Transcript Slayt Başlığı Yok - Afyon Kocatepe Üniversitesi

Prof.Dr. Mustafa ERGÜN
Afyon Kocatepe Üniversitesi
Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi
MODERN
YÖNETİM
KURAMLARI
Toplam Kalite Yönetimi
Stratejik Yönetim
1.Klasik dönem: Taylor, Fayol, Weber, vb.
uygulamacı ve düşünürlerin temsil ettiği
1900’lerdeki klasik yaklaşıma göre üretkenlik
ön plandadır ve insanlar makinenin birer
parçasıdırlar.
2.Neoklasik dönem: 1930’larda Howthorne,
Argris, Maslow’un temsil ettiği neoklasik
yaklaşıma göre ise sosyal davranışlar,
teknoloji ve çevre koşulları birlikte senkronize
edilmeye çalışılmalıdır. Bu dönemi, bir önceki
dönemin insan-makine anlayışına tepki olarak
değerlendirebiliriz.
3.Modern dönem: 1960’larda ortaya çıkan
modern yaklaşımlarda ise teknolojik
gelişmeler ve teknoloji üzerinde elde edilen
hakimiyet ile insan faktörü giderek önem
kazanmış ve stratejik yönetim anlayışı ön
plana çıkmıştır. (Douglas Mc. Gregor’un X-Y
teorisi, Yönetim Grid modeli, Drucker’ın
“Hedeflerle Yönetimi, Ansoft’un “Şirket
Stratejisi, 1980 ve 1990’larda ise Toplam
Kalite Yönetimi)
Neoklasik dönem teorileri
• Klasik organizasyon teorilerinden farklı
olarak bir kısım araştırmacılar
organizasyonda insan faktörü ve insan
ilişkileri üzerinde durmuşlardır. Bunlar
“İnsan İlişkileri Ekolü”dür (Mary
Parker Fullett (1868-1933), Chester
Irwing Bernard (1886-1961) ve Elton
Mayo (1880-1949)
• İnsan Davranışları Okulu da 1950 ve
1960’lı yıllarda katkıda bulunmuştur.
Frederick A. Herzberg, Douglas Mc
Gregor, Rensis Likert gibi
araştırmacılar bu okula katkıda
bulunanlar arasında sayılabilir.
• Son olarak 1960 ve 1970’lerde
organizasyon ve yönetim alanında
Sistem Teorisi adı verilen yeni bir
yaklaşım gündeme gelmiştir. British
Tavistock Institute adı verilen bir
merkezde çalışan araştırmacılar
organizasyonun teknik, sosyolojik ve
ekonomik faktörlerin bir bütünü
olduğunu ifade etmişlerdir.
Elton Mayo ve arkadaşlarının
yaptıkları deneylerden elde edilen
sonuçları ise şu şekilde özetleyebiliriz:
Verimliliği artıran faktör, fiziki
unsurlardan (ışıklandırma, ısıtma,
çalışma süresi vs.) ziyade sosyal
unsurlardır. Çalışanların
motivasyonu, ödüllendirilmesi, iş
tatmini vs. unsurlar verimliliği
artıran esas faktörlerdir. İnsana
değer verilmesi, takdir edilmesi, bir
arada çalışma isteği, işbirliği düzeyi,
organizasyondaki saygı, sevgi ve
güven ortamı, insan davranışları vs.
verimlilik ve kalitenin belirleyici
unsurlarıdır.
Douglas McGregor’un X ve Y Teorisi
Neo-klasik yönetim teorisyenlerinden bir
diğeri Douglas McGregor’ dur. McGregor
1960 yılında İşletmenin İnsan Boyutu
(Human Side of Enterprise) adlı kitabında
X ve Y olmak üzere iki farklı insan tipini
ele almış ve karşılaştırmıştır.
X Teorisi ve Varsayımları:
İnsan, doğuşu itibariyle çalışmayı
sevmez ve mümkün olduğu ölçüde işten
kaçar.
İnsan çalışmayı doğası gereği pek
sevmediği için onun çalışmasını motive
etmek, ödüllendirmek, kontrol etmek,
yerine göre de cezalandırmak gerekir.
Genellikle insanlar sorumluluktan kaçma
eğilimindedir ve yönetmektense
yönetilmeyi arzular. Birey işinde özellikle
güvence arar.
Y Teorisi ve Varsayımları:
Her insan için çalışmak, dinlenmek, eğlenmek
kadar doğal bir istek ve arzudur. Çalışmak birey
için başlı başına bir tatmin kaynağı olabilir.
