farklı bölümlerdeki öğrencilerin kendi alanıyla ilgili
sorulardan yüksek, diğer alanlardaki sorulardan ise daha düşük puan
aldıklarını saptamıştır.
•Buna göre, ölçme aracı için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Amaca hizmet etme derecesi düşüktür.
B) Hata düzeyi düşüktür.
C) Geçerliği yüksektir.
D) Kullanışlılığı yüksektir.
E) Güvenirliği düşüktür.
Slide 35
GÜVENİRLİK
Ölçüm sonuçlarının her ölçüm yapıldığında aynı olması,
ölçmenin hatadan arınık olması durumudur.
Ölçme aracının,
ölçmeyi amaçladığı özelliği ne kadar duyarlı ve tutarlı
ölçtüğü ölçmede güvenirliği belirler.
* Güvenilir bir ölçme aracı, aynı özellikle ilgili olarak arka arkaya
yapılan ölçmelerde yaklaşık olarak aynı sayısal sonucu verir.
* Güvenilir bir test aynı gruba iki ya da üç kez uygulandığında
yaklaşık olarak gruptaki her kişi her uygulamada aynı puanı almalıdır.
* Bir ölçme işlemine ne kadar fazla hata karışırsa, ölçmedeki tutarlılık
ve kararlılık o oranda ortadan kalkacaktır.
* Ölçme hatası ile ölçme aracının özelliklerinden biri olan güvenirlik
arasında ters bir ilişki vardır. Hata miktarı arttıkça güvenirlik düşer.
Slide 36
GÜVENİRLİK
* 100 cm olması gereken bir cetvel hatalı üretim sonucu 98 cm
üretilmişse bu ölçüm aracı ile yapılan ölçüm güvenilir
kabul edilir. Fakat bu ölçüm geçerli değildir.
* Bir testin ölçmek istediği özelliği doğru olarak ölçebilmesi için,
o testin, ilkin, söz konusu özelliği tutarlı olarak ölçmesi
gerekir.
* Güvenirlik geçerliğin tek güvencesi değildir.
Son derece güvenilir bir test, kullanıldığı maksat için çok
küçük bir geçerliğe sahip olabilir.
Güvenirlik bir ölçme aracının kararlılığı ve tutarlılığı ile ilgilidir.
•1. Bir ölçme sonucu, içindeki tesadüfî hataların azlığı oranında
güvenilir sayılır.
•2. Güvenirlik bir bakıma ölçme sonuçlarının tesadüfî hatalardan
arınıklık derecesidir.
•3. Güvenirlik ölçmelerin duyarlılık derecesini ifade eden kavramdır.
•4. Güvenirlilik katsayısı hemen her zaman (O) ile (+1) arasında
değişir.
Slide 37
GÜVENİRLİK
Ölçmede güvenirliği belirleyen üç temel özellik
1. Duyarlılık
* Ne kadar az hata yapılırsa duyarlılık o kadar fazla olur.
* Ölçme aracının birimi ne kadar küçük olursa o oranda hassas ölçüm
yapar.
* Altın tartarken kg yerine miligram kullanılması veya sınavda az
soru yerine çok soru sorulması duyarlılığı arttırır.
•2. Tutarlılık
* Bir özellik, bir çok kez aynı ölçüm aracı ile ölçüldüğünde aynı veya
çok yakın değerler veriyorsa o kadar tutarlıdır.
•3. Kararlılık
* Bir nitelik aynı araçlarla birden fazla ölçüldüğünde, birbirinden
farklı olmayan sonuçlar çıkarsa, ölçme aracı kararlıdır.
Slide 38
GÜVENİRLİK KESTİRME YOLLARI
1. Test - Tekrar Test Yöntemi
(Kararlılık Katsayısı)
2. Eşdeğer Formlar Yöntemi
(Paralel Testler Yöntemi - Eşdeğerlik Katsayısı)
3. Eşdeğer Yarılama Yöntemi
(Bir testin iki yarıya bölünmesi yöntemi-iç tutarlılık katsayısı)
4. İç Tutarlılık Yöntemi
(Iç tutarlılık katsayısı)
5. Kuder - Rıchardson 20 Ve 21 Formülleri
(KR-20 ve KR-21)
6. Cronbach Alfa
Slide 39
1. Test - Tekrar Test Yöntemi (Kararlılık Katsayısı)
Bir testin aynı cevaplayıcı grubuna belirli bir zaman
aralığı bırakılarak iki defa uygulanmasıdır.
