Transcript Hükümet Politikalarının Refah Etkileri

EKO205 Mikroiktisat
Bölüm 6
Rekabetçi
Piyasaların Analizi
Tartışılacak Konular

Hükümet politikalarının refah etkilerinin
belirlenmesi—Tüketici ve üretici rantı

Tam rekabet piyasalarının etkinliği

Taban Fiyatı Uygulamaları
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 2
Tartışılacak Konular

Fiyat desteği ve üretim kotaları

İthalat kotaları ve tarifler

Vergi veya sübbansiyonun etkileri
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 3
Hükümet politikalarının refah etkilerinin
belirlenmesi—Tüketici ve üretici rantı

Hatırlatma:

Tüketici artığı: tüketicinin ödemeye razı
olduğu fiyat ile piyasada ödediği fiyat
arasındaki farktır.

Üretici rantı: üreticinin malı üretmek için
katlandığı maliyetin üzerinde elde ettiği
gelir veya kazançtır.
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 4
Tüketici ve Üretici Rantı
Fiyat
10
Tüketici
Rantı
S
7
0 ile Q0
Arasında tüketici A ve B
Ürünü satın almaktan bir
Rant –tüketici artığı elde
ediyor
5
Üretici
Rantı
D
0
Tüketici A
Q0
Tüketici B
Tüketici C
0 ile Q0
Üretici malı satmaktan
net bir kazanç elde
elde eder-üretici rantı
Miktar
Hükümet politikalarının refah etkilerinin
belirlenmesi—Tüketici ve üretici rantı

Uygulanan bir hükümet politikasının
refah etkilerini ortaya koymak için
üretici ve tüketici artığındaki kayıp ve
kazancı ölçme yoluna gideriz.

Refah Etkileri (Welfare Effects)
 Hükümetin
piyasaya müdahalesiyle ortaya
çıkan kayıp ve kazançlar.
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 6
Fiyat Kontrolleri Sonucu Üretici ve
Tüketici Artığında Değişme
Hükümetin Pmax düzeyinde
tavan fiyatı belirlemiştir
(piyasa denge fiyatının ( P0.) altında)
Fiyat
S
Net Kayıp
Tüketicinin kazancı
A dörtgeni ile B üçgeninin
alanı kadardır
B
P0
A
C
Üreticinin kaybı ise
A dörtgeni ile C üçgeninin toplamıdı
B ve C üçgenleri birlikte net kaybı
göstermektedir.
Pmax
D
Q1
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Q0
Q2
Miktar
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 7
Tavan Fiyatı ve Üretici ve Tüketici
Rantında Değişme

Gözlemler:

Toplam kayıp B + C alanına eşittir.

Ranttaki toplam değişme =
(A - B) + (-A - C) = -B - C

Net kayıp (Deadweight loss): fiyat kontrolü
sonucu ortaya çıkan etkinlik kaybıdır veya
üretici rantındaki kaybın tüketici kazancını
aşan kısmıdır.
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 8
Fiyat Kontrolü ve Üretici-Tüketici Rantı

Gözlemler

Talep yeterince katı ise tüketiciler net
kayıplara uğrayabilirler.
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 9
Fiyat Kontrolü ve Üretici-Tüketici Rantı
Talep Esnek Değil
Fiyat
D
Talep yeterince katı ise
B üçgeni A dörtgeninden daha
büyük olabilir ve tüketici
artığında net bir kayıp olabilir.
S
B
P0
C
A
Pmax
Q1
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Örnek:
Petrol fiyatlarının kontrolü
ve petrol kıtlığı (1979 da)
Q2
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Miktar
Slide 10
Fiyat Kontrolleri ve Petrol Kıtlıkları

1974-75 yıllarında petrol fiyatlarının
kontrolü (tavan fiyat) petrol kıtlığına yol
açmıştır.