Sadece dışarıdan kontrol etmek ve cezalandırmak
bireyi organizasyon amaçlarını gerçekleştirmeye
yöneltmeyebilir. İnsan, kendi kendini yöneterek
ve denetleyerek de amaçlara ulaşılmasını
sağlayabilir.
İnsana yetki ve sorumluluk devri, onun benliğini
ve kişisel becerilerini ortaya koymak için fırsat
yaratır. Dolayısıyla bu tür bir tatmin netice olarak
organizasyon amaçlarının gerçekleşmesine
imkan sağlar.
İnsan sadece sorumluluk yüklenmeyi değil,
sorumluluk aramayı da uygun şartlar olduğunda
öğrenebilir. Sorumluluktan kaçmak, insanın
doğasında sabit olan bir özellik değildir.
Yönetimde insan boyutunu ilk ele alan
uzmanlardan bir diğeri Chris Argyris’ dir. Argyris,
literatürde “Olgunluk Teorisi” olarak
adlandırılan bir teori geliştirmiştir.
Argyris’ e göre insan, bebeklik döneminden
olgunluk düzeyine kadar bir evre içerisinde
gelişimini sürdürür. Bu evre içerisinde insan
davranışlarında şu özellikler dikkat çekicidir:
Kişi, herşeyi başkalarından beklemeyip aktif
duruma geçer,
Başkalarına karşı tam bağımlı olmayıp nispi
bağımsızlığa kavuşur,
Sınırlı davranışlardan çok yönlü davranışlara
geçer,
İşe karşı ilgisi artar,
Şimdiki zamanla ilgili olan davranış yerini geçmiş
ve gelecek zamanla ilgili düşünce ve tecrübelere
bırakır.
Kendine güveni vardır, başkalarını kendinden
aşağı görmeye başlar,
Kendi bilgi ve yeteneklerini tanımaya başlar.
Rensis Likert’ ın Sistem 4 Modeli
Yönetimde insan boyutunu ele alan
araştırmacılardan birisi de Rensis
Likert’tir.
Likert’in geliştirdiği modelde Sistem 1,
“Otoriter-hiyerarşik yönetim”i; Sistem
4 ise “katılımcı yönetim”i ifade
etmektedir.
Sistem 4 Modelinin başlıca özellikleri:
Organizasyonda yönetici ve çalışanlar arasında yatay
iletişim söz konusudur. Yöneticilerle çalışanların
görüşmeleri arasında bir engel söz konusu değildir.
Yöneticilerin organizasyon çalışanlarına tam bir
güveni söz konusudur.
Organizasyonda temel motivasyonal araç takdir ve
ödüllendirmedir.
Organizasyonda tam bir bilgi paylaşımı sözkonusudur.
Organizasyonda ekip çalışmasına son derece önem
verilmektedir.
EĞİTİMDE TOPLAM KALİTE
YÖNETİMİ
(Total Quality Management)
KALİTE
“Kalite, bir ürün veya hizmet ile ilgili
özelliklerin, belirlenen veya olabilecek
ihtiyaçları karşılama derecesidir.”
Toplam Kalite
Yönetimi
Müşterinin beklentisinin
aşılmasını hedefleyen, ekip
çalışmasını destekleyen, tüm
süreçlerin gözden
geçirilmesini ve
iyileştirilmesini sağlayan bir
yönetim felsefesidir.
Toplam Kalite Yönetiminin
T'si, toplamı; tüm çalışanların katılımını,
yapılan işlerin tüm yönlerini, müşterilerin
ve üretilen ürün ile hizmetlerin tümünü
kapsıyor.
K 'sı kaliteyi ; yani müşterinin bugünkü
beklenti ve ihtiyaçlarını tam ve zamanında
karşılayıp onlara gelecekteki beklentilerini
aşan ürün ve hizmetler sunmayı ifade
ediyor.
K 'sı kaliteyi ; yani müşterinin bugünkü
beklenti ve ihtiyaçlarını tam ve zamanında
karşılayıp onlara gelecekteki beklentilerini
aşan ürün ve hizmetler sunmayı ifade
ediyor.
Y 'si ise; yönetimin her konuda çalışanlara
liderlik yapması, çalışanlara örnek model
oluşturması ve şirket çapında katılımcı
yönetimin sağlanması anlamına geliyor.
TKY’NİN İLKELERİ
1. Müşteri Odaklılık,
2. Karşılıklı Faydaya Dayalı Tedarikçi
İlişkileri,
3. Çalışanların Katılımı,
4. Liderlik ,
5. Proses Yaklaşımı,
6. Sürekli İyileştirme,
7. Karar Vermede Gerçekçi Yaklaşım,
8. Yönetimde Sistem Yaklaşımı
Eğitimde Kalite nedir?
