Transcript آموزش
بسم هللا الرحمن الرحيم فهرست مقدمه جایگاه آموزش از راه دور در ایران تاریخچه آموزش از راه دور در ایران چرا باید فناوری اطالعات بدانیم؟ روند تحوالت آموزش از راه دور مدل های آموزش مجازی تئوری ها مفاهیم آموزش مجازی سبک های آموزش مجازی ارزشیابی اکولوژی کالس مجازی و پارادایم های پداگوژیکی جدید نتیجه گیری -معرفی سایت ها مقدمه ظهور نسل دیجیتالی در هزارة سوم ،توان و انتظارات جدیدی را در نظام آموزش ی جهان ایجاد نموده است .فرو ریختن دیوارها و مرزهای سنتی و جایگزینی دیوارهای شیشه ای ،جهان را در حد چارچوب یک کامپیوتر قابل دسترس و کوچک کرده است. ّ در دوران باستان تا اوایل این هزاره ،شاهان و امپراطوران بودند که به همه چیز دسترس ی داشتند .امروزه به مدد فناوری اطالعات و می توانند به همة اطالعات و همه نوع آموزش دسترس ی داشته باشند .در حقیقت همة شاهان و ارتباطات ) (ICTهمة افراد امپراطوران اطالعاتی در این عصر فراپسانوین گرایانه هستند. در این فرایند ،شیوه های یاددهی و یادگیری نیز متفاوت گردیده و شیوه های آموزش از راه دور به نسل پنجم خود رسیده است. در این فرایند ،شیوه های یاددهی و یادگیری نیز متفاوت گردیده و شیوه های آموزش راه دور به نسل پنجم خود رسیده است. نسل اول :آموزش مکاتبه ای نسل دوم :آموزش چند رسانه ای نسل سوم :یادگیری از راه دور نسل چهارم :یادگیری انعطاف پذیر نسل پنجم :یادگیری انعطاف پذیر هوشمند (برنامه های چندرسانه ای تعاملی آنالین) ّ نسل پنجم ،به مدد فناوری های اطالعات و ارتباطات آموزش تعامل هوشمند مجازی را ایجاد نموده که بضاعت های ارتباطی و اطالعاتی را در فرآیند یاددهی و یادگیری فراهم ساخته است. جايگاه آموزش در سازمان آثار آموزش ،بسيار وسيع و گسترده است و اگر براساس اهداف اصولي و انساني پايه ريزي شود ،نقش سازندهاي در پيشرفت افراد ،سازمانها و اجتماع خواهد داشت .از اين رو ،ابعاد ،آثار و نتايج آموزش ي به بخش فردي ،سازماني و اجتماعي تقسيم ميشود: • • • • • • آثار فردي آموزش گیرنده قبل از آن كه آثار سازنده آموزش را به سازمان مربوط و به جامعه منعكس سازد ،خود از آن بهره ميجويد .برخي از آثار فردي آموزش به اين شرح است: تمايالت دروني آموزش گیرنده ارضاء ميشود و آثار مادي و معنوي به دست آمده ،رضايت شغلي او را در پي دارد، آموزش گیرنده پس از آموزش به نحو مؤثر و مطلوبتري وظايف خود را انجام ميدهد، در برابر تالش و كوشش ي كه در طول دورة آموزش ي متحمل ميشود ،پاداش معنوي و مادي بيشتري كسب ميكند، پس از آموزش ،آموزش گیرنده ،شايستگي و سوددهي بيشتري خواهد داشت. • آثار سازماني سازمان براي اينكه بتواند به اهداف خود نائل شود ،با استفاده از شخص آموزش ديده ،ضمن تقويت دوام و قوام خود ،راه را براي دستيابي به اهداف اصلياش تسهيل ميكند. اهم نتايج سازماني آموزش به شرح زير است: سازمان بازدهي ّ كمي و كيفي خود را افزايش ميدهد، میزان موفقيت و اثر بخش ي سازمان بيشتر ميشود و در پي آن رضايت سازماني افزايش مييابد، سازمان با تأمین نیروي آموزش ديده الزم ،قوام الزم را براي خدمت بيشتر به دست ميآورد، ثبات و بقاي سازمان تضمین ميشود، از حوادث و ضايعات احتمالي كاسته ميشود، هزينههاي سازمان كاهش مييابد. ضعف و نارساييهاي مديريت اصالح ميشود، موجبات كسب وجهه و اعتبار ملي و بیناملللي فراهم ميشود. آثار اجتماعي ً اساسا ،بر طرف كردن نيازهاي جامعه ،دليل اصلي و فلسفة وجودي سازمانها است و سازمانها وسيلهاي براي تحقق اهداف اجتماع اند. برخي آثار اجتماعي آموزش به شرح زير است: جامعه به خواستههاي خود دست مييابد و رضايتمندي اجتماعي حاصل ميشود، رضايت افراد جامعه به سبب تحقق خواستههايشان تأمین ميشود، رضايتمندي جامعه موجب ثبات حكومت ميشود، دولت ،در مقام مجموعهاي از سازمانها و وزارتخانهها ،در دسترس ي به اهداف خود موفق ميشود. تاریخچه آموزش از راه دور در ایران • برای اولین بار آموزش از راه دور در 1350ش با تأسیس دانشگاه ابوریحان بیرونی آغاز به کار کرد .این دانشگاه که به طریق « مکاتبه ای» و در چهار رشتة تحصیلی ،آغاز به کار کرده بود ،به زودی تعداد رشته های تحصیلی خود را به هفت رشته گسترش داد .در سال های بعد این دانشگاه به دو دانشکده « علوم » و « علوم انسانی و اجتماعی» تفکیک شد .در 1355نیز واحد جدیدی تحت عنوان « مدارس عالی منطقه ای » در سازمان مرکزی این دانشگاه شکل گرفت که شعبات جدیدی از دانشگاه را در مناطق مختلف کشور تأسیس و اداره می کرد .این دانشگاه تلفیقی از آموزش حضوری و آموزش از راه دور بود .کتاب و مواد چاپی محور اصلی آموزش مکاتبه ای این دانشگاه را تشکیل می داد .به عالوه ، از کتاب ها و مطالب مفید جنبی ،آزمون های درس ی ضمن سال ،مواد کمک آموزش ی ،دفترچه های مخصوص مکاتبه با استادان برای رفع اشکاالت درس ی ،آموزش حضوری و امتحانات پایان ترم استفاده می شد .این دانشگاه در 1359به کار خود خاتمه داد ،در حالی که در سال های فعالیت آن تعداد 1779نفر در مقطع کاردانی و 1305نفر در مقطع کارشناس ی ،فارغ التحصیل شده بودند (ظهور.)1371، • • در ،1352دانشگاه آزاد ایران تأسیس گردید .هدف اساس ی از ایجاد این دانشگاه ،افزایش ظرفیت پذیرش نظام آموزش عالی ایران برای تربیت نیروی انسانی متخصص و کارآمد بود ؛ زیرا در آن زمان ظرفیت پذیرش مؤسسات آموزش عالی به هیچ وجه جوابگوی تقاضای روزافزون برای ورود به آموزش عالی نبود .در دانشگاه آزاد نیز متون درس ی خودآموز ،مهم ترین رسانه را تشکیل می داد ؛ زیرا از سایر آنکه به دانشجویان امکان رسانه ها کارایی بیشتری داشت و تهیه آن برای دانشگاه آسان تر بود .