Transcript Balık Kılçığı Tekniği

Yeni Öğretim Programları
ve
Öğretim Yaklaşımları
Prof. Dr. Ali Rıza AKDENİZ
• Yeni Program Geliştirme Çalışmalarının Gerekçeleri
Nelerdir?
 Ulusal ve uluslararası sınavlarda başarısızlık
Ülkelerarası rekabet
Öğrenme kuramlarındaki gelişim ve değişim
Bilginin sürekli gelişim ve değişim göstermesi
Çağın gereklerine uygun nitelikle bireyler
yetiştirme ihtiyacı
Günümüzde benimsenen öğrenme
kuramları nelerdir?
• Davranışçı Öğrenme Kuramı
• Bilişsel Öğrenme Kuramı
• Yapısalcı öğrenme kuramı
5E/7E Öğretim Modelleri
Kavramsal Değişim Metinleri
Araştırma ve Proje Yöntemi
• Çoklu Zeka Kuramı
YAPISALCI ÖĞRENME KURAMI
Yapısalcı Öğrenme Kuramında Yer Alan
Bazı Modeller
Öğrenme Halkası (3E)
Dört Aşamalı Model (4E)
5E Modeli (5E)
7E Modeli (7E)
Ülkemizde genellikle yapısalcı öğrenme kuramında
yer alan 5E modeli daha çok kullanılmaktadır. 5E
modelinin aşamaları aşağıdaki gibi özetlenebilir:
Girme (Engage)
Keşfetme (Explore)
Açıklama (Explain)
Derinleştirme (Elaborate)
Değerlendirme (Evaluate)
Yapısalcı Öğrenme Ortamı Nasıl Olmalı?
Öğrenme ortamında öğrencinin süreç içerisinde
aklına takılan her hangi bir konu hakkında bilgi
toplayabileceği kitaplar, Internet vb. olmalıdır.
Öğrenci topladığı teorik bilgilerden kendisinin
tasarladığı deneyleri yapabileceği araç-gereçlerin bu
ortamda bulunması gerekir.
Bu ortamların yeterince etkili hazırlanmadığı
durumlarda ise, gerektiğinde öğrenci deney esnasında
sınıfı terk edip kütüphaneye veya başka bir yere deneyi
ile ilgili bir konuyu araştırmak için gidebilmelidir.
Bu yaklaşımın uygulandığı sürecin başında
öğrencilerin araştıracağı problemin farkına
varmalarının sağlanması gelir.
Bu
farkındalılık
sürecinde
öğretmen
öğrencinin problemi algılaması konusundaki
kritik noktayı yakalamalıdır.
Kritik farkındalığı oluşturmada en önemli
aşama ise, öğrencilerin mevcut bilgilerinden
memnun olmamalarını sağlamadır. Bu aşamada
ikna edici gözlemlerle eski bilgiler çürütülmelidir.
Yapısalcı Öğrenmenin Uygulandığı Sınıflarda
Deney/Etkinliklerin Özellikleri Neler Olmalı?
1. Başlangıçta her öğrenci için kolayca ulaşılabilir olmalı.
2. Öğrencileri kendi başlarına ve birlikte karar vermeye
zorlamalı.
3. Koşullu sorularla ayrıntıları keşfettirebilmeli.
4. Öğrencileri kendi öğrenme ve deney yapma yöntemlerini
geliştirme ve kullanma konusunda özendirmeli.
5. Tartışmayı ve iletişimi artırmalı.
6. Değişik modellerin kullanımına açık olmalı.
7. Öğretimin gerçekleştirilmesinde yol gösterici olmalı.
8. Sürprizler içermeli.
9. Genişletilebilir olmalı.
10. Sonuçları zevkli ve genellenebilir olmalı
Yapısalcı bir öğrenme ortamında öğrenmenin
gerçekleşmesi için beş özelliğin sağlanması
gerekmektedir.
1. Otantik (doğal-anlık) aktiviteleri içeren
kompleks öğrenme ortamları oluşturulmalıdır.