• Kalite, koşullara uygunluktur.
• Kalite, öğrencilerin ihtiyaçlarıdır.
• Kalite, amaçlara uygunluktur.
• Kalite, sürekli başarı demektir.
• Kalite, geliştirilen bir programın
eksikliğini bulmak değil, onu
eksiksiz oluşturmaktır.
• Kalite ölçülebilir.
• Kalite, kullanıma uygunluktur.
İNSAN FAKTÖRÜ
Kuruluşun
performansını
geliştirmesinde
EN ÖNEMLİ
FAKTÖR
İNSAN
Bunun için:
Kuruluştaki her çalışan için yaygın ve sürekli
eğitim ile geliştirme programları
uygulanmalıdır.
KATILIM
GRUP ÇALIŞMASI
PROBLEMLERİN
ÇÖZÜMÜNDE
TÜM ÇALIŞANLARIN
ENERJİLERİNDEN
FAYDALANMAK
5N1K
Kim?
Kim
yapıyor?
Kim
yapmalı?
Ne?
Ne
yapılıyor?
Ne
yapılmalı?
Nerede?
Nerede
yapılıyor?
Nerede
yapılmalı?
Ne zaman?
Ne zaman
yapılıyor?
Ne zaman
yapılmalı?
Niçin?
Niçin
yapılıyor?
Niçin
yapılmalı?
Nasıl?
Nasıl
yapılıyor?
Nasıl
yapılmalı?
Hedeflenen Kalite Güvencesi ile
sağlanan faydalar:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Eğitim seviyesinin kalitesi artar.
Kalitede süreklilik sağlanır.
Okulların verimliliği artar.
Daha iyi rekabet olanağı
Etkinlik artar.
Malzeme tasarrufu sağlanır.
Uygunsuzluk maliyeti iyileştirilir.
Maliyetlerde azalma görülür.
Başarı artar.
Öğrenci ve öğretmen memnun edilir.
Öğrenci, öğretmen ve yan tedarikçiler ile sıkı
bir işbirliği sağlanır.
• Hizmet alanların güven kaybı azalır.
• Hizmet alanların kaybı azalır.
• Rekabet gücü artar.
TKY’nin temeli
• “sürekli geliştirme”ye dayalıdır.
Sürekli geliştirme=KAIZEN
• Japonların KAIZEN kelimesi ile
ifade etmek istedikleri sürekli
geliştirmede amaç, belli bir
standardı tutturmak değil seviyeyi
-o seviye ne olursa olsun- sürekli
ve hızlı bir tempoda geliştirmektir.
• KAI = Değişim
• ZEN = Daha iyi anlamındadır.
Eğitimde Toplam Kalite Yönetimi
ilkelerini aşağıdaki gibi sıralanabilir.
1. Toplumun beklentilerine uygun hedeflerin
belirlenmesi,
2. Belirlenen hedefe ilk seferde ulaşılması,
3. Hedeflere ulaşma düzeyinin ölçülmesi,
4. Gelişmeleri takip etmenin ilke edinilmesi,
5. Nitelikli eğitime önem verilmesi,
6. Etkin bir iletişim ağının kurulması,
7. Yönetimde takım çalışmasına önem
verilmesi,
8. Yönetimde motivasyonun sağlanması,
9. Demokratik bir yönetim sisteminin
kurulması.
Toplam Kalite Yönetimi
(Özellikleri)
• Temel ilgi alanı niteliktir.
• Bir rehberlik sistemi yada yasalarla
düzenlenen bir genel bir düşünce
vardır.
• Kalite ölçülendirilir.
• Kalite ödüllendirilir.
• Kaliteyi yakalamak için eğitimin tüm
çalışanları eğitilir.
• En önce, en iyisine ulaşmaya çalışılır.
• Daha küçük birimler halinde çalışan
okul daha iyidir.
• Sürekli teşvik vardır.
• Herkesin bu konuda bir rolü vardır.
• Kalite arttıkça maliyet düşer.
Stratejik Yönetim
Strateji çevredeki tehdit
ve fırsatlar ile kurumun
güçlü ve zayıf yanlarını
dikkate alarak, kuruma
rekabet avantajı
sağlayacak bir konum
belirleme sürecidir.
Ya da strateji, kelime anlamı itibarı ile "sevk
etme, yöneltme, gönderme, götürme ve
gütme" anlamlarını taşımaktadır.
Bir kurumun gelecekte ki stratejisini
belirlerken gidebileceği beş temel yön vardır:
Değişmeme: Aynı müşterilere aynı hizmeti
sunmak
Geri Doğru Dikey Birleşme: Halihazırda
başka bir kurumdan sağlanan hizmetin
üretilmesi ya da sunulması.