• Bu yaklaşım, "iki uygulama arasında geçen zaman
içerisinde ölçülen özelikte önemli değişikliğin
olmadığı" sayıltısına dayanır.
Bu sayıltının karşılanabilmesi için iki ölçüm arsında geçen süre
önemlidir. Yani, süre ne kadar kısalırsa korelasyon o kadar
yüksek; süre ne kadar uzarsa korelasyon da o kadar düşük
çıkabilir.
• İki uygulama arasında geçen süre, ne hatırlanacak kadar
kısa ne de testle ölçülen özelikler bakımından
öğrencilerin değişebileceği kadar uzun tutulmalıdır.
• Bu yöntem daha çok ilgi - tutum - yetenek testlerinde
uygulanır.
Çünkü ilgi - tutum - yetenek iki ölçümde değişmez.
Slide 40
2007 Lisedeki bir rehber öğretmen öğrencilerin mesleki ilgilerini
belirlemek için mesleki ilgi envanteri geliştirmiştir. Güvenirliğini
belirlemek için bu envanteri aynı öğrencilere altı hafta arayla iki
kez uygulamış ve iki uygulamadan elde edilen ölçüler
arasındaki ilişkiyi (korelasyon) 0,45 bulmuştur.
•Aşağıdakilerden hangisi, bu korelasyon değerinin
düşüklüğü için gerekçe olarak gösterilemez?
A) Ölçülen özellik kolay değişme gösteren bir yapıdadır.
B) iki uygulamanın koşulları birbirinden oldukça farklıdır.
C) Öğrenciler maddelere yanıt verirken gerçekçi
davranmamışlardır.
D) Sorular her okumada farklı anlamlara gelebilmektedir.
E) iki uygulama arasında geçen süre çok kısadır.
Slide 41
2. Eşdeğer Formlar Yöntemi
(Paralel Testler Yöntemi - Eşdeğerlik Katsayısı)
* İki eşdeğer formu aynı cevaplayıcı grubuna aynı anda
veya kısa zaman aralığı bırakılarak uygulanır.
* İki uygulama arasındaki korelasyon katsayısı hesaplanır.
Bulunan katsayı "eşdeğerlik katsayısı" olarak bilinir.
* Bulunan katsayının yüksek oluşu her iki formun da
güvenilir olduğuna, düşük oluşu her iki formun da
güvenirliğinin düşük olduğuna işaret eder.
Slide 42
3. Eşdeğer Yarılama (Testin iki yarıya bölünmesi)
(İç Tutarlılık Katsayısı) Yöntemi
Aynı testin iki ayrı formu (50 soruluk testin 1-25 numaralı
soruların sonuçları ile 26 - 50 numaralı soruların sonuçları) veya tek
numaralı soruların (1,3,5,7, ...) sonuçları ile çift numaralı
soruların (2, 4, 6, 8, ...) sonuçlarının korelasyonunun
hesaplanarak güvenirliğin bulunmasıdır.
• Test güvenirliği tahmin işinde en çok kullanılan
yöntemdir.
• Bu yöntem testin iç tutarlılık katsayısını verir.
Slide 43
•5. Kuder - Rıchardson 20 Ve 21 Formülleri
İçindeki her bir maddenin güçlük derecesi,
yani her bir maddeye doğru cevap veren
öğrencilerin oranı (p) hesaplanan bir testin
güvenirliğini tahmin için, duruma göre
Kuder Richardson 20 ve 21
formüllerinden birisi kullanılabilir.
Kuder-Richardson formülleri,
testteki her bir maddenin aynı değişkeni ölçtüğü,
yani testin ölçtüğü şeyin homojen olduğu
sayıltısına dayanır.
Slide 44
KR-20 FORMÜLÜ
* KR-20 iç tutarlılık güvenirliği teste yer alan her bir
maddenin madde güçlük indekslerinin bilinmesi
durumunda kullanılabilir.
* KR-20 yöntemiyle bir testin bütün maddelerinin
birbiriyle ne kadar tutarlı olduğu kestirilebilir.
* Kuder-Richardson 20 formülü, sadece doğru
cevaplandırılan maddelere (1) bir puan vererek, yanlış
cevaplandırılan ve boş bırakılan maddelere ise (O) sıfır
puan vererek puanlanan testlere uygulanabilir.
