Transcript EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ

EĞİT 111
Eğitim Bilimlerine Giriş
EĞİTİM BİLİMİNİN DİĞER
BİLİMLERLE İLİŞKİSİ

Eğitim sosyal bilimlerle ilgili birçok disiplin ilke ve
kuramlarından yararlanan uygulamalı bir bilimdir.

Eğitim bilimine katkıda bulunan bu disiplinler
eğitimin temelleri olarak kabul görmektedirler.

Bu bölümde eğitimin felsefi, sosyal, hukuki,
psikolojik, ekonomik, ve politik temelleri üzerinde
durulacaktır.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ EĞİT 111
2
EĞİTİMİN FELSEFİ TEMELLERİ
 Felsefe, Yunanca sevgi ve bilgi sözcüklerinin
birleşiminden oluşan ve insanoğlunun bilgelik yolunu
bulmaya duyduğu ilgiye işaret eden bir terimdir.
 Felsefe, bireylerin inanç ve değer sistemlerinin
oluşmasını sağlayarak, hayatları süresince aldıkları tüm
kararları ve yaptıkları tercihleri belirler.
 Felsefi düşünceler, filozoflara ya da düşünürlere
özgüymüş gibi gözükmesine rağmen, tüm insanlar,
kendilerine özgü bir yaşam felsefesi geliştirmektedirler.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ EĞİT 111
3
EĞİTİMİN FELSEFİ TEMELLERİ
 Bir disiplin olarak felsefe, etkili düşünme ve
akıl yürütme yoludur.
 Felsefe, gerçeği tümüyle ele alıp inceleyen ve
bunun sonucunda ulaşılan bilgileri
yorumlayan ve sistemleştiren bir uğraş alanı
olarak tanımlanabilir.
 Bilimde gerçekler, birbirinden ayrı olarak
incelenirken, felsefede tüm gerçekler, hangi
alana ait olduğu düşünülmeden bir arada ele
alınır ve sistemleştirmeye çalışılır.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ EĞİT 111
4
FELSEFENİN UĞRAŞ ALANLARI
 Felsefenin kendine özgü inceleme alanları
vardır.
 Eğitimle ilgili olan temel felsefe alanları varlık
felsefesi (ontoloji), bilgi felsefesi (epistemoloji)
ve değerler felsefesi (aksiyoloji) başlıkları
altında incelenmiştir.
 Ayrı ayrı ele alınmalarına rağmen, bu
disiplinler arasında sıkı bir ilişki vardır.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ EĞİT 111
5
EĞİTİMİN FELSEFİ TEMELLERİ
1) VARLIK FELSEFESİ
 Varlık felsefesinde ‘Gerçek nedir?’ sorusunun yanıtı
aranmaktadır.
 ‘Gerçek nedir’ sorusunun dışında, insanın neden var
olduğu, evren içerisinde ne tür bir rolü olduğundan
hareket ederek ‘Tanrı, insan, evcren, varlık, yokluk
vb. nedir?’ gibi sorular üstünde yoğunlaşır.
 Kısaca varlık biliminin, canlı veya cansız dün, bugün
veya yarına ait tüm varlıkların var oluşlarını
açıklamaya çalıştığı söylenebilir.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ EĞİT 111
6
EĞİTİMİN FELSEFİ TEMELLERİ
2) BİLGİ FELSEFESİ
 Bilgiyle ilgili soruları ele alan bir felsefi disiplin olup
bilginin ne olduğu, kaynağı, doğru, yanlış, bilinmez,
mutlak ya da göreceli oluşu, türlerin ne olduğu gibi
sorulara yanıt aranmaktadır.
 Bilginin yanında, bilme olayının nasıl gerçekleştiğiyle
de ilgilenir.
 Bilmenin duyular aracılığıyla mı, zihinsel algılamayla
mı, yoksa doğuştan gelen birtakım yetilerimiz ya da
ilahi sayılabilecek niteliklermizle mi ilgili olduğunun
cevabını aramaktadır.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ EĞİT 111
7
EĞİTİMİN FELSEFİ TEMELLERİ
3)DEĞER FELSEFESİ
 İnsanların değer sistemleriyle ilgilenen bir
felsefi disiplindir.
 ‘İnsanların değer yargılarını şekillendiren ve
yönlendiren ilkeler nelerdir?’, ‘Bu ilkeler
mutlakmıdır, yoksa göreceli midir?’,
‘Değerlerin belirli bir sınırlandırmasını
yapmak mümkün müdür?’ gibi sorulara cevap
aramaktadır.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ EĞİT 111
8
EĞİTİMİN FELSEFİ TEMELLERİ
DEĞER FELSEFESİ
 Değer felsefesiyle ilgili konular etik ve estetik
olmak üzere ikiye ayrılır.
 Etik kavramı, insanın ahlaki değerlerini
sorgulayarak, bu değerleri sınıflandıracak
temel ölçütlerin neler olabileceğini araştırır.
 Ayrıca ahlaklı ve erdemli davranabilmek için
bizi yönlendirenin ne olduğunu da araştırır.
 Estetik ise neyin güzel olduğuyla ilgili olarak
temel değer yargılarına işaret eder.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ EĞİT 111
9
FELSEFE VE EĞİTİM İLİŞKİSİ
 Bir eğitim proğramı hangi felsefi görüşe dayalı olarak
hazırlanırsa hazırlansın, proğramın uygulayıcısı olan
öğretmenlerin de eğitim felsefesi çok önemlidir.
 Bir öğretmen, kendi yaşam tecrübelerini, mesleki ve
kültürel geçmişini, eğitimini, insanlar ve kendisiyle
ilgili genel inanışlarını, sınıf içerisinde aldığı kararlara
ve uygulamalarına yansıtır.
 Bir proğramın verimli bir biçimde uygulanabilmesi
için, proğramın felsefesi ile öğretmenin eğitim
felsefesinin tutarlı olması gerekmektedir.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ EĞİT 111
10
EĞİTİMDE FELSEFİ AKIMLAR
 Eğitim üzerinde etkisi olan üç temel felsefi görüşten