Net kayıp ne kadar olmuştur?
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 11
Fiyat Kontrolleri ve Doğal Gaz Kıtlıkları
1975 yılı verileri (Avustralya)

Arz: QS = 14 + 2PG + 0.25PO


Talep: QD = -5PG + 3.75PO



Arz edilen miktar milyon metreküp
Talep edilen miktar milyon metreküp
PG = gaz fiyatı
PO = petrol fiyatı
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 12
Fiyat Kontrolleri ve Doğal Gaz Kıtlıkları
1975 Yılı Verileri

PO = 8

Denge PG = 2 ve Q = 20

Tavan fiyatı 1 dolar olarak belirlenmiştir

Bu bilgileri grafiksel olarak görelim:
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 13
Fiyat Kontrolleri ve Doğal Gaz Kıtlıkları
Fiyat
($/litre
D
S
Ttüketicinin kazancı A dörtgeni
eksi B üçgeni; üreticinin kaybı
A dörtgeni artı C üçgenidir.
2.40
B
2.00
C
A
(Pmax)1.00
0
EKO 205: Mikroiktisat 1
5
Ders 6
10
15 18 20
25
30 miktar (litre)
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 14
Fiyat Kontrolleri ve Doğal Gaz Kıtlıkları

Tavan fiyatı koymanın etkilerinin ölçülmesi

Eğer QD = 18 ise, P = $2.40
[18
= -5PG + 3.75(8)]

A = (18) x ($1/litre) = $18

B = (1/2) x (2 b.) x ($0.40) = $0.4

C = (1/2) x (2 b.) x ($1/) = $1
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 15
Fiyat Kontrolleri ve Doğal Gaz Kıtlıkları

Tavan fiyatı koymanın etkilerinin ölçülmesi

1975 Yılı

Tüketici Artığındaki Değişme
=

A - B = 18 - 0.04 = $17.6 milyar
Üretici Artığındaki Değişme
=
EKO 205: Mikroiktisat 1
-A - C = -18-1 = -$19.0 milyar
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 16
Tavan fiyatı koymanın etkilerinin
ölçülmesi

Fiyat Kontrolleri

1975 yılı fiyatlarıyla, net kayıp


EKO 205: Mikroiktisat 1
= -B - C = -0.4 - 1 = -$1.4 milyar
2000 yılı fiyatlarıyla, net kayıp 4 milyar
dolardan fazladır.
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 17
Rekabetçi Piyasaların Etkinliği

Hangi durumlarda rekabetçi piyasalar
kaynakları etkin dağıtamaz veya piyasa
başarısızlığı ortaya çıkar?
1) Dışsallıklar

EKO 205: Mikroiktisat 1
Piyasa fiyatına yansımayan maliyetler
veya kazançlar (ör: kirlilik)
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 18
Rekabetçi Piyasaların Etkinliği


Hangi durumlarda rekabetçi piyasalar
kaynakları etkin dağıtamaz veya piyasa
başarısızlığı ortaya çıkar?
2)

EKO 205: Mikroiktisat 1
Bilgi Eksikliği
Eksik bilgi iktisadi birimlerin
maksimizasyon kararlarını engeller.
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 19
Rekabetçi Piyasaların Etkinliği

Bu piyasalara devletin müdahalesi
etkinliği arttırabilir.

Piyasa başarısızlığı yokken, devletin
müdahalesi etkinlik kaybına yol açar.
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 20
Tavan Fiyatı Sonucu Ortaya Çıkan Refah
Kayıpları
Fiyat
S
P1, düzeyinde bir tavan
Fiyatı konması B ve C
Üçgenleriyle verilen refah
Kayıplarına neden olur.
B
P0
A
C
P1
D
Q1
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Q0
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Miktar
Slide 21
Taban Fiyatı Sonucu Ortaya Çıkan Refah
Kayıpları
P2 düzeyinde taban
fiyatı uygulanırsa talep
miktarı sadece Q3 olur.
Net kayıp B ve C
üçgenleridir
Fiyat
S
P2
A
P0
B
QS = Q2 ise net kayıp kaçtır?
C
D
Q3
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Q0
Q2
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Miktar
Slide 22
ABD’de Böbrek Piyasası Örneği

1984 yılında yasayla organ nakli için
organ satışı yasaklanmıştır.

Yasanın etkilerini analiz edelim

Arz: QS = 8,000 + 0.2P
Eğer

P = $20,000 ve Q = 12,000 ise
Talep: QD = 16,000 - 0.2P
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 23
Böbrek Piyasası ve 1984 Organ Nakli
Yasasının Etkileri
Bu yasa fiyatı sıfır yapmıştır
S’
Fiyat
S
$40,000
Arz edenlerin kaybı
A dörtgeni ile C üçgenidir
$30,000
D
Talep edenler sıfır ödeme
yaptıkları için, kazançları
A – B kadardır.
B
$20,000
C
A
$10,000
D
0
EKO 205: Mikroiktisat 1
4,000
Ders 6
8,000
12,000
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Miktar
Slide 24
Böbrek Piyasası

Yasa arz miktarını 8000 ile sınırlamıştır.

