Transcript Edirne`nin Sorunları ve Çözümleri Sunumu

EDİRNENİN SORUNLARI ve
ÇÖZÜMLER
Doç.Dr Okan GAYTANCIOĞLU
[email protected]
 Trakya Bölgesi, Türkiye yüzölçümünün % 3.1’lik gibi küçük bir
bölümünü kaplamasına rağmen tarımsal üretim ve birim alandan alınan
verim açısından ülkenin önde gelen bölgelerindendir.
 Bölgedeki arazilerin büyük bir bölümü tarla tarımına elverişlidir.
 Ekolojik açıdan birçok ürünün yetişmesine uygun olmasına rağmen
bölgede uzun yıllardan beri ayçiçeği-buğday tarımı yapılmaktadır.
 Üreticilerin bu ürünlerin tarımında uzmanlaşması yanında bu ürünlerin
hasadından sonra önemli bir pazarlama sorununun bulunmaması bölgede
ayçiçeği-buğday münavebesinin yapılmasının en önemli nedenleri
arasındadır.
 2011 yılı verilerine göre Türkiye buğday üretiminin yaklaşık % 10’u
ayçiçeği üretiminin % 60’ını ve pirinç üretiminin % 55’ i bölgeden
karşılanmaktadır.
 Trakya bölgesi özellikle tarla sebzeciliği ve seracılık açısından son
derece uygun koşullara sahiptir.
 Buğday tarımının sona erdiği ay olan Temmuz ayından, ayçiçeği
tarımının başlayacağı Nisan ayına kadar yaklaşık 9-10 aylık bir süre
bölgedeki tüm tarlalar boş kalmaktadır. Bu süre içerisinde boş kalan bu
arazilerde bazı ürünlerin tarımının yapılabilmesi mümkün olduğu halde
araziler sonbahar sürümü dışında işlenmemektedir.
 Bölgede üretilen ürünler yine bölgedeki un, yağ ve çeltik işleme vb.
gıda sanayi
işletmelerinin ihtiyaç duyduğu hammaddelerin
karşılanmasına önemli katkılar sağlamaktadır.
 1950’li yıllarda bölgede bulunan gıda sanayi işletmeleri ve Çorlu
ilçesinde bulunan dericilik işletmeleri bölgedeki sanayileşmenin temelini
oluşturmaktadır. Bölgede 1980’li yıllardan sonra sanayi işletmelerinin
faaliyet alanları genişlemiş ve tekstil-konfeksiyon, kimya ve ilaç, metal,
kağıt-karton, yem sanayi, cam sanayi vb. sanayi ürünleri üretilmeye
başlamıştır.
 Bölgede yaşanan sanayileşmenin getirdiği ekonomik ve sosyal
faydaların yanında çevre kirliliği nedeniyle ekonomik ve sosyal kayıplar da
meydana gelmektedir. Çevre kirliliği bölgede Meriç ve Ergene nehrinden
yapılan sulu tarımı tehdit etmektedir.
 Bölgede yaşanan makro eğilim Tekirdağ ilinde sanayileşme ve buna
bağlı olarak nüfusun artacağı yönündedir. İnşaat aşamasında olan birçok
sanayi işletmesi ile birlikte yeni Organize Sanayi Bölgeleri konusunda
yapılan yatırımlar halen sürmektedir.
 Trakya’nın %81,65’ini potansiyel tarım alanları oluştururken; bu duruma
karşıt bir durum olarak yanlış ve amaç dışı arazi kullanımının boyutları
%22,30’a varmaktadır.
 Trakya Bölgesinin büyük coğrafi bölümünü oluşturan üç ilin su stokları
incelendiğinde, gerek kaynakların gerekse bölge zenginliğinin göstergesi
olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak bu su potansiyeli çeşitli yıllara ve
mevsime göre değişim göstermektedir.
 Trakya Bölgesinde Türkiye ortalamasının altında bir nüfus artışı
gerçekleşmektedir. Ancak Çorlu ve Çerkezköy’e önemli göç olmaktadır.
 Türkiye nüfusunun yaklaşık % 2’si Trakya’da yaşamaktadır. 2011 yılı
verilerine göre Trakya'da 1.7 milyon kişi yaşamaktadır. 2015 yılı nüfus
projeksiyonlarına göre bölge nüfusu 2 milyon kişi olacağı bekleniyor.