Öğrenciler günlük hayatla ilişkili problem
durumları ile karşı karşıya bırakılarak bunları
çözmeyi öğrenmelidirler.
2. Yapısalcı öğrenmenin önemli bir
tamamlayıcısı olan sosyal etkileşimin oluşması
sağlanmalıdır. Bu şekilde öğrenciler birbirlerinin
fikirlerini
paylaşarak
akran
öğrenmesini
gerçekleştireceklerdir. Bu şekilde her bir öğrenci
birçok farklı açıdan olaya bakış şeklini
görecekleri için daha iyi anlama ve öğrenme
sağlanılacaktır.
3. İçerik belli bir düzene göre sıralanarak
farklı ve çeşitli sunumlara olanak sağlayacak
şekilde olmalıdır. Bu şekilde öğrenciler içeriği
farklı yöntem ve tekniklerle ve araç-gereçlerle
işleyecekleri ve sonuçlarını değerlendirecekleri
için kısmen anlamanın önüne geçilerek tam bir
anlama sağlanmış olunacaktır.
4. Öğrenciler kendi anlamalarının ve
öğrenmelerinin farkında olmalıdırlar. Bu şekilde
öğrenciler
düşüncelerini
ve
fikirlerini
savunabilecek ve çoklu bakış açılarına sahip
olacaklardır.
5. Öğrenci merkezli öğrenme oluşturulmalıdır.
Bu şekilde öğrencilerin neyi, nasıl çalışacaklarına
veya anlayacaklarına
aktif olarak karar
verebileceklerdir.
Bağlam Temelli Öğrenme Yaklaşımı
• Bağlam temelli öğretim, öğrenciler için uygun, çeşitli
çevrelerden gerçek yaşam bağlamlarında kavramları ve
süreç becerilerinin öğretimde kullanılması olarak
tanımlanmaktadır.
• Öğrenciler bir kavramı öğrenirken, kavramı ve onun
uygulamalarını, kendilerinin kültürleri, aileleri veya
arkadaşlarını içine alan gerçek dünya bağlamlarında
ilişkilendirebilirlerse, o konuyu öğrendikleri savunulmaktadır
18
Bağlam Temelli Öğrenme Yaklaşımı
• Öğrencilerin, bilimin değerini gerçek yaşamla
ilişkilendirdiklerinde daha iyi anlayacakları ve öğrenmeye
istekli olacakları öngörülmektedir.
• Kavramları öğrendikten sonra bunlara yaşamından örnekler
aramak yerine, öğretime direkt yaşamdaki olaylardan
başlayıp kavramları öğrenmeyi ihtiyaç hâline getirir.
19
Bağlam Temelli Öğretim uygulamalarında
temel ilkeler
• 1. Konular gerçek yaşamdan verilen örneklerle başlamalı
• 2. Konu veya kavramları öğrenmenin bir ihtiyaç olduğu öğrenciye
hissettirilmeli
• 3. Kavramlar gerçek yaşamla ilişkilendirilerek verilmeli
• 4. Etkinliklerin, öğrencilerin günlük hayatta karşılaştıkları olaylara derste
edindikleri bilgileri kullanarak yorum getirebilmesine imkan verici
nitelikte olmalı
• 5. Öğrencilerin günlük hayatta karşılaştıkları problemlere derste
edindikleri bilgileri kullanarak çözüm bulabilmesine olanak vermeli
20
Bağlam Temelli Öğretim uygulamalarında temel
ilkeler
• 6. Öğrencilerin, bilimin toplumsal öneminin farkına varmalarını sağlamalı
• 7. Konuların ilişkilendirildiği bağlamlar, öğrencilerin sosyo-kültürel
çevrelerinden seçilmeli