* Eğer testteki maddeler farklı ağırlıklarla puanlanmışsa
veya test puanları şans başarısı için düzeltilmişse
KR-20 formülü kullanılmaz.
Slide 45
KR-20 FORMÜLÜ
Kuder-Richardson 20 formülü ile elde edilen değerlerle ilgili şu
yorumlar yapılabilir:
• Elde edilen değer yüksekse (1.oo’e yakınsa),
maddeler arasındaki iç tutarlılık oldukça yüksektir.
• Bu güvenirlik katsayısına göre,
* Test puanlarının tesadüfî hatalardan arınık olduğu;
* Test maddelerinin homojen olduğu;
* Testle ölçülen değişkenin tek boyutlu olduğu;
* Test maddelerinin birbiriyle uyumlu olduğu ve aynı
değişkeni ölçtüğü;
* Testin uygulandığı grubun heterojen olduğu;
* Yapı geçerliliğinin yüksek olduğu
yorumları yapılabilir.
Slide 46
KR - 21 FORMÜLÜ
Bir testteki maddelerin güçlük dereceleri birbirinden
önemli ölçüde farklı değilse,
yani testteki tüm maddelerin güçlük derecelerinin
eşit olduğu düşünülürse,
o testin güvenirliğini tahmin için KR-21 formülü kullanılabilir.
Bu formülün bir sınırlılığı vardır:
Eğer testteki maddeler güçlük bakımından birbirlerinden
oldukça farklı ise, bu formül, güvenirlik katsayısının alt sınırını
verir.
Bu yüzden KR-21 formülüyle bulunan değeri iyi bir güvenirlik
tahmini kabul edebilmek için testteki maddelerden bazılarının
aşırı derecede güç olmaması gerekir.
Slide 47
•Hız testlerinde iç tutarlılık katsayısı yanıltıcı sonuç verir.
Cevaplama hızı, testte önemli bir etkense,
yani öğrencilerin çoğunluğu her bir maddeye cevaplama
zamanı bulamamışsa,
KR formülleriyle tahmin edilen güvenirlik katsayısı
olduğundan büyük çıkar.
* Bu formüller, testin bütünü öğrencilerin yüzde 90'ınca
cevaplandırılmadıkça kullanılmamalıdır.
* Testteki bütün maddelerin aynı güçlük derecesinde farz
edilerek KR - 20 formülünden,
onun özel hali olan KR - 21 simgesiyle bilinen formül
çıkartılmıştır.
Slide 48
KR-20 ve KR-21
FORMÜLLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ
* KR-21 ile hesaplanan güvenirlik katsayısı, KR20 ile
hesaplanan güvenirlik katsayısından her zaman küçüktür.
* KR-21 ile hesaplanan güvenirlik katsayısı KR20 ile
hesaplanan güvenirlik katsayısından küçük çıktığı için; bir
güvenirlik için KR-21 ile hesaplanan değer testin güvenirlik
katsayısının alt sınırı olarak kabul edilir.
* Bir testin güvenirlik katsayısı ister KR-20 ile ister KR-21 ile
hesaplansın, yapılacak yorum değişmez.
* KR-20= 0,95 ve KR-21 = 0,90 ise her iki sonuç için de testin
iç tutarlılık katsayısının yani güvenirliğinin yüksek olduğu
yorumu yapılır.
Slide 49
KR-20 ve KR-21
FORMÜLLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ
KR-20 ve KR-21 güvenirlik katsayısı yüksek ise aşağıdaki
yorumlar yapılabilir:
* Uygulanan test tesadüfi hatalardan arınıktır.
* Ölçülen değişken tek boyutludur.
* Testin uygulandığı grup heterojen yapıdadır.
* Testi oluşturan maddeler homojendir.
* Testin yapı geçerliği yüksektir.
Slide 50
•Ölçmede güvenirliği artırmak için dikkat edilecek
hususlar
1. Test sorularının sayısı arttıkça güvenirlilik artar.
• SORU 50 maddelik ölçme testinin güvenirlik katsayısı r = 0,75
olarak bulunmuştur. Bu teste aynı güçlük düzeyinde 25 madde
daha eklenirse madde eklenmiş testin güvenirlik katsayısı ( r ) kaça
çıkmış olur?
