Transcript Muğla İli Zeytinciliğinde Milas Örneği

MUĞLA İLİ ZEYTİNCİLİĞİNDE MİLAS ÖRNEĞİ
Ünsal Söylemez – Derya Taşöz – Zuhal Kösem
Giriş
Muğla İli, doğal güzellikleri ve kültürel zenginliği ile Turizm ve Kültür kenti
olmasının yanında, iç kesimde ılıman iklim, sahil kesimlerde subtropik
iklim yapısı ve 1124 km.lik kıyı şeridiyle önemli bir tarımsal potansiyele
sahiptir. İlimiz iklimsel açıdan oldukça uygun koşullara sahip olmasından
dolayı hemen hemen bütün tarımsal ürünler yetiştirilebilmektedir. Muğla ili
merkez ilçeyle birlikte 12 ilçeden Bodrum, Dalaman,Datça, Fethiye,
Kavaklıdere, Köyceğiz, Marmaris, Milas,Ortaca, Ula, Yatağan) meydana
gelmiştir. Muğla’nın toplam yüzölçümü 1.324.700 ha. olup bunun %62’si
Orman arazisi, % 20’si Tarım arazisi ,% 3’ü Çayır-Mera ve % 15’i diğer
arazilerden oluşmaktadır.
Muğla İlinde yaklaşık 12,3 milyon adet zeytin ağaç varlığı
bulunmaktadır. Türkiye’de bulunan zeytin ağaçlarının yaklaşık % 13’ü ilimizde
bulunmakta olup bu ağaç varlığı 90.966 ha alana yayılmıştır. Toplam ilimizde
meyvelik alanlar içersinde zeytinlikler % 84 ‘lük pay almaktadır. İlimizde üretilen
zeytinin yaklaşık %20’si sofralık % 80’i ise yağlık olarak değerlendirilmektedir.
Sofralık olarak değerlendirilen zeytinler yerel pazarlarda veya tüccarlara ham
olarak satılırken aynı zamanda üreticiler kendileri zeytini salamura ederek yerel
pazarlarda satmaktadırlar. İlimizde büyük ölçekli zeytin salamura tesisinin
bulunmaması sofralık zeytin pazarlamasını olumsuz etkilemektedir.Yağlık olarak
değerlendirilen zeytinler üreticiler tarafından yağhanelere belli bir yüzde karşılığı
sıktırılmakta ve Tariş, tüccarlar, ve ihracatçılara pazarlanmakta ya da kendileri
tarafından yerel pazarlarda satılmaktadır. Muğla İlinde toplam 133 adet yağhane
bulunmaktadır. Bunların 68 tanesi kontinu sistem, 65 tanesi ise klasik sistemle
çalışmaktadır. Bu yağhanelerin hepsi ham zeytin yağı üretmektedir ve küçük
ölçekli işletmelerdir. İlimizde 1 adet rafine zeytinyağı fabrikası bulunmaktadır.
İlimizde Milas İlçesi, zeytinciliğin en yoğun yapıldığı ilçedir. Muğla
ili içersinde Milas, zeytin ağacı varlığının % 69.3’nü ( 67.981 ha)
içermektedir. İlçe Türkiye zeytin üretiminin % 5,77’nü gerçekleştirmekte
olup, kayıtlı zeytin üreticisi 6544 adettir. Bunun 6154 kişisi yağlık zeytin
üreticisidir. Zeytinliklerin %96.43 yağlık zeytin plantasyonudur. 2008 yılı
rakamlarına göre 84.537 ton zeytin üretimi gerçekleşmiştir.
Bu çalışma ile Milas ilçesi üreticilerinin sosyo-ekonomik yapısı,
bahçelere ait özellikler yetiştiricilikte yapılan uygulamalar, zeytin yağı
üretim ve kullanma alışkanlıklarına ait sorulara cevap alınarak Milas ilçesi
zeytin yetiştiricilerinin profili ve Milas zeytinciliği anlatılmaya çalışılmıştır.
.
MİLAS
İl yüzölçümüne oranı % 16.24
İl tarım alanlarına oranı % 43
Rakım
2
İlçede yağlık zeytin üretimi yaygındır. Toplam il üretiminin % 36’sı
ilçeden sağlanmaktadır.
n
Nz 2 2
 84
d 2 ( N  1) Nz 2 2
Materyal ve Yöntem
Bu araştırma 2010 yılı Şubat- Mart aylarında Muğla Üniversitesi Ortaca
Meslek Yüksekokulu Bahçe Tarımı Programı tarafından yürütülmüştür.
