Transcript Miko*aj Rej
Mikołaj Rej Wykonała Julia Buchowiec kl. 2h Spis Treści Mikołaj Rej Mikołaj Rej (pseudonim: Ambroży Korczbok Rożek) urodził się w 1505 r. w Żurawnie pod Haliczem, zmarł w 1569 r. Pochodził z Nagłowic herbu Oksza. Mikołaj Rej to obok Jana Kochanowskiego najbardziej znany i istotny twórca polskiego Renesansu. Herb - Oksza Oksza– polski herb szlachecki z okresu dynastii Piastów, pochodzenia czeskiego. W polu czerwonym topór bojowy (oksza) ostrzem w prawo. W klejnocie nad hełmem w koronie także oksza wbita ostrzem w koronę. Edukacja Mikołaja Reja Mikołaj Rej w 1514 r. rozpoczął naukę w szkole w Skalmierzu, potem w Bursie Jerozolimskiej Akademii Krakowskiej. Większość swej wiedzy zdobył jednak samodzielnie. Był człowiekiem szeroko oczytanym, znawcą pism Erazma z Rotterdamu. Od 1525 r. pracował na dworze wojewody sandomierskiego Andrzeja Tęczyńskiego jako sekretarz, a z czasem komornik. Etapy twórczości Mikołaja Reja Wyróżnia się następujące etapy twórczości Mikołaja Reja: • lata 30. XVI wieku: pieśni religijne, prozatorski przekład Psałterza Dawidów, dialogi satyryczno-moralizujące: Kostery z pijanicą, Warwasa z Dykasem, Lwa z kotem; • 1543 r.: Krótka rozprawa między Panem, Wójtem a Plebanem, Żywot Józefa (1545 r., utwór sceniczny o charakterze moralizatorskim), Psałterz Dawidów; • 1549 r.: ukazanie się Kupca (charakter antykatolicki, moralizatorski), później takie utwory jak: Postylla (zbiory kazań), Wizerunek własny żywota człowieka poczciwego (1558 r.; poemat dydaktyczny o wędrówce po świecie, piekle i niebie), Zwierzyniec (1574 r.); • 1565 r.: Apocalypsis, 1568 r.: Zwierciadło (najobszerniejszy utwór Reja, którego główną część zajmuje jeden z najsłynniejszych jego utworów: Żywot człowieka poczciwego). Mikołaj Rej w oczach innych twórców (Czesław Miłosz, Historia literatury polskiej do roku 1939, tł. M. Tarnowska, wyd. Znak, Kraków 1994, s. 78) „Mikołaj Rej, zwany ojcem polskiej literatury i bardzo popularny za życia, pozostaje dla swych rodaków symbolem „dawnej wesołej Polski”. Wątpliwe, czy należy go uznać za kogoś więcej niż po prostu żarłoka, opoja, wszetecznika, plotkarza, człowieka o niewyparzonym języku i bluźniercę. I istotnie, pisarzom jezuickim udało się rozpowszechnić taki właśnie jego wizerunek w czasie kontrreformacji, Rej był bowiem protestantem. Z pewnością był pełen sprzeczności: człowiek średniowieczny walczył w nim z człowiekiem renesansowym, a jego afirmacja życia, przyjemności ziemskich i życie towarzyskiego niezupełnie się zgadzała z jego protestancką gorliwością dydaktyczną” Znane cytaty Mikołaja Reja „A niechaj narodowie wżdy postronni znają iż Polacy nie gęsi iż swój język mają.” „Nie ten jest mądry, kto wiele spraw umie, lecz kto złe od dobrego rozeznać rozumie.” Bo zawżdy ci więcej jedzą, którzy bliżej misy siedzą.” „Małe złodziejaszki wieszacie, wielkim nisko się kłaniacie.” „Że dobrym być potrzeba i któż tego nie wie? Lecz dobry owoc rośnie nie na każdym drzewie.” „Lepsza cnota w błocie, niż niecnota w złocie.” Charakterystyka twórczości Dawne miano ojca literatury polskiej Mikołaj Rej zawdzięczał autorskiemu posłaniu zawartemu w zbiorze satyrycznych epigramatów Zwierzyniec (1562): A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają. W posłaniu tym autor, zgodnie z ideałami reformacji, daje do zrozumienia, że Polacy mają nie język gęsi (łacinę, nazywaną tak od brzmienia jej wymowy, od gęsich piór używanych ówcześnie do pisania, a w kontekście legendy o gęsiach, które obroniły Rzym) lecz