مهم تر ّ می داد در مکان و زمان دلخواه خود به مطالعه بپردازند .رسانه های دیگری نیز مد نظر بودند که نوارهای کیت های آموزش ی و کالس های حضوری را صوتی و تصویری ،آزمایشگاه ،فیلم های آموزش ی ، شامل می شد .در سال های اولیه فعالیت دانشگاه آزاد ایران ،نقش تلویزیون بیشتر تبلیغاتی بود و در آموزش ،کاربرد چشم گیری نداشت .هدف اصلی این دانشگاه ،ارتقای سطح علمی معلمان شاغل در تا آموزش و پرورش و تربیت افرادی در رشته های پیراپزشکی ،نظیر مربی بهداشت بود ؛ بدین ترتیب کمبودها و نارسایی های موجود در خدمات درمانی آن زمان کاهش یابد. این دانشگاه ،سرانجام در ، 1359بدون داشتن فارغ التحصیل ،به کار خود پایان داد(همان منبع) . • • • ً در ایران ،از 1366 -1359آموزش از راه دور فعالیتی نداشت .سرانجام پس از یک وقفة نسبتا طوالنی ، در 1366دانشگاه پیام نور ،که تنها نمایندة آموزش از راه دور در ایران به شمار می رفت ،آغاز به فعالیت نمود .مدرسه عالی دماوند سابق ،محل سازمان مرکزی این دانشگاه انتخاب گردید و با انتقال اعضای هیات علمی و کارمندان دانشگاه آزاد ایران به این مرکز ،فعالیت دانشگاه پیام نور آغاز شد. کتاب های جنبی ، در این دانشگاه ،محور اصلی آموزش ،کتاب های خودآموز است .به عالوه ،از می شود. نوارهای صوتی ،تصویری و آموزشگرهای رایانه ای نیز استفاده دانشگاه پیام نور که در 1367تأسیس گردید ،فعالیت خود را در 29مرکز با ایجاد چهار رشته تحصیلی آغاز کرد .این دانشگاه در حال حاضر در ده منطقه و 177مرکز و چهارده رشته فعالیت دارد و به حدود 000/260دانشجو آموزش می دهد .به این ترتیب ،می توان گفت که در حال حاضر دانشگاه پیام نور َ یکی از ا َبر دانشگاه ها ) (Mega universitiesاست ،که منظور از آن ،دانشگاهی است که تعداد دانشجویان شاغل به تحصیل آن بیش از یک صد هزار نفر است. چرا باید فناوری اطالعات بدانیم؟ دست کم چهار دسته از دالیل را می توان ذکر کرد که ممکن است انگیزة دستیابی به درکی از فناوری اطالعات باشند :دالیل شخص ی ، کاری ،آموزش ی و اجتماعی. • دالیل شخص ی نه تنها کارهای روزمره مثل کنترل آمریکا به شکلی فزاینده به یک جامعة اطالعاتی بدل می شود .رایانه ها و ارتباطات اجاق های ریزموجی ) (microwave ovensو برقراری اتصال تلفن های همراه را انجام می دهند ،بلکه با استفاده از اینترنت ،دسترس ی رایانه ای به بخش اعظم اطالعات رقومی جهان و ابزارهای پردازش آن را فراهم می آورند .بسیاری از امریکایی ها می بینند که در موارد گوناگون ،از یافتن نقشة قطار زیرزمینی پراگ به منظور برنامه ریزی تعطیالت گرفته تا مکان یابی بهترین قیمت های فروش کتاب ،چکمة سوارکاری ،و رهن ( مستغالت) ،استفاده از فناوری اطالعات ،پیشرفت ارزشمندی در شیوة زندگی آن ها است .فناوری اطالعات به افراد کمک می کند تا از طریق پست الکترونیکی با دوستان و فامیل خود در ارتباط باشند ، با استفاده از صفحه گسترده ها و بانکداری درون خطی امور مالی خود را مدیریت کنند ،از طریق یک کارگزار درون خطی به پیگیری سرمایه گذاری ها بپردازند ،با بسته های نرم افزاری تخصص ی مثل نسب شناس ی یا باغبانی اوقات فراغت خود را پر کنند ،با استفاده از ابزارهای نمودارکش ی و واژه پردازی در تکالیف و کارهای مدرسه به فرزندان شان کمک کنند ،به یافتن اطالعات پزشکی بپردازند ،از اسم نامزدهای سیاس ی باخبر شوند و با نمایندگان سیاس ی خود ارتباط برقرار کنند و به پیگیری مسائل زیست محیطی یا نظارت بر موضوعات مربوط به خط مش ی همگانی در «وب» بپردازند. دالیل کاری در مراکز کاری ،امروزه فناوری اطالعات بیش از پیش همه گیر می شود .اگر کشور در صدد باشد که بیشترین بهره را از سرمایه گذاری های خود در فناوری اطالعات ببرد ،نوعی اشتراک (نیروی) کار الزم است که قابلیت استفادة مناسب از فناوری اطالعات را داشته باشد .روشن است که افرادی که با اطالعات و ً دانش کار می کنند ( اصطالحا «دانشکاران ) »Knowledge workersباید با فناوری های اطالعاتی معمول اداری آشنا باشند .اما این نیز درست ً است که گروه های شغلی اندکی هستند که به هیچ دانش ی از فناوری اطالعات نیاز نداشته باشند .مثال کارمند یک فروشگاه خواربار ،زمانی فقط الزم بود سیستم های موجودی انبار ،پیگیری سفارشات ،کارت های اعتباری و که چگونگی استفاده از ماشین صندوق را بلد باشد .امروزه همان کارمند با پیشه گانی سرو کار دارد که هر روز پیچیده تر و کامل تر می شوند .در صنعت تولید ،بسیاری از کارکنان « یقه آبی» (کنایه از کارکنانی دیگر سیستم های ً دستنامه های درون که عمدتا کار یدی می کنند) باید با انواع سیستم های تولید ،فهرست موجودی قطعات ،کنترل فرایند تولید ،و راهنماها و خطی آشنا شوند .اگرچه یک شرکت باید کارکنان خود را برای استفاده از سیستم های پیشه گانی خود آموزش دهد ،ساده لوحانه است اگر تصور کنیم ً چنین آموزش ی ،فعالیتی است که انجام یک بار آن کفایت می کند .سیستم ها مکررا ارتقا می یابند و پیچیده تر می شوند .موارد کاربرد فناوری اطالعات در مسائل پیشه گانی یا استفاده از فناوری اطالعات در پیدا کردن راه حل مسائل و مشکالت ،تداوم می یابند و در نتیجه بر لزوم مهارت آموزی مستمر داللت می کنند .بدیهی است که اگر مجموعة نیروی کار به خوبی آموزش فناوری اطالعات دیده باشد ،انجام این مهارت آموزی بسیار آسان تر خواهد شد ،زیرا مهارت آموزی عمومی ،نیاز کم تری خواهند داشت .بعالوه ،چه بسا از سیستم های موجود ،به شکل سرعت یادگیری کارکنان افزایش می یابد و به کامل تری بهره بگیرند و با ارتقاهایی که در سیستم اعمال می شود ،بهتر سازگار شوند .