Transcript TÜKRÜK BEZLERİNİN ANATOMİSİ,FİZYOLOJİSİ VE EMBRİYOLOJİSİ

TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ,FİZYOLOJİSİ VE
EMBRİYOLOJİSİ
DR.FULYA SAVRAN
DOÇ.DR.ÖZGÜR YİĞİT
TÜKRÜK BEZLERİ
Majör tükrük bezleri
 Parotis
 Submandibuler
 Sublingual
 Minör tükrük bezlerİ
 Üst solunum yoluna
yerleşmiş sayıları 600-1000
kadar olan bezlerdir.

TÜKRÜK BEZLERİNİN
EMBRİYOLOJİSİ
Majör ve minör bezler aynı gelişim şekline
sahiptirler.
 6.-8. Gestasyon haftalarında gelişir.
 Oral ektodermden mezenkimal yüzeye doğru
gelişirler.
 Ağız boşluğunu döşeyen epitelin proliferasyonu
ile oluşan solid hücre kümeleri mezenkim içine
doğru yönelerek bez taslağını oluşturur.

TÜKRÜK BEZLERİNİN
EMBRİYOLOJİSİ
TÜKRÜK BEZLERİNİN
EMBRİYOLOJİSİ

Parotis gland
Gelişimi ilk başlayan glanddır.
 Lenfatik sistemden sonra geliştiği için, bez içinde lenf nodu
vardır.
 Sıklıkla bu lenf nodları içinde tükrük epitelyal hücreleri
bulunur.(wharton tm?)
 Yanak epitelinin iç yüzeyinin invajinasyonu ile oluşur.
 Parotis taslağı posteriora doğru ilerlerken fasial sinir
anteriora doğru ilerler.

TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ

PAROTİS





Cilt altında
Gergin bir bağ dokusu ile çevrili
Kapsüllü(Derin Servikal
Fasyanın Superfisial tabakası)
Retromandibuler-preauriküler
yerleşimli
En büyük tükrük bezi
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ
 PAROTİS




N. Facalis bezi derin ve yüzeyel
olmak üzere iki parçaya ayırır.
Üst bölümü, medialden
mandibula ramusu, arkadan dış
kulak yolu ve üstten zigomatik
ark ile çevrilidir.
Alt bölümü, çene köşesi ile
mastoid çıkıntı arasındadır.
Aşağıda sınır, SCM ön kenarı ve
digastrik kas arka karnıdır.
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ
PAROTİS
Yüzeyel
♦ Kondiler Uzantı: temporomandibular eklemin
yanındadır.
♦ Meatal Uzantı : dış kulak yolu insisurasının
medialindedir.
♦ Posterior Uzantı : mastoid ve sternomastoid kas
arasında uzanırlar.
Derin
♦ Glenoid Uzantı : temporal kemiğin timpanik
komşuluğunda
♦ Submandibular Uzantı : stilomandibular ligamanın
üstünde anteromediyale doğru uzanır.
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ

PAROTİS
Parotis bezi kanalı(stenon kanalı) 6 cm boyunda ve 5
mm çapındaddır.
 Bezin ön kenarından çıkar ve massetter kasını çaprazlar
ve bukkinatör kas ile bukkal mukozayo delerek 2. üst
molar diş hizasında ağız boşluğuna açılır.
 Lokalizasyonu tragus –philtrium

TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ
PAROTİS
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ

PAROTİS
Parotis abselerinde
horizontal
insizyon!!
 Vertikal insizyon
fasyal sinir ve
stenon kanalına
zarar verebilir.

Arcus
zygomaticus
Parotis gland
Stenon kanalı
Bussinatör kas
Massetter kas
scm
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ
 Parafarengeal
alan
Ters Piramit şekilli
Taban: Kafa tabanı
 Apeks: Hyoid kemik kornu
majus
 Medial: Parafarengeal duvar
 Lateral: Mandibular ramus &
Med.Pterigoid Kas

TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ
 Parafarengeal


alan
Derin parotis lobu
parafarengeal alan
komşuluğunda
olduğundan, parotis
tümörleri ağız içinde
yumuşak damak ve
tonsiller fasyayı
anteromediale iter.
Stilomandibuler
ligament parotisi
submandibuler
glanddan ayırır.
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ

PAROTİS

Arterleri . A. Karotis
Eksternadan gelir.

A. Temporalis
Superficialis
 A. Transversa faciei
Venöz drenajı V.
Jugularis Eksterna ve
İnterna ile sağlanır.
 Lenf drenajı, yüzeyel
ve derin servikal lenf
düğümleri ile olur.

TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ

PAROTİS
Parotis gland içinde önemli sayılacak miktarda lenf
düğümü vardır.
 Periparotid lenf nodları

Glandın drenajı
 Yüz ,saçlı deri
 Dış kulak kanalı, orta kulak
 Nazofarenks ve yumuşak damak drenajını sağlar

TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ

PAROTİS
Sempatik lifler karotid pleksustan
 Pregangliyonik parasempatik lifler n. Petrosus
superficialis minör ile otik gangliona gelir ve buradan
kalkan postganglionik lifler n. Aurikulatemporalis ile
beze ulaşır.

TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ

Facial Sinir



Facial sinir stilomastoid foramenden temporal kemiği
terk eder.
Bezi 2 cerrahi bölgeye ayırır

Yüzeyel

Derin
3 motor dal verir

Postaurikuler kas

Stilohyoid kas

Digastrik kas arka karın
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ

Facial Sinir
Temperofasial dal
 Servicofasial dal


5 Terminal dal





Temporal dal
Zigomatik dal
Bukkal dal
Marjinal mandibular dal
Servikal dal
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ
Facial
Sinir
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ
Facial
Sinir
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ
 Facial
Sinir
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ
 Facial
Sinir
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ

Facial Sinir Lokalizasyonu




Tragal pointer(1-1.5 cm altında)
Timpanomastoid sütur(6-8 mm
medialinde)
Digastrik kas Posterior karın(üstünde)
Stiloid çıkıntı(tabanının
posterolateralinde)
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ
Arteryel
Venöz
Nöral
kompartman
kompartman
kompartman
Derin
Orta
Yüzeyel
A.
V.Fasialis
Karotis
Eksterna
A.
Maksillaris
İnterna
A.
Temporalis
Superfisialis
Posterior &
dalları
V.Temporalis
Superfisialis
V. Maksillaris interna
V. Aurlkularis
Posterior
V. Jugularis Eksterna
N.
Fasialis
N. Aurikularis
Magnus
N.
Aurikulotemporalis
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ
A.Tempralis
Superficialis
N. Aurikulotemporalis
V.Tempralis
Superficialis
N. Facialis
R. Bukkalis
N. Aurikularis
Magnus
R. Marjinalis
Mandibula
V.Retromandibularis
V.Jugularis
Eksterna
V.Facialis
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ
 Submandibuler
Gland
Ağız tabanında
Korpus mandibula iç
tarafında
 Aşağıda
submandibular
üçgene doğru uzanır
 Bezin esas kısmı
milohiyoid kas
inferiorundadır ve
superficial servikal
fasya ile kaplıdır.
 Milohyoid kas
anterior sınır
etrafında c şeklini
oluşturur.


TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ

Submandibuler Gland
Arkada , stilomandibuler membran, submandibular
bezi parotisten ayırır.
 Bez yüzeyel ve derin iki lobu vardır.

TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ

Submandibuler Gland
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ

Submandibuler Gland
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ

Submandibuler Gland
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ

Submandibuler Gland
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ

Submandibuler Gland
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ

Submandibuler Gland
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ

Submandibuler Gland

Submandibular bez kanalı(wharton) yaklaşık 5 cm
uzunluğunda ve N. Lingualis ve N. Hypoglosus
arasında derin loptan çıkarak lingual frenilumun iki
yanında ağız boşluğuna açılır.
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ
Submandibuler Gland
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ

Submandibuler Gland
Arterleri: A. Lingualis ve A. Facialis
 Venöz drenajı: V. Facialis Anterior
 Lenf drenajı: submandibuler lenf bezlerine ve
oradanda juguler lenf bezlerine olur.

TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ

Submandibuler Gland
Sempatik: superior servikal ganglion
 Parasempatik:pregangliyonik parasempatomimetik
lifler korda timpani yolu ile lingual sinirle birlikte
submandibüler gangliyona gelir. Buradan kalkan
postgangliyonik lifler aynı sinirle beze ulaşır

TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ

Submandibuler Gland

N. Facialisin marjinal mandibuler dalı, derin servikal
fasyanın yüzeyel tabakası içinde seyreder ve hyoid
kemiğe kadar aşağıya uzanabilir.
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ
Submandibuler Gland
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ
 Sublingual



Gland
En küçük majör
bezdir.
Mandibula &
Genioglossus
arasında,
İnferiorda mylohyoid
kasla sınırlıdır.
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ

Ağız tabanında üzeri sadece mukoza ile kaplıdır.

Kapsül yok.

