Transcript Obligacje komunalne

Obligacje komunalne
Jako dodatkowe źródło finansowania
gminy
M. Jamróg
Definicje
Obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym emitent
stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się
wobec niego do spełnienia określonego świadczenia.
Świadczenie to może mieć charakter pieniężny lub niepieniężny.
Obligacje emitować mogą m. in.:
• podmioty prowadzące działalność gospodarczą, posiadające osobowość
prawną, a także spółki komandytowo-akcyjne,
• gminy, powiaty, województwa, zwane dalej „jednostkami samorządu
terytorialnego”, a także związki tych jednostek oraz miasto stołeczne
Warszawa,
• inne podmioty posiadające osobowość prawną, upoważnione do emisji
obligacji na podstawie innych ustaw
Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach
Definicje
„Obligacje emitowane przez władze lokalne, komunalne (np. gminy, miasta) –
zwykle są to obligacje długoterminowe, choć mogą być emitowane, jako krótkoterminowe.
Należą do tzw. nieskarbowych papierów dłużnych.”
Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach
Samorządy lokalne mają prawo do zaciągania zobowiązań obciążających majątek rzeczowy
oraz ich przyszłe dochody - przejaw samodzielności finansowej
Ustawa określa pojęcie obligacji przychodowych dla realizacji inwestycji samorządowych.
Obligacje przychodowe mogą emitować*:
• JST lub ich związki
• spółki akcyjne lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w których JST lub związek
JST posiada więcej, niż 50% ogólnej liczby głosów,
• podmioty wykonujące bezpośrednio lub pośrednio zadania użyteczności publicznej na
podstawie umowy zawartej z JST lub związkiem JST
*”Obligacje przychodowe jako źródło finansowania inwestycji komunalnych dr D. Kostyrka; konferencja: „Wsparcie inwestycji środowiskowych – finansowanie, procedura, alternatywne źródła wsparcia”; Poznań 25XI 2010;
http://www.fundusze-europejskie.pl
Pieniądze uzyskane z emisji obligacji przychodowych przeznaczone są na
inwestycje w j.s.t.
Przychody z inwestycji mają stanowić środki przeznaczone na spłatę
zobowiązań wynikających z tych obligacji.
Zabezpieczeniem dla emitowanych obligacji jest określony i wydzielony przez
emitenta majątek, czyli – z reguły – powstałe inwestycje.
Odpowiedzialność emitenta ograniczona jest jedynie do wysokości
zabezpieczenia i przychodów z przedsięwzięcia.
Dług z emisji nie wlicza się do ogólnego zadłużenia j.s.t (60% dochodów w
danym roku) oraz nie wlicza się do łącznej kwoty obsługi wraz z wykupem
papierów ( 15% planowanych dochodów w roku j.s.t.)
Przyczyny emisji obligacji przez j.s.t.
• Realizacja inwestycji rozwojowych danej jednostki
• Potrzeba dofinansowania części wkładu własnego jednostki, przy szansie
dofinansowanie przedsięwzięcia ze środków unijnych
• Kwestie polityczne – wybory władz samorządowych nasilają potrzebę
emisji obligacji dla uzyskania środków finansowych na cele rozwojowe i
inwestycyjne danej gminy – rok 2010 wg Fitsch Polska był rekordowy pod
względem emisji obligacji komunalnych
• Wydłużanie spłat zadłużenia j.s.t., zamiana kredytów na obligacje oraz tzw.
„rolowanie długów”, czyli zamiana starych długów na nowe
• Obserwuje się wypychanie zadłużenia do spółek komunalnych
• „Euro 2012” Polska - Ukraina
Procedura związana z obligacjami komunalnymi
1. Samorząd lokalny - UCHWAŁA W SPRAWIE OBLIGACJI
• wielkość emisji,
• określenie wartości nominalnej obligacji,
• termin i warunki wykupu obligacji,
• warunki dotyczące wysokości oprocentowania,
• informację o zabezpieczeniu obligacji lub jego braku,
• określenie celu emisji,
• określenie trybu emisji,
• wskazanie źródła dochodów, z których zostaną spełnione świadczenia wynikające z emisji.