Üretici rantı kaybı:

A+C=
(8,000)($20,000) + (1/2)(4,000)($20,000) =
$200/m.
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 25
Böbrek Piyasası

Tüketici kazancı (artık):

A-B=
(8,000)($20,000) - (1/2)(4,000)($20,000) =
$120/m.

Net kayıp:

B + C veya
$200 milyon - $120 milyon = $80 milyon
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 26
Minimum Fiyat Uygulaması

Bazı dönemlerde veya bazı ürünler için
devlet fiyatı piyasa denge fiyatının
üzerinde tutmak isteyebilir.

Bunu incelerken en çok kullanılan taban
fiyatı ve asgari ücreti inceleyerek
başlıyoruz.
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 27
Taban Fiyatı (Price Minimum)
Üreticiler Q2, kadar üretirse
Q2 - Q3
Kadar ürün satılamayacaktır
Fiyat
S
Üretici rantındaki değişme
+A - C – D kadar olur.
üretici daha kötü duruma
gelebilir.
Pmin
A
B
C
P0
D
D
Q3
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Q0
Q2
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Miktar
Slide 28
Asgari Ücret (Minimum Wage)
Firmaların wmin. düşük ücret
ödemelerine izin verilmez, buda
işsizliğin artmasına yol açar.
ücret
S
wmin
A
Net kayıp B ve C üçgenlerinin
alanı kadardır.
B
C
w0
işsizlik
L1
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
L0
D
L2
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
işgücü
Slide 29
Havayolu Düzenlemeleri

1976-1981 döneminde ABD’de havayolu
sektörü büyük yapısal değişim sergilemiştir.

Bu düzenleme temel değişimlere yol açmıştır.

Yeni firmalar endüstriye girdikçe bazı
havayolu firmaları birleşme yoluna gitmiş
veya kapanmıştır.
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 30
Sivil Havacılık Düzenlemelerinin Etkileri
Düzenleme öncesinde fiyat Pmin
QD = Q1 ve Qs = Q2.
Fiyat
S
D alanı satılamayan
çıktının maliyetidir
Pmin
A
B
P0
Düzenleme sonrası fiyat:
PO’e düşmüştür. Tüketici
artığındaki değişme A + B.
C
D
D
Q1 Q3 Q0
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Q2
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Miktar
Slide 31
Fiyat Desteği ve Üretim Kotaları

Tarımsal politikalar büyük ölçüde fiyat
desteği sistemine dayanır.
 Bu
destek fiyatı piyasa denge fiyatının
üzerinde belirlenir ve ortaya çıkan arz
fazlasını devlet satın alır.

Bu genellikle üretimi sınırlayan diğer
teşviklerle birleştirilerek uygulanır.
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 32
Fiyat Desteği (Price Supports)
Fiyat
S
Qg
Ps
A
P0
Ps fiyatını korumak için devlet Qg
kadar satın alır. Tüketici
artığındaki değişme = -A - B,
Ve üretici artığındaki değişme
A+B+D
D
B
D + Qg
D
Q1
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Q0
Q2
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Miktar
Slide 33
Fiyat Desteği (Price Supports)
Devlete getirdiği yük
Ps(Q2-Q1)
Fiyat
S
Qg
Ps
A
P0
Toplam refah kaybı
D-(Q2-Q1)ps
D
B
Toplam
refah
kaybı
D + Qg
D
Q1
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Q0
Q2
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Miktar
Slide 34
Fiyat Desteği (Price Supports)

Soru:

Çiftçi gelirlerini (A+B+D kadar) artırmanın
daha etkin bir yolu var mı?
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 35
Fiyat Desteği ve Üretim Kotaları

Üretim Kotaları

Hükümet arzı düşürmek yoluyla da fiyatı
yüksek tutabilir.
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 36
Fiyat Desteği ve Üretim Kotaları

