Transcript İndir

ANNE-BABA
TUTUMLARI
ÇOCUGUN KiŞiLiK
GELiŞiMi ve BAŞARISI
ÜZERİNE ETKiLERi
M. Murat KAZANCIOĞLU
ÖZEL ASFA AH. MİT. ANADOLU LİSESİ
REH. ÖĞRT.
2
ANNE-BABA-ÇOCUK İLİŞKİSİ

Anne-baba-çocuk ilişkisi, temelde anne ve
babanın tutumlarına bağlıdır.

Anne babanın tutum ve davranışlarını
oluşturan nedenler incelendiğinde, tüm
tavır alışlarda olduğu gibi, anne babaların
çocuklarına takındıkları tavrın da bir
öğrenme ürünü olduğu görülür
3
Anne Babaların,
Çocuklarına Karşı
Tavırlarını Etkileyen
Başlıca Faktörler Nelerdir?
4
Anne ve babanın zihinlerindeki çocuk modeli
(hayali çocuk) ,
 Toplumun kültürel değerleri,
 Anne babanın kendisini yeterli hissedip
hissetmediği,
 Çocuklarının sayı, cinsiyet ve kişilik
özelliklerinden memnun olup olmamaları,
 Anne ve babanın kendi çocukluk yıllarındaki
deneyimleri,
 Aile içinde eşler arasındaki ilişkinin niteliği,

5
6
TUTARSIZ AİLE
MÜKEMMELİYETÇİ
AİLE
AŞIRI KORUYUCU
AİLE
AİLE
MODELLERİ
DEMOKRATİK
AİLE
AŞIRI HOŞGÖRÜLÜ
AİLE
AŞIRI OTORİTER VE
REDDEDİCİ AİLE
7
Aşırı Koruyucu- Kaygılı Aile Tutumları
Bu tarz tutumu benimseyen anne-baba
sürekli çocuğa müdahale eder.

Aşırı
koruyucu ve verici davranışlar
söz konusudur.
Çocuğa
bir bebek gibi davranılır.
anne-baba tarafından ‘sen
yapamazsın, daha küçüksün’ gibi
engellemelerle karşılaşır.
Çocuk
Çocuğun
kendini tanımasını ve
yapabileceklerini fark etmesini
engelleyen bir anne-baba tutumudur. -18
Aşırı Koruyucu Aile Tutumunun Çocuğun
Kişilik Gelişimine Etkileri

Çocuğun aşırı bağımlı, ürkek,çekingen
ve güvensiz bir kişilik geliştirmesine
neden olur.

Çocuğun hatalarının sonucunu
yaşayarak öğrenmesine izin
verilmez,sorumluluk duygusunun
gelişmesi engellenir.

Çocuk ilerki yaşamında karar almakta
ve uygulamakta zorluk çekeceği gibi
yaşama karşı içinde bir korku oluşturur.
9

Çocuğun kişiliği gelişmez.
İnatçı,istediğini tutturan,
mantıksız kavgalar çıkaran,
çabuk mutsuz olan bir çocuk
ve ileride benzer niteliklere
sahip bir yetişkin olur.

Çevresindeki insanlarla
iletişim kurmakta güçlük
çeker, bireyselleşemez.

Karşılaştığı sorunlarla başa
çıkamayacağına inanır ve
sürekli hata yapma eğilimi
içindedir.(1.2)
10
Aşırı Baskıcı ve Otoriter Aile Tutumları




Bu tutumu benimseyen ailelerde çocuklarına
karşı bir hakimiyet vardır.
Baskıcı bir tutum içerisindedirler.
Çocuktan kendilerine itaat etmelerini
beklerler.
Aile içinde korku hakimdir ve çocuk korku ile
büyür. (2)
11
Aşırı Otoriter Aile Tutumunun Çocuğun
Kişilik Gelişimine Etkileri

Çocukta kendine güven
duygusu oluşmaz.

Pasif ve edilgen bir
kişilik sergilerler.

Yaratıcılık engellenir.