N = 75 / 50 = 1,5
Sperman Brown 23: r = .
n.r
.
1 + (n – 1) . r
Sperman Brown 23: r = .
1,5 . 0,75
. = 0,81
1 + (1,5 – 1) . 0,75
2. Test uygulanacak kişilerin seviyesine ne kadar uygunsa
güvenirlilik o kadar yüksektir.
3. Sınav soruları yönergesi ne kadar açık ve anlaşılır olursa
güvenirlik o kadar artar.
Slide 51
Ölçmede güvenirliği artırmak için dikkat edilecek
hususlar
4. Sınav süresinin iyi ayarlanması güvenirliği artırır.
5. Sınavın zorluk derecesinin orta seviyede olması güvenirliği
artırır.
6. Yazılı sınavlarda cevap anahtarının önceden hazırlanması
güvenirliği artırır.
7. Öğrencilerin kopya çekmelerine müsaade edilmemeli ve
uygun sınıf ortamı hazırlanmalıdır.
8. Test sınavları yazılı sınavlardan daha güvenilirdir.
9. Sınav öncesi ve sınav esnasında öğrencilerin
motivasyonunun artırılması güvenirliği artırır.
10. Cevaplayıcının motivasyonu güvenirliği artırır.
Slide 52
Ölçmede güvenirliği artırmak için dikkat edilecek
hususlar
11. Sınavın objektif olarak puanlanabilmesi güvenirliği artırır.
12. Öğrencilerin yeterince güdülenmediği sınavlarda boş
bırakılan ve cevaplandırılmayan sorular güvenirliği düşürür.
13. Ölçme ya da puanlama işine hata (sabit-sistematik-tesadüfi)
karışması güvenirliği düşürür.
14. Duyarlılığı yüksek araç ve yöntemler güvenirliği artırır.
15. Testin uygulandığı grubun hetorojen olması güvenirliği artırır.
16. Madde ayırıcılık gücü büyüdükçe güvenirlik artar.
Slide 53
•2008 Bir öğretmen aynı kapsamda ve düzeyde iki ayrı sınav hazırlamış ve
aynı gruba uygulamıştır. Bu sınavların özellikleri şöyledir: * Birinci sınavda
25 soru vardır ve her soru 4 puan değerindedir. * İkinci sınavda 10 soru
vardır ve her soru 10 puan değerindedir.
•"Birinci sınavdan elde edilen puanların güvenirliği daha
yüksektir." diyen bir kişi bu iddiasını aşağıdaki
açıklamalardan hangisiyle destekleyebilir?
A) Bir sınavda yanıtların nasıl puanlanacağı kullanılan soru
tipine göre değişir.
B) Puanlamanın nesnelliği ölçmeden kaynaklanabilecek
hatayı azaltır.
C) Soruların ayırt edicilik dereceleri test puanlarının
güvenirliğini etkiler.
D) Sorulan n güçlük dereceleri test puanlarının güvenirliğini
etkiler.
E) Testteki soru sayısı arttıkça ölçme sonuçlarına karışan
hata miktarı azalır.
Slide 54
2006 Hazırladığı testin güvenirliğini artırmak isteyen bir
öğretmen öncelikle aşağıdakilerden hangisini
sağlamaya çalışmalıdır?
A) Testteki soruların ve seçeneklerin dil bilgisi kurallarına
uygun olmasını
B) Soruların açık, net ve anlaşılır olmasını
C) Seçenekler ile soru kökünün ifade bakımından
birbirleriyle tutarlı olmasını
D) Test kapsamında ölçülmek istenilen her özelliğe ·ait soru
bulunmasını
E) Seçeneklerin birbirine eşit ya da yakın uzunlukta olmasını
Slide 55
GEÇERLİLİK İLE GÜVENİRLİLİK
ARASINDAKİ İLİŞKİ
*. Bir testin geçerliliği güvenirliğini sınırlar.
*. Güvenirlik geçerlilik için gerekli koşuldur, fakat yeterli koşul
değildir.
r= testin güvenirliği düşük ise geçerliliği de düşüktür. Fakat
*. Bir
güvenirliği yüksek olan bir testin geçerliliği yüksek
olmayabilir, hatta düşük olabilir.
*. Güvenirliği düşük bir testin geçerliliği ne kadar uğraşılırsa
uğraşılsın belli bir sınırın üzerine çıkarılamaz. Bu sınır
güvenirlik katsayısının kareköküdür.