بهره وری کارکنان تحت تاثیر مستقیم دانش کارکنان در حوزة فناوری اطالعات است. از منظر کارکنان ،تخصص در فناوری اطالعات ارزشمند است و عالوه بر این که منجر به رضایت شغلی و واکنش مناسب و هشیارانه در برابر مسائل می شود ،دلیلی بر تحرک شغلی است .وجود امکانات و تجهیزات بیش تر در زیرساختار فناوری اطالعات در یک شرکت ،سرمایة شغلی ارزشمندی است که ً می شود .یافتن کار در شرکت دیگر ،مستلزم یادگیری سیستم های اطالعاتی جدید است ،اما اکنون که کارکنان ، احتماال در تبلیغات نیز به آن توجه ً دیگر دارای مشاغل « مادام العمر» نیستند ،درک انتزاعی تر این سیستم ها – یعنی دانستن این که ویژگی های مشترک آن ها کدام اند و احتماال چه تفاوتی ممکن است با هم داشته باشند – نیز ،در بازار کار یک سرمایه به شمار می آید. دالیل آموزش ی فناوری اطالعات در بسیاری از انواع جدید فرصت های آموزش ی ،یک عنصر توانبخش شمرده می شود .نوعی از این فناوری بر دسترس ی ً دانشجویان به طیفی از منابع آموزش ی استوار است که پیش از این برای آنان دسترس پذیر نبودند .مثال برنامة «بچه ها ؛ دانشمندان جهان ) » (Kids as Global Scientistsرا در نظر بگیرید که به وسیلة دانشگاه کلرادو ،با همکاری دانشگاه میشیگان )(University of Michigan's Weather Undergroundو« کانال هواشناس ی )»(Weather Channel اجرا می شود .هدف این برنامه ،کمک به دانشجویان در استفاده از اینترنت به منظور یادگیری موضوعات علوم زیست محیطی و هواشناس ی و نیز آشنایی آنان با دیگر دانشجویان ساکن در مناطق مختلف ایاالت متحده و جهان است .این برنامه و برنامة درس ی همراه با آن ،این موارد را ارائه می کنند :پیش بینی ها و بحث هایی دربارة مسیرها و پیشینة توفان های استوایی ( این بحث ها به وسیلة ً دانشجویان هدایت می شوند و با بحث های متخصصان این رشته و با خود واقعه ،به شکلی که عمال رخ می دهد ،قابل مقایسه اند )؛ فعالیت های علمی ،گردآوری همزمان داده ها ،آموزش هایی دربارة چگونگی دیدن و تفسیر انواع مختلف تصاویر ماهواره ای؛ دسترس ی پیوند هدایت شده به نمایش های تعاملی که از مسیرها و داده های مربوط به تندبادهای دریایی کنونی ارائه می شوند ؛ ) (Linkهایی به مطالب روزنامه ها و دیگر گزارش های روز ؛ داده های گردآوری شده به وسیلة دانشجویان که به منظور استفادة مشترک با دیگر همکالسان در تمام دنیا ،به اینترنت ارسال شده ؛ مطالب تخصص ی از متخصصان تندبادهای دریایی از طریق کنفرانس و مدرسان ،دانشجویان و کارشناسان ،که در واقع پشتیبانی پرسش درون خطی ) (Online؛ گروه های مباحثة درون خطی برای کنندة موضوعات فنی ،محتوایی و آموزشیی هستند و محلی برای ارسال اطالعات و نمودارهای مربوط به آموزشگاه محل تحصیل دانشجو به منظور نشر در یک روزنامة درون خطی . • نوع دوم فرصت آموزش ی توسط دانشمند علوم رایانه « ،سیمور پاپرت» توصیف شده است « .پاپرت» در « توفان های ذهنی» تأکید می کند که درک عمیق برنامه نویس ی ،بویژه درک تصورات مربوط به فروپاش ی پیاپی به منزلة حالتی از تحلیل و عیب زدایی راه حل های آزمایش ی ،به فواید چشمگیر آموزش ی در بسیاری از عرصه های گفتمان )(discourseمنجر می شود که از جملة آن ها ،فوایدی هستند که به خودی خود ارتباطی با فناوری اطالعات و رایانه ندارندSwymourA.Papert.1999, Mind . storms: Children, Computers, and Powerful Ideas, Second Edition ,Basic Books, . New Yorkوی همچنین می گوید که رایانه ،چه بسا که ابزاری در دست مربی « برای پشتیبانی از توسعة راه های جدید اندیشیدن و یاد گرفتن باشد » .او بر این باور است که رایانه ممکن است مجرایی برای اندیشه های قدرتمند و « نیازهای تحول در می نوردد ، فرهنگی باشد ...،که به افراد کمک می کند با دانش ی که خطوط سنتی جدا کنندة علوم انسانی از علوم و دانش را روابط جدیدی را برقرار کنند .»...با تغییر شکل امور انتزاعی به تجسم های ملموس و عینی از طریق برنامه نویس ی دانشجویان با استفاده از مواد برگرفته از فرهنگ پیرامون خود ،ساختارهای فکری خاص خود را می سازند . • و باالخره فرصت نوع سوم ،امکان رسانه ای است که فناوری اطالعات برای دانشجویان فراهم می آورد تا توانایی های انتقادی خود را ایجاد و با آن ها تمرین کنند .دانشجویان باید همة اطالعات را ،منتقدانه ارزیابی کنند .توانایی آنان در ارزیابی اطالعات با استفاده از فناوری اطالعات به آنان کمک می کند تا توانایی جدا کردن شکل از محتوا در همة (انواع) اطالعات و در سنجش دقت و اعتبار آن را ً در خود ایجاد کنند .نتیجة کار ،ارزیابی نقادانه تری از همة اطالعات است .این توانایی انتقادی به افراد کمک می کند که مثال ادعاهایی را که در مورد شیوه های پزشکی جایگزین با استفاده از فناوری اطالعات می شود ،آگهی های مربوط به خانه هایی را که بهره دهی باالیی از نظر انرژی دارند و توصیه های همگنان خود در امور مربوط به تکالیف درس ی را مورد ارزیابی قرار دهند. دالیل اجتماعی تمرین مردم ساالری بر مدنیت آگاهان استوار است .در جامعة کنونی که فناورانگی آن هر دم فزونی می گیرد ،بسیاری از بحث های ً مربوط به خط مش ی عمومی با فناوری اطالعات پیوند خورده اند .