Hata yapanlar mutlaka
cezalandırılmalıdır
görüşünü benimserler.
12




Rutin, sınırları belli olan iş
ve meslekleri seçerler.
Okul yaşamlarında fazla
başarılı olamazlar.
Anne-babalarının (veya bir
otoritenin)olmadığı
ortamlarda kendilerini
boşlukta hissederler ve bir
otorite bulma arayışı içine
girerler.
En küçük bir hatada bile
hoşgörüleri olmayabilir(2.1)
13
Aşırı Hoşgörülü Aile Tutumları



Bu anne-baba tutumunda aşırı
hoşgörü ve düşkünlük vardır.
Evde patron çocuktur ve her
dediği yapılır.
Çocuk, daima diğerlerinin
dikkatini çekmek ve kendisine
hizmet edilmesini ister. (3)
14
Aşırı Hoşgörülü Aile Tutumunun
Çocuğun Kişilik Gelişimine Etkileri




Anne-babasına
hükmeder ve onlara çok
az saygı gösterir.
Bencil ve şımarık olur.
Eleştiriye açık
değillerdir.
Başkaldırıcı olur ve
toplum dışı davranışlar
sergiler.
15


Kuralsızlığa alışan çocuklar, okuldaki
kurallarla karşılaşınca okula ve arkadaş
çevresine uyum sağlamakta zorluk
çekebilirler.
Her istediklerini elde ettiklerinden bir süre
sonra yaşadıkları doyumsuzluk ileride
zararlı alışkanlıklar edinmelerine sebep
olabilir. (3.1)
16
Bu tür tutumlar,
genellikle orta
yaşın üstünde çocuk
sahibi olan
ailelerde ya da tek
çocuklu ailelerde
görülür.
17
MÜKEMMELİYETÇİ AİLE TUTUMU



Anne baba çocuğundan her şeyin en
iyisini bekler.
Kendi gerçekleştiremediği yaşantıları
çocuğunun gerçekleştirmesini ister
zihinsel yönden beklentileri karşılaması
için çocuğu kapasitesinin çok üstünde
eğitimlere tabii tutar.
18



Çocuktan aşırı titizlik ve
temizlik beklenir.
Kurallar ve kalıplar
belirlenir ve çocuğun
bunlara mutlaka uyması
beklenir.
Çocuğa bütün çocukça
davranışlar yasaklanır.
Arkadaş seçimi de aileye
aittir. (4)
19
Mükemmeliyetçi Aile Tutumunun
Çocuğun Kişilik Gelişimine Etkileri





Aşırı titiz yada tam tersi dağınık çocuklardır.
Kendilerine güvenleri yoktur.
Başarısızlığa uğradıklarında kolayca hayal
kırıklığı yaşarlar.
Yanlış yapmaktan korkarlar.
Okuldaki sıraları hep derli toplu,ders aralarında
ödev yapan, bir işi tam yapmak için günler
öncesinden çalışmaya başlayan çocuklardır.
20
TUTARSIZ ANNE BABA TUTUMU



Genellikle genç ebeveynlerde ve ilk
çocuğun yetiştirilmesinde görülür,
Eşlerin çocuk yetiştirmeye farklı bakmaları
ve bunu çocuğa yansıtmaları temel
sebeptir,
Çocuğun yaptığı bir davranış bazen çok
sert bir tepki alabilirken, bazen de çok
olumlu karşılanabilmektedir (5)
21
Tutarsız Aile Tutumunun Çocuğun Kişilik
Gelişimine Etkileri

Bir davranışın kimi zaman ödüllendirilmesi
kimi zaman da cezalandırılması çocuğun
ne zaman, nerede, ne yapacağını
bilememesine yol açar.

Çocuk hangi davranışın nerde ve ne
zaman yapılmayacağını kestiremez.
Ayrıca yaptığı davranışın doğru olup
olmamasından daha çok “Ne zaman
yaparsam cezadan kurtulabilirim “
düşüncesiyle ilgilenir.
22



Kendi görüş ve düşüncelerini
aktaramazlar.
Çocuk kendini kanıtlamak ve
dikkatleri üzerine çekmek için,
ürkek, yumuşak huylu, söz
dinleyen ya da kendi benliğini
ve bağımsızlığını göstermek
için kavgacı, sinirli bir çocuk
olabilir.
Zamanla çevrelerindeki
insanlara güvenmeyen, her
şeyden şüphelenen, kararsız
bir kişilik yapısı geliştirebilirler.
23
DEMOKRATİK AİLE TUTUMU