*. Bir test için geçerlilik katsayısı o testin güvenirlik katsayısının
karekökünü geçemez.
* Geçerlilik güvenirliği kapsar.
Slide 56
GEÇERLİLİK İLE GÜVENİRLİLİK
ARASINDAKİ İLİŞKİ
* Bir testin birinci dereceden en önemli özelliği geçerliliktir.
* Güvenirlik
geçerlilik yüksek olduğu durumlarda dikkate
r=
alınması gereken ikinci önemli özelliktir.
*. Güvenilir bir ölçme aracı aynı zamanda geçerli olmayabilir.
*. Sistemli, sabit, rastgele hatalar geçerliliği düşürür. Güvenirlik
ise sabit ve sistemli hatalardan etkilenmeyip sadece rastgele
hatalardan etkilenir.
* Bir ölçmenin kararlılığı güvenirliğe, kararsızlığı ise rastgele ve
geçici hatalara karşılık gelir.
Slide 57
GEÇERLİLİK İLE GÜVENİRLİLİK
ARASINDAKİ İLİŞKİ
* Bir testin birinci dereceden en önemli özelliği geçerliliktir.
* Güvenirlik
geçerlilik yüksek olduğu durumlarda dikkate
r=
alınması gereken ikinci önemli özelliktir.
*. Güvenilir bir ölçme aracı aynı zamanda geçerli olmayabilir.
*. Sistemli, sabit, rastgele hatalar geçerliliği düşürür. Güvenirlik
ise sabit ve sistemli hatalardan etkilenmeyip sadece rastgele
hatalardan etkilenir.
* Bir ölçmenin kararlılığı güvenirliğe, kararsızlığı ise rastgele ve
geçici hatalara karşılık gelir.
Slide 58
• 2010 Osman Öğretmen'in elinde her bir konu için güçlük ve
ayırt edicilikleri belirlenmiş maddeler yer almaktadır. Osman
Öğretmen uygulayacağı sınavda dört konudan beşer madde
kullanmayı planlamaktadır ancak ikinci konuyla ilgili elinde
yeterli ayırıcılıkta madde olmadığını görür. Bunun üzerine
ikinci konuya ilişkin sorular yerine, üçüncü konu
kazanımlarını ölçmek üzere yazılmış ve yüksek ayırt edicilik
sağlayan maddeleri kullanır.
• Osman Öğretmen'in bu kararı sınavın güvenirliğini ve
geçerliğini nasıl etkilemiştir?
A) Güvenirliği etkilememiş, geçerliği artırmıştır.
B) Güvenirliği artırmış, geçerliği etkilememiştir.
C) Güvenirliği artırmış, geçerliği azaltmıştır.
D) Güvenirliği ve geçerliği azaltmıştır.
E) Güvenirliği azaltmış, geçerliği etkilememiştir.
Slide 59
KULLANIŞLILIK
Bir ölçme aracının kullanışlılığı;
hazırlanmasının
çoğaltılmasının
uygulanmasının
verilerin toplanmasının ve
puanlamasının
kolay ve ekonomik olmasıdır.
* Kullanışlılık, testi hazırlayan, uygulayan cevaplayan ve puanlayan
için kolay olmalıdır.
* Bir ölçme aracı için en önemli özellik geçerliliktir.
Yani amaca ulaşma derecesi, güvenirlilik, geçerlilik yüksek
olduğunda dikkate alınan ikinci özelliktir.
Bu iki özellik uygun olduğunda kullanışlılık dikkate alınır.
Slide 60
KULLANIŞLILIK
Ölçme araç ve yöntemlerinin kullanışlılığı hakkına
bir yargıya varılırken şu noktaların dikkate alınması gerekir.
1. Ekonomiklik
2. Hazırlama süresi
3. Uygulama süresi
4. Hazırlayıcı ve uygulayıcıların nitelikleri:
5. Cevaplayıcının nitelikleri
6. Uygulama kolaylıkları
7. Puanlama kolaylıkları
8. Puanları yorumlama kolaylıkları
Slide 61
2010 Genel yetenek testinde matematiksel ilişkilerden
yararlanma gücünü ölçmeyi amaçlayan bir araştırmacı, ilk
olarak 80 soruluk bir sınav hazırlamış ve ön deneme
uygulaması yapmıştır. Ön deneme sonunda iç tutarlık
katsayısını 0,93 olarak hesaplamıştır. Sınavın
cevaplanmasının çok uzun zaman aldığını gören araştırmacı,
en düşük ayırt ediciliğe sahip 30 maddeyi sınavdan
çıkarmıştır. Kalan 50 maddelik form için 0,85 olarak
hesapladığı
iç tutarlık katsayısını yeterli gören
r=
araştırmacı, testini bu şekliyle kullanmaya karar vermiştir.
