Transcript Polska złotego wieku

• Za czasów panowania Zygmunta I Starego i
jego małżonki królowej Bony oraz ich syna
Zygmunta II Augusta nastąpił rozkwit polskiej
kultury i sztuki w dobie odrodzenia.
Zygmunt I Stary
Bona
Zygmunt II August
• Na dwór królewski przybywali artyści, którzy
przy pomocy miejscowych rzemieślników
przebudowali królewską rezydencję na
Wawelu.
Wawel
Wawel
Kaplica Zygmuntowska
• Przy katedrze na Wawelu
wzniesiono wspaniałą
kaplicę. Przypomina ona
budowle włoskie z tego
okresu. Jej dach ma kształt
kopuły, którą pokrywają
złocone miedziane łuski.
Znajdują się w niej nagrobki
Zygmunta I Starego i
Zygmunta II Augusta.
Kaplica Zygmuntowska
• Na zamku wawelskim jest wiele
sal i komnat. Jedna z nich - Sala
Poselska - ozdobiona jest
kasetonowym stropem z zespołem
rzeźbionych ludzkich głów.
Z
około 200 rzeźb do naszych
czasów ocalało tylko 30.
„Zygmunt”
• Na polecenie Zygmunta I Starego odlano i zawieszono na
wieży katedry na Wawelu największy dzwon w Polsce. Bije
on tylko w największe święta kościelne i narodowe.
• Prace w przebudowie Wawelu trwały 40 lat.
Dziedziniec otoczono pięknymi krużgankami,
a komnaty zamkowe otrzymały renesansowy
wystrój. Ich wnętrza ozdobiono przepięknymi
arrasami, które Zygmunt II August zamówił w
najlepszych niderlandzkich pracowniach. Na
niektórych z nich przedstawiono wydarzenia
biblijne np. dzieje Noego czy dzieje wieży
Babel.
Arrasy
Arrasy
• Królowa Bona wychowana we Włoszech i
rozmiłowana w ideach renesansu wprowadziła
na dwór polski nowe zwyczaje. Zaczęto
zwracać uwagę na maniery, również
zachowanie przy stole.
• Bona sprowadziła z
Włoch do Polski
tamtejsze warzywa
(jarmuż, rzodkiew, seler,
por, kalafior, koper
włoski, kapusta
włoska), które
nazywano włoszczyzną.
Moda renesansu
• Włoskie wpływy
widoczne były także w
modzie. Szyto obcisłe
suknie z dekoltami z
ciężkich jedwabi,
bogato zdobionych
haftami i klejnotami.
Moda renesansu
Moda renesansu
Architektura
• Dwór królewski stał się wzorem architektury
przy budowie rezydencji magnackich np.
w Baranowie Sandomierskim, Krasiczynie,
Brzegu.
Zamek w Brzegu
Zamek w Baranowie
Zamek w Krasiczynie
• W miastach wznoszono
w tym stylu kamienice
np. w Gdańsku,
Kazimierzu Dolnym,
Jarosławiu,
• oraz wspaniałe ratusze np.
w Poznaniu, Sandomierzu
czy Zamościu.
Sandomierz
Zamość
Poznań
„Polacy nie gęsi…”
• W szesnastowiecznej
Europie coraz więcej
pisarzy zaczynało się
tworzyć w językach
narodowych, a nie po
łacinie. W Polsce
jednym z pierwszych
był Mikołaj Rej.
• Swój stosunek do języka polskiego wyraził w
słynnych słowach „Niechaj to narodowie, wżdy
postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język
mają”.
Jan Kochanowski
• Mikołaj Rej utorował
drogę językowi
polskiemu w literaturze,
ale na prawdziwe
wyżyny artyzmu
wzniósł go Jan
Kochanowski.
• Chociaż znał kilka
języków i tworzył
również po łacinie, to
najwspanialsze utwory
napisał po polsku.
• Wybitnym
przedstawicielem
polskiego renesansu był
członek kapeli
królewskiej Mikołaj
Gomółka - autor zbioru
psalmów w przekładzie
Jana Kochnowskiego
„Melodie na psałterz
polski”.
„Serce roście patrząc na te czasy!”
• Pochwała życia wiejskiego,
głoszona przez
przedstawicieli polskiego
renesansu, znalazła swoje
odbicie w rzeczywistości.
Szlachta zamiast wypraw
wojennych wolała spokojne
życie na wsi i
gospodarowanie w majątku
zwanym folwarkiem.
• Ponieważ w Europie XVI
wieku wzrosło
zapotrzebowanie na zboże
Polska stała się jego
ważnym producentem i
eksporterem. Przyczyniło
się to do szybkiego
rozkwitu miast , głównie
położonych na szlakach
handlowych.
Flota morska
• Zygmunt II August dążył
do budowy własnej floty w
miejsce floty kaperskiej,
powołał Komisję Morską.
Dzięki wymianie
handlowej coraz więcej
Polaków poznawało nowe
prądy umysłowe oraz
osiągnięcia renesansowej
nauki i sztuki.
„Wstrzymał słońce ruszył ziemię”
• Ludzie renesansu cenili
wszechstronne
wykształcenie.
Najbardziej podziwiano
tych, którzy zajmowali
się różnymi dziedzinami
nauki. Należał do nich
Mikołaj Kopernik.
• Zajmował się
różnymi
dziedzinami
nauki, jak
medycyna,
ekonomia. Znany
jest jednak przede
wszystkim jako
astronom.
• Mikołaj Kopernik
sformułował teorię
heliocentryczną, w której
udowodnił, że centrum
naszego układu planetarnego
stanowi Słońce, a nie Ziemia.
Dzieło Kopernika
„O obrotach sfer niebieskich”
zostało uznane za sprzeczne z
naukami Kościoła
katolickiego i do połowy
XVIII wieku znajdowało się
na „Indeksie ksiąg
zakazanych”.
W duchu tolerancji
• Reformacja zapoczątkowana w Europie
zachodniej, dotarła również do Polski. Część
społeczeństwa, głównie szlachty i mieszczan,
przeszła na protestantyzm. W Polsce nie
doszło jednak do walk na tym tle. Przyjęto
bowiem zasadę tolerancji religijnej. Dzięki
temu w Polsce znalazło schronienie wielu
protestantów z innych krajów europejskich.
Podsumowanie
• Wiek XVI w dziejach Polski nazywa się często
złotym wiekiem, ponieważ był to okres pomyślnego
rozwoju gospodarczego, rozkwitu kultury i nauki,
a także wewnętrznego pokoju.
• W architekturze i sztuce panował styl renesansowy.
• Najwybitniejszymi pisarzami tego okresu byli
Mikołaj Rej i Jan Kochanowski, a największym
uczonym Mikołaj Kopernik.
• W Polsce XVI wieku panowała tolerancja religijna
czyli wolność wyznania.