Bezin doğrudan ağız tabanına veya submandibular
bezin kanalına açılan, 8-20 adet kanalı
vardır.(Bartholin kanalları/Rivinus kanalları)
TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ

Sublingual Gland
Beslenmesini A.V. Lingualis sağlar.
 Sempatik innervasyonu Servikal zincir gangliyonları
ile parasempatik innervasyon ise Submandibular
gangliyon sağlar.

TÜKRÜK BEZLERİNİN
ANATOMİSİ
TÜKRÜK BEZLERİNİN
MİKROANATOMİSİ
SEKRETUAR ÜNİTE


Dallanan kanal sistemi

Birleştirici kanal

Salgı kanal

Boşaltıcı kanal
Salgı yapan üniteler




Seröz(piramidal şekilli, geniş
tabaları ile bazal lamina
üzerine otururlar)
Müköz(kübik ve prizmatik,
glikoprotein içerirler)
Miks
Miyoepitelyal (kasılarak
tükrük salgısını artırırlar)
TÜKRÜK BEZLERİNİN
MİKROANATOMİSİ
 Birleştirici
kanal :
HCO3’u sekrete, Cl’u
absorbe eder
 Salgı kanalı : K’u
sekrete, Na’u absorbe
eder, hipotonik salgı
olur
 Boşaltıcı kanallar
tükrük
modifikasyonu
yapmazlar
TÜKRÜK BEZLERİNİN
FİZYOLOJİSİ
Tükrük salgısında
sempatik ve parasempatik
sistem etkilidir.
 Parasempatik
uyarı:esastır
 Sempatik uyarı:tükrük
yapısını belirler.
 Tükrük salgısı 7.ve 9. CN
yolu ile beyin sapından
superior ve inferior
salivatör çekirdeklerden
gelen parasempatik
sinyaller ile kontrol edilir.

TÜKRÜK BEZLERİNİN
FİZYOLOJİSİ



Günlük tükrük sekresyonu 1000-1500 ml
arasındadır.
Bazal salınım hızı 0.5 ml/dk iken uyarılma ile bu
salgı 7 ml/dk olur.
Tükrük 2 çeşit protein içerir:





Pityalin (amilaz):nişasta sindirimi
Müsin:kayganlaştırıcı ve koruyucu
Parotis :seröz
Submandibular:seröz-müköz
Sublingual :müköz-seröz
TÜKRÜK BEZLERİNİN
FİZYOLOJİSİ
 Unstimüle



faz
Submandibular (%69)
Parotis (%26)
Sublingual (%5)
 Stimüle
faz
Parotis (%69)
 Submandibular (26)
 Sublingual (%5)

TÜKRÜK BEZLERİNİN
FİZYOLOJİSİ
Tükrük Salgısının Bileşimi
TÜKRÜK BEZLERİNİN
FİZYOLOJİSİ



Tükrükte K ve HCO3 yüksektir.
Na ve Cl oranı plazmadan düşüktür.
Tükrük salgısı 2 aşamalıdır.
Asinüsler:amilaz, müköz den oluşan primer salgı
 Tükrük kanalları: tükrüğün iyon içeriği değişir.

TÜKRÜK BEZLERİNİN
FİZYOLOJİSİ
 Tükrük
Fonksiyonu
İçerdiği lizozim ve Ig A ile ağız mukozası ve
üst solunum yolları için koruyucu görev
üstlenir.
 Tükrük besinleri ıslatır ve içerdiği amilaz ile
nişastanı parçalanmasını sağlar.
 Konuşmayı kolaylaştırır.

TÜKRÜK BEZLERİNİN
FİZYOLOJİSİ

Tükrük Fonksiyonu
Dişleri korunmasını sağlar.
 Papilları yıkayarak tat alma duyusunun
korunmasını yardımcı olur.
 Tükrük ; üre, iyot, florür ve birçok antibotiklerin
atılma yeridir.

KAYNAKLAR





Otorinolaringoloji, Baş ve Boyun Cerrahisi, John Jacob
Ballenger, James B. Snow,2000
Kulak Burun Boğaz Hastalıkları ve Baş –Boyun Cerrahisi;
Can Koç,2004
Kulak Burun Boğaz Hastalıkları ve Baş –Boyun Cerrahisi;
Onur Çelik,2002
Otolaringoloji Temel Bilgiler; Allen M.Seiden,2003
Türkiye Klinikleri(Tükrük Bezi Özel Sayısı);Cilt 3,Sayı
36,2007
TEŞEKKÜRLER……