Transcript na réamhfhocail shimplí

Na réamhfhocail shimplí
Cad is brí le réamhfhocail shimplí?
Bhuel, féach ar an téarma arís:
réamhfhocail shimplí
Focal a thagann roimh - fhocal eile - focal beag é de ghnáth
Tugtar réamhfhocail shimplí ar na focail bheaga
seo mar ní réamhfhocail chomhshuite iad (ar
feadh, tar éis…)
Agus
Ní forainmneacha réamhfhoclacha iad ach an
oiread (orm, leis, agat…)
Agus ní bhíonn an t-alt i gceist (ag an gcat, ag an
aois…) Tugtar an tuiseal tabharthach ar an ngné
sin!
Na réamhfhocail shimplí
na consain
Cuireann réamhfhocail shimplí áirithe séimhiú
ar an ainmfhocal a leanann iad agus ní
chuireann an chuid eile.
Cuir na réamhfhocail shimplí thíos sa bhosca
ceart:
ag, de, faoi, seachas, trí, um, chun, dar, as,
chuig, mar, roimh, ó, go, go dtí, do,
murach, le
+ séimhiú
gan séimhiú
faoi thionchar
ag Seán
Na réamhfhocail shimplí
An raibh an ceart agat?
+ séimhiú
gan séimhiú
faoi thionchar
de Shiobhán
trí chéile
mar mhúinteoir
um Cháisc
ó bhliain
do Cholm
roimh mheán lae
ag Seán
le Síle
seachas duine eile
chun cluiche
dar críoch
as baile
chuig Máire
go Gaillimh
go dtí doras an tí
murach Cian
na consain
Na réamhfhocail shimplí
na consain
Anois, tá cúpla ceann in easnamh, nach bhfuil?
Cad faoi:
ar / gan / idir / thar / i*
?
Pléigh na difríochtaí seo leis an duine in aice
leat:
ar bord
vs
ar bhord
gan chead
vs
gan teach
gan chóta
vs
gan cóta mór
idir Doire & Gaillimh vs
idir bheag & mhór
thar bráid
thar cheann Phóil
*Cad a leanann i?
vs
Na réamhfhocail shimplí
na consain
An raibh an ceart agaibh?
ar bord
vs
ar bhord
Nuair atá míniú faoi leith ag ar Ciallaíonn ar ‘on’ sa chiall
agus an focal eile. Nuair nach
Bhéarla anseo - on a table
ciallaíonn ar an focal on i
mBéarla
-ar muir, ar siúl, ar ceal
gan chead
vs
Séimhítear focal aonair tar éis
gan murach…
gan chóta
vs
Séimhítear focal aonair tar éis
gan ach amháin…
idir Doire & Gaillimh
vs
Má chiallóinn idir between ní
bhíonn séimhiú ann.
thar bráid
Nuair atá míniú faoi leith ag
thar agus an focal eile.
-thar ceann
gan teach
Focal a thosaíonn le
d / t / l /s /n
Ní bhíonn séimhiú i gceist
gan cóta mór
Má bhíonn níos mó ná focal
amháin ann.
Ní bhíonn séimhiú i gceist.
idir bheag & mhór
Má chiallaíonn idir both bíonn
séimhiú ar an dá ainmfhocal.
vs
thar cheann Phóil
Ciallaíonn thar ‘over’ sa chiall
Bhéarla anseo – over Paul’s
head
Na réamhfhocail shimplí
na gutaí
An féidir leat séimhiú a chur ar ghuta?
Ní féidir ar ndóigh! Ach is féidir:
 ‘h’ a chur roimh ghuta má thagann dhá
ghuta le chéile:
go hAlbain
 Agus athraíonn do agus de go dtí d’ roimh
ghuta nó ‘fh’:
d’fhocal
Cuir na réamhfhocail shimplí roimh fhocail a
thosaíonn le guta chun na rialacha thuas a
léiriú:
ag, de, os, faoi, seachas, trí, um, chun, dar,
as, chuig, mar, roimh, ó, go, go dtí, do,
murach
Na réamhfhocail shimplí
An raibh an ceart agat?
ag Áine
d’arán
faoi anáil
seachas ainmhithe
trí uisce
um ordú
chun Aifreann
dar aois
as ord
chuig Eilís
mar aisteoir
ó oifig
go hÉirinn
go dtí é
d’aois
murach Éamonn
le himeacht
na consain