yararlanarak oluşturulan daha uygulamaya dönük
görüşler de vardır.
 Bu üç temel görüşle eğitimin etkileşimi sonucunda
eğitim biliminin bir alt disiplini olan eğitim felsefesi
ortaya çıkmıştır.
 Eğitim felsefesi, eğitimle ilgili tüm kuram ve
uygulamaları bütüncül bir bakış açısıyla ele alarak
değerlendiren bir disiplin olarak düşünülebilir.
 Bu bağlamda eğitimle ilgili dört temel eğitim felsefesi,
Daimicilik, Esasicilik, İlerlemecilik ve Yeniden
Kurmacılık kitabımızda incelenecektir.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ EĞİT 111
11
EĞİTİMDE FELSEFİ AKIMLAR
1) DAİMCİLİK (Perennializm)
 Kökleri realizm ve idealizme dayanan, en eski
ve en tutucu eğitim felsefesidir.
 Eğitim sisteminin amacı her çağda ve
toplumda insanın insan olarak gelişmesini
sağlamaktır.
 Eğitim, sabit, mutlak ve evrenseldir.
Toplumlara göre değişmez.
 Öğrencilerin aklını disipline etme ve akıl
yürütme becerilerini geliştirmeyi hedef alır.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ EĞİT 111
12
EĞİTİMDE FELSEFİ AKIMLAR
(Daimcilik)
 İlk daimcilere göre, eğitimin odağında din ve
felsefe bulunurdu.
 Günümüzde ise eğitimin konu alan merkezli
olmasını (ilkokulda okuma, yazma aritmetik,
ahlak ve din eğitimi) savunurlar.
 Ortaöğretimde dilbilgisi, mantık, klasik ve
modern diller, matematik ve Batı dünyasının
klasik eserlerinin okutulmasını önerirler.
 Akıl yürütme yollarından tümdengelim ağırlıklı
olarak uygulanır.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ EĞİT 111
13
EĞİTİMDE FELSEFİ AKIMLAR
(Daimcilik)
 Sokratik tartışma, sözel açıklama, düz
anlatım, gezi, gözlem yapma gibi yöntemler
önerilir.
 Sınıflarda, alanlarında uzman öğretmenler tek
otoritedir.
 Başarı değerlendirmesinde akıl ve
muhakeme gücünü yoklayan sorular tercih
edilir ve seçici ve eleyici değerlendirme
teknikleri kullanılır.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ EĞİT 111
14
EĞİTİMDE FELSEFİ AKIMLAR
(Daimcilik)
 Bireylerin günlük hayatlarında, toplum
içerisinde, meslek hayatlarında ya da özel
yaşamlarındaki ihtiyaçlarını karşılamaya
dönük bir çaba görülmez.
 Öğrencilerin ilgi alanları ve bireysel
farklılıkları dikkate alınmaz.
 Herkes için tek bir program yeterli görülür,
seçmeli dersler ya da mesleki teknik
eğitimlerle ilgilenmezler.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ EĞİT 111
15
EĞİTİMDE FELSEFİ AKIMLAR
2) ESASİCİLİK
 En yaygın olarak kabul gören ve halen
uygulanmakta olan bir eğitim felsefesidir.
 Eğitimin temel amacı, kültürel mirası tüm
yönleriyle yeni nesillere aktarmaktır.
 İlköğretimde aritmetik, okuma ve yazma,
ortaöğretimde anadil, matematik, fen, tarih ve
yabancı dillerden oluşan beş temel konu
bulunmasını savunurlar.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ EĞİT 111
16
EĞİTİMDE FELSEFİ AKIMLAR
(Esasicilik)
 Öğretmenin sınıf içerisindeki rolü, daimiciler ile
aynıdır. (Alanında uzman öğretmen tek karar
vericidir).
 Kültürü en iyi öğretmenlerin bildiğini düşündükleri
için, öğretmen merkezli öğretim yöntemleri ile tekrar,
mekanik alıştırmalar gibi öğrenme yöntem ve
tekniklerine önem verirler.
 Derste işlenen konuların ne kadar öğrenildiğini klasik
sınavlarla ölçülür.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ EĞİT 111
17
EĞİTİMDE FELSEFİ AKIMLAR
3) İLERLEMECİLİK
 Kökeni pragmatizime dayanır ve esasiciliğe
bir tepki olarak ortaya çıkmıştır.
 Öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçları ön plana
alınmış ve yaşantısal öğrenme önem
kazanmıştır (Yaşayarak öğrenme).
 Öğrencilere problem çözme becerisi
kazandırmak esastır.
 Eğitim bir süreç olarak algılanmaktadır.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ EĞİT 111
18
EĞİTİMDE FELSEFİ AKIMLAR
(İlerlemecilik)
 Bireyin bilişsel gelişimi yanında, bedensel ve
sosyal yönden gelişmesine de önem verilir.
 Eğitim programlarının yapısı disiplinler arası
olmalıdır.
 Eğitim verilirken demokratik ve etkileşimli bir
ortam yaratılmaya ve öğrencilere zengin
yaşantılar sağlanmaya çalışılır.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ EĞİT 111
19
EĞİTİMDE FELSEFİ AKIMLAR
(İlerlemecilik)
 Buluş yoluyla öğretim, problem çözme, araştırma,
proje çalışmalarıyla işbirliğine dayalı öğrenme
yöntemleri kullanılır.
 Değerlendirme yapılırken öğrencilere gerçek
yaşamda karşılaşacağı ve bilimsel yöntemleri
kullanmasını sağlayan sorular sorulmalıdır.
 Temelinde güçlü bir demokrasi inancı
bulunmaktadır ve öğretmenler otoriter değildirler.
 Öğretmen konu aktarıcısı değil öğrencilere
rehberlik eden ve öğrenmeyi kolaylaştıran bir
kişiliktir.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ EĞİT 111
20
EĞİTİMDE FELSEFİ AKIMLAR
(İlerlemecilik)
 1970’lerin başında bazı ilerlemeciler ‘hümanist