 Ülkemizdeki bilinen doğal gaz üretim alanları Trakya ve Güneydoğu
Anadolu Bölgesinde bulunmaktadır. Toplam üretimin %83’ü Hamitabat
sahasında yapılmaktadır.
 Trakya, genel olarak tarım ve sanayi bölgesi olmasına karşın, coğrafi
konumu itibariyle gerek Marmara Denizi gerekse İstanbul’a yakınlığı TEM
ve D-100 karayollarının Avrupa, Asya arasında geçiş bölgesi olma
durumuyla da yabancı turistlerin konaklama ve mola merkezi avantajına
sahiptir. Bu özellik, bölge içerisindeki turizm faaliyetlerinin niteliğini, deniz
turizmi ile, gezi ve seyahat içerikli turizme bağlı olarak oluşturmaktadır.
TRAKYA BÖLGESİ ve TARIM
Tüm tarla arazilerinin % 95.8'inde tahıl (genelde buğday) ve yağlı tohumlu
bitkilerin (ayçiçeği) tarımı yapılmaktadır.
Ürün Grupları
Edirne
Ekiliş
Kırklareli
%
Tekirdağ
Toplam
Ekiliş
%
Ekiliş
%
Ekiliş
%
Tahıllar
218 870 60.9
170 494
65.6
236 935
60.9
626 299
62.1
Yağlı Tohumlar
126 832 35.2
74 404
28.6
138 359
35.6
339 595
33.7
Baklagiller
1 095
1 981
0.8
1 089
0.3
4 165
0.4
Yem Bitkileri
Yumru Bitkileri
Sebzeler
Tarla Tarımı
0.3
4 174
1.2
5 904
2.3
2 802
0.7
12 880
1.3
824
0.2
2 953
1.2
4 767
1.2
8 544
0.8
7 748
2.2
4 025
1.5
5 196
1.3
16 969
1.7
359 543 100.0
259 761 100.0
389 148 100.0
1 008 452 100
Tarımsal Arazilerin İşletme Büyüklük Gruplarına Göre Oransal Dağılımı, (%)
İşletme Büyüklük Grupları (da)
0-4
5-9
10-19
20-49
50-99
100-199
200-499
500-999
1000-2499
2500-4999
5000-+
Türkiye
0,28
1,07
4,28
16,48
19,93
20,98
19,8
6,38
5,90
2,78
2,04
Trakya
0,03
0,16
1,50
12,33
25,67
31,33
20,78
4,68
0,44
0,28
0,27
Edirne
0,01
0,14
1,06
12,02
30,65
30,99
16,81
7,58
0,34
0,36
-
Tekirdağ
0,04
0,09
1,33
8,36
20,84
32,13
25,42
10,23
0,80
0,37
0,34
K.eli
0,05
0,29
2,46
19,25
26,06
30,55
19,20
1,54
0,56
Trakya bölgesi tarımının önemli sorunlarından biri de toprakların
parçalanmasıdır. Bu özellik açısından Türkiye geneline göre daha iyi bir
durumdadır. Türkiye genelinde göre bir tarım işletmesine düşen ortalama
işletme genişliği 60 da ve 7 parça iken bu Trakya bölgesinde 81 da ve 7.5
parçadır.
Bölgede Yetiştirilen Tarımsal Ürünler (2011)
Ürün
Ayçiçeği
Çeltik
Ş. Pancarı
Arpa
Üzüm
Buğday Alan (Ha)
Üretim (Ton)
Verim (kg/ha)
Alan (Ha)
Üretim (Ton)
Verim (kg/ha)
Alan (Ha)
Üretim (Ton)
Verim (kg/ha)
Alan (Ha)
Üretim (Ton)
Verim (kg/ha)
Alan (Ha)
Üretim (Ton)
Verim (kg/ha)
Alan (Ha)
Üretim (Ton)
Verim (kg/da)
Edirne
208 078
822 037
3 950
102 804
168 158
1 635
26 093
167 859
6 433
1 600
81 110
50 671
11 113
41 432
3 728
2 428
14 899
914
Tekirdağ
205 660
988 955
4 810
139 290
258 750
1 860
211
1 470
6 940
1 395
64 365
4 616
20 570
91 885
4 470
6 920
67 389
973
Kırklareli
147 485
584 170
3 950
65 254
93 965
1 450
1 315
67 180
5 100
18 017
80 204
4 450
649
4 198
646
Toplam
561 223
2 395 162
4 268
307 348
520 873
1 695
26 304
169 329
6 437
4 310
212 655
49 340
49 700
213 521
4 296
9 997
86 486
865
Trakya'daki Sığır Varlığının Genetik (ırk) Yapıya Göre Dağılımı
Yerli
1,72 %
Kültür
41,99 %
Kültür Melezi
56,29 %
Bölgede bulunan büyükbaş hayvanlardan ağırlığın Holstein inekte
yoğunlaştığı saptanmıştır (%73,8). Süt verimi yüksek olan bu ırktan dolayı
bölgenin süt verim ortalaması çok yüksek çıkmıştır. Süt üretimi Türkiye
genelinde yaklaşık olarak 2,2 ton/yıl iken Trakya bölgesinde ortalama
olarak 4,5 ton/yıl olarak tespit edilmiştir.