• 8. Öğrencilerin yeni öğrenecekleri bilgi ve becerileri nasıl ve niçin
kullanacaklarını anlamalarına imkân vermeli
• 9. Kullanılan bağlamlar öğrencilerin derse olan ilgi ve motivasyonlarını
artırıcı nitelikte olmalı
• 10. Öğrencilerin bilim ve teknoloji arasındaki ilişkiyi anlamalarını
sağlamalı
21
Yeni Programların
Uygulanmasında Kullanılan
Tekniklerden Bazıları
PROBLEM ÇÖZME TEKNİKLERİ
1.BEYİN FIRTINASI
2.ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME
TEKNİĞİ
3.KUVVET GÜÇ ALANI ANALİZİ
4.ODAK GRUPLARI
5.MÜLAKAT
1.PÜKO DÖNGÜSÜ
2.5N-1K TEKNİĞİ
1.İLİŞKİ DİYAGRAMMI
2.ETKİNLİK ANALİZİ
FİKİR ÜRETME
TEKNİKLERİ
SÜREKLİ
GELİŞTİRME
TEKNİKLERİ
ÖNERİLENLERİ
ÖNCELİKLERNDİRME
TEKNİKLERİ
1- Balık Kılçığı Tekniği
(Sebep-Sonuç Diyagramı)
Problem çözümünde problemin sebeplerinin sistematik
olarak analizi amacıyla kullanılan araçtır. Belirli bir problemin
veya durumun olası nedenlerini belirlemek, ortaya çıkarmak
için kullanılır.
Grubun problemin içeriğine odaklanmasını sağlar.
Problem hakkındaki grup bilgisinin ortaya çıkmasını sağlar.
Detaylı bir sebep-sonuç diyagramı balık kılçığı şeklindedir, bu
yüzden balık kılçığı diyagramı olarak da adlandırılır.
Her sebep incelenirken, normlardan, yöntemlerden oluşabilecek
sapmalar, değişiklikler düşünülmelidir.
Balık Kılçığı Tekniği ile
 Problem çözme sürecinin daha düzenli hale
getirilmesi
 Problem hakkında bütün bilinenlerin ortaya
konması, bilinenlerden bilinmeyenlere doğru
sistematik bir yaklaşım.
 Problemle doğrudan deneyimi olan kişilerin
uzmanlığından yararlanma sağlanır.
Balık Kılçığı Tekniği
 Eğiticidir.
 Tartışmalarda yol gösterir, konunun
dağılmasını önler.
 Her türlü problemin analizi için
kullanılabilir.
Balık Kılçığı Tekniğinin Uygulanması
Adım-1- Sorun tespit edilir başlık olarak yazılır.
Düşük Spor
Başarısı
Var
Adım-2- Tespit edilecek muhtemel nedenler için temel gruplamalar
belirlenir (İhtiyaca göre gruplar belirlenir, Grup başlıkları ve sayısı standart
değildir)
Malzeme
Metot
Eğiticiler
Düşük Spor
Başarısı
Var
Çevre
İnsan
Balık Kılçığı Tekniğinin Uygulanması
(Devamı)
Adım-3- Bütün üyeler beyin
fırtınası oturumuna katılır,
sırayla tüm üyelerin
düşünceleri alınır.
Adım-4- Her üye düşüncesinin
hangi temel gruba girdiğini
belirtmelidir bir neden bazen
başka bir nedenin dalı olarak
eklenir.
Eğiticiler
Bilgisiz yetersiz eğitici
Eğiticiler
Bilgisiz yetersiz eğitici
Yeni eğitici
Balık Kılçığı Tekniğinin Uygulanması
(Devamı)
Daha sonra en önemli nedenleri tespit etmek için oylama
yapılır, en fazla oyu alan nedenler daire içine alınır. Sorunun
çözümüne öncelikle buradan başlanır ve kılçık yavaş yavaş
kırılır. Tamamlanmış bir balık kılçığı aşağıdaki gibidir.
