Transcript FRUNKUL, KARBUNKUL

FRUNKUL, KARBUNKUL
FRUNKUL
• Frunkul- tək tük
kisəsinin və yaxın piy
vəzisinin kəskin irinli
nekrotik iltihabıdır
ETİOLOGİYASİ VƏ PATOGENEZİ
• Törədiciləri- streptokok, stafilokok esas törədici
kimi isə qızılı stafilokok sayilir.
• Rastlanmasin görə- kisilərdə və klinika
müraciyət 6,6%
• Ən cox boyunda, Beldə, kürəkdə, sarğıda, üzdə
rast gəlinir
• Şərait yaradan faktorlar- şəxsi gigiyena,
alimentar çatmazlıq, şəkər mübadiləsinin
pozulması, bədənin yorgunluğu,dərinin
surtunməsi siymalar və s.
KLİNİKASİ VƏ PATOGENEZİ
Kliniki gedişinə
Görə 3 mərhələdə
gedir
Infiltrat ocağinin
yaranması
Irinli nekrotik közün
Törənməsi və
Xaric olması
Irinli ocağın
çapıqlaşması
Infiltrat ocağı:
• Tük ətrafinda dəridə - qizarti, ağrılı
qabarcıq
• 24-48 saat sonra follikulun aözi ətrafinda
sarı ləkə--irinli suluq
• Proses sönə də bilər, bəzi hallarda 2-ci
mərhələyə kecir
Nekrotik irinli közün qopması:
• Tük kisəsi və piy vəzi əriyib irinə çevrilir
• Infiltrat və qizartinin hüdudlari genişləyir
• Infiltrat mərkəzində nazikləşmis dəri
altinda sari yaşil kutlə--irin közü görünür
• Dəriyə baxanda: limfa damarlari
istiqamətinda qızartı (limfangit), məhəlli
limfatik düyünlərin böyüməsi (limfadenit)
və ağrilı olmasi görünür.
Üst dodaqda, burunda, yanaqda,
qaşüstü nahiyədə frunkul:
• Üz venasi şaxələrində tromboflebitə,
bununla əlaqədar olaraq güclü baş
ağrilarina, hərarətin yüsəlməsinə (38-40C)
səbəb olur
• Ocaq üzərindəki nazik dəri örtüyü
nekrozlaşır və irinli möhtəviyyat dəri
üzərinə axir və novbəti mərhə baslayir
Çapıqlaşma :
• Irnli ocaq tam boşaldiqdan sonra yerində-dənəvər toxuma ilə örtülü boşluq əmələ
gəlir
• Dənəvər toxumada da birləşdirici
toxumaya çevrilərək çapıqlaşır
• Dəri isə epitellə örtülur
Müalicə
• KONSERVATİV
• CƏRRAHİ üsulla aparılır
Konservativ üsul:
• Fəsadlasmamış frunkul zamanı tətbiq
olunur
• Frunkul üzərinə isidici qoymaq məsləhət
deyil
• Bütün infiltrat sahəsi 70 %li etil spirti ilə
slinməli
• Irinli kisə isə 5%li yod məhlulla yandirilmali
• Lazerlə şualandirilma və fiziki üsullardan
istifadə edilməlir
• Infiltrat ətrafina 2-3 nöqtədən antibiotiknovakain yaxud lidakain məhlulu
yeridilməli
• Nekrotik-irinli ocaq təzahür edikdə dəri
səthinə salisil turşu tozu səpilir
• Nekrotik toxuma pinsetlə götürülür
• Bosluq yuyulur və ötürücü rezin parçası
yeridilir
• Qalıq yara səthi təkrari antiseptik və
məlhəmlərlə islənərək aseptik sarğı
qoyulur
• Sfətdə olan fəsadlaşmış (limfadenit,
limfangit) və ağir yanaşi gedən
xəstəlikərdə:
antibiotik+iltihabelyhinə+immun
preparatlarin təyini+qanin ultrabənövşəyi
şualandirilması
• Sfətdə xüsusən üst dodaqda, burun dodaq
bucağında-frunkul tromb>>vena
şaxələri>>vena cibleri>>meningit ola bilər
Bu da 80-100 % hallarda ölümlə nəticələnir
Frunkulu sıxmaq olmaz
• belə xəstələrə: antibiotiklər, iltihabəleyhinə
və qanin reologiyasini yaxsilaşdiran
dərmanlar(asprin,trental) ,yataqda
uzanmak, danişmamaq, sulu qida qəbulu
məsləhətdir
Cərrahi üsul
• Absesləşmiş böyük frunkulda kəsik aparilir
• frunkulun təkrarlanmasının qarsisini almaq
məqsədi ilə xəstəyə stafilokok anatoksini
yeridilməlidir.