مثال : شخص ی با یک درک اولیه و بنیادی از فناوری داده پایگاه ها ) ،(databaseبهتر می تواند مخاطرات احتمالی مربوط به محرمانگی ) (Privacyرا که با داده کاوی مبتنی بر تراکنش های ) (transactionکارت اعتباری او همراه است ،درک کند. ً هیئت منصفه ای که مبانی دستکاری های تصویری و پویا نمایی رایانه ای را درک می کند ،احتماال دریافت بهتری از آنچه در بازسازی یک جنایت یا یک حادثه « ،حقیقت تصویری» نامیده می شود ،خواهد داشت. فهمیدن شیوه های بازنمایی اطالعات ،کلید درک چگونگی به کار بستن قوانین حق تکثیر ) (Copy rightدر مورد اطالعات در رسانه های الکترونیکی است. شخص ی که ساختار و عملکرد وب جهانی را درک می کند ،در ارزیابی و درک موضوعات مربوط به خط مش ی در « اصالحیة اول( First ( ») Amendmentقانون اساس ی) ،آزادی بیان و دسترس پذیری هرزه نگاشت ها )(Pornographyدر اینترنت ،از جایگاه بهتری برخوردار است. • با آن که برخی از این موضوعات ،پیش از ظهور فناوری نوین اطالعات نیز مورد بحث و جدل بودند ،اما فراگیرندگی فناوری اطالعات بسیاری از این موضوعات را ،به شکل شفاف تر و شدیدتر ،به قلمرو شعور همگانی کشانده است .بنابراین برای قضاوت آگاهانه دربارة این موضوعات که به خط مش ی عمومی مربوط می شوند و بسیاری از آن ها تاثیر مستقیمی بر شهروندان (چه در زندگی روزانة خود از فناوری اطالعات استفاده بکنند یا نکنند ) دارند ،یکی درک مقدماتی از فناوری اطالعات ،الزم است . از آنجا که فناوری اطالعات بیش از پیش همه جایی می شود ،شهروندان نیز نیازمند آن هستند که بدانند چگونه به ارزیابی تأثیر اجتماعی فناوری اطالعات بپردازند و چه وقت از راه حل های مبتنی بر فناوری اطالعات که در زندگی آنان گنجانده شده ،شکوه و شکایت کنند .مشکل « سال »2000به یاد شهروندان ،کارشناسان فناوری ،تدوین گران خط مش ی حکومتی ،و ارباب صنعت می ً ً آورد که راه حل های فناورانة ظاهرا شفاف و بدیهی ،چه بسا که اساسا نقاط ضعف فناورانه باشند .شهروندانی که در دنیای رشد ،تغییر ،پیشرفت و شکست فناوری اطالعات زندگی می کنند ،اگر خواستار تصمیم گیری و انتخاب آگاهانه هستند ،باید دارای سطحی از درک فناوری اطالعات باشند. سرانجام این که ،سوای از دغدغه های مربوط به خط مش ی همگانی ،استفادة فزاینده از فناوری اطالعات در تمام دنیا ،تأثیرات اجتماعی عمیقی دارد. روند تحوالت آموزش از راه دور و ظهور آموزش مجازی • نیاز روزافزون به برخورداری از فرصت های آموزش ی در تمام سطوح و پاسخگو ًنبودن آموزش های حضوری ،منجر به پیدایش نسل اول آموزش از راه دور یعنی آموزش مکاتبه ای در قرن نوزدهم شد که عمدتا بر فناوری چاپ و آموزش از طریق مواد چاپی استوار بود .به دنبال نسل اول و با تقاضای بیشتر و ظهور فناوری های دیگری مانند رادیو و تلویزیون و کنفرانس های ویدئویی ، چند رسانه ای پا به صحنه گذاشت .این نسل با کاربرد منابع یاددهی و یادگیری بسیار پیشرفته و اصالح نسل دوم یا مدل شده نظیر راهنماهای تحصیلی چاپی ،خواندنی های برگزیده ،نوارهای ویدئویی ،نوارهای شنیداری ،درس های کامپیوتری از جمله یادگیری به کمک کامپیوتر و ویدئوی تعاملی ( دیسک و نوار ) همراه بود .در حالی که بسیاری از مؤسسات از کاربرد مدل مکاتبه ای به سمت مدل چند رسانه ای حرکت کرده بودند ،روند دیگری به نام نسل سوم یا مدل یادگیری از راه دور آغاز گردید. ) (Nipper,1989; Pelton,1991; Taylor 1992 Cited in Taylor 1995که جهت ارائه فرصت هایی جهت برقراری ارتباط همزمان ،بر فناوری های اطالعات و مخابرات مانند کنفرانس های شنیداری از راه دور ،سیستم های ارتباط گرافیک های شنیداری[ ، ]1کنفرانس های ویدئویی ،پخش برنامه های رادیویی و تلویزیونی همراه با کنفرانس های شنیداری از راه دور استوار بود. • 1- audiographic communication systems این روند با پیدایش فناوری های جدید دچار استحاله گردید و به مدد فناوی های اطالعات و ارتباطات ضمن مالحظة تنگناها و نارسایی هایی چون عدم وجود نظام تعامل همزمان و غیر همزمان ،افق های جدیدی را در آموزش به طور عام و آموزش از راه دور به طور خاص گشود و با خلق فرهنگ هایی چون فرهنگ مجازی ،نتوکراس ی و فراسرمایه ای ،نتیکت یا فرهنگ شبکه ای ،ظرفیت های تازه ای را است. نموده ایجاد فناوری های دیسک فشرده و اینترنت استوار است با لذا نسل چهارم آموزش از راه دور یعنی مدل یادگیری انعطاف پذیر که بر چند رسانه ای تعاملی ،دسترس ی به گسترة بسیار وسیعی از منابع یاددهی و یادگیری ارائه شده در استفاده از برنامه های اینترنت را فراهم و با مالحظة تنگناهای برنامه های پیشین و ظرفیت رسانه های فعلی در برقراری تعامالت غیر همزمان ،کیفی تر شدن آموزش از راه دور را نوید داد و واژة آموزش مجازی ،یادگیری انالین و یادگیری الکترونیکی پدیدار گردید .در حالی که بسیاری از دانشگاه ً ها و مؤسسات آموزش ی در حال استفاده از هر چهار نسل توسعه فناوری هستند نسل پنجم که اساسا مشتقی از نسل چهارم است در حال ظهور است .نسل پنجم آموزش از راه دور با سرمایه گذاری روی ویژگی های اینترنت و وب ،پتانسیل کاهش چشمگیر هزینه های دسترس ی به فرصت های آموزش ی و فرایندهای سازمانی را در مقیاس و قلمرو وسیع جهانی داراست و از طریق تهیه و اجرای سیستم های خودکار تهیه و تدوین درس ها ،سیستم های خودکار توصیه های پداگوژیکی و سیستم های پاسخگوی خودکار ،جهش بزرگی در اقتصاد کالن و اثربخش ی هزینه ها ایجاد کند .لذا اجرای موثر نسل پنجم یعنی یادگیری انعطاف پذیر هوشمند نه تنها آموزش از راه دور را متحول نموده بلکه تجربیات آموزش درون پردیس را نیز دگرگون ساخته است ) .