Aşağıdaki düzenlemelerin etkilerine göz
atalım:
1) Taksi piyasasına girişi kontrol etmek
2) Alkollü içecek üretimi yapabilmek için
gerekli lisans sayısını azaltmak
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 37
Arz Kısıtlamaları
•Arz Q1 düzeyinde sınırlanmıştır
•Arz eğrisi S’ olmuş (Q1 düzeyinde)
S’
Fiyat
S
PS
D
A
B
P0
•CS A + B kadar azalmış
• PS = A – C kadar değişmiş
•Net kayıp ise = BC
C
D
Q1
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Q0
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Miktar
Slide 38
Arz Kısıtlamaları
•Ps
•Devlete maliyeti = B + C + D
S’
Fiyat
S
PS
D
A
B
P0
C
D
Q1
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Q0
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Miktar
Slide 39
Arz Kısıtlamaları

PS = A - C + B +
S’
Fiyat
C + D = A + B + D.
S


Tüketici ve üretici
rantındaki değişme
fiyat desteği verildiği
durumla aynıdır.
PS
D
A
B
P0
C
refah = -A - B + A +
B+D-B-C-D=B - C.
D
Q0
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Miktar
Slide 40
Arz Kısıtlamaları

Sorular:


S’
Fiyat
Devlet hem maliyeti
düşürüp hem de
çiftçileri sübbanse
etmek için ne
yapmalıdır?
S
PS
B
P0
Hangisi daha
maliyetli: destek mi
veya miktar
kısıtlamaları mı?
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
D
A
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
C
D
Q0
Miktar
Slide 41
Buğday Fiyatının Desteklenmesi

1981

Arz: Qs = 1,800 + 240P

Talep: QD = 3,550 - 266P

Denge fiyatı ve miktarı sırasıyla $3.46 ve
2,630 milyon ton dolayındadır
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 42
Buğday Fiyatının Desteklenmesi

1981

Destek Fiyatı $3.70 olarak belirlenmiştir.

QD + QG = QDT = 3,440 -266P + QG

QS = QD
1,800 + 240P = 3,550 - 266P + QG
QG = 506P -1,750
QG = (506)(3.70) -175=122 milyon ton
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 43
1981 Yılında Buğday Piyasası
•Tüketici kaybı AB
•Üretici kazancı ABC
Fiyat
Devlet 122 milyon
ton satın alarak
piyasa fiyatını
yukarı çekmiştir.
Qg
P0 = $3.70
A
P0 = $3.46
B
S
C
D + Qg
D
1,800
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
2,566 2,630 2,688
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Miktar
Slide 44
Buğday Fiyatının Desteklenmesi

1981

Tüketici artığındaki değişme = (A -B)
A = (3.70 - 3.46)(2,566) = $616 milyon
B = (1/2)(3.70-3.46)(2,630-2,566) = $8
milyon
Tüketici
rantındaki değişme: -$624
milyon.
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 45
Buğday Fiyatının Desteklenmesi

1981

Devlete maliyeti:
$3.70 x 122 milyon ton = $452 milyon

Toplam maliyet = $624 + 452 = $1,076
milyon

Toplam kazanç = A + B + C = $638 milyon

Devlet aynı zamanda ton başına 30 cent
ödemiştir = $806 milyon
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 46
Buğday Fiyatının Desteklenmesi

1985 Yılında, ihracat talebi azalmış ve
buğdayın piyasa denge fiyatı $1.80/tona
düşmüştür.
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 47
Buğday Fiyatını Destekleme

1985 Arz: QS = 1,800 + 240P

1986 Talep: QD = 2580 - 194P

QS = QD ; denge fiyatı $1.80 ve miktarı
2,232 milyon ton

PS = $3.20

EKO 205: Mikroiktisat 1
$3.20/ton fiyatını korumak için üretim
konmuştur (kota=2,425 ton)
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 48
Buğday Fiyatını Destekleme

1985

Devletin satın aldığı kısım:
2,425 = 2,580 - 194P + QG
QG
P
= -155 + 194P
= $3.20 – Destekleme fiyatında
QG =
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
-155 + 194($3.20) = 466 milyon kg
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 49
1985 Yılında Buğday Piyasası
S’
Fiyat
S
Fiyatı 3.20 düzeyine
çekmek için devlet
466 milyon kg satın almış
ve 2,425 kg kota uygulamış
QS
P0 = $3.20
P0 = $1.80
D + QS
D
1,800 1,959
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
2,232 2,425
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Miktar
Slide 50
Buğday Fiyatını Destekleme

1985 Yılı

Devletin satın aldığı miktar:

Devlete maliyeti = $3.20 x 466 =
$1,491milyon

80 cent destek = .80 x 2,425 = $1,940
milyon

Toplam Maliyet = $3.5 milyar
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 51
Buğday Fiyatını Desteklemek

Soru:

Tüketici ve üretici rantındaki değişme ne
kadar?
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 52
İthalat Kotaları ve Tarifeler

Pek çok ülke ürünlerin ülke içindeki
fiyatlarını yüksek tutmak için ithalat
tarifeleri ve kotalar koymaktadır
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 53
Tarife mi? Kota mı? İthalatı Yok Eder
Serbest piyasada, yerli
fiyat dünya (Pw ) fiyatına eşittir
Fiyat
S
İthalatı ortadan kaldırarak,
fiyat yükselmiştir (PO.).
Kazanç A alanıdır, tüketicinin
kaybı ise A + B + C alanıdır,
böylece net kayıp B + C
alanı olmaktadır.
P0
A
B
C
PW
D
İthalat
QS
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Q0
Aynı sonucu elde
etmek için tarif
düzeyi ne olmalıdır?
QD Miktar
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 54
Tarife mi? Kota mı? İthalatı Yok Eder
(genel olarak)



Fiyat artışı kota veya
tarife kullanarak
sağlanabilir.
S
Fiyat
A alanı yerli üreticilerin
kazancıdır.
Tüketici kaybı ise yine
A + B + C + D alanıdır.
P*
A
B
Pw
D
C
D
QS
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Q’S
Q’D
QD Miktar
Slide 55
Tarife mi? Kota mı? İthalatı Yok Eder
(genel olarak)


Tarif kullanılırsa devletin
kazancı D alanıdır,
Fiyat
dolayısıyla net yurtiçi ürün
kaybı B + C alanıdır.
Eğer kota yoluyla bu
sağlanırsa, D alanı yabancı
üreticilerin karının bir
parçası olacaktır ve net
ülke içi kayıp B + C + D
alanına eşit olur.
S
P*
A
B
Pw
D
C
D
QS
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Q’S
Q’D
QD Miktar
Slide 56
Tarife mi? Kota mı? İthalatı Yok Eder
(genel olarak)

Soru:

S
Fiyat
Türkiye tarif yerine
ithalat kotası
uygulayarak refah
düzeyini arttırabilir mi?
P*
A
B
Pw
D
C
D
QS
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Q’S
Q’D
QD Miktar
Slide 57
Şeker Kotası

Şekerin dünya fiyatı kilo başına 8 cent
dolayına kadar düşmüştür. Türkiye’deki
fiyatı ise 40-50 cent dolayındadır.
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 58
Şeker Kotası

Piyasaya Kısıtlama Getirilmesi Durumu

Türkiye üretimi = 7.8 milyar kg

Türkiye tüketim = 10.6 milyar kg

Türkiye fiyatı = 44 cents/kg

Dünya Fiyatı = 22 cents/kg
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 59
Şeker Kotası

Piyasanın Kısıtlanması

TR. ES = 1.54

TR. ED = -0.3

TR arz: QS = -7.83+ 1.07P

TR talep: QD = 27.45 - 0.29P

P = .23 ve Q = 13.7 milyar kg
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 60
Şeker Kotası 1997
DTR
STR
Fiyat
(cents/kg.)
PTR = 21.9
Kotanın tüketiciye maliyeti
A + B + C + D, veya $4.8 milyar
Üreticiye katkısı A alanı veya
$2 milyar.
20
A
D
16
B
C
PW = 11
11
8
4
0
Qd = 24.2
5
QS = 4.0
10
15
Q’S = 15.6
20
25
Q’d = 21.1
30
miktar
(milyar kg)
Şeker Kotası
DTR
STR
Fiyat
(cents/kg)
PTR = 21.9
D dörtgeni yabancı üreticilerin
Kazancıdır ve $600 milyondur.
B ve C üçgenleri yaklaşık
$800 milyon olan net kaybı
Göstermektedir.
20
A
D
16
B
C
PW = 11
11
8
4
0
Qd = 24.2
5
QS = 4.0
10
15
Q’S = 15.6
20
25
Q’d = 21.1
30
Miktar
(milyar kg)
Vergi veya Sübbansiyonun Etkisi

Bir verginin yükü (veya sübbansiyonun
yararı) kısmen tüketici ve üretici
arasında paylaşılır.