FRUNKULYOZ
• Bədənin müxtəlif nahiyələrində və müxtəlif
inkişaf səviyyələrində olan coxsaylı frunkul
əmələ gəlməsinə -frunkulyoz deyilir
• Hər bir frunkulun mualicəsi ayri ayriliqda ümumi
qaydada aparılıri
• Ümumi dəri səthi təmizlənməli antibiotiklər,
immun preparatlar(levamizol, T-aktivin,
interferon) təyin edilməli, qanı ultrabənövşəyi və
lazerlə şualandırılmasi aparilmalidir
KARBUNKUL
• Bir neçə tük kisəsinin
və piy vəzisinin kəskin
irinli-nekrotik iltihabidir
• Bəzən 8-10 frunkul
birləsməsindən
yaranir
Etiologiyasi və patogenezi
• Tödrədici: stafilokok ,streptokok
• Rast gəlinir: ən cox 40-45 yasda, şexsi
gigiyenaya əməl olunmadıqda, alimentar
pozuntu, və şəkərli diabet zamani
• Yayılması: boyun arxası,ənsə, kürək, bel,
sifət, dodaqlarda və sarğıda
• 7-10 gün ərzində kabunkulun mərkəzində
irinlik əmələ gəlirvə partlayir
• Irin xaric olduqdan sonra əlamətlər sönür
Patoloji anatomiyası
• Frunkuldan fərqli olaraq irinli iltihab 5-10
tük kisəsində və piy vəzində eyni zamanda
baslanır
• Araliq toxumalarda məhv olaraq böyük
nekroz ocaq yaranır, dərialti toxumalara
kimi yayilir
• Karbunkulun ətrafinda limfa və vena
damarları tromblaşır, limfa düyünləri
iltihaba qoşulur
Klinikasi
2 mərhələlidir:
• 1-infiltrat
• 2-irinli parçalanma
• Şikayətlər: iltihab nahiyyəsində ağri,
hərarətin yuksəlməsi, titrəmədən,
zəifləmədən, əzginlikdən, istahsizlıdan ,
başağrilarindan
• Infeksiyalaşmış dəri: müxtəlif ölçüdə qırmızı,
bərk ağrılı, tədricən dəri göyümtül rəngə çalır
• Hərarət 39C əqədər yuksəlir
• Şişkinlik surətlə böyüyür və 2-3 gündən sonra
mərkəzdə irinlik görunur və yırtılır
• Kabunkulun dibi xəlbir deşiklərini xatırladır
• Bu dövrdə agri, qızarrti, ödem azalır və sağalma
gedir
• Dəyişikliklər təxminən 1 ay davam edir
• Bəzən limfadenit, limfangit, tromboflebitlə
fəsadlaşır
• Nekroz toxumalar
xaric olduqdan sonra
infiltratin mərkəzində
dibi sar-yaşıl nekrozla
örtülü irin boşluğu
görünür
Müalicəsi
• Yerli
• Ümumi
Yerli müalicə
• Başlanğıc mərhələdə konsertvativ tedbirlər
gorulur
• Əsas müalicə cərrahi yoldur
• Agrısizlaşdırma+ xaçvari yaxud H-vari
kəsik aparilir, nekrozlaşmış toxuma
çıxarılır
• Açılmış yara 3% li hidrogrn peroksidlə
yuyulur
• Yara antiseptiklərlə, fermenlər və
antibiotiklərlə isladılmmış tənzif parça
yeridilir
Ümumi müalicə
•
•
•
•
•
•
Qanda şəkərin səviyyəsin aşağı salmaq
Antibiotiklər
Intoksikasiyaəleyhinə dərmanlar
Qan əvəzedicilər
Immun sistemini tənzimləyən dərmanlar
Qanin ultrabənövşəyi və lazer
süalandırılması
• Stafilokok əleyhinə qamma-qlobulin və s.