Çocuk tüm yönleriyle kabul edilir,

Çocuğa yol gösterir ama alacağı
kararlar konusunda serbest bırakır,

Aile içinde kurallar ve sınırlar herkes
için ve hep birlikte belirlenir ve bu
sınırlar içinde çocuk özgürdür,

Kuralların mantıklı açıklaması yapılır,

Aileyi ilgilendiren kararlar birlikte alınır.
Her konuda çocuğun düşünce ve
fikirleri dinlenir,

Anne-baba birbirlerine ve çocuklarına
karşı olan duygularında net ve açıktır(6)
24
Demokratik Aile Tutumunun Çocuğun
Kişilik Gelişimine Etkileri

Sosyalleşmiş, işbirliğine yatkın çocuklardır.

Arkadaş canlısı ve duygusaldırlar.

Sosyal açıdan dengeli ve mutlu bireylerdir.

Özgüvenleri yüksektir, sorumluluk sahibidirler,

Kendine ve başkalarına güvenir.

Yaratıcı ve bağımsızdır,

Kurallara ve otoriteye saygı duyarlar ama hak yemez veya
yedirmezler.
25
POZİTİF AİLE YAKLAŞIMLARINA
YÖNELİK ÖNERİLER

Kabul Gösterme
Kabul gösterme çocuğu koşulsuz, şartsız,
yargılamadan kabul etmektir. Fakat çocuğun
her davranışını onaylamak değildir. (7)

Dinleme
Çocuğa kabul edildiğini göstermenin, sağlıklı
iletişimin yollarından biri de dinlemedir.
26

Olumlu Pekiştirme
Anne-babanın dikkati ve ilgisi
çocuklar için önemli bir
pekiştireçtir.
Çocuk için takdir edilme bir
ödüllendirmedir.
27

Sınırlar-Kurallar
Çocuklar bir yandan sınırsız özgürlük talep
ediyormuş gibi görünürler.
Diğer yandan da, kendilerini güvende
hissedebilmek için sınırlara, kurallara ve
bunların arkasında güçlü ve istikrarlı bir şekilde
duran ebeveynlere ihtiyaç duyarlar.
28

Kaliteli Zaman ve Paylaşım
Çocukla geçirilen özel zamanlar
ve paylaşımlar aile ile kurulan
ilişki için oldukça önemlidir
Uygun
İfade ve Yönlendirme
Çocuklarla konuşurken
kullandığımız kelimeler, sesimizin
tonu, vurgularımız oldukça
önemlidir.
29

Önleyici Açıklamalar
Önleyici tutum çocuğun bir davranışı yapmadan
önce anne-babanın çocuğa o davranışı neden
istemediğini ve bu davranışın kendilerinde
somut olarak neleri engellediğini belirtmesidir.
30
Sonuç olarak,
Her olumsuz davranışı önleyen ve olumlu
davranışın oluşmasını sağlayan kesin reçeteler
yoktur.
En önemli nokta kendinizi ve çocuğunuzu iyi
tanımanız, ilişkilerinizi gözden geçirmeniz,
çocuğunuza kişiliği ile ilgili değil, davranışına
yönelik geri bildirim vermenizdir.
31
UNUTMAYIN!
ÇOCUKLARINIZI KENDİ
DEVİRLERİNİZ İÇİN
DEĞİL,
ONLARIN DEVİRLERİ İÇİN
YETİŞTİRMELİSİNİZ…
32
Kaynakça
Alptekin, Serap. ‘Yaşamın Gelişimsel Evreleri
ve Anne-Baba Tutumları’. Nirengi, 2004.
Yavuzer, Haluk. Anne-Baba Okulu. Remzi
Kitabevi, 1993.
Whırter, Voltan-Acar. Çocukla İletişim. Nüve
Matbaası, 1985.
www.gata.edu.tr/dahilibilimler/çocukruh/aile
www.rehberogretmen.com/rehfiles/veliyon
www.metu.edu.tr/~e115172/proje
33
34
TEŞEKKÜRLER…
35