swój własny, polski . Przykłady utworów Mikołaja Reja • „Zwierzyniec” • „Zwierciadło” • „Żywot człowiek poczciwego” • „Krótka rozprawa między trzema osobami: Panem, Wójtem i Plebanem” • „Kupiec” „Zwierzyniec” Obszerny zbiór epigramatów z 1562. Tekst zdobiły dobrane ryciny. Zawiera opisy wielu sławnych postaci historycznych i mitycznych (cesarza rzymskiego Tyberiusza, biblijnego Samsona, króla Zygmunta II Augusta, Bona Sforza i in.), które uosabiają odrębne modele zachowań - zacnego władcy, dobrego sługi i zbożnego prostaczka. Fragment: Odpusty nam tu jakieś z Rzyma przedawano, U których ołowiane pieczęci wieszano, By było onę z nieba ku nim przyłożono: Odpuszczajcie, chceci-li, by wam odpuszczono! „Zwierciadło” Ostatnie dzieło Reja z 1568 roku jest traktatem podsumowującym poglądy pisarza na człowieka i świat, rozwijając popularną w czasach odrodzenia formułę gatunkową zwierciadła (łac. speculum), czyli wizerunku jako ideału moralnej doskonałości człowieka. „Żywot człowiek poczciwego” Rej w utworze ukazuje nam siebie, cechy swojego charakteru i owego człowieka poczciwego odpowiednio wychowanego i przysposobionego do życia w szlacheckiej Rzeczypospolitej. Po raz pierwszy w polskim piśmiennictwie spotykamy się z próbą przedstawienia świeckiego, a nie religijnego poglądu na świat. Fragment: Rozmowy jakie być mają. A wszakoż nie tylko czytania, ale i rozmowy poczciwe mogą niemało ćwiczenia do rozumu podawać, gdyż ćwiczenie przy rozumie jest jakoby nadobne kwiecie na dobrym szczepie. „Krótka rozprawa między trzema osobami: Panem, Wójtem i Plebanem” "Krótka rozprawa między trzema osobami: Panem, Wójtem a Plebanem" jest pierwszym oryginalnym, nie wzorowanym na żadnym innym zagranicznym tekście dziełem Mikołaja Reja, które zachowało się w całości do naszych czasów. Fragment: Miły wójcie, cóż się dzieje? Aboć się ten ksiądz z nas śmieje? Mało śpiewa, wszytko dzwoni, Msza nie była jako łoni. „Kupiec” Rej pisał również utwory dramatyczne: Kupiec. Kształt a podobieństwo sądu Bożego Ostatecznego (1543, wyd. 1549) Jest to moralitet, podkreślający, że (zgodnie z doktryną luteranizmu) tylko wiara i łaska wystarczą do zbawienia. Bohater, prosty i zwykły człowiek - staje po śmierci przed sądem Bożym i zdaje tam rachunek z całego życia. Pamiątki po Mikołaju Reju Pomnik Mikołaja Reja w Rejowcu Pomnik Mikołaja Reja w Nagłowicach Muzeum Mikołaja Reja w Nagłowicach Ciekawostki • Poeta podpisywał się często jako Mikołaj Rej z Nagłowic, ale nigdy w Nagłowicach nie mieszkał. • Odziedziczył wieś Topola w Krakowskiem i tam żył od ok. 1530 r. • Otrzymał od króla Zygmunta Starego wieś Temerowce za zasługi rymotwórcze. Natomiast król Zygmunt August nadał poecie tytuł sekretarza królewskiego. • Rej prowadził aktywne życie społeczne i towarzyskie. Wybierano go na sejmiki, wiele podróżował po kraju, długo procesował się o majątki, zyskiwał rozgłos wśród szlachty. • Około 1540 r. przeszedł na protestantyzm, potem na kalwinizm. Poeta był jednym z pierwszych założycieli i fundatorów-opiekunów zborów kalwińskich na ziemiach polskich. • Założył miasteczko Rejowiec. Źródła • http://rej.klp.pl/ • http://cytaty.eu/ • http://pl.wikipedia.org/ • http://www.racjonalista.pl/ • http://www.sciaga.pl/ • http://zywot-czlowieka- poczciwego.streszczenia.pl/tresc_lektury/ • http://www.bryk.pl/ • http://chomikuj.pl/ Zakończenie Dziękuję za obejrzenie mojej prezentacji. Oznajmiam, iż nie jest ona plagiatem i została wykonana przeze mnie samodzielnie. Julia Buchowiec IIh (wychowawca – Ewa Nierodzik)