(Taylor 2002مدل یادگیری انعطاف پذیر هوشمند ( نسل پنجم) از طریق کاربرد سیستم های پاسخگوی خودکار می تواند متن یک پیام الکترونیکی را بررس ی کند و بدون مداخلة انسان ،به صورت هوشمند به آن پاسخ دهد. آموزش های مجازی در قالب مدل های ذیل ظاهر شده اند : • • • • • • • مؤسسات آموزش از راه دور ( ابر دانشگاه ها ) که به صورت مستقل یا با ترکیب محیط سنتی و مجازی به ارائه آموزش می پردازند. مؤسسات آموزش ی متعارف سنتی که از فناوری های اطالعات و ارتباطات برای تقویت آموزش حضوری ،بهبود کیفیت ، افزایش بهره وری و انعطاف پذیری و به امید کاهش هزینه ها و افزایش درآمدها از طریق جذب دانشجوی بیشتر استفاده می نمایند و یک موسسه مجازی را در درون یک مؤسسة سنتی ایجاد می کنند. ً مؤسسات آموزش ی کامال مجازی که فاقد پردیس های فیزیکی هستند و تمام فعالیت های خود را به طور کامل در محیط های می دهند .مانند دانشگاه فینیکس ،دانشگاه فرمانداران غرب ،دانشگاه آندرو جکسون و دانشگاه اطالعاتی و ارتباطی انجام کاپال. سازمان های بزرگ ،با استفاده از فناوری های دانشگاه سهامی و یا مؤسسات خصوص ی مهارت آموزی :بسیاری از درون سازمانی ، اطالعات و ارتباطات ،برنامه های کارآموزی کارکنان خود را تدوین و اجرا می کنند و عالوه بر مشتریان به جذب کارآموز در خارج از سازمان اقدام نموده اند .مانند Corporate university exchange,Click2 . learn کنسرسیوم ها :کنسرسیوم دانشگاه مجازی مانند واشنگتن انالین ،کنسرسیوم خدمات علمی مانند دانشگاه مجازی کنتاکی ، کنسرسیوم اطالعات دانشگاه مانند پردیس الکترونیکی شورای منطقه ای جنوب ). ( Zanville & Moriara,2001 ائتالف دانشگاه و تجارت :مانند Universities 21,Open Tech , Devry , Bigwords.com ). ,Learning Network/FT Knowledge(Pearson مؤسسه مجازی کارگزار ،مؤسسه ای است که خودش برنامه های درس ی را تدوین نمی کند یا کارکنان آموزش ی یا پشتیبانی را برنامه ها و مواد آموزش ی تدوین شده در سایر مؤسسات را جمع (مونتاژ) می کند و آنها را استخدام نمی کند بلکه همراه با موضوعات دیگر برای تکمیل یک برنامه تحصیلی به دانشجویان ارائه می دهد و قرارداد هایی را با یک یا چند مؤسسه آموزش ی جهت ارائه مدرک و تکمیل واحدهای مجزا منعقد می کند. تئوری سیستم های زنده و پویا تئوری چرخة زندگی سازمان های مجازی )(Liber,1997 )(Su,2000 یادگیری تعاملی وب جهان گستر & (Reeves Reeves , )1997 تئوری درگیر شدن و مشارکت فراگیر & ( Kearsley Shneiderman , ) 1999 مدل ریپلس )(Surry , 2002 تئوری ها تئوری فرایند اشاعه (Roger , )1992 تئوری تحلیل عوامل پذیرش & (Farcuhar )Surry , 1994 تئوری ویزگی های نوآوری )Rogers,1995 ) تئوری سرعت پذیرش یا منحنی S (Rogers,199 )5 تئوری ها • • • • تئوری سیستم های زنده ( لیبر : )1997 ،اساس این تئوری بر این اصل استوار است که محیط های یادگیری مجازی به مربی نرم افزارها ،ظرفیت خودسازماندهی ،استقالل و مسئولیت شکل دادن به محتوا را در امکان می دهند تا با استفاده از محور ،حیات و پویایی سیستم آموزش ی را حفظ نماید. دانشجو ایجاد کند و با اتخاذ رویکرد آموزش دانشجو تئوری چرخة سازمان های مجازی ( سو : )2000 ،بر اساس این تئوری ،چرخة زندگی سازمان های مجازی به چهار مرحلة : می ب) تعیین استراتژی ها ،ج) ایجاد ساختار ،د) مکانیسم های هماهنگی؛ تقسیم الف) تشخیص پتانسیل ها ، شود .این چهار مرحله ،نیز به ده گام تقسیم می شوند -1 :تحلیل بازار و تسخیر فرصت ها -2 ،تدوین طرح و تحلیل بازده -3 ، تحلیل تقاضاها و صالحیت ها -4 ،انتخاب شرکا -5 ،ایجاد مکانیسم هماهنگی -6 ،تشکیل تیم ها و سازمان های مجازی ، -8انجام عملیات مجازی -9 ،بررس ی پویا و تعدیل و سازگاری -10 ، -7ایجاد زیرساخت فناوری اطالعات و ارتباطات ، پیاده کردن سازمان مجازی. مدل ابعاد یادگیری تعاملی وب جهان گستر (ریوز و ریوز : )1997 ،این مدل ،ده ُبعد را به عنوان ابعاد یادگیری تعاملی وب -1فلسفه آموزش ی و پرورش ی -2 ،تئوری یادگیری -3 ،جهت گیری آرمانی (هدف ) -4 ،جهت مورد توجه قرار می دهد : گیری وظایف و تکالیف -5 ،منبع انگیزش -6 ،نقش معلم -7 ،تقویت فراشناختی -8 ،یادگیری مشارکتی و جمعی -9 ، حساسیت فرهنگی -10 ،انعطاف پذیری ساختاری. تئوری فرایند اشاعه (راجرز : )1992 ،بر اساس این تئوری ،فرایند اشاعة نوآوری پنج مرحله است :الف) دانش ،ب) ترغیب هـ) تأیید .به این ترتیب که پذیرندگان بالقوه یک نوآوری باید در مورد آن آگاهی داشته ،ج) تصمیم گیری ،د) اجرا ، ّ باشند و پیش از تصمیم گیری در مورد پذیرش یا رد آن ،ترغیب به آزمایش آن شوند .بعد از پذیرش و اجرا ،پذیرندگان تصمیم می گیرند که استفاده از آن را ادامه دهند یا متوقف نمایند .بر اساس این تئوری ،پذیرش نوآوری ،یک عمل غیر عقالنی و آنی نیست بلکه فرایند مستمری است که می تواند مورد بررس ی ،تسهیل و پشتیبانی قرار گیرد. • تئوری ویژگی های نوآوری (راجرز :)1995،بر اساس این تئوری ،پذیرش یک نوآوری تا حدودی به برداشت افراد از ویژگی های -5مزایای قابل مشاهده -1قابلیت آزمایش -2 ،قابلیت سازگاری -3 ،پیچیدگی -4 ،فایده نسبی ،و نوآوری یعنی : بستگی دارد. • سرعت پذیرش یا تئوری منحنی (Sراجرز :)1995 ،طبق این تئوری ،پذیرش هر نوآوری موفقیت آمیز ،ابتدا یک دوره تئوری ً ُ مورد پذیرش قرار می گیرد و بعد متوقف می شود .با رسم روی یک نمودار ، سرعت به سپس کند، می طی ا ند ک نسبتا رشد ر ً ُ گسترش سریع و متوقف شدن ،تقریبا به شکل حرف Sخواهد بود .