2. OPINIA RIO – nie wpływa na decyzję o emisji obligacji przez j.s.t, jest ważna dla kupujących
obligacje.
3. WYBRÓR PODMIOTU DO EMISJI OBLIGACJI – najczęściej BANKU, nie stosuje się tutaj ustawy
Prawo Zamówień Publicznych, ale i tak powoduje to konkurowanie banków = niższe marże i
prowizje
4. Emisja – publiczna lub niepubliczna
5. Wykup papierów wartościowych
http://samorzad.infor.pl
Dodatkowo : Opinia Komisji Nadzoru Finansowego przy giełdowej
procedurze zbywania obligacji
Formy zbycia emisji obligacji komunalnych
• Publiczna 1 - z zastosowaniem procedur i warunków oferty
publicznej przewidzianej prawem, czyli w tzw. procedurze giełdowej
• Publiczna 2 - w sposób wskazany jak wyżej, ale z zastrzeżeniem
o niestosowaniu ww. przepisów do obrotu tymi obligacjami,
• Oferta niepubliczna (prywatna), w szczególności poprzez
skierowanie imiennej oferty do określonego grona potencjalnych
nabywców.
Ofertą publiczną jest udostępnianie na terytorium RP co najmniej 100
osobom lub nieoznaczonemu adresatowi, w dowolnej formie i w
dowolny sposób, informacji o papierach wartościowych i warunkach
dotyczących ich nabycia, stanowiących dostateczną podstawę
do podjęcia decyzji o odpłatnym nabyciu tych papierów wartościowych
Ustawa z 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach
publicznych; DzU nr 184, poz. 1539.
Procedura publicznego zbywania obligacji
komunalnych
Warunki publicznego zbywania obligacji komunalnych:
•
Są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym,
•
nie mają ograniczonej zbywalności,
•
wnioskiem objęto wszystkie papiery w. tego samego rodzaju
Komisja Nadzoru Finansowego (do 2006. …Papierów Wartościowych i Giełd) musi zatwierdzić emisję papierów
w. - jednostka samorządowa składa wniosek (memorandum) do ww. instytucji poprzez firmę inwestycyjną z
informacjami:
•
Nazwa emitenta i podstawowe informacje,
•
podstawowe dane o oferowanych obligacjach, w szczególności określenie ich liczby, rodzaju i wartości
nominalnej,
•
oznaczenie firmy inwestycyjnej, która będzie oferowała papiery wartościowe objęte wnioskiem.
•
statut JST - emitenta lub umowę spółki (akt założycielski) w przypadku związku JST,
•
uchwałę organu stanowiącego w sprawie emisji obligacji w drodze oferty publicznej oraz ich
dematerializacji,
•
wykaz informacji, w odniesieniu do których emitent lub wprowadzający wnosi o zwolnienie z obowiązku
ich zamieszczenia w memorandum informacyjnym, wraz z uzasadnieniem,
•
wykaz informacji, których przedstawienie w memorandum informacyjnym nie jest możliwe, ze wskazaniem
specyfiki lub okoliczności, które uzasadniają ich pominięcie.
Pełny zakres treści memorandum określony jest w § 9-22 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczegółowych warunków, jakim powinno
odpowiadać memorandum informacyjne.
Procedura publicznego zbywania obligacji
komunalnych
do 20 dni roboczych od dnia złożenia wniosku i memorandum, decyduje o
wniosku.
Sprzeciw komisji = zakaz emisji publicznej, gdy:
• memorandum informacyjne nie odpowiada pod względem treści
lub przepisów prawa
• obrót obligacjami stanowi istotne zagrożenie dla interesów
inwestorów lub dla bezpieczeństwa obrotu
http://www.knf.gov.pl
Procedura zbywania obligacji komunalnych
Emitent obligacji lub wprowadzający musi zapewnić:
• dostępność do memorandum informacyjnego dla inwestorów,
• sprawne przeprowadzenie oferty publicznej lub dopuszczenia
do obrotu na rynku regulowanym,
• należytą ochronę interesów inwestorów.