Metodlar
Katı disiplin
Çok ağır spor
programı
Gevşek tavırlar
sergilenmesi
Malzemeler
Eğiticiler
Uygun olmayan
Metodsuzluk
spor kıyafeti
Uygun
olmayan
spor
Ödül-ceza
kullanmama
Mlz .
k Zaman sınırlaması
Gönülsüz
Tesis
altında ezilmek yetersizliği
Eğitici
Metodsuzluk
Beslenme
yetersizliği
Uygun olmayan
hava koşulları
Uygun
olmayan
spor alanı
Çevre
İsteksizlik
İnsan
Eğitici eğitiminin yetersizliği
Bilgisiz / Yetersiz Eğitici
Yeni personel
DÜŞÜK SPOR
BAŞARISI VAR
Yetersizlik
Uykusuzluk
Yorgunluk
Kötü
alışkanlıklar
ÖĞRENCİ
ÖĞRETMEN
TV BAĞIMLILIĞI
VELİ
EBEVEYNLERİN OKUMA
ALIŞKANLIĞININ
OLMAMASI
VELİ DESTEĞİNİN
OLMAMASI
YÖNLENDİRME
EKSİKLİĞİ
VELİNİN KONUYA
DUYARLI OLMAMASI
İSTEKSİZLİK
FİZİKİ KOŞULLARIN
YETERSİZLİĞİ
OKULLA İLGİLİ ÇÖZÜM
BEKLEYEN DİĞER
SORUNLAR
KİTAP SAYISININ
YETERSİZLİĞİ
KÜTÜPHANE
GÖREVLİSİNİN
OLMAMASI
İDARE
MADDİ YETERSİZLİKLER
KAYNAK
TAM GÜN
EĞİTİM
VEREN
OKULUMUZDA
KÜTÜPHANENİN
İŞLERLİĞİNİN
OLMAMASI
2- ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME TEKNİĞİ
ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME TEKNİĞİ
•Günümüzde öğrencilerin geliştirilmesi istenilen
niteliklerinden biri de düşünme becerileridir. Bilgi çağının
insanından beklenen, olayları neden-sonuç ilişkileri açısından
analiz edebilme, çok yönlü düşünebilme, eleştirel bir bakış
açısına ve yaratıcı düşünceye sahip olabilmesidir.
•Bireyin bu niteliklerini geliştirmek açısından sınıf ortamında
uygulanabilecek tekniklerden biri de Edward De Bona (1985)
tarafından geliştirilmiş olan “Altı Şapkalı Düşünme Tekniği” dir.
ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME TEKNİĞİ
Bu teknikte öğrencilere yeni fikir üretmenin yolları öğretilmeye çalışılmakta,
öğrencilerden düşüncelerini kullanılan şapkaların gerektirdiği biçimde ortaya
koymaları ve mevcut problemin çözümü konusunda görüşler üretmeleri
istenilmektedir.
Böylece birey giydiği şapkanın gerektirdiği biçimde düşünce üretmeye çalıştığı
için, düşüncenin sadeleştirilmesi gerçekleştirilebilmektedir.
Uygulama sırasında şapkalar değiştirilerek, istenildiği anda başka bir düşünme
biçimine geçiş mümkün olabilmektedir. Teknik, altı farklı renkte şapka ve
bunlara yüklenen anlama göre görüş oluşturma esasına dayanmaktadır.
ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME TEKNİĞİ
Beyaz Şapka (Tarafsız Şapka)
Bilgiyi esas alarak, konu ile ilgili net, sayısal ve araştırmalara
dayalı bilgileri esas alarak görüşleri benimser, konu ile ilgili
gerçekleri görmeyi sağlar.
İlgili Sorular:
Ne tür bilgilere sahibiz?
Eksik bilgiler nelerdir?
Bu bilgiler nasıl elde edilebilir?
Kişilik:
Bilim adamı
ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME TEKNİĞİ
Kırmızı Şapka (Duygusal, kişisel şapka)
Olaylara duygusal açıdan bakmayı gerektirir. Hiçbir dayanağı
olmadan hisleri söylemek gereklidir. Bir anlamda olayları mantıklı
düşünmeden duygular dile getirilir.