İleri Doğru Dikey Birleşme: Halihazırda bir
kurum tarafından üretilmekte yada
sunulmakta olan bir hizmeti üretmek veya
sağlamak.
Ürün Genişlemesi: Var olan üründen
değişiklikler yoluyla tamamen yeni bir ürün
geliştirmek ve sunmak.
Pazar Genişlemesi: Hizmet edilen pazarı,
yeni bölümlere girerek ve tamamen yeni
pazarlara girerek genişletmek.
Stratejik yönetim, stratejilerin
planlanması için gerekli araştırma,
inceleme, değerlendirme ve seçim
çabalarını planlama, bu stratejilerin
uygulanabilmesi için örgüt içi her
türlü yapısal ve motivasyonel
tedbirlerin alınarak yürürlüğe
konulmasını, daha sonra da
stratejlerin uygulanmadan önce,
amaçlara uygunluğu açısından bir
defa daha kontrol edilmesini
kapsayan ve işletmenin üst düzey
kadrolarının faaliyetlerini ilgilendiren
süreçler toplamıdır.
Stratejik planlamanın en
önemli amaçlarından biri,
gelecekteki fırsatları ve
tehlikeleri bugünden
belirleyerek, ona göre
hareket etmektir. Stratejik
planlama bir yönetim
biçimidir, yönetimde bir araç
olarak kullanılmaz. Aksine
geleceği göz önünde
bulundurarak bugün ne
yapılması gerektiğine ilişkin
alınacak sistematik kararları
kapsayan bir yönetim
biçimidir.
Stratejik yönetim genel olarak üç
temel aşamadan oluşmaktadır:
Birinci aşaması stratejik planlamadan
oluşmaktadır. Bu çalışmalarla ve
yapılan seçimlerle izlenecek strateji
belirlenmektedir.
Stratejik yönetimin ikinci aşaması,
politika oluşturma ve uygun yapı
araştırma çabalarıdır.
Stratejik yönetimin üçüncü ve sonuncu
aşaması ise, karşılaştırma ve
kontroldür. Burada seçilen stratejinin
oluşturulan politikalar ve kurulacak
örgütsel yapının, işletmenin amaçları ile
uygunluğunun karşılaştırılarak kontrol
edilmesine ilişkindir.
Bu aşamalar özetle şu şekilde sıralanabilir:
1. Stratejilerin Geliştirilmesi ve Stratejik
Planlama Aşaması: Bu aşamada üst yönetim
tarafından iç ve dış durum değerlendirilmesine
yönelik SWOT (güçlü ve zayıf yönler) analizi
yapılır; organizasyonun vizyon ve misyon
bildirileri hazırlanarak organizasyonda ortak
amaç, ilke ve değerler ortaya konulur. En
önemli konu stratejik kararların alınması ve
strateji seçimlerinin yapılmasıdır.
2. Stratejilerin Uygulanması: İkinci aşamada
üst yönetimin sorumluluğunda stratejilerin
uygulanmasına geçilir. Daha önce belirlenen
strateji ve aksiyon planlarının uygulaması
yapılır.
3. Uygulanan Stratejilerin Gözden
Geçirilmesi ve Denetimi: Yapılan
uygulamaların sonuçları gözden geçirilerek
stratejik planlamada gerekirse değişiklikler
yapılır.
Stratejik Yönetim, bir yönetim tekniği
olarak Vizyon, Misyon, Strateji ve
Aksiyon olmak üzere başlıca dört unsuru
kapsamaktadır:
Vizyon, geleceğe yönelik
gerçekleştirilebilir amaç ve hedefleri
ifade etmektedir.
Misyon, gelecekte ulaşılması istenen
hedefe (vizyona) yönelik görev ve
kararlılık ifadesidir.
Strateji, geleceğe nasıl ve hangi
yollardan ulaşılacağını gösteren genel bir
planlamadır.
Aksiyon, belirlenen stratejiler
çerçevesinde izlenecek yollardır.
Kaynaklar:
www.nextiraone.com.tr/documents/iso_dokuman/iso_9001-2000.ppt
Ünal, Semra. (1999). “Eğitim Örgütlerinde Toplam Kalite
Yönetimi Öğeleri ve Uygulamalarda Karşılaşılan Engeller”.
Eğitim Yönetimi. Ankara: Pegem Yayınları. Yıl 5, Sayı. 19
(Yaz). Ss.341-351.
Cafoğlu, Zuhal. (1996). Eğitimde Toplam Kalite Yönetimi.
İstanbul: Avni Akyol Kültür ve Eğitim Vakfı Yayınları.