•
•
•
•
Ogłoszenie co najmniej w jednej gazecie ogólnopolskiej,
w postaci drukowanej, bezpłatnie, w siedzibie spółki prowadzącej rynek regulowany, na którym
obligacje mają być dopuszczane do obrotu, lub w siedzibie emitenta i w siedzibie firmy
inwestycyjnej wykonującej czynności oferowania …w nakładzie zapewniającym dostępność dla osób
zainteresowanych oraz sprawne przeprowadzenie oferty publicznej,
w postaci elektronicznej na stronie emitenta oraz na stronach podmiotów biorących w sprzedaży
papierów wartościowych,
w postaci elektronicznej na stronie spółki prowadzącej rynek regulowany, na którym obligacje mają
być dopuszczane do obrotu.
Rodzaje emisji obligacji komunalnych
na rynku pozagiełdowym
•
•
•
emisję własną
subemisję - emitent, ze względu na złożoność zagadnień ekonomicznych
i prawnych oraz brak doświadczenia i odpowiednio wyszkolonej kadry, powierza
odpłatnie organizację emisji pośrednikowi, który pełni rolę agenta emisji –
najczęściej BANK
Bank pełni rolę organizatora emisji, gwaranta, pełnomocnika ds. płatności i
depozytariusza, prowadzi rynek wtórny. Oferty obligacji komunalnych są
najczęściej emisjami niepublicznymi, kierowanymi do określonej grupy adresatów.
Subemisja może być przeprowadzona przez:
– subemitenta inwestycyjnego
podmiot ten zobowiązuje się do nabycia, na własny rachunek, całości lub części obligacji oferowanych
w obrocie pierwotnym lub w pierwszej ofercie publicznej, na które nie złożono zapisów w terminie
ich przyjmowania,
– subemitenta usługowego
podmiot ten zobowiązuje się do nabycia, na własny rachunek, całości lub części emitowanych
obligacji, oferowanych wyłącznie temu podmiotowi, w celu dalszego ich zbywania w obrocie
pierwotnym lub w pierwszej ofercie publicznej.
Sytuacja w Polsce wg. Fitsch Ratings
Polska
Wykup obligacji, zabezpieczenie prawne
• Następuje w formie świadczenia pieniężnego określonego co do kwoty i
terminu w warunkach danej emisji.
• Możliwość przedterminowego wykupienia emisji, np. gdy koszt uzyskania
środków finansowych z innych źródeł jest znacznie niższy niż obsługa
obligacji długoterminowych na zasadach określonych w warunkach emisji,
• Prawne konsekwencje o charakterze karnym bądź cywilnym za naruszenia
przepisów regulujących proces emisji obligacji komunalnych - ochrona
interesu obligatariuszy inwestujących określone środki finansowe
w obligacje oraz bezpieczne i przejrzyste funkcjonowanie rynku papierów
wartościowych.
• Ust. O obligacjach określa – „kto dokonuje emisji obligacji, nie będąc do
tego uprawnionym lub przy emisji nie zachowuje warunków określonych w
ustawie, podlega grzywnie do 5 mln zł i karze pozbawienia wolności od
sześciu miesięcy do pięciu lat. Tej samej karze podlega ten, kto działając w
imieniu lub w interesie osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej
nieposiadającej osobowości prawnej, nie zachowuje warunków
przeprowadzenia emisji”.
Obligacje samorządu terytorialnego, Ł. Sobiech, http://samorzad.infor.pl
Cel emisji obligacji – przeznaczenie
dodatkowych środków przez gminy
• Najczęściej na lotniska – ponad 1 mld zł od 2010 roku; najwięcej W-wa 240
mln zł - m.in. port Lotniczy w Modlinie - PKO.S.A. obligacje 150 mln zł.
(Nowy Dwór Mazowiecki)
• Spółki wodno-kanalizacyjne – najwięcej do tej pory MPWiK Warszawa (500
mln zł), MWiK w Bydgoszczy.