Araştırmada Muğla ili Milas ilçesi merkezi ve köylerinde faaliyet gösteren zeytin
üreticileri ile yapılan ankette yöneltilen sorulardan elde edilen veriler
değerlendirilmiştir. Hazırlanan anket formları doğrudan görüşme yoluyla
üreticilere doldurtulmuş ve veriler toplanmıştır. Anket yapılacak üretici sayısı
tesadüf örnekleme formülü ile belirlenmiştir. Üretici sayısının belirlenmesinde %
95 olasılık ile % 15 hata payı esas alınarak 68 üreticinin araştırma kapsamına
alınması gerektiği saptanmıştır
n= Örnekleme
2 2
Nz
N= Toplam üretici sayısı
n 2
 68 d=hata değeri (%15)
2 2
d ( N  1) z
= Zeytin Alanlarının Standart Sapması
z= Standart normal dağılım değeri (%95
olasılıkla)


Anket formu ile üreticilere 23 adet soru yöneltilerek sorularla işletme ve
üreticiye ( eğitim durumu , yaş, meslek, arazi varlığı), bahçeye (yaş, verim, çeşit,
dikim aralığı), yetiştiriciliğe ( gübreleme, sulama, budama,hasat şekli) ve zeytin
yağı muhafaza ve tüketim alışkanlıklarına ilişkin bilgilerin sağlanması
amaçlanmıştır. Üreticilerden elde edilen veriler üreticilerin yüzde oranları üzerinden
hesaplanarak araştırma sonuçlarında verilen başlıklar altında analiz edilmiş ve
değerlendirilmesi yapılmıştır.
Araştırma Bulguları
İşletme ve Üreticilerle İlgili Araştırma Sonuçları: Araştırma Sırasında
ankete katılan üreticilerin cinsiyet, yaş, eğitim durumu, sahip oldukları
arazi büyüklüğüne ilişkin bilgiler ve değerler belirlenmiştir.
Çizelge 1. Üreticiye ve işletmeye ait bilgilerin dağılımı (%)
98,53
100
( %)
80
erkek
60
kadın
40
20
0
cinsiyet
30,88
35
32,35
30
25
( %)
20
13,24
15
10,22
10
8,83
4,41
5
0
yaş
< 30
31-40
41-50
51-60
61-70
70 <
77,94
80
70
60
50
( % ) 40
30
20
10
0
ilkokul
ortaokul
lise
4,41
7,36
10,29
Eğitim durum u
üniversite
58,82
60
50
40
( % ) 30
16,18
20
10,30
10
1,47
5,88
7,35
0
Arazi Büyüklüğü
< 20
21-40
41-60
61-80
81-100
100<
.
Bahçe ile İlgili Araştırma Sonuçları: Araştırma Sırasında
Ağaçların yaşı, çeşit ve ağaç başına verime ait ilişkin
bilgiler ve değerler belirlenmiştir.
Çizelge 2. Bahçeye ait bilgilerin dağılımı (%)
.
54,41
60,00
50,00
35,29
40,00
( % ) 30,00
20,00
7,35
10,00
2,95
0,00
Ağaç Yaşı
1-10
11-40
41-150
150 <
60,00
54,42
50,00
40,00
( % ) 30,00
17,65
20,00
10,00
10,29
5,88
1,47
5,88
2,94 1,47
0,00
Çeşit
Memecik
Gemlik
Domat
Aydın yağlık
Edremit yağlık
Dilmit
Manzanilla
Karışık
40,00
36,76
30,00
22,06
22,06
( % ) 20,00
11,76
10,00
2,94
4,41
0,00
Verim (ağaç başı)
< 10
11-20
21-50
51-100
101-150
151 <
.