İlgili Sorular:
İlgili konular hakkında neler hissedilmektedir?
Kişilik:
Kalbini dinler.
ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME TEKNİĞİ
Siyah Şapka (Kötümser/tedbir şapkası)
Olaylara eleştirel, karamsar/kötümser bir bakış açısı getirir.
Konunun riskleri, gelecekte ortaya çıkaracağı
sorunlar/eleştiriler ifade edilir.
İlgili Sorular:
Ne gibi sorunlar ortaya çıkabilir?
Olabilecek en kötü durum nedir?
Kişilik:
Kötümser, siyah elbiseli hakim.
ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME TEKNİĞİ
Sarı Şapka (İyimser Şapka)
Olayların olumlu yönleri iyimser bir bakış açısıyla ortaya
konulur. Avantajları açıklanır. Konu beğenilmese bile, iyi
yönleri bulunmaya çalışılır.
İlgili Sorular:
Avantajlar nelerdir?
En iyi ihtimal sonucunda neler olur?
Bize ne yarar sağlar?
Kişilik:
Güneş sarısı.
ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME TEKNİĞİ
Yeşil Şapka (Yenilikçi, üretken şapka)
Olaylara yenilikçi ve farklı bir bakış açısıyla yaklaşır. Orijinal
fikirler ortaya koyar. Önemli olan fikrin saçma olup olmadığı
değil, orijinal olmasıdır.
İlgili Sorular:
Bu konudaki değişik öneriler nelerdir?
Yeni bir yaklaşım oluşturulabilir mi?
Probleme farklı bir bakış açısı mümkün mü?
Kişilik:
Sürgün veren yeşil tohum
ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME TEKNİĞİ
Mavi Şapka (Serinkanlı, analizci şapka)
Olayları tüm yönleriyle analiz eden ve sonuç çıkaran bir yaklaşımı
gerektirir. Düşünceler sistemleştirilir. Neyin elde edilmek
istenildiğine karar verilebilir.
İlgili Sorular:
Şu ana kadar ne başarıldı?
Hangi kararlar alındı?
Şimdi ne yapılabilir?
Konunun özeti nedir?
Kişilik:
Gökyüzünü çevreleyen gökkuşağı
ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME TEKNİĞİNİN
UYGULANMASI
•Altı farklı renkte şapka hazırlayınız. Aynı renk şapkayı birden
fazla kişiye verebilirsiniz. Örneğin her renk için ikişer kişi
planlarsanız 12 şapkaya ihtiyacınız var demektir. Ancak
uygulamanın fazla zaman almaması için her düşünce şapkası
için bir kişi de planlayabilirsiniz.
ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME TEKNİĞİNİN
UYGULANMASI
•Belirlediğiniz öğrencilere şapkaları rasgele dağıtınız. (İsterseniz
şapkaların özelliklerini tanıtıp, bunlara göre konuşacak kişileri
belirtmede izleyenlerin şapkaların rengini konuşmaların bitiminden
sonra belirlemelerini de isteyebilirsiniz).
•Konuyu duyurunuz.
•Sınıftaki diğer öğrencilere ortamı izlemelerini ve her şapkanın
olması gerektiği biçimde görüşlerle temsil edilip edilmediğini altı
şapkalı değerlendirme ölçeğine göre kontrol etmelerini ve not
almaları gerektiğini duyurunuz.
ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME TEKNİĞİNİN
UYGULANMASI
•Görüş belirleme hazırlığı için 5-10 dk. Süre veriniz. (Sınıfta
uygulamanın daha kısa sürede tamamlanabilmesi için bu hazırlığın
dershane dışında yapılması da düşünülebilir).
•Şapkalara göre görüşleri alınız. Her bir şapkanın görüşünü almak
için 2-3 dk. Süre verebilirsiniz.
•Görüşler alındıktan sonra tüm öğrencilerin katılımı ile
değerlendirmelerinizi yapınız.