• Komunikacja miejska Zakład Komunikacji Miejskiej w Gdańsku (220 mln zł+
60 mln zł), MPK w Łodzi
Budowa lotniska w Modlinie, wrzesień 2011 r., www.podroze.pl
„Moda na obligacje”, Katarzyna Ostrowska 19-07-2011, www.rp.pl
Przykłady emisji inwestycyjnych
•
*”Obligacje przychodowe jako źródło finansowania inwestycji komunalnych dr D. Kostyrka; konferencja: „Wsparcie inwestycji środowiskowych – finansowanie, procedura, alternatywne
źródła wsparcia”; Poznań 25XI 2010; http://www.fundusze-europejskie.pl
Przykład - Rybnik
http://www.rybnik.eu, marzec 2003
Przykłady obligacji - Łódź
18 grudnia 2006 roku MPK-Łódź Spółka z o.o podpisała umowę o emisji obligacji
przychodowych na budowę ŁTR z Bankiem BPH S.A, (inna inf. PKO S.A.)
„Ocena ratingowa jest dla nas pomyślna, a co do zaufania ze strony Banku BPH nie
było żadnych wątpliwości, gdyż zostaliśmy przez nich niedawno nagrodzeni statuetką
dla „Najbardziej dynamicznej i nowatorskiej Spółki Komunalnej w ocenie Banku
BPH””.
”Umowa podpisana przez MPK – Łódź też była pierwszą i jak do tej pory jedyną w
Europie Środkowej, którą zawarło przedsiębiorstwo komunikacji publicznej i zaledwie
drugą w tej części świata”*. Wykup obligacji do 2030 roku.
Fitch Ratings umieścił międzynarodowy rating „BBB-” dla programu obligacji
przychodowych w kwocie 144,4 mln zł wyemitowanych przez Miejskie
Przedsiębiorstwo Komunikacyjne - Łódź Sp. z o.o. (”MPK-Łódź”) na liście obserwacyjnej
ze wskazaniem negatywnym**.
•
•
Archiwum http://www.mpk.lodz.pl 2006-12-19
** http://inwestycje.pl/ z dn. 07.04.2011
Przykład obligacji - Warszawa
• Miasto Stołeczne Warszawa, AAA(pol)*, 30 lipca 2009 r. wyemitowało na
rynku krajowym 10–letnie obligacje serii WAW1019.
• Łączna wartość 600 mln zł, termin wykupu przypada na 2019 r. Kupon
obligacji jest stały - 6,7% w skali roku, cena emisyjna została ustalona na
poziomie 95,252% wartości nominalnej
• Jest to pierwsza emisja obligacji krajowych m.st. Warszawy po II wojnie
światowej.
• Emisja miała charakter publiczny i była kierowana do inwestorów
instytucjonalnych - otwarte fundusze emerytalne (64,6% emisji),
ubezpieczyciele (25%), banki (8,7%) oraz fundusze inwestycyjne (1,7%)
• Cel emisji z 2009 roku - finansowanie planowanego deficytu budżetu, w
tym na realizację wydatków majątkowych
* Fitch Ratings oraz rating międzynarodowy A2 nadany przez Moody's Investors Service
Przykład obligacji - Leszno
PKO B. P. 2010 r. – emisje dla Leszna = 31 tys. obligacji komunalnych na okaziciela
o wartości nominalnej 1 tys. zł każda (31 mln zł).
Ich wykup od 5 do 10 lat. Obligacje będą wyemitowane w trybie oferty niepublicznej, tj.
poprzez propozycję nabycia skierowaną do indywidualnych adresatów w liczbie mniejszej
niż 100 osób.
CEL: finansowanie planowanego deficytu budżetowego w 2010 r. związanego
z inwestycjami miasta i spłatą wcześniej zaciągniętych zobowiązań.
Dodatkowa informacja:
175 gmin, 28 powiatów i 5 województw wyemitowało od 1997 do 2010 roku obligacje
komunalne z PKO B.P . Wartość ponad 4 mld zł. Od 2002 r*.