eğitim proğramı’ çalışmalarını başlatmıştırlar.
Bu proğramın temel amacı bireyin benlik kavramını
geliştirmektir.
Bilişsel ürünlerden çok, duyuşsal özellikler vurgulanır.
Maslow ve Rogers’in kendini gerçekleştirmesi
görüşüne dayanmaktadır.
Türkiye’de, 2005 ilköğretim programlarının temelini
oluşturan ‘oluşturmacı’ yaklaşım da temel ilkeler
açısından ilerlemecilik felsefesine uymaktadır.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ EĞİT 111
21
EĞİTİMDE FELSEFİ AKIMLAR
4) YENİDEN KURMACILIK
 Pragmatizime dayanır.
 İlerlemeciler bireyin ilgi ve ihtiyaçlarını önemserken,
yeniden kurmacılar için toplum önemlidir.
 İlerlemecilerin önerdiği ‘öğrenen merkezli’ eğitim
anlayışını yanlış bularak ‘toplum merkezli’ bir eğitim
programını önerirler.
 Okullar sadece sorunların analiz edildiği ve
yorumlandırıldığı yerler değil, sorunlara çözüm
önerilerinin üretildiği, gereğinde öğretmen ve
öğrencilerin de eyleme ğeçtiği yerlerdir.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ EĞİT 111
22
EĞİTİMDE FELSEFİ AKIMLAR
(Yeniden Kurmacılık)
 Yeniden kurmacılara göre toplum sürekli
değiştiği için eğitim programları da
değişmelidir.
 Kültürel konuların eleştirel olarak incelenmesi
gerektiği vurgulanmaktadır.
 Eğitim proğramlarında tam demokrasiyi
gerçekleştirme ve insanların demokratik
yaşam biçimini benimsemesini sağlama,
demokrasinin aksayan yanlarına göre çözüm
üretme ve uygulama, yaşamı yeniden kurma
önceliklidir.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ EĞİT 111
23
EĞİTİMDE FELSEFİ AKIMLAR
(Yeniden Kurmacılık)
 Eğitim programlarında sosyal bilgiler öne
çıkartılmakta ve sosyal, ekonomik ve politik
sorunlar üzerinde durulur.
 Ulusal ve uluslararası sorunlarla ilgilenilir
(işsizlik, çevre, etnik ve dini sorunlar).
 Demokratik sınıf ortamında tartışma, eleştirel
düşünme, problem çözme yöntemleri
kullanılırken cezaya asla başvurulmaz.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ EĞİT 111
24
EĞİTİMDE FELSEFİ AKIMLAR
(Yeniden Kurmacılık)
 Öğretmenler değişim ve reformlardan
sorumludurlar.
 Bir proje yöneticisi ve araştırma lideri gibi hareket
ederler.
 Öğretmenin temel görevi, öğrencilerin, insanlığın
karşı karşıya olduğu problemlerin farkında
olmalarına yardımcı olmaktır.
EĞİTİM BİLİMLERİNE GİRİŞ EĞİT 111
25