Trakya Bölgesindeki Üretici Örgütleri ve Ortak Sayıları
EDİRNE
TEKİRDAĞ
KIRKLARELİ
TOPLAM
Üretici Örgütü
Koop.
Ortak Sayısı
Koop.
Ortak Sayısı
Koop
Ortak Sayısı
Koop
Tarım Kredi Koop.
39
25543
54
26 744
33
17 008
126
Yağlı Toh. T.S.K
T. Kalkınma Koop.
9
93
25 835
12 652
8
49
26 856
4 525
8
90
20 250
13 013
25 72 941
232
30 190
Pancar Koop.
7
5
24546
5
Hizmet Birliği
8
20 245
6
18 800
2
3 000
16
42 045
Damızlık Yet. Bir.
1
140
1
155
1
130
3
425
TOPLAM
157
127 318
123
101 626
139
91 718
419
42 903
38 317
Ortak
Sayısı
69 295
17
105766
320 662
Trakya bölgesinde toplam 402 üretici örgütü yaklaşık 215 bin üreticiye
hizmet vermektedir. Elbette ki bazı üreticiler birden fazla üretici örgütüne
katılmışlardır.
Trakya Bölgesinde Sanayileşme
Bölgede yetiştirilen tarımsal ürünlerin işlendiği küçük işletmelerle
başlayan sanayileşme 1980’li yıllardan sonra hızla gelişmeye başlamıştır.
Bölgede başta tekstil ve gıda sektörü olmak üzere çeşitli büyüklüklerde
1192 adet sanayi işletmesi bulunmaktadır. Bölge ekonomisi gün geçtikçe
tarıma dayalı bir yapıdan, sanayi ve hizmet sektörü ağırlıklı bir yapıya
dönüşmüştür.
Türkiye, kurulu kapasite açısından tekstil sektöründe Dünyada sayılı
ülkeler arasına girmiştir. Trakya’da faaliyet gösteren çeşitli kapasitelerdeki
342 adet tekstil ve konfeksiyon işletmesinin 239’u Tekirdağ, 11’i Edirne ve
19’u ise Kırklareli ilinde bulunmaktadır.
Tekirdağ
%68
Edirne
%15,6
Kırklareli
%16,4
Trakya Bölgesindeki İşletmelerin Sektörel Dağılımı
Gıda
%25
Tekstil
%34
Deri
%12
Diğer
%4
Ağaç İşleme
%1
Elektrik, elektron.
%1
Hayvan Yemi
%2
Kimya
%6
Ambalaj, kağıt
%4
Taş ve Toprak
%3
Metal,Otomotiv
%8
TRAKYA BÖLGESİNDE TARIM ve DİĞER ÜRÜNLER TİCARETİ
Trakya bölgesinde en önemli tarımsal ürünler olan ayçiçeği ve buğday
üretimi bölge üreticisinin en önemli geçim kaynağını oluşturmaktadır.
Bölgede bu ürünlerde uzmanlaşma olduğu için bu ürünleri işleyen
fabrikalar ve bu ürünlerin yurtiçi ve yurtdışı ticareti de bölgede
yoğunlaşmaktadır.