Burada spesifik bir verginin etkilerini,
(satılan her birimden alınan sabit bir
vergi) inceliyoruz.
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 63
Spesifik Bir Verginin Yansıması
Pb vergi dahil tüketicilerin
Ödediği fiyattır. PS ise malı satanın
Eline geçen net (vergi dışı) fiyattır,
Vergi eşit bölünecektir.
Fiyat
S
Pb
A
B
P0
D
Tüketicilerin kaybı A + B, ve
Üreticilerin kaybı D + C, bu
arada devlet A + D kadar gelir
elde eder. Net kayıp ise B + C.
C
t
PS
D
Q1
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Q0
Miktar
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 64
Verginin Kime Yansıyacağı Arz ve Talep
Esnekliklerine bağlıdır
Yük Tüketicide
Üretici Yüklenir
D
Fiyat
Fiyat
S
Pb
S
t
Pb
P0
P0
PS
t
D
PS
Q1 Q0
Miktar
Q1 Q 0
Miktar
Vergi veya Desteğin Yükü

Kabaca şöyle ifade edilebilir

ES/(ES - Ed)

Örneğin, talep tam katı iken (Ed = 0), bu
oran bire eşittir ve tüm vergi yükünü
tüketici çeker.
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 66
Vergi veya Desteğin Etkisi

Bir sübbansiyonun etkilerini vergide
olduğu gibi analiz edebiliriz.

Sübbansiyon negatif bir vergi olarak
düşünülebilir.

Satıcının fiyatı, tüketicinin ödediği fiyatın
üstündedir.
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 67
Sübbansiyon (Subsidy)
Fiyat
S
Vergide olduğu gibi
Sübbansiyonda alıcı ve satıcı
Arasında arz ve talep
s Esnekliklerine bağlı olarak
bölünür
PS
P0
Pb
D
Q0
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Q1
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Miktar
Slide 68
Sübbansiyon (Subsidy)

Sübbansiyon oranı (s) olsun, satıcının
fiyatı Pb desteklenen fiyatın altında PS
olsun:

s = PS - Pb
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 69
Sübbansiyon (Subsidy)

Sübbansiyonun yararı Ed /ES. oranına
bağlıdır

Bu oran küçükse, tüketici açısından yararı
daha büyük olacaktır.

Bu oran büyükse, bundan üretici daha çok
yarar sağlayacaktır.
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 70
Benzin Vergisi

Benzine 50 cent vergi konduğunu kabul
edelim

Orta dönemde EP = -0.5 (talep)
QD = 150 - 50P

EP = 0.4 arz esnekliği
QS = 60 + 40P

QS = QD denge fiyatı $1 ve miktarı 100
milyar litre/yıl
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 71
Benzin Vergisi

50 cent vergi konduğunda

QD = 150 - 50Pb = 60 + 40PS = QS

150 - 50(PS+ .50) = 60 + 40PS

PS = .72

Pb = .5 + PS

Pb = $1.22
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 72
A Tax on Gasoline

50 vergi olduğu zaman

Q = 150 -(50)(1.22) = 89 milyar litre/yıl

Q yüzde 11 düşmektedir
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 73
50 cent vergi konmasının etkileri
Fiyat
($ -litre)
D
S
1.50
Tüketici rantı
kaybı
Pb = 1.22
Devletin bu vergiden elde
ettiği yıllık gelir= .50(89)
veya $44.5 milyar. Alıcı
verginin 22 centini öder,
satıcı ise 28 centini öder.
A
P0 = 1.00
D
t = 0.50
Üretici rantı
Kaybı
PS = .72
.50
11
0
EKO 205: Mikroiktisat 1
50 60
Ders 6
89 100
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
150
Miktar
milyar litre
Slide 74
50 cent vergi konmasının etkileri
D
Fiyat
S
1.50
Tüketici Rantındaki
Kayıp
Pb = 1.22
A
P0 = 1.00
D
Net Refah Kaybı = $2.75 milyar/yıl
t = 0.50
Üretici Rantındaki
Kayıp
PS = .72
.50
11
0
EKO 205: Mikroiktisat 1
50 60
Ders 6
89 100
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Miktar
150
Slide 75
Haftaya Monopol Piyasası
EKO 205: Mikroiktisat 1
Ders 6
Tam Rekabet Piyasası ve Devlet Müdahaleleri
Slide 76