Yetiştiricilikle İlgili Araştırma Sonuçları: Araştırma Sırasında
Sulama, budama, hasat şekli, kullanılan gübre çeşidine ilişkin bilgiler ve
değerler belirlenmiştir
Çizelge 3. Yetiştiricilikle ilgili bilgilerin dağılımı ( % )
Yetiştiricilikle İlgili Araştırma Sonuçları:
61,76
70,00
60,00
50,00
40,00
( %)
30,00
20,00
10,00
0,00
38,24
s ulam a
yapıyor
yapmıyor
57,35
60,00
42,65
50,00
40,00
( % ) 30,00
20,00
10,00
0,00
budam a
yapıyor
yapmıyor
45,59
50,00
40,00
( %)
30,00
26,47
17,65
20,00
10,29
10,00
0,00
Hasat Şekli
Elle
Sırıkla
Makineli
Sırık ve Elle
50,00
44,12
40,00
( %)
29,41
30,00
20,00
10,29
10,00
10,29
1,47
4,42
0,00
Kullanılan Gübre Çeşidi
Ahır Gübresi
Kompoze(15-15-15)
Kompoze v e A. Nitrat
Kompoze(15-15-15 v e DAP)
Kompoze v e Ahır Gübresi
Gübreleme Yapmıyor
97,06
100,00
80,00
( %)
60,00
40,00
20,00
2,94
0,00
Toprak Analizi
Yapıyor
Yapmıyor
.
Zeytin Yağı Muhafaza ve Tüketim Alışkanlıkları ile İlgili Araştırma
Sonuçları: Araştırma Sırasında
Yağ depolama kapları,yan ürün olarak zeytin yağından ne şekilde
yararlandıkları, ve kişi başı yıllık yağ tüketimine ilişkin bilgiler ve değerler
belirlenmiştir.
.
Çizelge 4. Zeytinyağı muhafaza ve tüketimi bilgileri dağılımı ( % )
Yağ depolama
kapları
Krom Kap
5
% 7.35
Cam
2
% 2.94
Plastik şişe, varil
54
% 79.41
Toprak küp
5
% 7.35
Teneke
3
% 4.41
38
%55.88
Kullanmıyor
30
% 44.12
≤ 20
4
% 5.88
21-40
29
%42.65
41-60
11
% 16.18
61-100
24
% 32.35
Sabun yapımında Kullanıyor
Kişi başı
zeytinyağı
tüketim
alışkanlığı
79,41
80,00
70,00
60,00
50,00
( % ) 40,00
30,00
20,00
10,00
0,00
7,35
7,37
2,94
4,41
Yağ depolam a kapları
Krom kap
Cam
Plastik şişe,varil
Toprak küp
Teneke
.
…
55,88
60,00
44,12
50,00
40,00
( % ) 30,00
20,00
10,00
0,00
Sabun yapım ında
Kullanılıyor
Kullanılmıyor
.
…
50,00
42,65
40,00
( %)
32,35
30,00
20,00
10,00
16,18
5,88
0,00
Kişi başı zeytinyağı
tüketim alışkanlığı
< 20
21-40
41-60
61-100
Sonuç
Milas ilçesi , ülkemiz zeytin yetiştiriciliğinde sahip olduğu ağaç sayısı, yetiştiriciliği
yapılan çeşitleri ve yıllık üretim miktarı ile yadsınamaz bir öneme sahiptir. Milas
zeytinciliğinin hak ettiği yerlere gelebilmesi için ilçede zeytinyağı elde etme
esnasında ortaya çıkan karasunun akarsuları kirletmesi ve zeytin alanlarının
korunmasına dair “ 4086 sayılı yasa “ya rağmen önceden imar izni alınan
arazilerin konut yapımına kayması gibi problemlerin aşılması gerekmektedir.
Milas ilçesi ağaç başına verim miktarı Türkiye ortalamasının biraz üstündedir.
Ancak Türkiye ortalamasının zeytin üretiminde öne çıkmış ülkelerin gerisinde
olduğu bilinen bir gerçektir. Ağaç başına verimi arttırmada katkı sağlayacak zeytin
alanlarının kültürel önlemlerle ıslah edilmesi gibi uygulamalar Milas ilçesinde de
önemle üzerinde durulması gereken konulardır. Milas’ ta yaygın olarak yetiştirilen
çeşit Memecik zeytin çeşidi olup, yağ oranının yüksek olması ve orijininin Muğla ili
olması önemli özellikleridir. Yörede mevcut çeşitlerle ve özellikle Memecik
çeşidinden elde edilen yağlar ile önemli uluslararası başarılara yöre üreticileri ve
ihracatçıları tarafından imza atılmıştır. Buradan alınan güç ile diğer üreticilerin
yetiştiricilik bilgilerinin arttırılması ve daha iyi bir pazarlama yönetimi ile gelirinin
arttırılarak ümit vadeden bu bilincin yöre üreticisine yaygınlaştırılması temel
hedeftir.
.
…
.
…
.
…
.
…
.
…
BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN
TEŞEKKÜR EDERİZ…
• .