Ayçiçeği
Bölgede ayçiçeğinin en önemli alıcısı Trakya Yağlı Tohumlar Tarım Satış
Kooperatifleri Birliği (Trakyabirlik)’dir. Trakyabirlik bölge geneline yayılmış
28 kooperatifi ile bölge üreticisinin ayçiçeğini satın almaktadır. Trakyabirlik
yıllara göre değişmekle birlikte Trakya’da üretilen ayçiçeğinin ortalama
%55’ini satın almaktadır.
Buğday
Bölgede en çok tarımı yapılan ürün olan buğday bitkisinde önemli alıcılardan birisi kamu
kuruluşu olan Toprak Mahsulleri Ofisidir. Buğday ağırlıklı olarak un fabrikaları ve özel
firmalarca satın alınmaktadır.
BÖLGE İLE İLGİLİ BAZI ÖNEMLİ İSTATİSTİKLER
Trakya bölgesinde tarımsal ilaç kullanımı (kg-lt)
Pestisit Çeşitleri
Edirne
Tekirdağ
Kırklareli
Toplam
İnsektisitler
139 279
40 242
26 705
206 226
Fungusitler
163 940,3
277 167
113 652
554 759
Fumigantlar
68
577
145
Herbisitler
808 836
515 939
223 029
Rodentisitler
46
1 573
72
1 691
Akarisitler
-
84
32
116
Yağlar
-
2 058
-
2 058
Toplam
444
1 112 169
837 640
790
1 547 804
363 635
2 313
İllere Göre Kimyasal Gübre Tüketimi (ton)-2010
Gübre Çeşidi
Edirne
Tekirdağ
Kırklareli
Toplam(Ton)
20.20.0
46.554
55.175,945
36.822
138.551,945
A.Nitrat(%26 N)
34.498
35.066,440
31.803
101.367,440
CAN(%33)
A.Nitrat(%33)
Üre(%46N)
A.Sülfat(%21N)
DAP(18-46)
15.15.15
TSP(42-44)
26.13.0
12.30.12
P.Nitrat 13.0.46
P.Sülfat
K.Nitrat
8.24.8
Komp. 25.5.0
P.Sülfat %50 K 20
Kal.Nit. 15.5.26.5
Toplam
9.325
26.505
10.125
3.395
7.361
62
231
214
40
138.310
8.308,050
31.409,850
190,110
2.607,500
4.811,500
183,150
352,700
11,500
5,000
3,475
-
3.045
19.775
73
910
1.266
805
39
806
46
2
265,000
42,000
4
95.703
9.325,000
11.353,050
77.689,850
10.388,110
6.912,500
13.438,500
1.050,150
270,000
1.372,700
97,500
5,000
3,475
2,000
265,000
42,000
4,000
372 138
138.125,220
İŞSİZLİK
Türkiye’de % 11.0
Edirne’de % 14.3
Kaynak : TUİK, 2010
Tü
GÖÇ
1990 Nüfusu : 404.599
2000 Nüfusu : 402.606
2010 Nüfusu : 395.463
YOKSULLUK
Yeşil Kartlı Sayısı : 39 952
Kaynak : saglık.gov.tr, 2011
Nüfusa Oranı
Edirne :
% 1O.1 (395463 kişi/39952 yeşil kartlı)
Tekirdağ : % 5.3 (783410 kişi/41227 yeşil kartlı)
Kırklareli : % 6.8 (333179 kişi/22527 yeşil kartlı)
GELİR DURUMU
Kişi Başına Gelir :
Edirne : 1199 TL
Kırklareli : 1398 TL
Tekirdağ : 2192 TL
Kaynak : Maliye Bakanlığı, 2011
ERGENENİN KİRLİLİĞİ
AYÇİÇEĞİ ve DIŞA BAĞIMLILIK
Yağlı tohumlarda 7 milyon ton kapasite, 3 milyon ton üretim
SONUÇ : Yılda 3 milyar $’ı aşan ithalat
Yıllar
Üretim İthalat
2000
800
524
2001
650
183
2002
850
130
2003
800
541
2004
800
482
2005
865
491
2006
1010
372
2007
770
596
2008
900
456
2009
960
586
2010
1050
610
2011
950
640
ÇELTİK ve DIŞA BAĞIMLILIK
2.5 milyon ton kapasite, 800 bin ton üretim
SONUÇ : Yılda 150 milyon $’lık ithalat
Yıllar
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Üretim
350
360
373
490
600
696
648
753
750
800
850
840