• Bu araştırmacı ön deneme uygulaması ve devamındaki
işlemlerde sınavının hangi özelliğini artırmıştır?
A) Güvenirliğini
B) Kapsam geçerliğini
C) Kullanışlılığını
D) Objektifliğini
E) Yapı geçerliğini
Slide 62
ÖLÇMENİN STANDART HATASI
• Elde edilmiş puanlar dağılımının standart kayması (S) ve o
puanların güvenirlik katsayısı ( r ) bilinirse, ölçme hataları
konusunda herhangi bir bilgi olmaksızın, bireysel puanlardaki
ölçme hatalarının standart kayması tahmin edilebilir.
Bulunan değer, ölçmenin standart hatası olarak adlandırılır.
• Ölçmenin standart hatası formülü
Sem= S. 1 - r
Sem = Ölçmenin standart hatası
S = Elde edilen puanların standart kayması
r = Elde edilen puanların güvenirlik katsayısı
Slide 63
ÖLÇMENİN STANDART HATASI
• Güvenirlik katsayısı 0,84 ve standart kayması 12 olan bir
testin standart hatası kaçtır?
Sem = 12 .
1 - 0,84
Sem = 4,8 puan hata vardır.
+ Ölçmenin standart hatası azaldıkça güvenirlik artar.
Yani güvenirlik katsayısı (+ 1) ise ölçmenin standart hatası
(O)'dır.
+ Güvenirlik katsayısı arttıkça (büyüdükçe) standart hata
(sapma) düşer.
Yani biri artarken diğeri azaldığı için aralarında ters orantı
vardır.
Slide 64
BİR TEST PUANININ GÜVENİRLİĞİ
Bir test puanı, ölçek üzerindeki tek bir noktadan ziyade, iki
nokta arasındaki bir aralık olarak düşünülmelidir.
Bu aralık, standart hata yardımıyla çeşitli olasılıklara göre
hesaplanabilir.
• SORU Bir testten elde edilen puanlar dağılımının standart
kayması 6, güvenirliği de 0,75 olarak bulunmuştur. Bir
öğrencinin o testten aldığı puan da 50'dir. Bu bireysel
test puanı hakkında ne söylenebilir?
Ölçmenin standart hatası (Sem = 6V1 -75) = 3 olarak bulunur.
Şimdi % 68, % 95, % 99 olasılık düzeylerinde o kişinin gerçek
ya da evren puanının hangi sınırlar içinde bulunacağını
belirleyelim:
Slide 65
BİR TEST PUANININ GÜVENİRLİĞİ
Üst sınır: Gözlenen puan (50) + 1 Sem. = 50 + 3 = 53
Alt sınır: Gözlenen puan (50) - 1 Sem. = 50 - 3 = 47
(% 68 olasılıkla, alınabilecek en yüksek puan 53,
en düşük puan ise 47’dir.)
Üst sınır: Gözlenen puan (50) + 2 Sem. = 50 + 6 = 56
Alt sınır: Gözlenen puan (50) - 2 Sem. = 50 - 6 = 44
(% 95 olasılıkla, alınabilecek en yüksek puan 56,
en düşük puan ise 44’tür.)
Üst sınır: Gözlenen puan (50) + 3 Sem. = 50 + 3 = 59
Alt sınır: Gözlenen puan (50) - 3 Sem. = 50 - 3 = 41
(% 99 olasılıkla, alınabilecek en yüksek puan 59,
en düşük puan ise 41’dir.)
Slide 66
SORU Tarih testinden elde edilen puanların standart sapması
(S) = 3, güvenirlik katsayısı 0,75 ve öğrencinin ham puanı 65
ise bu öğrencinin tarih testinden (% 68 - % 95 - % 99
olasılıkla) alabileceği en yüksek ve en düşük puan kaçtır?