بنابراین ،عاملین اصلی ایجاد کنندة تغییر این رشد کند ، ِ باید خدمات پشتیبانی و تکنولوژی های مورد نیاز برای پذیرش یک نوآوری را در سطح گسترده ،تشخیص و ایجاد نمایند. • تئوری تحلیل عوامل پذیرش ( فارکوهار و سوری :)1997 ،این تئوری ،عواملی را که بر پذیرش نوآوری تأثیر می گذارند در چهار مقوله توصیف می کند -1 :ویژگی های کاربر (ویژگی های شخص ی افراد درون سازمان مانند میزان انگیزش ،اضطراب و مهارت ) ؛ -2ویژگی های نوآوری ( قابلیت آزمایش ،قابلیت سازگاری ،پیچیدگی ،فایده نسبی و مزایای قابل مشاهده )؛ -3 محیط فیزیکی (زیرساخت تکنولوژی سازمان و تسهیالت و الگوهای استفاده ) ؛ و -4محیط پشتیبانی ( منابع موجود برای پشتیبانی و نگهداری یک نوآوری و تولید ،نگهداری و سیستم توزیع). مدل ریپلس[(دانیل سوری : )2002 ،این مدل برای تسهیل ادغام فناوری های مدرن در آموزش عالی تدوین شده است .نام مدل از حروف اول برنامه ریزی برای تأمین بودجة خرید ،استفاده ، عناصر مدل گرفته شده است .عناصر مدل عبارتند از :منابع (به ویژه منافع مالی ، نگهداری و ارتقای فناوری ها ) ؛ زیرساخت ( سخت افزار ،نرم افزار ،تسهیالت و امکانات شبکه ) ؛ افراد (دانش ،مهارت ،نگرش ،ارزش ها ، انتظارات و نیازها ) ؛ خط مش ی ها (سیاست های سازمانی در خصوص پذیرش فناوری های جدید از جمله خط مش ی های مربوط به جذب ، نگهداری ،ارتقای هیأت علمی ،شرایط پذیرش و فارغ التحصیلی ،برنامه ها ،امتحانات و ) ...؛ یادگیری (استفاده از فناوری ها جهت تحقق اهداف یادگیری و آموزش ) ؛ ارزشیابی (ارزیابی مداوم فناوری ها در ارتباط با اهداف آموزش ی ،خود فناوری ،هزینه /فایده ) ؛ پشتیبانی ( نظام مهارت آموزی ،پشتیبانی فنی ،پشتیبانی پشتیبانی هیأت علمی ،کارکنان و دانشجویان استفاده کننده از فناوری به صورت آموزش و پداگوژیکی ،رهبری اداری ). تئوری مشارکت و درگیر شدن فراگیر (کرسلی و اشنایدر : )1999 ،طبق این تئوری ،فراگیران برای یادگیری موثر ،خالق ،معنادار و اصیل ،باید در فرایند یادگیری و یاددهی ،مشارکت و درگیری فعال داشته باشند .این تئوری ،یک پارادایم جدید یادگیری و یاددهی را در عصر اطالعات تدوین می کند که بر نقش مثبت فناوری در ایجاد یک محیط یادگیری الکترونیکی و تسهیل درگیر شدن و مشارکت فراگیران ،با استفاده از پست الکترونیکی ، کنفرانس اینترنتی ،پایگاه داده های وب ،گروه های مجازی ،کنفرانس های دیداری و شنیداری و سایر نرم افزارها تأکید می نماید. مفاهیم آموزش مجازی ً ً آموزش مجازی از آموزش کامال سنتی یعنی کتاب شروع می شود و تا آموزش کامال الکترونیک ( روی شبکه ) ادامه می یابد .ویژگی روش سنتی در این است که فراگیرنده هرگاه به رایانه دسترس ی داشته باشد می تواند با استفاده از کتاب درس بخواند و به محض دسترس ی و اتصال به شبکه به آموزش خود از این طریق ادامه می دهد. آموزش مجازی مفاهیم متعددی را داراست که در این بین می توان به مفاهیم ذیل اشاره کرد : • • • • دانشگاه مجازی یکی از بهترین و آماده ترین زمینه های گسترش آموزش الکترونیکی در سطوح باالی آموزش ی یعنی در بخش آموزش عالی است .در شرایط کنونی که در جامعه ما هنوز مقدمات توسعه و کاربرد یادگیری الکترونیکی و آموزش مجازی در سطوح تحصیلی ابتدایی و متوسطه فراهم نیست مراکز آموزش عالی مناسب ترین زمینه برای گسترش این نوع آموزش است .امکانات موجود به ویژه مسئله دانش زبان خارجی ،آشنایی با ابزار الکترونیکی ،تجربه بهره گیری از اینترنت ،داشتن رایانه و نظایر آنها شرایطی را به وجود آورده است که اجرای برنامه های آموزش مجازی را در این بخش ساده تر و در شرایط تا حدود زیادی امکان پذیر می سازد. برخی از مراکز علمی کشور در شرایط کنونی توان و امکان اجرای برنامه های آموزش ی مجازی را در حد چند رشته و یا حتی یک دانشکده دارا است. کتابخانه و کالس مجازییک کتابخانه جامع الکترونیکی تمامی اطالعات الزم را در اختیار کلیه مراکز آموزش ی قرار خواهد داد بدون آن که لزومی به احداث یک کتابخانه باشد .با انتخاب بهترین مطالب آموزش ی ،بهترین کتاب ها و ارزنده ترین کتابخانه در دسترس همگان قرار خواهد گرفت .تجدید نظر و تغییرات نیز در کوتاه ترین زمان با کمترین هزینه و در گسترده ترین سطح صورت می گیرد .تجهیز مراکز آموزش ی به کتابخانه مجازی بزرگ ترین گام در نهضت آموزًش مجازی است .با وجود کتاب و کتابخانه مجازی دایر کردن کالس مجازی امکان پذیر می شود. طبعا هر کالس نیازمند وجود یک معلم و مربی نیز هست .طبیعی است معلم نیز خود معلم مجازی باشد .معلم مجازی همچون کتاب مجازی در آن واحد در دسترس تعداد زیادی آموزنده قرار می گیرد .نقش معلم سنتی در این نوع آموزش به نقش ناظر ،همراه ،مشاور و راهنما یا به عبارتی آموزیار تغییر می کند. • در کالس مجازی آموزگار ،کتاب ،تخته سیاه و کتابخانه در فضای مجازی قرار دارد که هر دانش آموزی می تواند به آنها دسترس ی داشته باشد .پرسش و پاسخ ،رفع اشکاالت ، امتحان و ارزشیابی نیز از طریق مجازی و در زمان واقعی قابل انجام گرفتن است .این تغییر نقش معلم از یک سو و نیاز به آموزگار مجازی از سوی دیگر ایجاب می کند که طرح جداگانه ای برای تربیت آموزگار مجازی و آموزیار حضوری نیز برنامه ریزی و اجرا شود .کلید موفقیت برنامه آموزش مجازی و الکترونیکی در گرو وجود آموزگار مجازی ماهر و پر توان است. • دروس آموزش مجازی به کمک بهترین استادان هر درس تالیف می شود .استادان با در نظر گرفتن تمام شرایط و حاالت تدریس در کالس ،به تألیف دروس می پردازند و تمام متون ، یادداشت ها ،جزوات و صحبت های استاد ،به صورت پویانمایی تحت وب قرار می گیرد. برای این کار ،تیمی متشکل از متخصصان کامپیوتر ،در کنار استاد به اجرای طرح می پردازند. • • • • سبک های آموزش مجازی آموزش در محیط های مجازی ،به دو شکل همزمان ) (Synchronousو غیر همزمان ) (Asynchronousانجام می شود. آموزش همزمان ،آموزش ی است که در آن ،استاد و دانشجویان در یک زمان مشخص ، اما مکان های متفاوت با هم تعامل و ارتباط برقرار می کنند .