* http://www.bankier.pl, artykuł z dn. 2010-07-05
Jak kupić obligacje komunalne
• Głównie emisje j.s.t skierowane są do banków, jako organizatorów emisji,
oraz klientów instytucjonalnych, np. Fundusze Emerytalne
• Indywidualny inwestor na Giełdzie Papierów Wartościowych poprzez rynek
Obligacji „Catalyst” – notuje się wybrane obligacje www.gpwcatalyst.pl
• Banki kierują indywidualne oferty obligacji – z reguły odsprzedają
wykupione przez siebie obligacje (niedopuszczone do publicznego obrotu)
na swoich warunkach
• Informacja w lokalnej prasie oraz ogólnopolskiej, także w urzędach
jednostek samorządów
Skale ratingowe wg FitschRatings
Ratingi krajowe stanowią ocenę jakości kredytowej w odniesieniu do ratingu „najniższego” ryzyka
kredytowego tylko i wyłącznie w danym kraju.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
AAA(pol) określa najwyższy na tej skali rating przyznawany w Polsce –nadawany w stosunku do „najniższego” ryzyka kredytowego, w
porównaniu ze wszystkimi innymi emitentami i emisjami występującymi
AA(pol) Ryzyko jest jedynie nieznacznie wyższe od ryzyka, jakie reprezentują sobą najwyżej notowani w Polsce emitenci lub emisje.
A(pol) niskie ryzyko w porównaniu z innymi występującymi w Polsce. Jednakże, zdolność do terminowego wywiązania się ze
zobowiązań finansowych jest bardziej podatna na zmiany czynników lub warunków ekonomicznych w porównaniu ze zdolnością obsługi
zobowiązań finansowych zaliczonych do wyższych kategorii ratingu.
BBB(pol) średnie ryzyko w porównaniu z innymi występującymi w Polsce. Jednak, istnieje większe prawdopodobieństwo, że zmiany
czynników lub warunków ekonomicznych mogą mieć wpływ na zdolność do terminowego wywiązania się z danych zobowiązań
finansowych niż w przypadku zdolności do obsługi zobowiązań finansowych zaliczonych do wyższych kategorii ratingu.
BB(pol) wyższe ryzyko w porównaniu ze wszystkimi innymi emitentami i emisjami występującymi w Polsce. Wywiązanie się ze
zobowiązań finansowych jest obarczone niepewnością, a zdolność do terminowej spłaty pozostaje w większym stopniu narażona na
niekorzystne zmiany ekonomiczne w czasie.
B(pol) znacznie podwyższone ryzyko w porównaniu ze wszystkimi innymi emitentami i emisjami występującymi w Polsce. Zobowiązania
finansowe są obsługiwane na bieżąco, jednak przy ograniczonym marginesie bezpieczeństwa. Utrzymanie zdolności do dalszej obsługi
płatności zależy od utrzymania się korzystnych warunków biznesowych i gospodarczych. W niektórych przypadkach może to oznaczać,
że niektóre indywidualne zobowiązania nie są obsługiwane terminowo, jednak istnieje potencjalne wysokie prawdopodobieństwo
odzyskania tych należności.
CCC(pol) ryzyko niewypłacalności jest bardzo realne. Utrzymanie zdolności do obsługi zobowiązań finansowych jest uzależnione tylko i
wyłącznie od utrzymania się korzystnych warunków biznesowych i gospodarczych.
CC(pol) Niewypłacalność w jakimś stopniu jest prawdopodobna.
C(pol) Niewypłacalność jest nieuchronna.
RD(pol) emitent w opinii Fitch Ratings, niewywiązał się ze zobowiązań wynikających z wyemitowanej obligacji, zaciągniętego kredytu
lub innego zobowiązania finansowego, ale nie ogłosił upadłości, układu z wierzycielami, likwidacji ani żadnej innej podobnej procedury i
nadal prowadzi działalność gospodarczą.
D(pol) Te kategorie ratingu krajowego są nadawane emitentom lub zobowiązaniom finansowym, które są aktualnie niewypłacalne lub w
zwłoce.
1
2
3