از جمله اشکال مختلف آموزش همزمان ،جلسات گپ زنی (عمومی و خصوص ی) ،ویدئویی دسک تاب ،گرافیک های شنیداری و کنفرانس های زنده است. آموزش مجازی غیر همزمان ،به سبکی از آموزش اشاره دارد که دانشجویان و استاد در زمان ها و مکان های مختلف با هم ارتباط برقرار می کنند .از اشکال مختلف این سبک آموزش ،استفاده از پست الکترونیکی ،بحث های موضوعی ( سلسله وار ) و استفاده از شبیه سازها ) (Simulationدر زمینه های مختلفی چون مکانیکی ،بیولوژیکی ، اجتماعی ،پزشکی ،صنعتی ،بازرگانی و ...است .آموزش همزمان در مقایسه با غیر همزمان از نظر تعامل برتر است اما آموزش غیر همزمان ،انعطاف پذیری بیشتری دارد. ارزشیابی یکی از نگرانی هایی که در خصوص آموزش های مجازی وجود دارد ،ارزشیابی از میزان آموخته های دانشجویان است. ارزشیابی دانشجویان انالین به روش های مختلفی انجام می شود : الف) ایجاد یک مرکز تست در پردیس اصلی مؤسسه : دانشجو در پایان ترم ،با پرداخت شهریه اندکی می تواند از این مرکز تست برای امتحانات استفاده کند. ب ) ایجاد مراکز محلی مشترک بین چندین مؤسسه : برای سهولت کار دانشجو و جلوگیری از رفت و آمدهای طوالنی ،مراکز محلی در دانشکده ها و کتابخانه های عمومی دایر می شوند و دارای مراقبین محلی هستند. ج ) ایجاد شبکه های آزمون با همکاری برخی از ایالت ها : این شبکه ها با دو انگیزه ایجاد شده اند :الف) رضایت اعضای هیات علمی در خصوص وحدت آزمون در محیط مجازی ،ب)رعایت الزامات و ضوابط مراکز اعتبار سنجی. د ) تهیه برنامه های نرم افزاری جهت افزایش امنیت امتحانات : دو نمونه از این برنامه ها ،برنامه های امتحانات امن[ ]1و برنامه تست های نرم[ ]2هستند .در برنامه امتحانات امن ، بسته های نرم افزاری کدگذاری و مسدود می شوند و دانشجو فقط در صورت داشتن کلمه رمز می تواند به آن وارد شود .دانشجو زمانی که وارد اطاق تست می شود امکان استفاده از نرم افزارهای دیگر وجود ندارد. 1- Secure exams 2- Soft exams اکولوژی کالس مجازی و پارادایم های پداگوژیکی جدید • وقتی فرایند یاددهی و یادگیری از محیط یادگیری فیزیکی (سنتی) به محیط یادگیری مجازی تغییر می کند ترکیب اکولوژیکی کالس نیز می کند ( دچار تحول می شود .فضای اکولوژی مجازی فرصت های بالقوه ای را برای باز آرایی نقش ها ،روابط و روش ها فراهم باور . )2001 ،اکولوژی کالس های مجازی دارای محدودیت های ساختاری است که اجرای سبک های سنتی آموزش را دشوار می سازد و مربیان را وادار می کند از استراتژی های یادگیری فعال استقبال نمایند .فرانک ( )2000در تحقیق خود دریافت تمام معلمانی که در آموزش مجازی شرکت کرده اند یادگیری انالین را به عنوان عاملی برای اقتدار بخشیدن و توانمند کردن دانش آموزان در نظر گرفته و ارزشمندترین مزایای آن را یادگیری فعال ،تفکر انتقادی ،همکاری ،اعتماد به نفس و عادت به یادگیری مادام العمر برشمرده اند ).(Frank 2000 • این اکولوژی جدید ،پارادایم های یاددهی و یادگیری جدیدی را می طلبد .استفاده از پارادایم معلم به عنوان تنها گردانندة صحنه[]1 فعال تری در یاددهی و یادگیری ایفا کنند و معلم به راهنمای کنار ًصحنه[ ]2تبدیل شود. دیگر ممکن نیست .فراگیران باید نقش ل مربیان تسهیل کننده ،راهنما و واسطه گر و طراح آموزش ی خواهند بود اما نمی توانند بر گردش اطالعات کامال کنتر داشته باشند. بنابراین ،نقش و روابط مربی و دانشجو ،کمتر شکل سلسله مراتبی دارد و بیشتر تعاملی و همپوشان است .این پویایی اجتماعی و فرصت بیشتر برای مشارکت ،به ارائة نظرات و دیدگاه های بیشتر و افزایش قدرت خلق افراد منتهی شود که تحقق آن در یک کالس فیزیکی با فضای ثابت و زمان مشخص و قید و بندهای آموزش ی کار دشواری است. 1- teacher as a sage on the stage 2- guide on the side • • • محیط وب ،یک « اکولوژی یادگیری» است که در آن اجتماعی از افراد دارای عالیق مشترک در حال گرده افشانی با یکدیگر هستند .در این محیط ،افراد می توانند اطالعات را در هر زمانی دریافت و منتشر کنند .حاصل این گرده افشانی یا تبادل اطالعات ،رشد روزافزون دانش است. • بر خالف پارادایم های سنتی که بر انتقال دانش و اطالعات از استاد به دانشجو و منفعل بودن دانشجو استوار هستند پارادایم های جدید بیشتر بر اصول ساخت گرایان و تأکید بر فعال بودن دانشجو و ساخت دانش توسط وی مبتنی هستند .البته نگرش ، مهارت و تعهد دانشجویان ،معیارهای تعیین کننده ای هستند .دانشجویان مجازی باید خود انگیخته ،مسئولیت پذیر ،پذیرنده تفکر انتقادی و مایل به انجام کار گروهی باشند .همچنین دارای مهارت های ارتباطی نگارش ی خوب و تجربه کار با فناوری باشند. • مقایسه پارادایم پداگوژیکی سنتی و جدید پارادایم سنتی پارادایم جدید معلم انتقال دهنده اطالعات معلم تسهیل کننده ،ناظر و راهنما تأکید بر تدریس تأکید بر یادگیری آموزش معلم محور آموزش فراگیر محور کار فردی کار گروهی فراگیر و وابسته به استاد فراگیر مستقل منابع یادگیری منفعل منابع یادگیری تعاملی معلم تنهای دانای صحنه تدریس معلم راهنمای کنار صحنه منابع یادگیری محلی منابع یادگیری جهانی درس های درون کالس درس درس های شبکه ای یادگیری برای آماده شدن در امتحان آماده شدن برای یادگیری مادام العمر منبع اصلی اطالعات معلم و کتاب درس ی منبع اصلی اطالعات منابع گوناگون اینترنتی فرمت اطالعات به صورت متن فرمت اطالعات چند رسانه ای تعامالت به صورت همزمان تعامالت به صورت غیر همزمان /همزمان فضای تعامل محدود به زمان و مکان (کالس درس) فضای تعامل دنیای شبکه ای (آزاد از زمان و مکان) تأکید بر کسب اطالعات تأکید بر ساخت دانش نتیجه گیری • • • کالج ها و دانشگاه ها به عنوان سازمان های دانش – محور باید در سطحی گسترده از پیشرفت های سریع در فن آوری اطالع تاثیر پذیر باشند .در چند دهه گذشته ،رایانه ها به شکل سیستم های قدرتمند رسانی – رایانه ای ،مخابرات و شبکه ها اطالع رسانی درآمده اند که از قابلیت ارتباط بسیار سریع با سایر سیستم های جهانی برخوردارند .شبکه های خصوص ی و دولتی امکان دسترس ی ارزان قیمت و فوری طیف وسیعی از مردم جهان را به صدا ،تصویر و اطالعات فراهم می سازند. ایجاد محیط های مجازی که احساس انسانی در تماس با تصویر ،صوت و احساس مجازی قرار می گیرد ما را از محدودیت های نیروهای فیزیکی دنیایی که در آن زندگی می کنیم ،رها می سازد .روابط چندگانه و نزدیک و نیز احساس ی که به واسطه استفاده توده ای وابسته و بسیار پراکنده را تشویق از سیستم های ارتباطی دیجیتال صوتی و تصویری به وجود می آید تشکیل جوامع می کند که به سهیم شدن در تجربیات جدید و فعالیت عقالنی عالقمندند .تحول و تکامل سریع فن آوری ها شیوه گردآوری ، پردازش ،انتقال و کاربست اطالعات را یکسره تغییر می دهد. ً این فن آوری تاکنون تاثیر چشمگیری در کالج ها و دانشگاه های ما داشته است .شیوه های اداری ما کامال به فن آوری اطالع رسانی وابسته شده است .چنان که نگرانی از اشکاالت رایانه ای سال 2000همه واقعیت را به تصویر می کشد .تحقیق سخت به پدیده های فیزیکی ،استفاده از شبکه فن آوری اطالع رسانی متکی است ،مثل استفاده از کامپیوتر برای به وجود آوردن برای ایجاد ارتباط میان محققان آزمایشگاه های مجازی یا آزمایشگاه های مشترک و کتابخانه های دیجیتالی برای تأمین دستیابی محققان به صنایع علمی .اما احساس روز افزون موجود این است که فن آوری جدید ژرف ترین تأثیر خود را بر فعالیت های آموزش ی دانشگاه و نحوه ارائه خدمات ما خواهد داشت. ً ما نقش آموزش موسسات را معموال بر حسب پارادایم کالس درس ،یعنی استادی که در کالس به دانشجویان درس می دهد و آنها هم با خواندن متون ،مقاله نویس ی ،حل مسئله یا آزمایش و شرکت در امتحانات پاسخگوی استادان هستند ،تصور می کنیم .با وجود این ،کالس ممکن است به زودی جای خود را به تجربیات یادگیری بدهد که حاصل ظهور فن آوری اطالع رسانی است .در واقع ،این تغییر الگو را خود دانشجویان می توانند بر استادان تحمیل کنند. دانشجویان امروز اعضا « نسل دیجیتال» هستند .آنها خود را از همان ابتدا در محاصره رسانه های الکترونیکی ،تصویری نیرومند – مثل MTV, Sea same Street : واقعیت های مجازی احساس می کنند بر خالف نسل ما که در عصر رسانه های خبری یک رایانه های خانگی ،بازی های ویدئویی ،شبکه های اینترنت MOO,MUD ،و سویه نظیر رادیو و تلویزیون پرورش یافته است ،آنها خواهان ارتباط دوسویه و تعامل هستند .آنها یادگیری را به چشم یک تجربه « بزن و بازی کن»[ ]1می نگرند و عادت و تمایلی به یادگیری مداوم از طریق کتاب خوانی ندارند و مایلند تا از طریق شرکت فعال و آزمایش در درس غوطه ور شده و بیاموزند .با آن که این نوع یادگیری ها با شیوه هرمی و متوالی برنامه درس ی دانشگاه سنتی تفاوت بسیار دارد ،اما برای این نسل بسیار مؤثرتر و کارآمد تر است به ویژه وقتی که این یادگیری از طریق محیط پربار رسانه ها تامین شود. می توان از هیأت علمی قرن بیست و یکم خواست تا نقش جدیدی به عنوان طراحان محیط ،فرایندها و تجربات یادگیری بازی کنند .دانشجویان امروزی اول خودشان به تنهایی و از طریق خواندن ،نوشتن و حل مسئله اقدام به یادگیری می کنند .استادان امروزی باید امکان تجربیات یادگیری گروهی را در محیطی فراهم سازند که در آن دانشجویان با یکدیگر کار کنند و بیاموزند و استاد تنها نقش مشاور و یا مربی را ایفا کند .اعضا هیأت علمی کمتر به تشخیص و سپس انتقال محتوای فکری خواهند پرداخت و بیشترین توجه خود را بر تشویق ، فوق لیسانس و دکتراست ،زیرا فقط ایجاد انگیزه و مدیریت یک محیط یادگیری فعال برای دانشجویان معطوف خواهند کرد .این امر مستلزم تغییری اساس ی در آموزش مقطع تعداد کمی از اعضاء هیأت علمی این مهارت ها را آموخته اند. • می توان به سهولت تغییرات عمیقی را که در سایر نقش های دانشگاه روی می دهد تشخیص داد .روند دانش آفرینی جدید – پژوهش و بورسیه – به سرعت از حالت تحقیق انفرادی خارج می شود و به شکل گروه های تحقیقی در می آید و رشته های تحصیلی ،مؤسسات و حتی مرزهای ملی را نیز در می نوردد .فشار فزاینده ای برای اقتباس مستقیم موضوعات تحقیقاتی از تجربیات جهانی و نه از تجربیات محققان و اندیشوران اعمال می شود .حتی ماهیت دانش آفرینی نیز تا حدودی از تحلیل آنچه بوده است به آفرینش آنچه هرگز نبوده است تغییر یافته است و بر تجربه هنرمند تکیه می شود تا مهارت های تحلیلی دانشمند. با ظهور فن آوری اطالع رسانی ،محدودیت های زمانی و مکانی از بین رفته است .ما اکنون می توانیم از رایانه ها و شبکه های هر کس ،در هر زمان و هر مکان استفاده کنیم و دیگر به محیط دانشگاه یا برنامه قدرتمند برای ارائه خدمات آموزش ی به درس ی محدود نشویم .نیروی فن آوری به همراه رشد نیروهای قدرتمند بازار که می تواند کسب و کار آموزش عالی را به نحوی ً شایسته مجددا شکل دهد ،محیط یادگیر ِی بازی به وجود می آورد که در آن دانشجو به فراگیر فعال و مشتری خدمات می شود. آموزش ی تبدیل 1- Plug and play • درکسب رضای حق موفق باشید